Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2016 Ελληνική Οικονομία Οι ανακοινώσεις της ΕΛΣΤΑΤ την περασμένη εβδομάδα για τον ρυθμό αναπτύξεως, την εξέλιξη της ανεργίας και την οικοδομική δραστηριότητα επιβεβαιώνουν την είσοδο της χώρας σε υφεσιακό περιβάλλον στο δεύτερο εξάμηνο του 2015 παρά το ευνοϊκό εξωτερικό περιβάλλον που επικρατούσε χάρη στο ασθενές ευρώ και την άνευ προηγουμένου μείωση του κόστους ενέργειας. Συγκεκριμένα, μετά από τρία εξάμηνα ανακάμψεως της οικονομικής δραστηριότητας, ο ρυθμός μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ επανήλθε σε αρνητικό έδαφος (1,9% σε ετήσια βάση στο δεύτερο εξάμηνο 2015) ως αποτέλεσμα των συνθηκών αβεβαιότητας και της αυξήσεως των φορολογικών συντελεστών στην κατανάλωση προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς και στις επιχειρήσεις. Η έντονη συσχέτιση διαχρονικά μεταξύ του ρυθμού μεγεθύνσεως της οικονομικής δραστηριότητας και του δείκτη οικονομικού κλίματος απεικονίζεται στο Γράφημα 1. Γίνεται εμφανές ότι η ανάκαμψη του δείκτη σε σχέση με τα ιστορικά χαμηλά του περασμένου καλοκαιριού δεν επαρκεί για την έξοδο από το νέο υφεσιακό shock. Η ταχεία ολοκλήρωση της αξιολογήσεως σε συνδυασμό με την εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και τη σταθερότητα του φορολογικού συστήματος αποτελούν τον καταλύτη για την εμπέδωση της επενδυτικής εμπιστοσύνης. Τούτο είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς εξωτερικοί παράγοντες, όπως η αστάθεια στις διεθνής χρηματαγορές τους πρώτους μήνες του 2016 και η προσφυγική κρίση, σχηματίζουν ένα νέο πιο ευμετάβλητο περιβάλλον σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. 110 100 90 80 70 Ι ΙΙ ΙΙΙ ΙV Ι ΙΙ ΙΙΙ ΙV Ι ΙΙ ΙΙΙ ΙV Ι ΙΙ ΙΙΙ ΙV Ι ΙΙ ΙΙΙ ΙV Ι ΙΙ ΙΙΙ ΙV Ι ΙΙ ΙΙΙ ΙV Ι ΙΙ ΙΙΙ ΙV 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Γράφημα 1. ΑΕΠ (% ετήσιες μεταβολές) και Δείκτης Οικονομικού Κλίματος Δείκτης Οικονομικού Κλίματος. αριστερός άξονας ΑΕΠ (% ετήσια μεταβολή), δεξιός άξονας -10% -12% Η καθοδική πορεία της οικονομικής δραστηριότητας αφήνει τα πρώτα ορατά σημάδια στην αγορά εργασίας καθώς τους τελευταίους μήνες ο ρυθμός αυξήσεως του αριθμού των απασχολουμένων και ο ρυθμός μειώσεως του αριθμού των ανέργων (Γράφημα 2) παραμένει στάσιμος. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα μηνιαία-εποχικά διορθωμένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ στο πλαίσιο της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού για άτομα ηλικίας 15-74 ετών - το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 24,6% του 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% εργατικού δυναμικού τον Νοέμβριο 2015 από 24,7% τον Οκτώβριο του 2015. 45% 30% 15% 0% -15% -30% -45% Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ -10% Τα στοιχεία για την εξέλιξη της οικοδομικής δραστηριότητας και την πορεία των τιμών κατοικιών και ενοικίων που ανακοινώθηκαν από την ΕΛΣΤΑΤ υποδηλώνουν ότι ο κλάδος βρίσκεται σε συνεχή κάμψη παγιδευμένος όχι μόνο από τις συνθήκες της αγοράς αλλά και από το υψηλό φορολογικό βάρος που έχει επωμιστεί τα τελευταία χρόνια. Πιο συγκεκριμένα, κύρια χαρακτηριστικά της αγοράς ακινήτων εξακολουθούν να είναι η ελάχιστη ζήτηση και ο μεγάλος αριθμός προς πώληση ακινήτων, μεταβλητές που έχουν προκύψει από τη συρρίκνωση του διαθεσίμου εισοδήματος των νοικοκυριών και την έλλειψη ρευστότητας στην οικονομία. Η ακινησία της αγοράς κατοικίας οφείλεται πρακτικά στο γεγονός ότι οι πωλητές δεν επιθυμούν να προσαρμόσουν προς τα κάτω τις εκτιμήσεις τους για τη μελλοντική αξία της ακίνητης περιουσίας τους, ενώ αντίθετα οι αγοραστές προσδοκούν περαιτέρω υποχώρηση των τιμών των οικιστικών ακινήτων. 10.000 9.000 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 2.000 1.000 0 Γράφημα 2. ΑΕΠ και Αριθμός Ανέργων και Απασχολουμένων, % ετήσιες μεταβολές Ι ΙΙ ΙΙΙ IV Ι ΙΙ ΙΙΙ IV Ι ΙΙ ΙΙΙ IV Ι ΙΙ ΙΙΙ IV Ι ΙΙ ΙΙΙ IV Ι ΙΙ ΙΙΙ IV 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Η συνεπαγόμενη μείωση των συναλλαγών και των τιμών συνεχίσθηκε το 2015 με βραδύτερο ρυθμό. Συγκεκριμένα, οι τιμές των διαμερισμάτων μειώθηκαν κατά 5,1% (σε τρέχουσες τιμές), έναντι πτώσεως κατά 7,5% συνολικά το 2014. Όπως προκύπτει από το Γράφημα 3, οι τιμές των 10% 8% 6% 4% 2% 0% -2% -4% -6% -8% ΑΕΠ, δεξ.άξονας Αριθμός Ανέργων, αριστ.άξονας Αριθμός Απασχολούμενων, δεξ.άξονας I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, ΤτΕλλάδος Γράφημα 3. Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα και Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων/Ενοίκια 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Όγκος (σε κυβ.μέτρα), αριστ. άξονας Δείκτης τιμών διαμερισμάτων/ενοίκια, δεξ. άξονας Δείκτης τιμών διαμερισμάτων, δεξ. άξονας 100 95 90 85 80 75 70 65 60 55
διαμερισμάτων έχουν σωρευτικά μειωθεί κατά 39,9% από το 2008 μέχρι το 2015. Οι επενδύσεις σε κατοικίες (σε σταθερές τιμές) μειώθηκαν στο εννεάμηνο 2015 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία) κατά 25,1%, έναντι ισχυρής πτώσεως κατά 52,3% στο αντίστοιχο διάστημα του 2014. