Μείφζε ηες αρπακηικόηεηας ηες αλεπούς (Vulpes vulpes). Μέρος Α: άμεζες ηετνικές

ψθνο Υ., Μπίξηζαο Π., Καζηφξεο Α. 2008. Μείσζε ηεο αξπαθηηθφηεηαο ηεο αιεπνχο (Vulpes vulpes). Μέξνο Α: άκεζεο ηερληθέο. 6 ν Παλειιήλην Ληβαδνπνληθφ πλέδξην. Διιεληθή Ληβαδνπνληθή Δηαηξεία. Λεσλίδην Αξθαδίαο 2 4/10/2008. Γεκ. Νν 14, ζει. 249 254. Μείφζε ηες αρπακηικόηεηας ηες αλεπούς (Vulpes vulpes). Μέρος Α: άμεζες ηετνικές Χ. Σώκος¹, Π. Μπίρηζας¹ ² και Α. Καζηόρες¹ ¹Κπλεγεηηθή Οκνζπνλδία Μαθεδνλίαο & Θξάθεο, Δζληθήο Αληίζηαζεο 173-175, 551 34 Καιακαξηά Θεζζαινλίθε, e-mail: sokos@hunters.gr ²Σκήκα Γαζνπνλίαο & Γηαρείξηζεο Φπζηθνχ Πεξηβάιινληνο, ΣΔΙ Λάξηζαο, Σέξκα Μαπξνκηράιε, 43100 Καξδίηζα Περίλευε Η αιεπνχ πξνθαιεί επηπηψζεηο ζε πιεζπζκνχο απεηινχκελσλ εηδψλ, ζηε ζεξακαηηθή θαη θηελνηξνθηθή νηθνλνκία. Οη άκεζεο ηερληθέο κείσζεο ηεο αξπαθηηθφηεηαο ηεο αιεπνχο αλαθέξνληαη ζηε ζαλάησζε θαη ζηε κείσζε ηεο αλαπαξαγσγήο. Οη απνδνηηθφηεξεο άκεζεο ηερληθέο είλαη ε ρξήζε δνισκάησλ κε δειεηήξην, ν ππξνβνιηζκφο θαη ε παγίδεπζε. Λέξεις κλειδιά: Αιεπνχ, ζειαζηηθά, δηαρείξηζε ζεξακάησλ, δεκηέο ζε αγξνηηθά δψα. Διζαγφγή Οη άξπαγεο έρνπλ επεξγεηηθφ ξφιν ζηνπο πιεζπζκνχο ησλ εηδψλ ηεο ιείαο ηνπο κε ηελ απνκάθξπλζε ησλ αδχλακσλ αηφκσλ (Moller and Erritzoe 2000). Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο φκσο νη πιεζπζκνί θάπνησλ αξπάγσλ, φπσο ηεο αιεπνχο (Vulpes vulpes) απμάλνληαη ιφγσ αλζξσπνγελψλ επηδξάζεσλ (Reynolds and Tapper 1996, Sinclair et al. 1998). Μηα πςειή πιεζπζκηαθή ππθλφηεηα αιεπνχο κπνξεί λα έρεη επηπηψζεηο φπσο είλαη: α) ν θίλδπλνο εμαθάληζεο απεηινχκελσλ εηδψλ (Sinclair et al. 1998), β) ε κείσζε ησλ πιεζπζκψλ ησλ ζεξακάησλ (Reynolds and Tapper 1996, Tapper et al. 1996, Βιάρνο θαη ζπλ. 2008) θαη ε απνηπρία ησλ απειεπζεξψζεσλ (Sokos et al. 2008), γ) ε κείσζε ηεο απφδνζεο ησλ ιαγφζθπισλ θαη ε δπζρέξεηα ζηελ εθπαίδεπζή ηνπο (ψθνο θαη ζπλ. 2002), δ) ε δηάδνζε αζζελεηψλ ζε αξθεηέο ρψξεο ηεο Δπξψπεο (Sreter et al. 2003, Holmala and Kauhala 2006), θαη ε) νη δεκηέο ζηελ νξληζνηξνθία, φπσο θαηαγξάθεθαλ ζηε Γαιιία (Stahl et al. 2002) θαη πξνβαηνηξνθία, φπσο θαηαγξάθεθαλ ζηελ Απζηξαιία (Greentree et al. 2000). Η αιεπνχ σζηφζν κπνξεί λα έρεη επεξγεηηθέο επηδξάζεηο ζηε γεσξγία επεηδή ηξέθεηαη κε ηξσθηηθά (Tobin and Fall 2005). Παξφια απηά δελ αλακέλεηαη λα είλαη ηθαλή λα πεξηνξίζεη ηηο