Θέμα: Αναγόρευση Επίτιμου Διδάκτορα στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης



Σχετικά έγγραφα
Το Συνταγματικό Δίκαιο και το Σύνταγμα. 1. Το Σύνταγμα ως αντικείμενο των πολιτειακών επιστημών

Η διατύπωση του ερωτήματος κρίνεται ως ασαφής και μάλλον ασύμβατη με το

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15

LOGO

Εισαγωγή στην Παιδαγωγική

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΣΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΒΡΑΧΕΙΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΓΙΑ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΕΣ

ΧΡΗΣΤΟΣ Α. ΦΡΑΓΚΟΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΠΛΑΤΩΝΟΣ - Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΙΤΗΣ

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΟΛΥΞΕΝΗΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Αυτή ακριβώς η μεταλλαγή είναι το θέμα του παρόντος βιβλίου. Προκειμένου να την προσδιορίσουμε μέσα σε όλο αυτό το ομιχλώδες τοπίο της

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΓΙΑ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ ΣΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΒΡΑΧΕΙΑΣ ΔΙΑΡΚΕΙΑΣ ΓΙΑ ΕΝΗΛΙΚΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ

Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας

Επιδιώξεις της παιδαγωγικής διαδικασίας. Σκοποί

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

των σχολικών μαθηματικών

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές.

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

«ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» ΟΡΙΣΜΟΣ

Κοινωνιολογία του Πολιτισμού

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)»

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Σελ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ... ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ... ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΠΑ70/ Εκπαιδευτική Πολιτική και Αναλυτικά Προγράμματα

Θεσμοί και Οικονομική Αλλαγή

Lynn Dobson και Andreas Fdllesdal, επιμ., Political Theory and the European Constitution, Routledge, London 2004, 224 σελίδες.

ΜΜΕ & Ρατσισμός. Δοκιμασία Αξιολόγησης Β Λυκείου

Η ανάπτυξη της Εποικοδομητικής Πρότασης για τη διδασκαλία και τη μάθηση του μαθήματος της Χημείας. Άννα Κουκά

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ»

Συνεργασία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση. Σχέδιο Δράσης

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΙΤΟΧΩΡΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης;

ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Επιστημολογία κοινωνικής έρευνας ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΣ: Νικόλαος Ναγόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑς ΤΟΥς ΕΦΗΒΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ. Κουσερή Γεωργία

1. Η σκοπιμότητα της ένταξης εργαλείων ψηφιακής τεχνολογίας στη Μαθηματική Εκπαίδευση

Η παρακάτω ομάδα κεφαλαίων εξετάζει τους μηχανισμούς της κυβέρνησης και τις διαδικασίες μέσω των οποίων διαμορφώνεται και εφαρμόζεται η δημόσια

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Εκπαιδευτικός: Ρετσινάς Σωτήριος

Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας Regional Operational Programme of Western Macedonia

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ

1.3 Λειτουργίες της εργασίας και αντιλήψεις περί εργασίας

ΑΓΓΛΙΚΑ Σ Α Β Β Α Τ Ο 1 0 Μ Α Ϊ Ο Υ

Το Έλλειμμα της Διεπιστημονικότητας της Σάσας Λαδά*

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Μεταπτυχιακό στη Δημόσια Διοίκηση

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ. ΚΑΘΗΓΗΤΗ κ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ. ΜΕ ΘΕΜΑ «IT: Excellence in Practice»

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

«Ναζισμός και Ολοκαύτωμα: μια προσέγγιση του ρατσισμού στη σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ιστορία» Φύλλα εργασίας

Η σημασία της επινόησης στην εκπαίδευση

Τράπεζα θεμάτων Νέας Ελληνικής Γλώσσας Β Λυκείου GI_V_NEG_0_18247

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ. Γενικά στοιχεία Περιεχόµενα Οδηγός για µελέτη

ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

14 Δυσκολίες μάθησης για την ανάπτυξη των παιδιών, αλλά και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες και αιτιολογίες για τις

ΔΕΠΠΣ. ΔΕΠΠΣ και ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΑ

ΕΠΑΝΑΣΧΕΔΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΥΠΟ ΤΟ ΠΡΙΣΜΑ ΤΗΣ «ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ»

Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση / 6

Συμμετοχικές Διαδικασίες κατά τη διαδικασία ΣΠΕ: Πιθανά προβλήματα και προοπτικές

Παλιό Νέο: Τάσεις και στάσεις στην Ελλάδα σήμερα

Διαπολιτισμική Εκπαίδευση

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο

Υποστήριξη της λειτουργίας των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ)

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Ο ΤΥΠΟΣ Ο ΤΥΠΟΣ ΣΤΗΡΙΖΕΙ ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 11:53

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. α. Λάθος β. Λάθος γ. Σωστό δ. Λάθος ε. Σωστό

Η πολιτιστική κληρονομιά ως κοινωνικό κατασκεύασμα. Ιωάννα Καταπίδη, PhD, MSc Research Fellow, Birmingham University

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΕΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ

Σχέδιο μαθήματος 2 Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά Το παράδειγμα του Ρεμπέτικου

1 η Συνεδρίαση Επιτροπής Παρακολούθησης

3. Κριτική προσέγγιση

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

ζωή για τη δική της ευδαιμονία. Μας κληροδοτεί για το μέλλον προοπτικές χειρότερες από το παρελθόν. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά.

ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ Απαντήσεις

ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΜΑΡΜΑΡΑ Καθηγητή του Τμήματος Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου ΟΜΙΛΙΑ

Τύπος Εκφώνηση Απαντήσεις

Σκοποί της παιδαγωγικής διαδικασίας

ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL. Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Μαθήματα Προσανατολισμού Α Λυκείου

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Επιστημολογική και Διδακτική Προσέγγιση της Έννοιας της «Ύλης»

Το νέο κοινωνιολογικό πλαίσιο του πολυπολιτισμικού σχολείου

Εκθέσεις και προφορική ιστορία. Μουσεία, αντικείμενα και ανθρώπινες φωνές. Τα μουσεία:

Αγροτική Κοινωνιολογία

Ορισμοί Εννοιών Ελευθερία-Βία-Ολοκληρωτισμός Φαυλοκρατία Δημοκρατία-Ευθύνη

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΕΡΓΟΥ. «Δίκτυο συνεργασίας μεταξύ κρατών μελών για θέματα διαθρησκευτικού διαλόγου και άσκησης θρησκευτικών πρακτικών»

ΠΡΟΣ ΜΙΑ ΝΕΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΠΙΩΝ: Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Θέλετε να διαθέσετε ένα αρχείο στο διαδίκτυο;

ΦΥΛΟ, ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΣΑ88 Θεωρητικές και μεθοδολογικές αρχές στη μελέτη της κλασικής τέχνης. Δημήτρης Πλάντζος

Transcript:

Θέμα: Αναγόρευση Επίτιμου Διδάκτορα στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης Η Σύγκλητος του Πανεπιστημίου Κρήτης στη συνεδρίαση της αρ. 214/21-4-2005, μετά από πρόταση της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών, ομόφωνα αποφάσισε την απονομή του τίτλου του Επίτιμου Διδάκτορος, στον κ. Philip Pettit, Καθηγητή Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Princeton, και Senior Fellow του Institute for Advanced Studies του ιδίου Πανεπιστημίου, για να τον τιμήσει ως ένα από τους πλέον διακεκριμένους της Πολιτικής. Ο Philip Pettit είναι ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή συστηματικούς θεωρητικούς της πολιτικής. Ο Philip Pettit είναι σήμερα Kαθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Princeton και Senior Fellow του εκεί Institute for Advanced Studies, έχει προηγουμένως διδάξει σε αμερικανικά και βρετανικά πανεπιστήμια καθώς επίσης και στο Australian National University (ANU). Eίναι συγγραφέας οκτώ βιβλίων και εκατοντάδων άρθρων πάνω σε ζητήματα τόσο της Ιστορίας των Πολιτικών Ιδεών όσο και της Αναλυτικής Πολιτικής Φιλοσοφίας. Επίσης, είναι Εταίρος της Βρετανικής Ακαδημίας και είναι, γενικότερα, ένα πολύ ενεργό μέλος της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας. Ο Philip Pettit σπούδασε φιλοσοφία, θεολογία, πολιτικές επιστήμες και νομικά στο Δουβλίνο, την Οξφόρδη και τη Βοστώνη και διακρίθηκε ήδη στη δεκαετία του 1970 αναπτύσσοντας μια συστηματική πολιτική επιχειρηματολογία για την κριτική ανασυγκρότηση του πολιτικού φιλελευθερισμού. Είναι από αυτούς οι οποίοι έχουν ξεκινήσει ήδη από τη δεκαετία του 70, με διεθνή ερευνητικά προγράμματα, βιβλία, τόμους και διεθνή παρουσία στο πεδίο της κανονιστικής (normative) θεωρίας της καλής διακυβέρνησης (good government). Καρπός αυτών των αναζητήσεων είναι σειρά έργων από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, όπως ο συλλογικός τόμος με τον Steven Lukes (Οξφόρδη) και άλλους, The Good Government. Πριν μετακινηθεί στο Princeton και κατά τη διάρκεια θέσεων του στην Βρετανία και την Αυστραλία ήταν υπεύθυνος μαζί με τον Καθηγητή Quentin Skinner για την περίφημη σειρά του Cambridge, Studies in Modern and Contemporary Political Thought (Cambridge University Press). Παράλληλα ο Καθηγητής Pettit σε συνεργασία με ειδικούς σε παρεμφερή πεδία, από την Θεωρία του Δικαίου μέχρι την Πολιτική Ψυχολογία, επιχείρησε την ευρύτερη εφαρμογή των πολιτικών ιδεών του ρεπουμπλικανισμού.