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ποσοστιαία αναλογία των επενδύσεων σε κατοικίες στις συνολικές επενδύσεις της οικονομίας περιορίσθηκε στο 7,5% στο εννεάμηνο του 2015, έναντι 9,9%, 28,1% και 32,8% στα αντίστοιχα εννεάμηνα του 2014, του 2010 και του 2008. Η πτώση των τιμών των κατοικιών αλλά και η αρνητική προοπτική τους στο επόμενο χρονικό διάστημα αντικατοπτρίζεται και στα στοιχεία του ΙΟΒΕ για τις επιχειρηματικές προσδοκίες στην «Κατασκευή Κατοικιών», οι οποίες το 2015 περιορίσθηκαν, σε μέσο όρο, σε 35,8 μονάδες από τις 52,8 μονάδες το 2014 (ποσοστιαία πτώση: - 32,2%). Παράλληλα, και το ισοζύγιο των εκτιμήσεων για «το πρόγραμμα των εργασιών προς εκτέλεση στις κατασκευές κατοικιών» μειώθηκε στο -73,1 το 2015 από -71,5 το 2014, γεγονός που υποδεικνύει ότι ουσιαστικά δεν υφίστανται θετικές εκτιμήσεις για την κατασκευή οικιστικών οικημάτων. Οι φορολογικές επιβαρύνσεις στην κατανάλωση σε συνδυασμό με τους κεφαλαιακούς ελέγχους οδήγησαν, όπως αναλύσαμε σε περασμένο δελτίο, εκ νέου σε αρνητικό έδαφος τον ρυθμό μεταβολής των πωλήσεων στο λιανεμπόριο. Η περαιτέρω κάμψη της καταναλώσεως ενισχύει τα κίνητρα αναδιαρθρώσεως του κλάδου του λιανικού εμπορίου μέσω εξαγορών, συγχωνεύσεων και συνεργασιών. Στο πλαίσιο αυτό, σημαντικές επιχειρηματικές κινήσεις ανακοινώθηκαν πρόσφατα, όπως η συνεργασία των μεγάλων αλυσίδων τροφίμων Μαρινόπουλος Σκλαβενίτης, η εξαγορά των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της εταιρίας Βερόπουλος στην Ελλάδα από τον όμιλο Metro και η απόκτηση της εταιρίας Κανάκης από την ΑΒ Βασιλόπουλος. Στόχος των συγκεκριμένων συμφωνιών είναι ο εξορθολογισμός των λειτουργικών δαπανών των εταιριών, η ενίσχυση των πωλήσεών τους και η περαιτέρω ανάπτυξή τους. Η συγκέντρωση του εν λόγω κλάδου, που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, σε συνδυασμό με τις επενδύσεις στην οργανική ανάπτυξη και τις συνέργειες με μικρότερες περιφερειακές αλυσίδες δίδει τη δυνατότητα για την επίτευξη σημαντικών οικονομιών κλίμακας. Εξελίξεις και Προοπτικές στην Αγορά Κατοικιών: Στην αγορά κατοικιών η μείωση των τιμών συνεχίσθηκε το 2015 με βραδύτερο ρυθμό. Συγκεκριμένα, οι τιμές των διαμερισμάτων μειώθηκαν κατά 5,1% (σε τρέχουσες τιμές), έναντι πτώσης κατά 7,5% συνολικά το 2014. Επισημαίνεται ότι οι τιμές των διαμερισμάτων έχουν σωρευτικά μειωθεί κατά 39,9% από το 2008 μέχρι το 2015. Επίσης από το Γράφημα εξάγεται ότι οι τιμές των κατοικιών είναι εμφανώς υποτιμημένες, δοθέντος ότι κινούνται χαρακτηριστικά κάτω του μέσου μακροχρονίου όρου. Επισημαίνεται ότι ο αριθμός των συναλλαγών (εκτιμήσεις) που πραγματοποιήθηκαν με τη συμμετοχή του τραπεζικού δανεισμού είναι ασήμαντος, καθώς στο πρώτο εξάμηνο του 2015 (τελευταία διαθέσιμα στοιχεία) μειώθηκαν περαιτέρω κατά 23,9%, σε ετήσια βάση, και εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν περί τις 13.000 στο τέλος του 2015, έναντι των 148.000 του 2007. Σχετικά με την εξέλιξη των ενοικίων των διαμερισμάτων, παρατηρείται ότι από το πρώτο τρίμηνο του 2012 (107,7), όταν άρχισε η πτώση τους έως τέταρτο τρίμηνο του 2015 (81,8), σημειώθηκε σωρευτική πτώση των τιμών των ενοικίων κατά 20,4%. Οι τιμές των ενοικίων παρουσίασαν το 2015 μεταπτώσεις. Συγκεκριμένα στο πρώτο τρίμηνο του 2015 οι τιμές των ενοικίων σημείωσαν πτώση κατά 5,0%,σε ετήσια βάση, στο δεύτερο τρίμηνο μειώθηκαν με αισθητά βραδύτερο ρυθμό 4,2%, ύστερα αυξήθηκε ο αρνητικός ρυθμός στο 4,8% για να υποχωρήσει στο 3,8% στο τέταρτο τρίμηνο του 2015. Η ζήτηση από το εξωτερικό δεν είχε κάποια αξιόλογη συμβολή στην επέκταση της αγοράς οικιστικών ακινήτων το 2015. Συγκεκριμένα, η εισροή κεφαλαίων για αγορά ακινήτων από το εξωτερικό υποχώρησε στα 185,8 εκατ. το 2015, έναντι 250,0 εκατ. το 2014. 96,4 113,4 167,8 250,0 185,8 2011 2012 2013 2014 2015 Πηγή: ΤτΕλλάδος Εισροή Κεφαλαίων για Αγορά Οικιστικών Ακινήτων από το Εξωτερικό (σε εκατ.) Παρατηρείται ωστόσο, ότι από τον Αύγουστο 2015 σημειώνεται συνεχής αύξηση σε μηνιαία βάση και σε αξιόλογο ύψος των εισροών κεφαλαίων από το εξωτερικό για αγορές οικιστικών μονάδων (Δεκ.2015: 20,6 εκατ., Αύγ.2015: 5,0 εκατ.). Η πτωτική τάση των τιμών των κατοικιών εκτιμάται ότι θα συνεχισθεί. Η ανάκαμψη των τιμών των οικιστικών ακινήτων συνδέεται με την εξέλιξη του διαθεσίμου εισοδήματος των νοικοκυριών, την απασχόληση, την τραπεζική χρηματοδότηση και τη ζήτηση ακινήτων από το εξωτερικό. Κατασκευαστική Δραστηριότητα: Η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα (ΕΛΣΤΑΤ, σε κατοικήσιμα και μη κτίρια και σε κυβικά μέτρα) μειώθηκε κατά 2
4,5%, σε ετήσια βάση, τον Νοέμβριο 2015, έναντι πτώσης 38,2% και 36,4% τον Οκτώβριο 2015 και τον Νοέμβριο του 2014 αντίστοιχα. Σημειώνεται ότι στο πρώτο τρίμηνο του 2015 η ιδιωτική κατασκευαστική δραστηριότητα είχε αυξηθεί σημαντικά κατά 29,2%, σε ετήσια βάση, έκτοτε όμως άρχισε η κάθετη πτωτική τροχιά, με αποτέλεσμα στο δεύτερο και τρίμηνο του 2015 να μειωθεί κατά 5,6% και 22,2% αντίστοιχα. Σε επίπεδο ενδεκαμήνου ο 12μηνος ρυθμός του όγκου των οικοδομικών αδειών μειώθηκε σωρευτικά κατά 6,3%, έναντι μείωσης κατά 7,2% στην αντίστοιχη περίοδο του 2014, καθώς οι εκδοθείσες οικοδομικές άδειες αντιστοιχούσαν σε 9.461 χιλιάδες κυβικά μέτρα στο ενδεκάμηνο 2015 έναντι 10.094 κυβικών μέτρων την αντίστοιχη περίοδο του 2014. Επισημαίνεται ότι ο όγκος της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας είχε ανέλθει στις 64.780 χιλιάδες κυβικά μέτρα το 2008 και στις 46.925 το 2009, για να κατέλθη έκτοτε με έντονα καθοδικούς ρυθμούς στις 10.997 χιλιάδες κυβικά μέτρα το 2014 και σε περίπου 9.800 το 2015 καταγράφοντας σωρευτική πτώση 85%. Συμπληρώνεται ότι η ΕΛΣΤΑΤ χρησιμοποιεί και τον Δείκτη Παραγωγής στις Κατασκευές, προκειμένου να αξιολογηθεί η εξέλιξη του τομέα των ιδιωτικών Κατασκευών. Ο δείκτης αυτός παρουσίασε στο τρίτο τρίμηνο του 2015 έντονη πτώση κατά 29,5%, σε ετήσια βάση, έναντι ανόδου κατά 28,8% στο τρίτο τρίμηνο του 2014. Τέλος, οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων του κατασκευαστικού κλάδου (ΙΟΒΕ) ενισχύθηκαν σημαντικά στο τέταρτο τρίμηνο του 2015 στις 56,8 μονάδες σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο που διαμορφώθηκαν στις 45,0 μονάδες. Εντούτοις, συνολικά το 2015 ο δείκτης προσδοκιών στις Κατασκευές μειώθηκε σημαντικά στις 56,4 μονάδες από τις 