πιεζπζκηαθέο εμάξζεηο ησλ ηξσθηηθψλ, φπσο ππνζηεξίδεηαη απφ αξκφδηνπο νξγαληζκνχο (OEPP/EPPO 1994, Tobin and Fall 2005). Η αλαγθαηφηεηα θαη ε ιήςε ηεο απφθαζεο γηα ηε κείσζε ηεο αξπαθηηθφηεηαο είλαη επλφεηε ζηελ πεξίπησζε ηεο πξνζηαζίαο ησλ αγξνηηθψλ δψσλ επεηδή ε θαηαγξαθή ησλ δεκηψλ είλαη εχθνιε (Saunders et al. 1995). ηελ πεξίπησζε φκσο ησλ αγξίσλ δψσλ πξέπεη λα δηεξεπλεζεί ε αλαγθαηφηεηα παξέκβαζεο κε ηε ρξήζε δεηθηψλ (Saunders et al. 1995). Η ζπζρέηηζε ησλ δεηθηψλ αθζνλίαο ηεο αιεπνχο (Sadlier et al. 2004, Barea-Azcón et al. 2007) θαη ησλ ζεξακάησλ (Langbein et al. 1999) κπνξεί λα απνηειέζεη ρξήζηκν εξγαιείν γηα ηε ιήςε ηεο απφθαζεο. ηελ Διιάδα, ζχκθσλα κε θξαηηθή εγθχθιην ν πιεζπζκφο ηεο αιεπνχο έρεη απμεζεί ηα ηειεπηαία έηε (Τπνπξγείν Γεσξγίαο 2001). Οη θπλεγνί αλαθέξνπλ πξνβιήκαηα ζηε ιαγνζήξα 1

(ψθνο θαη ζπλ. 2002) θαη ππάξρνπλ καξηπξίεο γηα δεκηέο ζηελ πηελνηξνθία (Υ. ηακθφπνπινο, Γαζαξρείν Κνδάλεο, πξνζ. επηθνηλσλία 2008). Ωζηφζν δελ γίλνληαη πξνζπάζεηεο θαηαγξαθήο θαη κείσζεο ηεο αξπαθηηθφηεηαο ηεο αιεπνχο απφ ηνπο αξκφδηνπο θνξείο. Πνιίηεο φκσο ηνπνζεηνχλ παξάλνκα δνιψκαηα κε απνηέιεζκα ηε ζαλάησζε απεηινχκελσλ εηδψλ, θπλεγεηηθψλ ζθχισλ θαη άιισλ δψσλ (Μπίξηζαο θαη Μαζιαξηλνχ 2003). Δπνκέλσο αλαγθαία είλαη ε δηεξεχλεζε ησλ ηερληθψλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη δηεζλψο γηα ηε κείσζε ηεο αξπαθηηθφηεηαο ηεο αιεπνχο. Άμεζες ηετνικές μείφζες ηες αρπακηικόηεηας Η επηινγή ησλ ηερληθψλ γίλεηαη κε βάζε ηε θπζηνγλσκία ηεο πεξηνρήο θαη ηα ινηπά είδε δψσλ, άγξησλ θαη αγξνηηθψλ πνπ δηαβηνχλ ζε απηή (Saunders et al. 1995). πλήζσο εθαξκφδνληαη πεξηζζφηεξεο απφ κία ηερληθέο. Η ρξήζε δειεηεξίσλ ζε δνιψκαηα είλαη ε πην θνηλή ηερληθή ζηελ Απζηξαιία, ζηελ Ακεξηθή ρξεζηκνπνηνχληαη δειεηήξηα θαη δφθαλα θαη ζηελ Δπξψπε ε παγίδεπζε θαη ν ππξνβνιηζκφο (Saunders et al. 1995). Γολώμαηα με δελεηήριο Η ρξήζε δνισκάησλ κε δειεηήξην απνηειεί ηελ απνδνηηθφηεξε ηερληθή γηα ηε κείσζε ηνπ πιεζπζκνχ ηεο αιεπνχο (Saunders et al. 1995). ηελ Απζηξαιία βξέζεθε φηη ε ρξήζε δνισκάησλ κε θζνξνμηθφ λάηξην (1080) κείσζε ηoλ πιεζπζκφ ηεο αιεπνχο θαηά 69,5% έσο θαη 95% (Thomson et al. 1998). Σν δειεηήξην 1080 ρνξεγείηαη απνθιεηζηηθά απφ ηηο θξαηηθέο ππεξεζίεο ζηνπο ρξήζηεο γεο γηα εθαξκνγή ζηε κείσζε ηεο αιεπνχο (Saunders et al. 1995). ηελ Απζηξαιία θαη Ακεξηθή είλαη επξεία ε