Ο Καθηγητής Philip Pettit έχει γράψει μεταξύ άλλων ένα έργο το ποίο θεωρείται ήδη κλασικό, το Republicanism που κυκλοφόρησε από το Oxford University Press και έχει μεταφραστεί στα γαλλικά, τα γερμανικά, τα ιταλικά τα ισπανικά και τα ιαπωνικά. Επίκειται η δημοσίευση του στα ελληνικά. Ο Republicanism θεωρείται ήδη ένα από τα μνημεία της σύγχρονης πολιτικής σκέψης στην περίοδο μετά τον Rawls. Στη δυτική πολιτική παράδοση, όταν αναφερόμαστε στον ρεπουμπλικανισμό εννοούμε το ρεύμα πολιτικού στοχασμού και πολιτικής πράξης που διαμορφώθηκε γύρω από δυο άξονες: μια ορισμένη έννοια περί ελευθερίας και μια μορφή συνταγματικά οργανωμένης πολιτείας που ανταποκρίνεται σε ορισμένες αξίες. Για την κατανόηση της ιστορικής ανάπτυξης του ρεπουμπλικανικού ρεύματος, χρήσιμο αφετηριακό σημείο αποτελεί η διάκριση πέντε κύριων μορφών του: πρώιμη-αναγεννησιακή, αντιμοναρχική-αγγλική, διαφωτιστική, αμερικανική και σύγχρονη-παγκόσμια. Ο Republicanism εγγράφεται σε σειρά μελετών, οι οποίες ανιχνεύουν στο νεωτερικό και πρώιμο νεωτερικό κόσμο στοιχεία μιας διακριτής πολιτικής παράδοσης περί ελευθερίας και θεσμών που την εγγυώνται. Ο νέο-ρεπουμπλικανισμός, μια εκδοχή κριτικής πολιτικής σκέψης την οποία εισηγείται ο Republicanism του Pettit, αποτελεί προσπάθεια αξιοποίησης γόνιμων στοιχείων τόσο από τον φιλελευθερισμό όσο και από τον πολιτικό ουμανισμό και τον κοινοτισμό. Το έργο του Pettit και των συνεργατών του είναι από τα έργα εκείνα που καταδεικνύουν ότι, για να είναι ουσιαστική και να μην παραπλανά, η συζήτηση περί δημοκρατικής συμμετοχής οφείλει να λαμβάνει υπόψη τις ευρύτερες νοηματικές και εννοιολογικές παραμέτρους που διαμορφώνουν ένα πρότυπο πολιτειακής συγκρότησης. Η ευρύτερη θεωρητική και εννοιολογική προβληματική που συγκροτεί το υπόβαθρο της ανάλυσης πρέπει να αναζητηθεί στη νέο-ρεπουμπλικανική προσέγγιση. Την προσέγγιση εκείνη που επιχειρεί την κριτική αναβίωση στοιχείων του κλασικού ρεπουμπλικανισμού στο πεδίο της εννοιολογικής αναμέτρησης με τις κατακτήσεις αλλά και τα προβλήματα, ενδεχομένως και τα αδιέξοδα, των φιλελεύθερων πολιτικών συστημάτων και των ιδεολογιών που τα συνέχουν και τους προσφέρουν νομιμοποίηση. Το ρεπουμπλικανικό πρότυπο διακυβέρνησης χαρακτηρίζεται από το συνδυασμό δυο βασικών εννοιών: (α) μιας ορισμένης έννοιας περί ελευθερίας και (β) μιας έννοιας ρεπουμπλικανικού πολιτεύματος. Η σημασία του έργου των εκπροσώπων διαφορετικών πτυχών του νέο-ρεπουμπλικανικού ρεύματος έγκειται αφενός στην προσπάθεια τους να εμφυσήσουν νέα ζωή στις συζητήσεις για τον πολιτικό ουμανισμό και τον ρεπουμπλικανισμό και αφετέρου στη συστηματική επεξεργασία 2