80,4 μονάδες του 2014. Η μέλλουσα ανάκαμψη της ιδιωτικής κατασκευαστικής δραστηριότητας και εν γένει του κλάδου των κατασκευών σχετίζεται με την ενίσχυση του διαθεσίμου εισοδήματος των νοικοκυριών, την άνοδο της απασχόλησης και τη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης από το τραπεζικό σύστημα. Η Αγορά Εργασίας το 2015: Βελτιώνεται σταθερά η εικόνα της αγοράς εργασίας το 2015, καθώς, σύμφωνα με τα μηνιαία-εποχικά διορθωμένα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ στο πλαίσιο της ΕΕΔ για άτομα ηλικίας 15-74 ετών-το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε περαιτέρω στο 24,6% του εργατικού δυναμικού τον Νοέμβριο 2015 (Οκτώβριος 2015: 24,7%), έναντι ποσοστού 25,9% τον Νοέμβριο του 2014. Κατά συνέπεια το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε τον Νοέμβριο του 2015 κατά 1,3 εκατοστιαίες μονάδες σε ετήσια βάση, έναντι ωστόσο 1,8 εκατοστιαίων μονάδων τον Νοέμβριο του 2014, ενώ από τον Ιούνιο του 2015 παρατηρείται ότι η μείωση του ποσοστού ανεργίας μειώνεται με βραδύτερο ρυθμό, έναντι του πρώτου πενταμήνου του παρελθόντος έτους. Ο αριθμός πάντως των ανέργων υποχώρησε στα 1.180,5 χιλ. άτομα τον Νοέμβριο 2015, έναντι 1.236,4 χιλ. τον Νοέμβριο 2014, με αποτέλεσμα να συνεχισθεί η πτωτική πορεία του αριθμού των ανέργων, που ξεκίνησε από το μέγιστο επίπεδο του Σεπτεμβρίου 2013, όταν ο αριθμός τους ανήλθε στα 1.356,9 χιλιάδες άτομα. Η σημαντική μείωση του αριθμού των ανέργων κατά 55,9 χιλ. τον Νοέμβριο 2015 (ή κατά -4,5%), σε ετήσια βάση, και η μεγαλύτερη άνοδος του αριθμού των απασχολουμένων κατά 81,8 χιλ. ή κατά 2,3%, αύξησε το εργατικό δυναμικό κατά 25,9 χιλ. ή κατά 0,5%, επιφέροντας συνεπώς την ως άνω μείωση του ποσοστού ανεργίας σε 12-μηνη βάση. 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% 2011 2012 2013 2014 2015 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Ετήσια % Μεταβολή του Αριθμού των Ανέργων και Ποσοστό Ανεργίας Οκτώβριος 2015:24,5% % ετήσια μεταβολή αριθμού ανέργων, αριστερός άξονας Ποσοστό Ανεργίας, δεξιός άξονας 29% 27% 25% 23% 21% 19% 17% 15% Σημειώνεται, ωστόσο, ότι η αύξηση του εργατικού δυναμικού κατά 25,9 χιλ. μεταξύ Νοεμβρίου 2014 και του 2015, συνοδεύθηκε από μείωση κατά 70,8 χιλ. του μη ενεργού πληθυσμού, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός ικανός προς εργασία να περιορισθεί κατά 44,9 χιλ. Η μείωση εντούτοις του αριθμού του μη ενεργού πληθυσμού αντικατοπτρίζει εν πολλοίς την εκροή ανθρώπινου δυναμικού στο εξωτερικό. Παρεμφερή αποτελέσματα προκύπτουν από την ανάλυση των στοιχείων της αγοράς εργασίας σε μέσο επίπεδο ενδεκαμήνου, καθώς η απασχόληση αυξήθηκε κατά 1,8%, σε ετήσια βάση, (ενδεκάμηνο 2014: +0,5%) και ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε σημαντικά κατά 6,0% (ενδεκάμηνο 2014: -4,0%), με αποτέλεσμα τη μείωση του μέσου ποσοστού ανεργίας στο 25,1% στο ενδεκάμηνο του 2015 από 26,6% στο ενδεκάμηνο του 2014. Το ποσοστό απασχόλησης στην εργατική δύναμη (employment population ratio) για τις ηλικίες 15-74 έτη, αυξήθηκε αισθητά στο 44,9% τον Νοέμβριο 2015, έναντι 43,6% τον Νοέμβριο του 2014, απέχει όμως σχέση με την τιμή του Οκτωβρίου του 2010 3
(51,6%). Παράλληλα, σε μέσο επίπεδο ενδεκαμήνου, το ποσοστό απασχόλησης αυξήθηκε στο 44,4% στο ενδεκάμηνο 2015, έναντι 43,3% στο ενδεκάμηνο του 2014. Παρά την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης, τούτο υπολείπεται σημαντικά του μέσου ποσοστού απασχόλησης στην Ε.Ε.-28 (65%). Αναφορικά με το ποσοστό ανεργίας κατά ηλικιακή ομάδα, επισημαίνεται η σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας τον Νοέμβριο 2015, έναντι του Νοεμβρίου 2014, στα ηλικιακά κλιμάκια 15-24 έτη (48,0%, 51,4%), ήτοι μείωση κατά 3,4 εκατοστιαίες μονάδες συγκριτικά με τη μέση μείωση του ποσοστού ανεργίας της χώρας (1,3 εκατοστιαίες μονάδες). Μείωση του ποσοστού ανεργίας τον Νοέμβριο 2015 παρατηρήθηκε και στο ηλικιακό κλιμάκιο 45-54 έτη (19,4%, 20,1%), δηλαδή κατά 0,7 εκατοστιαίες μονάδες που υπολείπονται αισθητά της μέσης μείωσης της ανεργίας. Σε γεωγραφικό επίπεδο, ανάμεσα στις επτά αποκεντρωμένες διοικήσεις πέντε έχουν υψηλότερο ποσοστό ανεργίας έναντι του συνόλου της χώρας. Συγκεκριμένα πρόκειται για την Θεσσαλία-Στερεά Ελλάδα (28,4%), την Ήπειρο-Δυτική Μακεδονία (27,1%) την Κρήτη (26,6%), την Μακεδονία-Θράκη (25,1%), την Πελοπόννησο-Δυτική Ελλάδα-Ιόνια Νησιά (25,0%). Αντίθετα, διακριτά μικρότερη του συνόλου διαμορφώθηκε το ποσοστό ανεργίας στα Νησιά του Αιγαίου (12,2%) και ακολουθεί η Αττική (24,2%), Αναφορικά με τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές της απασχόλησης, σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ, επιδεινώθηκε, σε μηνιαία βάση, ο δείκτης των προβλέψεων για την απασχόληση («ισοζύγιο απαντήσεων») στη Βιομηχανία (Ιανουάριος 2016: -11,5, Δεκέμβριος 2015: -8,4) στο Λιανικό Εμπόριο (Ιανουάριος 2016: +2,8, Δεκέμβριος 2015: +3,5), ενώ βελτιώθηκαν οι εκτιμήσεις στις Υπηρεσίες (Ιανουάριος 2016: -9,2, Δεκέμβριος 2015: -14,8) και στις Κατασκευές (Ιανουάριος 2016: -22,8, Δεκέμβριος 2015: -42,8). Ο τραπεζικός κλάδος, ο οποίος διεθνώς την προηγούμενη εβδομάδα κατέγραψε υψηλή μεταβλητότητα τιμών, τις τελευταίες ημέρες εμφανίζει σημεία σταθεροποίησης, καθώς μια σειρά παραγόντων συνέτειναν προς αυτή την κατεύθυνση. Εν τούτοις, το διεθνές οικονομικό κλίμα παραμένει εύθραυστο, με την τιμή του πετρελαίου να συνεχίζει να καθορίζει την μελλοντική πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Η απόφαση για «πάγωμα» της ημερήσιας παραγωγής πετρελαίου στο επίπεδο του Ιανουαρίου από ομάδα πετρελαιοπαραγωγών χωρών (Σαουδική Αραβία, Ρωσία, Κατάρ, Βενεζουέλα, Κουβέιτ), δεν είχε διάρκεια αν και έγινε ευπρόσδεκτη