εθαξκνγή δειεηεξίσλ ππφ πξνυπνζέζεηο (Saunders et al. 1995). ηελ Δπξψπε, σζηφζν, ε ρξήζε δνισκάησλ κε δειεηήξην απαγνξεχηεθε ην 1992 (Οδεγία 92/43) επεηδή κπνξεί λα πξνθαιέζεη ζλεζηκφηεηα ζε είδε κε-ζηφρνπο. Τπνζηεξίδεηαη πάλησο πσο ηα πιενλεθηήκαηα γηα ηε δηαηήξεζε ηεο παλίδαο είλαη ζπρλά πνιχ κεγαιχηεξα απφ ηε κείσζε ηεο αιεπνχο αθφκα θαη αλ δειεηεξηαζηνχλ κεξηθά άηνκα εηδψλ κεζηφρσλ (Glen et al. 2007). Δπηπξφζζεηα, ηα ηειεπηαία έηε εθαξκφδνληαη δηάθνξνη ηξφπνη γηα λα κεησζεί ν θίλδπλνο ζε είδε κε-ζηφρνπο, νη απνηειεζκαηηθφηεξνη απφ ηνπο νπνίνπο είλαη: Η επηινγή ηνμηθψλ νπζηψλ πνπ δελ παξακέλνπλ ζην πεξηβάιινλ, ηέηνηεο είλαη ην 1080, ε παξα-ακηλνπξνπηνθαηλφλε (PAPP) θαη ην πδξνθπάλην (Fleming et al. 2006). Με ηνλ ηξφπν απηφ κεηψλεηαη ζνβαξά ν θίλδπλνο ζαλάησζεο πησκαηνθάγσλ εηδψλ (Glen et al. 2007). Η κηθξφηεξε δφζε, γηα παξάδεηγκα ε ζαλαηεθφξα δφζε ησλ δειεηεξίσλ 1080 θαη PAPP είλαη αλάινγε ηνπ βάξνπο ηνπ δψνπ (Fleming et al. 2006, Glen et al. 2007), νπφηε φηαλ ρξεζηκνπνηείηαη ε θαηάιιειε δφζε κεηψλνληαη πνιχ νη πηζαλφηεηεο λα πξνθιεζνχλ επηπηψζεηο ζε είδε φπσο ν ιχθνο (Canis lupus), ε αξθνχδα (Ursus arctos) ή ν πνηκεληθφο ζθχινο πνπ έρνπλ πνιιαπιάζην βάξνο απφ απηφ ηεο αιεπνχο. Η ηνπνζέηεζε ζπζθεπήο Μ-44 (Μ-44 ejector), ε νπνία θέξεη εθβνιέα απειεπζέξσζεο δφζεο δειεηεξίνπ εληφο ηνπ ζηφκαηνο ηνπ δψνπ, απφ ζπγθεθξηκέλε ζέζε θαη κφλν φηαλ απηφ ηνλ δαγθψζεη. Ο εθβνιέαο βξίζθεηαη ζε θαηάιιειν χςνο απφ ην έδαθνο ψζηε λα κελ κπνξνχλ λα ηνλ θηάζνπλ κηθξά δψα θαη θέξεη εηδηθφ δφισκα γηα ηελ αιεπνχ. Οη ζπζθεπέο απηέο είλαη πεξηζζφηεξν επηιεθηηθέο ζε ζρέζε κε ηα δνιψκαηα, επεηδή ην δειεηήξην απειεπζεξψλεηαη κφλν φηαλ ν εθβνιέαο δερηεί ηζρπξφ δάγθσκα απφ κεγάιν ζειαζηηθφ (Marks et al. 2004, Petel et al. 2004). 2

Πσροβολιζμός ηε Βξεηαλία έρεη επξεία εθαξκνγή ν ππξνβνιηζκφο ηεο αιεπνχο κε ηε ρξήζε ξαβδσηνχ φπινπ πνπ πξαγκαηνπνηείηαη θαηά ηε λχρηα κε ηε βνήζεηα πξνβνιέα απφ φρεκα (Reynolds and Tapper 1996). Ραβδσηά φπια δηακεηξήκαηνο 0,222 ηα νπνία θέξνπλ δηφπηξα είλαη ε θαιχηεξε επηινγή (Saunders et al. 1995). Μηθξά ρσξάθηα, ζάκλνη, θιίζεηο ηνπ εδάθνπο θαη ςειά ρφξηα πεξηνξίδνπλ ηελ νξαηφηεηα θαη θάλνπλ ηελ ηερληθή κε απνδνηηθή (Saunders et al. 1995). Παγίδεσζε Η ζχιιεςε ηεο αιεπνχο είλαη δχζθνιε ζε ζρέζε κε άιια είδε δψσλ θαη ε παγίδεπζε είλαη ιηγφηεξν απνδνηηθή απφ ηε ρξήζε δειεηεξίσλ (Saunders et al. 1995). χκθσλα κε ηελ Οδεγία 92/43 θαη ηνλ Καλνληζκφ 3254/91 ζηελ Δπξψπε επηηξέπνληαη νη ζειηέο πνδηνχ (leg snare) θαη ιαηκνχ κε ζηνπ (stopped neck snare) θαη νη παγίδεο θινπβηά (cage or box trap). Οη ζειηέο θαη νη παγίδεο ηνπνζεηνχληαη ζε πεξάζκαηα θαη ζε κέξε πνπ επηζθέπηεηαη ε αιεπνχ (π.ρ. ςνθίκηα, ζσξνί θνπξηάο), κνλνπάηηα θαη θαηά κήθνο ησλ θξαθηψλ (Sharp and Saunders 2004). Γηα ηελ πξνζέιθπζε ησλ αιεπνχδσλ ρξεζηκνπνηνχληαη θφπξαλα θαη νχξα αιεπνχο, φπσο θαη εηδηθέο ζπλζεηηθέο νπζίεο (synthetic fermented egg). Γηα δφισκα ρξεζηκνπνηείηαη θξέαο απφ αηγνπξφβαηα, θνηφπνπιν θαη ζεξάκαηα (Sharp and Saunders 2004). Οη ζειηέο θαη νη παγίδεο πξέπεη λα παξαθνινπζνχληαη ζε θαζεκεξηλή βάζε επεηδή ε παξαηεηακέλε παγίδεπζε πξνθαιεί ηξαπκαηηζκνχο ζηα δψα (Fleming et al. 1998). Οη ξπζκνί ζχιιεςεο ησλ αιεπνχδσλ αλά 100 λχρηεο είλαη 0,69-2,16 (Saunders et al. 1995), 0-3,17 (Ruette et al. 2003) θαη 1,5 (Baker et al. 2001). Γηαθνξεηηθέο ηερληθέο παγίδεπζεο έρνπλ δηαθνξεηηθή απνηειεζκαηηθφηεηα θαη ζρεηηθά πξφζθαηα αλαπηχρζεθαλ πξφηππα ISO γηα παγίδεο ζειαζηηθψλ (ISO 1999), ελψ γίλνληαη πξνζπάζεηεο γηα ηε δηάδνζε ησλ θαιχηεξσλ πξαθηηθψλ παγίδεπζεο (IAFWA 2003). Περιλαίμιο προζηαζίας αγροηικών δώφν (livestock protection collar) ην πεξηιαίκην πξνζαξκφδεηαη έλα εηδηθφ ζαθνχιη κε δειεηήξην θαη θνξηέηαη ζην ιαηκφ ηνπ αγξνηηθνχ δψνπ. Η ιεηηνπξγία ηνπ έγθεηηαη ζην φηη νη αιεπνχδεο ζθνηψλνπλ κε δάγθσκα ζην ιαηκφ, ηξππνχλ έηζη ην ζαθνχιη κε απνηέιεζκα λα θαηαπίλνπλ ην ζαλάζηκν δειεηήξην. Απηά ηα πεξηιαίκηα είλαη ηδηαίηεξα επηιεθηηθά δεδνκέλνπ φηη ζηνρεχνπλ κφλν ζηηο αιεπνχδεο πνπ είλαη ππεχζπλεο γηα ηε ζαλάησζε ησλ αγξνηηθψλ δψσλ (Burns et al. 1996). Κηελνηξφθνο απφ ηελ Αξγεληηλή αλαθέξεη φηη κε ηε βνήζεηα ησλ πεξηιαίκησλ πξνζηαζίαο κείσζε ηηο απψιεηεο αξληψλ απφ 600 ην 1991 ζε 15 ην 1992, ζαλαηψλνληαο κφλν 18 αιεπνχδεο (Livestock Protection 1991). Θανάηφζε ζηις θφλιές ε κεξηθέο ρψξεο ρξεζηκνπνηνχληαη ζθχινη γηα ηνλ εληνπηζκφ ησλ θσιηψλ ηεο αιεπνχο. Με ηε βνήζεηα ζθχισλ θσιενδπηψλ (ηεξξηέ) ζαλαηψλνληαη νη αιεπνχδεο ζηηο θσιηέο ή φηαλ απηέο αλαγθάδνληαη λα βγνπλ ηηο ππξνβνινχλ ή γεκίδνπλ κε θαπλφ ηε θσιηά πξνθαιψληαο ηνπο αζθπμία (Sillero-Zubiri and Switzer 2004). ε πεξηνρέο κε ππθλή ζακλψδε βιάζηεζε, φπνπ είλαη δχζθνιν λα πιεζηάζεη ν άλζξσπνο, ην κέηξν απηφ δελ είλαη απνηειεζκαηηθφ (Saunders et al. 1995). Όζνλ αθνξά ηελ Δπξψπε απαγνξεχεηαη ε δηνρέηεπζε αεξίσλ ή θαπλνχ ζηε θσιηά (Οδεγία 92/43 Δ.Δ., Παξάξηεκα VI). 3