από τις αγορές, διότι θεωρήθηκε θετική κίνηση για την ανάκαμψη της τιμής του πετρελαίου, η οποία έχει υποχωρήσει άνω του 70% από τα μέσα του 2014. Οι επενδυτές δεν έχουν πεισθεί, πως το «πάγωμα» της παραγωγής και η μη ύπαρξη συμφωνίας από την πλευρά του Ιράν και Ιράκ, θα συμβάλουν στον περιορισμό της υπερβάλλουσας προσφοράς. Σημειώνεται, ότι όσο η τιμή του πετρελαίου δεν σταθεροποιείται η υψηλή μεταβλητότητα των τιμών που καταγράφεται στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, θα είναι εμφανής. Η πορεία της κερδοφορίας των τραπεζών κατά ένα ποσοστό είναι συνδεδεμένη με την συμπεριφορά των εταιριών του κλάδου της ενέργειας. Σύμφωνα με έκθεση της Διεθνούς Τραπέζης Διακανονισμών (Bank for International Settlements), οι ομολογιακές εκδόσεις στον κλάδο του πετρελαίου από $455 δισ. που ήταν το 2006, ανήλθαν το 2016 στα $1,4 τρισ. Τα εταιρικά χρέη διογκώθηκαν εν μέρει λόγω της έκρηξης στην εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου από σχιστόλιθο στις ΗΠΑ. Οι εταιρίες δανείσθηκαν σε μεγάλο βαθμό για τη χρηματοδότηση επενδύσεων σε σχιστόλιθο, όταν η τιμή του πετρελαίου ήταν σε υψηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα τώρα που οι τιμές έχουν υποχωρήσει, τα χρέη να παρουσιάζονται ως μη βιώσιμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των επικείμενων δυσκολιών που θα αντιμετωπίζουν οι δύο κλάδοι, αποτελεί η πρόσφατη απόφαση της γαλλικής τραπέζης BNP Paribas, να διακόψει την παροχή νέων πιστώσεων σε επιχειρήσεις του κλάδου, λαμβάνοντας υπόψη το σημερινό περιβάλλον των αγορών πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και τις προοπτικές σε βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Η αδυναμία της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης, εξαιτίας της επιβράδυνσης του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης στις ΗΠΑ, την Κίνα και οι επιδράσεις στις αναδυόμενες οικονομίες, σε συνδυασμό με την υποχώρηση των τιμών των βασικών εμπορευμάτων, έχει ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση της ποιότητας του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών. Τα 4
χαμηλά επιτόκια και σε ορισμένες περιπτώσεις αρνητικά επιτόκια (ΕΕ, Ελβετία, Δανία, Ιαπωνία, Σουηδία), συμπιέζουν τα περιθώρια των επιτοκιακών εσόδων. Σημειώνεται ότι την περασμένη εβδομάδα η ΤτΣουηδίας μείωσε εκ νέου το επιτόκιο αναχρηματοδότησης στο -0,50% από -0,35% προηγουμένως. Οι Κεντρικές Τράπεζες ανά τον κόσμο βρίσκονται σε εγρήγορση, προκειμένου να διατηρήσουν τη σταθερότητα των τραπεζικών τους συστημάτων και να αποφύγουν οποιοδήποτε είδους κραδασμού, κάνοντας χρήση διαφόρων μηχανισμών. Πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα της παρεμβάσεως των Κεντρικών Τραπεζών, αποτελεί η απόφαση της ΤτΚίνας να διοχετεύσει στην τρέχουσα εβδομάδα, με τη μορφή βραχυπρόθεσμων δανείων, 50 δισ. γουάν ($7,5 δισ.) στο τραπεζικό σύστημα, με στόχο την ενίσχυση της ρευστότητας. Οι επενδυτές εκφράζουν αμφιβολίες για την μελλοντική πορεία των τραπεζών, καθώς οι αναταράξεις σε επίπεδο χρηματοπιστωτικών αγορών συνδυάζονται με τις εξελίξεις που προκάλεσε η κρίση των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ, το 2008. Όμως η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ έκτοτε ενήργησαν με διάφορα μέσα, προκειμένου να διασφαλίσουν και να ενισχύσουν αντιστοίχως τα χρηματοπιστωτικά τους συστήματα. Οι Κεντρικές Τράπεζες μείωσαν τα βασικά τους επιτόκια και παράλληλα διόγκωσαν τους ισολογισμούς τους. Οι μη συμβατικές αυτές πρακτικές συνέβαλαν στο να αποτραπούν τα χειρότερα, χωρίς ωστόσο να κατορθώσουν να παράγουν τον επιθυμητό πληθωρισμό. Η ενίσχυση των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων είναι μια απαραίτητη διαδικασία πλέον, λόγω των αυστηρών κανόνων που επιβάλλει η Βασιλεία ΙΙΙ και η Τραπεζική Ένωση στην Ευρωζώνη. Ωστόσο, στο πλαίσιο ενός ασθενούς οικονομικού περιβάλλοντος, η εξέρευση κεφαλαίων συνιστά μια δύσκολη διαδικασία. ΗΠΑ Λιανικές πωλήσεις Οι λιανικές πωλήσεις τον Ιανουάριο αυξήθηκαν κατά 0,2%, σε μηνιαία βάση, διατηρώντας τον ρυθμό ανόδου του Δεκεμβρίου. Σημειώνεται ότι, οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν στις περισσότερες κατηγορίες, καθώς τα εισοδήματα των νοικοκυριών ενισχύονται από τη συνεχιζόμενη βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας και τις εξαιρετικά χαμηλές τιμές του πετρελαίου. Όμως, η άνοδος των λιανικών πωλήσεων εν μέρει αντισταθμίσθηκε από τη μειωμένη τιμή του πετρελαίου, που οδήγησε σε μείωση της αξίας των πωλήσεων στα πρατήρια βενζίνης. Σε ετήσια βάση οι λιανικές πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 3,4% τον Ιανουάριο, από 2,4% τον Δεκέμβριο. Δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης του University of Michigan Όσον αφορά στις προσδοκίες των νοικοκυριών, ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης του University of Michigan μειώθηκε στις 90,7 μονάδες τον Φεβρουάριο, από 92,6 μονάδες τον Ιανουάριο. Πρόκειται για το χαμηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο του 2015, εν μέσω ανησυχιών για την παγκόσμια ανάπτυξη και απωλειών στις χρηματαγορές. Εντούτοις, πρόκειται για σχετικά μικρή μείωση του δείκτη σε σχέση με τη σημαντική αναταραχή στις χρηματαγορές, γεγονός που αποδίδεται στην περαιτέρω μείωση της τιμής του πετρελαίου που απολαμβάνουν τα νοικοκυριά. Αξιοσημείωτη είναι και η μείωση του εκτιμώμενου πληθωρισμού μετά από 5 και 10 έτη, σε 2,4% και 2,7%, αντίστοιχα. Τα στοιχεία της έρευνας συνάδουν με αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης κατά 2,7% το 2016. Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) ΑΕΠ Σύμφωνα με την πρώτη εκτίμηση της Eurostat, στο 4ο τρίμηνο 2015, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,3% σε τριμηνιαία βάση, μετά από αύξηση 0,3% στο 3ο τρίμηνο. Σε ετήσια βάση, στο 4ο τρίμηνο 2015, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,5%, έναντι 1,6% το 3ο τρίμηνο 2015. Σημειώνεται η αισθητή επιβράδυνση του ρυθμού ανόδου του ΑΕΠ της Γερμανίας το 4ο τρίμηνο 2015, στο 1,3%, από 1,7% το 3ο τρίμηνο. Επιπλέον, το 2015, η Ιταλία, μετά από τρία έτη ύφεσης (2012-2014), σημείωσε θετικό ρυθμό μεταβολής του ΑΕΠ (0,6%). 5