Κσνήγι Σν θπλήγη δελ είλαη απνηειεζκαηηθή ιχζε γηα ηε κείσζε ησλ δεκηψλ ησλ αιεπνχδσλ, επεηδή ε πςειή αλαπαξαγσγή θαη ε δηαζπνξά ησλ λεαξψλ αιεπνχδσλ θαιχπηνπλ γξήγνξα ηα θελά πνπ αθήλνπλ ηα ζεξεπζέληα άηνκα (Saunders et al. 1995, Sillero-Zubiri and Switzer 2004). Δπηπιένλ ζηελ Διιάδα ε αιεπνχ δελ έρεη ζεξεπηηθφ ελδηαθέξνλ, θαη πνιινί είλαη νη ιαγνθπλεγνί πνπ δελ ηελ ππξνβνινχλ γηα λα κελ κάζνπλ ηα ζθπιηά ηνπο λα ηελ θαηαδηψθνπλ (ψθνο θ.α. 2002). Πρόκλεζε ζηειρόηεηας Θεσξεηηθά, νη πιεζπζκνί ηεο αιεπνχο ζα κπνξνχζαλ λα δηαρεηξηζηνχλ κε ηε κείσζε ηεο αλαπαξαγσγηθήο ηθαλφηεηάο ηνπο. Γηα ην ζθνπφ απηφ έρνπλ πξνηαζεί δνιψκαηα κε ρεκηθέο νπζίεο, βαθηεξίδηα ζαικνλέιαο θαη ηνί (Strive et al. 2007). Δληνχηνηο ε έσο ηψξα ρξεζηκνπνηνχκελε ηερλνινγία δελ θξίλεηαη ηθαλνπνηεηηθή ζηελ πξάμε (Saunders et al. 1995, Sillero-Zubiri and Switzer 2004). Σσμπεράζμαηα προηάζεις Γηα ηε κείσζε ηεο αξπαθηηθφηεηαο ηεο αιεπνχο απνδνηηθφηεξεο άκεζεο ηερληθέο είλαη ε ρξήζε δνισκάησλ κε δειεηήξην, ν ππξνβνιηζκφο θαη ε παγίδεπζε. Η ρξήζε δνισκάησλ κε δειεηήξην απαγνξεχεηαη απφ ηελ επξσπατθή λνκνζεζία (Οδεγία 92/43). Δληνχηνηο ε ζπζθεπή Μ-44 κε ηελ θαηάιιειε δφζε δειεηεξίνπ εμαζθαιίδεη ζε κεγάιν βαζκφ ηελ επηιεθηηθφηεηα. Δπηπξφζζεηα ε ζπζθεπή απηή κπνξεί λα πεξηνξηζηεί ζε θαηάιιεια δηακνξθσκέλν θνπβνχθιην ζην νπνίν ζα έρεη πξφζβαζε ε αιεπνχ, ελψ δελ ζα κπνξνχλ λα εηζέιζνπλ κεγαιχηεξα ζειαζηηθά, φπσο ν ιχθνο. εκαληηθή είλαη ε δηεξεχλεζε ηεο ηερληθήο απηήο. Ο ππξνβνιηζκφο, θπξίσο κε ξαβδσηφ φπιν, αλακέλεηαη λα είλαη απνηειεζκαηηθή ηερληθή ζε αλνηθηέο πεξηνρέο κε νξαηφηεηα ζε κεγάιεο απνζηάζεηο (σζηφζν ην λνκηθφ θαζεζηψο ζηελ Διιάδα δελ επηηξέπεη ηε ρξήζε ξαβδσηψλ φπισλ). ηηο πεξηνρέο φπνπ ε νξαηφηεηα πεξηνξίδεηαη (έληνλν αλάγιπθν, βιάζηεζε) πξέπεη λα εμεηάδεηαη ε εθαξκνγή ηεο παγίδεπζεο. Αλαγθαία είλαη ε ζχγθξηζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ αλσηέξσ ηερληθψλ. Βιβλιογραθία Baker, P.J., S. Harris, C.P.J. Robertson, G. Saunders and P.C.L. White. 2001. Differences in the capture rate of cage-trapped foxes (Vulpes vulpes) and their implications for rabies contingency planning in Britain. J. Appl. Ecol., 38, 823-835. Barea-Azcón, J.M., Virgós, E., Ballesteros-Duperón, E., Moleón, M., and Chirosa, M. 2007. Surveying carnivores at large spatial scales: a comparison of four broad-applied methods. Biodivers. Conserv. 16(4):1213-1230. Βιάρνο, Υ., Γ. Μπαθαινχδεο θαη Δ. Υαηδελίθνο. 2008. Η αξπαθηηθφηεηα ηεο αιεπνχο Vulpes vulpes ζηελ άγξηα παλίδα, ζει. 80-83. ην: Παλ-Θήξαο, Σα Πάληα Πεξί Θήξαο (Κ. θνξδάο θαη Π. Μπίξηζαο, εθδφηεο). Κπλεγεηηθή Οκνζπνλδία Μαθεδνλίαο & Θξάθεο. Burns, R.J., Zemlicka, D.E. and P.J. Savarie. 1996. Effectiveness of large livestock protection collars against depredating coyotes. Wildl. Soc. Bull. 24:123-127. 4

Fleming, P., L.R. Allen, M.J. Berghout, P.D. Meek, P.M. Pavlov, P. Stevens, K. Strong, J.A. Thompson and P.C. Thomson. 1998. The performance of wild canid traps in Australia: Efficiency, selectivity and trap related injuries. Wildlife Research, 25: 327 38. Fleming P.J., L.R. Allen, S.J. Lapidge, A. Robley, G.R. Saunders and P.C. Thomson. 2006. A strategic approach to mitigating the impacts of wild canids: proposed activities of the Invasive Animals Cooperative Research Centre. Australian J. Experim. Agricult. 46(7): 753 762. Glen A.S., M.N. Gentle and C.R. Dickman. 2007. Non-target impacts of poison baiting for Predator Control in Australia. Mamm. Rev. 37, 191 205. Greentree, C., G. Saunders, L. McLeod and J. Hone. 2000. Lamb predation and fox control in south-eastern Australia. J. Appl. Ecol. 37, 935 943. Holmala K, K. Kauhala. 2006. Ecology of wildlife rabies in Europe. Mamm. Rev. 36: 17 36. IAFWA. 2003. Best management practices for trapping coyotes in the eastern United States. Furbear Resources Technical Work Group, International Association of Fish and Wildlife Agencies, Washington, D.C., USA. ISO. 1999. Animal (mammal traps) - Part 5: Methods for testing restraining traps (ISO/DIS10990-5(E)). International Organization for Standardization, Switzerland. www.iso.ch. Langbein et al. 1999. Techniques for assessing the abundance of brown hares Lepus europaeus. Mammal Rev. 29(2): 93 116. Livestock Protection 1991. http://www.livestockprotection.net/testimonials.htm Marks C.A., F. Gigliotti, F. Busana and M. Johnston. 2004. Fox control using a paraaminopropiophenone formulation with the M-44 ejector. Animal Welfare 13, 401 407. Moller, A.P. and J. Erritzoe. 