Στον εξωτερικό τομέα, σύμφωνα με τα εποχικά διορθωμένα στοιχεία της Eurostat, τον Δεκέμβριο το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου της ΖτΕ ανήλθε σε 21,0 δισ. έναντι 22,6 δισ. τον Νοέμβριο. Σε ετήσια βάση, το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου μειώθηκε κατά 8,1% καθώς αυξήθηκαν μεν οι εξαγωγές κατά 1,3% αλλά αυξήθηκαν ακόμη περισσότερο οι εισαγωγές, κατά 2,6%. Για το 2015 ως σύνολο, είναι χαρακτηριστικό ότι σε τέσσερεις εκ των πέντε μεγαλυτέρων οικονομιών της ΖτΕ, το εμπορικό ισοζύγιο χειροτέρευσε. Πιο συγκεκριμένα, τα πλεονάσματα της Γερμανίας και της Ιταλίας συρρικνώθηκαν, τα ελλείμματα της Γαλλίας και της Ισπανίας διευρύνθηκαν και μόνο η Ολλανδία από τις μεγάλες οικονομίες της ΖτΕ είδε το πλεόνασμα του εμπορικού της ισοζυγίου να αυξάνεται. Βιομηχανική παραγωγή Η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε περαιτέρω, κατά 1,0%, τον Δεκέμβριο σε μηνιαία βάση, μετά από μείωση 0,5% τον Νοέμβριο. Σε ετήσια βάση μειώθηκε κατά 1,3%, με τη μεγαλύτερη μείωση να σημειώνεται στην παραγωγή ενέργειας (-7,3%). Σε επίπεδο χώρας-μέλους, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε στη Γερμανία (-2,3%), την Ιταλία (-1,0%), τη Γαλλία (-0,8%), ενώ στην Ισπανία αυξήθηκε κατά 3,9%. Συνολικά για το 2015, η βιομηχανική παραγωγή της ΖτΕ αυξήθηκε κατά 1,4% το 2015 σε σχέση με το 2014. Εμπορικό Ισοζύγιο Γερμανία Δείκτης εμπιστοσύνης των επενδυτών (ZEW) Ο δείκτης εμπιστοσύνης των επενδυτών (ZEW) μειώθηκε για δεύτερο συνεχόμενο μήνα και διαμορφώνεται στη 1,0 μονάδα τον Φεβρουάριο, από 10,2 μονάδες τον Ιανουάριο, ευρισκόμενος στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Οκτώβριο του 2014. Η μείωση του δείκτη οφείλεται στις ανησυχίες για επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας και την αβεβαιότητα που περιβάλλει τις συνέπειες από την πτωτική πορεία της τιμής του πετρελαίου. Επιπλέον, η εμπιστοσύνη των επενδυτών έχει κλονισθεί από την πτώση των μετοχών την προηγούμενη εβδομάδα και τη γενικότερη ανησυχία για την κερδοφορία των τραπεζών, όπως αυτή αντανακλάται στις αυξημένες πωλήσεις τραπεζικών μετοχών και ομολόγων. Μείωση κατέγραψαν και οι επιμέρους δείκτες για την οικονομική συγκυρία της Γερμανίας, της ΖτΕ και της προοπτικήςς ανάπτυξης της ΖτΕ. ΙΑΠΩΝΙΑ Στο 4 ο τρίμηνο 2015, το ΑΕΠ της Ιαπωνίας παρουσίασε μεγαλύτερη μείωση από αυτή που αναμενόταν. Σύμφωνα με την κυβέρνηση η μείωση του ΑΕΠ προήλθε από την καλοκαιρία που επηρέασε αρνητικά την ιδιωτική κατανάλωση. Συνεπώς, θα συνεχισθεί η πολιτική για την επίτευξη του στόχου για πληθωρισμό 2% που περιλαμβάνει την αύξηση του φόρου κατανάλωσης τον Απρίλιο 2017. Η αναμενόμενη αύξηση του φόρου κατανάλωσης εκτιμάται ότι θα ενισχύσει τη ζήτηση, καθώς οι καταναλωτές αναμένεται να προβούν σε αγορές πριν την αύξηση. Αντιθέτως, οι αναλυτές εκτιμούν ότι η πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση του Shinzo Abe έχει αποτύχει να συμβάλει στην αύξηση της κατανάλωσης και την τόνωση της ανάπτυξης, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος του πληθωρισμού και αναμένουν λήψη πρόσθετων μέτρων στη συνεδρίαση της Τράπεζας της Ιαπωνίας στις 14 και 15 Μαρτίου. Συγκεκριμένα, στο 4 ο 6
τρίμηνο 2015 το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 0,4%, σε τριμηνιαία βάση, έναντι αύξησης κατά 0,3% στο 3 ο τρίμηνο 2015, παρουσιάζοντας μείωση για δεύτερη φορά μέσα στο 2015. Σε ετήσια βάση, το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 1,4% στο 4 ο τρίμηνο 2015, έναντι αύξησης κατά 1,3% στο 3 ο τρίμηνο 2015. Τη μεγαλύτερη αρνητική συμβολή στην υποχώρηση του ΑΕΠ κατά 0,5 π.μ. είχε η μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 0,8%. Αρνητική ήταν και η συμβολή των δημόσιων επενδύσεων κατά 0,1 π.μ. αφού μειώθηκαν κατά 2,7% και των εξαγωγών κατά 0,2 π.μ. επειδή μειώθηκαν κατά 0,9%. Αντιθέτως, θετικά συνέβαλαν οι ιδιωτικές επενδύσεις κατά 0,2 π.μ. που αυξήθηκαν κατά 1,4%. ΚΙΝΑ Σε ιστορικά υψηλό επίπεδο ανήλθε το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου της Κίνας καθώς οι εξαγωγές υποχώρησαν εντονότερα από τις εισαγωγές. Μάλιστα, τόσο οι εξαγωγές όσο και οι εισαγωγές παρουσίασαν μεγαλύτερη μείωση από αυτή που αναμενόταν. Οι εξελίξεις αυτές υποδεικνύουν αδυναμία της ζήτησης τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, αλλά και την επίδραση από τον εορτασμό της κινεζικής πρωτοχρονιάς. Εκτιμάται ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει τη λήψη μέτρων, όπως η εντατικοποίηση της κατασκευής έργων υποδομής και η μείωση των επιτοκίων, για την τόνωση της ζήτησης ώστε να ενισχυθεί η ανάπτυξη. Ειδικότερα, το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου αυξήθηκε σε $63,3 δισ. τον Ιανουάριο, έναντι $60,1 δισ. τον Δεκέμβριο 2015. Οι εξαγωγές μειώθηκαν, για έβδομο στη σειρά μήνα, κατά 11,2% τον Ιανουάριο, έναντι 1,4% τον Δεκέμβριο 2015 λόγω της χαμηλής ζήτησης από το εξωτερικό. Παράλληλα, οι εισαγωγές μειώθηκαν, για δέκατο τέταρτο στη σειρά μήνα, κατά 18,8% τον Ιανουάριο, έναντι 7,6% τον Δεκέμβριο 2015 ως αποτέλεσμα της μείωσης των τιμών των εμπορευμάτων και της αδύναμης εσωτερικής ζήτησης. 70 60 50 40 30 20 10 0 60,0 60,6 Το εμπορικό πλεόνασμα αυξήθηκε σε ιστορικά υψηλό επίπεδο (δισ.δολ.ηπα) 3,1 34,1 58,9 46,5 43,0 60,2 60,3 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Νοε-15 Ιαν-16 Πηγή: Τελωνειακή Αρχή Κίνας 61,6 54,1 60,1 63,3 Ισοτιμίες Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγο, οι τοποθετήσεις στο δολάριο ΗΠΑ (USD+DXY) για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) την εβδομάδα που έληξε στις 2.9.2016 μειώθηκαν, ενώ οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις παρέμειναν σε θετικό επίπεδο για 92 η εβδομάδα. Ενισχύθηκε το αγοραστικό ενδιαφέρον για το ευρώ με αποτέλεσμα η καθαρή θέση υπέρ του δολαρίου να διαμορφωθεί στα $17,8 δισ. Οι τοποθετήσεις κατά του ευρώ για μη εμπορικές συναλλαγές (specs), την εβδομάδα που έληξε στις 9.2.2016, μειώθηκαν για τέταρτη κατά σειρά εβδομάδα κατά 23.759 συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις να διαμορφωθούν στα -63.314 συμβόλαια από - 87.073 την προηγούμενη εβδομάδα. Σημειώνεται ότι πρόκειται για την πέμπτη συνεχή εβδομαδιαία μείωση από τις 5 Ιανουαρίου. Αναμένεται σταθεροποίηση των specs θέσεων εναντίον (short) του ευρώ δισ. Ιαν-00 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Νοε-15 Ιαν-16 Πηγή: CFTC,IMM, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank Ευρώ: Το ευρώ, εμφανίζεται ενισχυμένο στην αρχή της εβδομάδας, έναντι του δολαρίου-ηπα. Η ισοτιμία δολαρίου-ευρώ στις 16 Φεβρουαρίου διαμορφωνόταν περί τα 1,1170 USD/EUR από 1,1123 USD/EUR που ήταν στις 8 Φεβρουαρίου, με αποτέλεσμα το ευρώ να καταγράφει από την αρχή του έτους κέρδη 2,8% έναντι του δολαρίου. Αρνητικά επηρεάζουν το ευρώ οι δηλώσεις του Προέδρου της ΕΚΤ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είναι έτοιμη να ενισχύσει περαιτέρω την επεκτατική νομισματική πολιτική της, στην συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου τον Μάρτιο, επισημαίνοντας τους κινδύνους από τη μεταβλητότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών, μιας πιθανής επιβράδυνσης της παγκόσμιας ανάπτυξης και των χαμηλών τιμών του πετρελαίου. Ο επικεφαλής της ΕΚΤ, τόνισε ότι θα εξετάσει τους κινδύνους που προέρχονται από τους ασθενείς ρυθμούς ανάπτυξης των αναδυόμενων οικονομιών και το κατά πόσο η υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου σε συνδυασμό με πιθανές αναταράξεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές, θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τις προσπάθειες ενίσχυσης του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη. -7,9 Ελβετικό φράγκο: Το ευρώ, εμφανίζεται ελαφρώς εξασθενημένο στην αρχή της εβδομάδας, κινούμενο 7
στην περιοχή των 1,1018 φράγκων. Σημειώνεται, ότι το ευρώ έχει ενισχυθεί από την αρχή του έτους έναντι του φράγκου, κατά 1,21%. Ωστόσο, την προηγούμενη εβδομάδα, δεν υπήρξε κάποια παρέμβαση της SNB στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή ενίσχυσης του φράγκου, καθώς το ποσό των μετρητών που οι εμπορικές τράπεζες της Ελβετίας έχουν καταθέσει στην ΤτΕλβετίας αυξήθηκε οριακά την εβδομάδα που έληξε στις 12 Φεβρουαρίου στα 473,4 δισ. φράγκα από 472,5 δισ. φράγκα, που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα. Στερλίνα: Μικτή η εβδομαδιαία εικόνα της στερλίνας, καθώς στις 16 Φεβρουαρίου, εμφανίζει κέρδη έναντι του δολαρίου-ηπα (1,4478 USD/GBP) και οριακές απώλειες έναντι του ευρώ (0,7721 GBP/EUR). Ωστόσο, η στερλίνα διαπραγματεύεται από την αρχή του έτους χαμηλότερα κατά 4,7% έναντι του ευρώ και κατά 1,7% έναντι του δολαρίου. Σημειώνεται ότι η συμπεριφορά της στερλίνας είναι άμεσα συνδεδεμένη με την πορεία των διεθνών χρηματιστηριακών αγορών. Αρνητικά επιδρούν στην στερλίνα οι δηλώσεις του μέλους της ΤτΑγγλίας Ian McCafferty, ότι έχουν περιορισθεί οι πληθωριστικές πιέσεις. Αγορές ομολόγων Η πορεία του προγράμματος QE της ΕΚΤ Σταθεροποιητικές τάσεις εμφανίζονται στις ομολογιακές αγορές Ευρωζώνης, μετά την απόφαση πέντε πετρελαιοπαραγωγών χωρών (Σαουδική Αραβία, Ρωσία, Βενεζουέλα, Κατάρ, Κουβέιτ) να διατηρήσουν την ημερήσια παραγωγή πετρελαίου στα επίπεδα του Ιανουαρίου. Θετικά, επηρέασε τις ομολογιακές τιμές, η ανακοίνωση ότι στην Κίνα οι νέες δανειοδοτήσεις ανήλθαν σε ιστορικά επίπεδα τον Ιανουάριο, γεγονός που υποδηλώνει ότι αποδίδουν οι προσπάθειες της επεκτατικής νομισματικής πολιτικής της ΤτΚίνας για την αντιμετώπιση της οικονομικής επιβράδυνσης. Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ την εβδομάδα μέχρι 12 Φεβρουαρίου στα πλαίσια εφαρμογής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), διαμορφώθηκαν στα 557,33 δισ., με αποτέλεσμα ο μέσος εβδομαδιαίος όρος να διαμορφωθεί στα 11,6 δισ. Παράλληλα, στην ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προέβη σε αγορές καλυμμένων ομολόγων, ύψους 2.229 εκ. και ABS ύψους 134 εκ. δισ. 70 60 50 40 30 20 10 0 Πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων ΕΚΤ Εφαρμογή προγράμματος: 49 εβδομάδες Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) της ελληνικής 10ετίας λήξης 2025 στις 16 Φεβρουαρίου διαμορφωνόταν σε τιμές μεταξύ 56,30-57,38 ή με απόδοση 11,26%-11,55%. Υπενθυμίζεται ότι στις 10.6.2014 το 10-ετές ομόλογο είχε καταγράψει χαμηλό 5,475% και στις 8.7.2015 υψηλό 19,27%. Το θετικό κλίμα στις χρηματιστηριακές αγορές επιδρά αρνητικά στα ομόλογα των βασικών οικονομιών της ΖτΕ. Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα 0,25 0,27 0,39 0,41 0,61 0,64 1,64 1,61 1,73 1,73 3,15 3,43 0 2 4 6 8 10 12 8/2/2016 16/2/2016 Η διαφορά απόδοσης μεταξύ των ελληνικών 10ετών και γερμανικών ομολόγων (spread) ανήλθε στις 1.118 μονάδες βάσης. Η απόδοση του 10-ετούς γερμανικού ομολόγου, το σημείο αναφοράς για το κόστος δανεισμού της ζώνης του ευρώ, ανήλθε στο 0,27%. Η 10-ετία της Πορτογαλίας στις 16 Φεβρουαρίου εμφάνιζε απόδοση 3,43%, της Ισπανίας 1,73% και της Ιταλίας 1,61%. Η διαφορά απόδοσης του 10-ετούς πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του γερμανικού, ανήλθε σε εβδομαδιαία βάση, στις 316 μ.