2000. Predation against birds with low immunocompetence. Oecologia 122: 500-504. Μπίξηζαο, Π. θαη Ο. Μαζιαξηλνχ. 2003. Ο έιεγρνο ησλ πιεζπζκψλ ησλ «επηβιαβψλ», ζει. 80-83. θνξδάο, Κ. & Π. Μπίξηζαο (ζπληνληζηέο έθδνζεο). ην: Παλ-Θήξαο, Σα Πάληα Πεξί Θήξαο (Κ. θνξδάο θαη Π. Μπίξηζαο, εθδφηεο). Κπλεγεηηθή Οκνζπνλδία Μαθεδνλίαο & Θξάθεο. OEPP/EPPO 1994. EPPO standard guideline on good plant protection practice: principles of good plant protection practice. Rodent control for crop protection and on farms. OEPP/EPPO Bulletin 24, 233-240. Petel, A.M.V., R. Kirkwood, F. Gigliotti, and C. Marks. 2004. Adaptation and assessment of M- 44 ejectors in a fox control program on Phillip Island, Victoria. Wildlife Research 31: 143 147. Reynolds, J.C. and S.C. Tapper. 1996. Control of mammalian predators in game management and conservation. Mamm. Rev. 26:127-156. Ruette, S., P. Stahl and M. Albaret. 2003. Factors affecting trapping success of red fox Vulpes vulpes, stone marten Martes foina and pine marten M. martes in France. Wildl. Biol. 9: 11 19. Sadlier, L.M.J., C.C. Webbon, P.J. Baker and S. Harris. 2004. Methods of monitoring red foxes Vulpes vulpes and badgers Meles meles: are field signs the answer? Mamm. Rev., 34: 75 98. Saunders, G., B. Coman, J. Kinnear and M. Braysher. 1995. Managing vertebrate pests: foxes. Bureau of Resource Sciences, Commonwealth of Australia, Canberra. Sharp, T. and G. Saunders. 2004. FOX006 Trapping of foxes using cage traps. NSW Department of Primary Industries and Department of Environment and Heritage. Sillero-Zubiri, C. and D. Switzer. 2004. Management of canids near people, p. 257-266. In Canids: foxes, wolves, jackals and dogs (Sillero-Zubiri, C., M. Hoffmann and D.W. 5

Macdonald, eds). Status survey and conservation action plan, second edition. IUCN Canid Specialist Group, Gland, Switzerland and Cambridge, UK. Sinclair ARE, Pech RP, Dickman CR, Hik D, Mahon P, A.E. Newsome 1998. Predicting effects of predation on conservation of endangered prey. Conserv. Biol 12:564 575. Sréter T., Z. Széll, Z. Egyed and I. Varga. 2003. Echinococcus multilocularis: an emerging pathogen in Hungary and Central Eastern Europe? Emerg. Inf. Dis. 9: 384 386. Stahl, P., S. Ruette and L. Gros. 2002. Predation on free-ranging poultry by mammalian and avian predators: field loss estimates in a French rural area. Mammal Review, 32, 227 234. Strive, T., C.M. Hardy and G.H. Reubel. 2007. Prospects for immunocontraception in the European red fox (Vulpes vulpes). Wildlife Research 34: 523 529. ψθνο, Υ.Κ., Κ.Δ. θνξδάο θαη Π.Κ. Μπίξηζαο. 2002. Αμηνιφγεζε ηεο ζήξαο θαη δηαρείξηζε ηνπ ιαγνχ (Lepus europaeus) ζηα ιηβαδηθά νηθνζπζηήκαηα, ζει. 131 139. Ληβαδνπνλία θαη Αλάπηπμε Οξεηλψλ Πεξηνρψλ (Π. Πιαηήο θαη Θ. Παπαρξήζηνπ, εθδφηεο). Πξαθηηθά 3 νπ Παλειιήληνπ Ληβαδνπνληθνχ πλέδξηνπ. Καξπελήζη 4 6 επηεκβξίνπ 2002. Διιεληθή Ληβαδνπνληθή Δηαηξεία, Γεκ. Νν 10. Sokos, C., P. Birtsas and Δ. Tsachalidis 2008. Galliforms release: expediency and choice of techniques. Wildl. Biol. 14 (4): in press. Tapper, S.C., G.R. Potts and M.H. Brockless. 1996. The effect of an experimental reduction in predation pressure on the breeding success and population density of grey partridges Perdix_perdix. J. Appl. Ecol. 33: 965 978. Thomson, P., N. Marlow, K. Rose and N. Kok. 1998. The Effectiveness of Large-scale Fox Baiting and BufferZones in Western Australia, p. 289 293. In: 11th Australasian Vertebrate Pest Conference,. Agriculture Western Australia, Bunbury, Australia. Tobin, M.E. and M.W. Fall. 2005. Pest control: rodents. In: Encyclopedia of life support systems (EOLSS): Agricultural Sciences. Developed under the Auspices of the UNESCO, EOLSS Publishers, Oxford, UK, [http://www.eolss.net]. Τπνπξγείν Γεσξγίαο. 2001. Έιεγρνο ηνπ πιεζπζκνχ ηεο αιεπνχο θαη ηνπ πεηξνθνχλαβνπ. Δγθχθιηνο 91044/1358. Γ/λζε Αηζζεηηθψλ Γαζψλ, Γξπκψλ & Θήξαο. Reduction of predation by fox (vulpes vulpes). Part A: direct techniques C. Sokos¹, P. Birtsas¹ ² and A. Kastoris¹ ¹Hunting Federation of Macedonia & Thrace, Ethnikis Antistasis 173-175, 551 34 Kalamaria Thessaloniki, Hellas, e-mail: sokos@hunters.gr ²Department of Forestry & Environmental Management, TEI of Larissa, Mavromihalis Street End, 43100 Karditsa, Hellas Summary The fox causes decline in populations of threatened species and economic losses in hunting and livestock sectors. The direct techniques of predation reduction are the killing and the reduction of fox fertility. The more efficient direct techniques are the use of baits with poison, the shooting and trapping. Key words: Red fox, mammals, hunting species management, animal damage control. 6