β. από 290 μ.β., ενώ του 10-ετούς ιταλικού ομολόγου υποχώρησε στις 134 μ.β. από 140 μ.β. Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 10- ετούς ομολόγου διαμορφωνόταν στο 1,79% στις 16.2.2016. Αλβανία 10,13 11,45 Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός υποχώρησε στο 1,5% τον Ιανουάριο από 2,0% τον Δεκέμβριο 2015. Η μεγαλύτερη μείωση παρουσιάσθηκε στις τιμές των ειδών ένδυσης και υπόδησης (-3,7%), ενώ τη μεγαλύτερη αύξηση σημείωσαν οι τιμές των υπηρεσιών εκπαίδευσης (4,8%) και των τροφίμων και των μη αλκοολούχων ποτών (4,3%). Σε μηνιαία βάση, ο πληθωρισμός αυξήθηκε στο 0,9% τον Ιανουάριο από 0,6% τον Δεκέμβριο 2015, με τη μεγαλύτερη αύξηση να έχει σημειωθεί στις τιμές των τροφίμων και των μη αλκοολούχων ποτών (2,5%), ενώ τη μεγαλύτερη μείωση παρουσίασαν οι τιμές των μεταφορών (- 3,3%). Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, Διεύθυνση Oικονομικών Μελετών-Alpha Bank 8
2,5 2,0 1,5 Ο πληθωρισμός υποχώρησε σε χαμηλό 6 μηνών, παραμένοντας υψηλότερος από το κατώτατο όριο του στόχου της ΤτΑλβανίας 2015. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Φεβρουάριος 2016), ο εναρμονισμένος πληθωρισμός θα διαμορφωθεί το 2016 σε αρνητικό επίπεδο στο -0,1% όπως και το 2015 που ήταν - 1,1%, αλλά θα είναι θετικός το 2017 στο 0,9%. 1,0 0,5 0,0 Ο εναρμονισμένος πληθωρισμός αυξήθηκε σε υψηλό 9 μηνών 0,0 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Νοε-15 Ιαν-16 Πηγή: Στατιστική Αρχή -0,5-1,0-1,5 Βουλγαρία ΑΕΠ Το ΑΕΠ, εποχικά διορθωμένο, αυξήθηκε κατά 3,1%, σε ετήσια βάση, στο 4 ο τρίμηνο 2015, έναντι 2,9% στο 3 ο τρίμηνο 2015. Στο 4 ο τρίμηνο 2015, η κατανάλωση (78,6% του ΑΕΠ) αυξήθηκε κατά 2,5%, έναντι 1,0% στο 3 ο τρίμηνο 2015 και οι επενδύσεις (26,4% του ΑΕΠ) κατά 1,4%, έναντι μείωσης κατά 0,4% στο 3 ο τρίμηνο 2015. Στις εμπορικές συναλλαγές, οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 0,7%, έναντι 5,8% στο 3 ο τρίμηνο 2015 και οι εισαγωγές κατά 1,7%, έναντι 3,3% στο 3 ο τρίμηνο 2015. Σε τριμηνιαία βάση, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,8% στο 4 ο τρίμηνο 2015, έναντι 0,7% στο 3 ο τρίμηνο 2015. Στο 4 ο τρίμηνο 2015, η κατανάλωση αυξήθηκε κατά 0,7%, έναντι 1,0% στο 3 ο τρίμηνο 2015 και οι επενδύσεις κατά 0,8%, έναντι 0,6% στο 3 ο τρίμηνο 2015. Παράλληλα, οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 2,1%, έναντι μείωσης κατά 1,9% στο 3 ο τρίμηνο 2015 και οι εισαγωγές κατά 2,3%, έναντι μείωσης κατά 0,8% στο 3 ο τρίμηνο 2015. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Φεβρουάριος 2016), το ΑΕΠ της Βουλγαρίας θα αυξηθεί κατά 1,5% το 2016 και κατά 2,0% το 2017. 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,3 0,4 1,3 1,8 1,4 1,9 0,0 1ο Τρίμ.2013 3ο Τρίμ.2013 1ο Τρίμ.2014 3ο Τρίμ.2014 1ο Τρίμ.2015 3ο Τρίμ.2015 Πηγή: Στατιστική Αρχή ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή) Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 0,0% τον Ιανουάριο από -0,4% τον Δεκέμβριο 2015. Σε μηνιαία βάση, ο πληθωρισμός ήταν 0,0% τον Ιανουάριο όπως και τον Δεκέμβριο 2015, με τη μεγαλύτερη αύξηση να έχει σημειωθεί στις τιμές των τροφίμων και των μη αλκοολούχων ποτών (0,8%), ενώ τη μεγαλύτερη μείωση παρουσίασαν οι τιμές των ειδών ένδυσης και υπόδησης (-2,0%). Ο εναρμονισμένος πληθωρισμός συνέχισε να είναι αρνητικός, για 29 διαδοχικούς μήνες, και αυξήθηκε στο -0,3% τον Ιανουάριο, έναντι -0,9% τον Δεκέμβριο 1,6 1,8 2,6 2,6 2,9 3,1-2,0-2,5-3,0 Ιαν-15 Απρ-15 Ιουλ-15 Οκτ-15 Ιαν-16 Κύπρος ΑΕΠ Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ (εποχικά διορθωμένο) συνέχισε να παρουσιάζει επιτάχυνση και διαμορφώθηκε σε 2,7% σε ετήσια βάση στο 4 ο τρίμηνο 2015, έναντι 2,3% στο 3 ο τρίμηνο 2015. Σε τριμηνιαία βάση, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 0,4% στο 4 ο τρίμηνο 2015, έναντι 0,5% στο 3 ο τρίμηνο 2015. Σε μη εποχικά διορθωμένη βάση, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,4% σε ετήσια βάση στο 4 ο τρίμηνο 2015, έναντι 2,3% στο 3 ο τρίμηνο 2015. Σύμφωνα με την Cystat, στο 4 ο τρίμηνο 2015 θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης παρουσίασαν οι κλάδοι των ξενοδοχείων και εστιατορίων, οι επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες, το εμπόριο, η μεταποίηση, οι κατασκευές, οι μεταφορές και οι χρηματοοικονομικές δραστηριότητες. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Φεβρουάριος 2016), το ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 1,5% το 2016 και κατά 2,0% το 2017. 3,0 1,0-1,0-3,0-5,0 Πηγή: National Statistical Institute -5,7-5,2-3,8-2,3-7,0-6,5-6,3 1ο Τρίμ.2013 3ο Τρίμ.2013 1ο Τρίμ.2014 3ο Τρίμ.2014 1ο Τρίμ.2015 3ο Τρίμ.2015 Πηγή: Στατιστική Αρχή ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή) ΠΓΔΜ Πληθωρισμός Ο πληθωρισμός αυξήθηκε σε υψηλό πέντε μηνών στο 0,1% τον Ιανουάριο από -0,3% τον Δεκέμβριο 2015 και ήταν χαμηλότερος του στόχου της Τράπεζας της ΠΓΔΜ που είναι 1,5% για το 2016. Σε μηνιαία βάση, ο πληθωρισμός ήταν αρνητικός στο - -2,2-1,6 0,2 1,1 2,3 2,7 9
0,2% τον Ιανουάριο, έναντι -0,1% τον Δεκέμβριο 2015, κυρίως λόγω της μείωσης των τιμών των φρούτων κατά 1,9%. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Φεβρουάριος 2016), ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί σε θετικό επίπεδο στο 0,7% το 2016 από -0,3% το 2015. 1,0 0,5 0,0-0,5-1,0-1,5-2,0 Ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε σε θετικό επίπεδο μετά από τέσσερις κατά σειρά μήνες που ήταν αρνητικός Ιαν-15 Απρ-15 Ιουλ-15 Οκτ-15 Ιαν-16 Πηγές: Στατιστική Αρχή Ρουμανία ετήσια βάση, στα 1.758 εκατ. στην περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2015, έναντι 686 εκατ. στην αντίστοιχη περίοδο του 2014. Αυτό ήταν αποτέλεσμα της αύξησης του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου και του ισοζυγίου εισοδημάτων. Αντιθέτως, αύξηση σημείωσε το πλεόνασμα του ισοζυγίου υπηρεσιών και του ισοζυγίου τρεχουσών μεταβιβάσεων. 600 300 0-300 -600-900 -1.200-1.500 Το έλλειμμα του ισοζυγίου των τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε λόγω αύξησης του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου και του ισοζυγίου εισοδημάτων (εκατ. ευρώ) -686 554 285 406-27 -312-285 -347-585 -653-906 -1.009-1.800-1.758 Ιαν.-Δεκ.14 Ιαν.-Μάρτ.15 Ιαν.-Ιούν.15 Ιαν.-Σεπτ.15 Ιαν.-Δεκ.15 Πηγή: National Bank of Romania ΑΕΠ Το ΑΕΠ, εποχικά διορθωμένο, αυξήθηκε κατά 3,8%, σε ετήσια βάση, στο 4 ο τρίμηνο 2015, έναντι 3,6% στο 3 ο τρίμηνο 2015. Σε τριμηνιαία βάση, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,1% στο 4 ο τρίμηνο 2015, έναντι 1,5% στο 3 ο τρίμηνο 2015. Σε μη εποχικά διορθωμένη βάση, η αύξηση του ΑΕΠ ήταν 3,7%, σε ετήσια βάση, στο 4 ο τρίμηνο 2015, έναντι 3,6% στο 3 ο τρίμηνο 2015. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Φεβρουάριος 2016) ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα σημειώσει επιτάχυνση από 3,7% το 2015 σε 4,2% το 2016 και θα διαμορφωθεί σε 3,7% το 2017. 6,0 5,3 ΑΕΠ (ετήσια % μεταβολή) 5,0 4,0 3,0 4,2 4,3 3,2 2,8 4,3 3,4 3,6 3,7 2,0 2,2 1,6 1,7 1,0 0,0 1ο Τρίμ.2013 3ο Τρίμ.2013 1ο Τρίμ.2014 3ο Τρίμ.2014 1ο Τρίμ.2015 3ο Τρίμ.2015 Πηγή: Στατιστική Αρχή Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών Το έλλειμμα του ισοζυγίου των τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε σημαντικά κατά 156,3%, σε 10
Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2016 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές αγοράς) -0,2-4,3-5,5-9,2-7,3-3,1 0,7 Ιδιωτική Κατανάλωση 3,4-1,6-6,4-9,9-7,9-2,5 0,7 Δημόσια Κατανάλωση -2,3 2,1-4,2-7,0-7,2-5,5-2,4 Ακαθάριστες Επενδύσεις -9,2-26,9-10,7-21,8-24,0-10,8 9,8 Εξαγωγές 3,6-18,2 4,4 0,8 1,1 1,7 7,4 Εισαγωγές 1,0-20,2-3,4-8,2-9,4-2,9 7,8 Ανεργία (%) 7,8 9,6 12,7 17,9 24,4 27,5 26,5 Συνολική Απασχόληση 1,0-1,2-3,6-7,6-8,9-4,9 0,7 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (μέσα επίπεδα) 4,2 1,2 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3 Χρηματοδότηση Ιδιωτικού Τομέα 15,9 4,2 0,0-3,1-4,0-3,9-3,1 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -5,4-10,1-5,4-3,0-3,7-8,4 0,4 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 109,4 126,7 146,2 172,0 159,4 177,0 178,6 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -14,9-12,4-11,4-10,0-3,8-2,1-2,1 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ 2013 2014 2015 2015-2016 Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Τελευταία διαθέσιμη έτος έτος Q1 Q2 Q3 Q4 περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων (εκτός καυσίμων & λιπαντικών) -8,4-0,7 1,4 0,6-2,7-0,6 (11μηνο) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων 3,1 30,1 19,2 33,2-2,2 2,1 13,8 (12μηνο) Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα -25,6-5,8 29,2-5,6-22,2-6,4 (10μηνο) Μεταποίηση -1,1 1,8 5,2-1,0-0,2 1,0 (11μηνο) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 46,0 49,9 48,5 47,1 37,5 48,6 50,2 (Δεκ.) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 90,6 99,5 96,8 91,6 79,9 86,7 91,6 (Ιαν. 2016) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 87,8 94,6 87,1 85,6 71,9 82,9 87,9 (Ιαν. 2016) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -69,0-54,0-37,0-44,0-61,0-62,0-63,9 (Ιαν.2016) Πιστωτική Επέκταση (τέλος περιόδου) Ιδιωτικός Τομέας -3,9-3,1-2,5-1,7-1,9-2,0-2,0 (Δεκ.) Επιχειρήσεις -4,9-3,7-2,2-0,5-0,8-0,9-0,9 (Δεκ.) - Βιομηχανία -2,8-3,3-0,9 2,7 2,8 2,4 2,4 (Δεκ.) - Κατασκευές 0,6-1,2 0,5 0,9 0,0-0,9-0,9 (Δεκ.) - Τουρισμός -2,6-0,6-1,2 0,4 0,6 0,6 0,6 (Δεκ.) Νοικοκυριά -3,5-2,9-3,0-3,1-3,2-3,1-3,1 (Δεκ.) - Καταναλωτικά Δάνεια -3,9-2,8-2,5-2,3-2,8-2,3-2,3 (Δεκ.) - Στεγαστικά Δάνεια -3,3-3,0-3,3-3,4-3,5-3,5-3,5 (Δεκ.) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -0,9-1,3-2,4-2,1-1,8-0,6-0,2 (Δεκ.) Δομικός Πληθωρισμός -1,7-0,7-0,7-0,9-0,5 0,3 0,4 (Δεκ.) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -10,9-7,5-3,9-5,0-6,1-6,1 (3ο 3μηνο) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -3,1 0,7 0,4 0,9-1,1-1,1 (3ο 3μηνο) Ιδιωτική Κατανάλωση -2,5 0,7 0,7 1,8 0,3 0,3 (3ο 3μηνο) Δημόσια Κατανάλωση -5,5-2,4 0,4-1,5 0,4 0,4 (3ο 3μηνο) Επενδύσεις -10,8 9,8 10,1-0,5-12,9-12,9 (3ο 3μηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 1,7 7,4 3,2 1,4-11,4-14,4 (3ο 3μηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -2,9 7,8 9,3-3,5-19,9-19,9 (3ο 3μηνο) Ισοζύγιο Πληρωμών σε δισ. Εξαγωγές Αγαθών 26,9 26,8 6,1 6,5 6,0 22,7 (11μηνο) Εισαγωγές Αγαθών 47,7 49,1 11,1 11,1 9,2 38,5 (11μηνο) Εμπορικό Ισοζύγιο -20,8-22,3-5,0-4,6-3,3-15,8 (11μηνο) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών -3,7-3,8-3,2-0,4 5,6 1,1 (11μηνο) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώμη, πρόβλεψη ή εκτίμηση που περιέχεται σε αυτό μεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καμία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριμένη χρήση και δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση ζημία θα μπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση με οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν μέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση αυτού του δελτίου ή τμήματος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του.