ενός εναλλακτικού δημοκρατικού προτύπου, το οποίο αξιοποιεί στοιχεία από τον πολιτικό ουμανισμό, τον κοινοτισμό και τον φιλελευθερισμό, επιχειρώντας παράλληλα να τους υπερβεί. Ας στραφούμε πρώτα στην ελευθερία. Σε τι συνίσταται η ιδιαιτερότητα των ρεπουμπλικανικών εννοιολογήσεων της ελευθερίας; Οι μελέτες στις οποίες αναφερθήκαμε εντοπίζουν ένα πρότυπο ελευθερίας που σφραγίζει την ρεπουμπλικανική παράδοση και εστιάζεται στον ανεξάρτητο και με αυτή την έννοια ελεύθερο πολίτη μιας ανεξάρτητης και με αυτή την έννοια ελεύθερης πολιτείας. Τόσο τα άτομα όσο και τα κράτη μπορούν να χαρακτηριστούν ελεύθερα στο μέτρο που έχουν τη δυνατότητα αυτοκυβέρνησης. Στην παράδοση αυτή, το αντίθετο της ελευθερίας δεν αποτελούν έννοιες όπως αυτές του περιορισμού ή του καταναγκασμού, αλλά η έννοια της εξάρτησης, προσωπικής και συλλογικής. Η ρεπουμπλικανική σχολή επιχειρεί έτσι να διατυπώσει μια εναλλακτική πρόταση περί ελευθερίας. Η προσέγγιση αυτή έχει τις πηγές της στη ρωμαϊκή αντίληψη της ανελευθερίας ως συνάρτησης όχι της ύπαρξης συγκεκριμένων παρεμβάσεων ή καταναγκασμών, αλλά μιας κατάστασης εξουσίασης από κάποιον άλλο. Δεν είναι του παρόντος η εξέταση των σχέσεων μεταξύ αυτών των εννοιολογήσεων και των κυρίαρχων φιλελεύθερων προσεγγίσεων της ελευθερίας. Σύμφωνα πάντως με τους υποστηρικτές της, η επανεξέταση της ρεπουμπλικανικής παράδοσης αμφισβητεί την φιλελεύθερων καταβολών ταύτιση της ελευθερίας με την απουσία παρεμβάσεων ή καταναγκασμού. Οι ρεπουμπλικάνοι συγγραφείς συγκροτούν, με τον τρόπο αυτόν, μια ξεχωριστή πολιτική παράδοση η οποία περιλαμβάνει μια διακριτή, τρίτη έννοια ελευθερίας, πέρα από το γνώριμο δίπολο της αρνητικής-θετικής ελευθερίας. Πρόκειται για μια δομική και ποιοτική έννοια «ελευθερίας ως μη-κυριαρχία» (freedom as non-domination), η οποία προϋποθέτει ότι κανείς δεν είναι σε θέση να παρέμβει αυθαίρετα (και όχι απλώς ότι δεν παρεμβαίνει) στις επιλογές ενός ελεύθερου ανθρώπου. Αίρεται, με τον τρόπο αυτό, η φιλελεύθερων καταβολών αντιπαράθεση μεταξύ ελευθερίας και ασφάλειας και αναδεικνύεται μια συνολικότερη προσέγγιση της ελευθερίας ως αξίας. Παρά το γεγονός ότι οι θεωρητικοί του ρεπουμπλικανισμού επικαλούνταν την αρχαία Ρώμη, ενίοτε δε και την Αθήνα, οι πρώτες διατυπώσεις του ρεπουμπλικανισμού καθρεφτίζουν την ιδιαιτερότητα της ιστορικής εμπειρίας των ιταλικών πολιτειών. Η παράδοση αυτή σχηματοποιείται με τρόπο καταλυτικό στην Αγγλία του δέκατου έβδομου αιώνα, στην περίοδο που σφραγίστηκε από την ανακήρυξη της αγγλικής κοινοπολιτείας. Στη συνέχεια, τα 3

ρεπουμπλικανικά ιδεώδη επηρέασαν τα επαναστατικά χρόνια της Αμερικανικής ανεξαρτησίας, αποτελώντας και πηγή έμπνευσης για σημαντικά ρεύματα σκέψης στην πολιτική ζωή των ΗΠΑ και προσφέροντας στην αμερικανική πολιτική κουλτούρα ισχυρά στοιχεία διαφοροποίησης απέναντι σε έναν φαινομενικά κυρίαρχο φιλελευθερισμό. Η ρεπουμπλικανική παράδοση παραμερίστηκε σταδιακά κατά τη διάρκεια του δέκατου ένατου αιώνα. Η ιδεολογική άνοδος του ωφελιμισμού και η όσμωση μεταξύ ωφελιμισμού και ρευμάτων του φιλελευθερισμού οδήγησαν στην εγκατάλειψη της ριζοσπαστικής δυναμικής του ρεπουμπλικανισμού. Στόχος της ρεπουμπλικανικής φιλολογίας σήμερα είναι η ανάδειξη μιας ιστορικής έννοιας ελευθερίας και ενός προβληματισμού για θεσμικές μορφές της πολιτείας, οι οποίες δεν επικράτησαν, παρουσιάζουν όμως ιδιαίτερο ενδιαφέρον από την οπτική γωνία του σημερινού πολίτη. Η δυτική πολιτική πράξη επέλεξε θεσμούς που εγγυώνται τη διατήρηση μιας μορφής αρνητικής ελευθερίας των πολιτών (απουσία αυθαίρετων καταναγκασμών και παρεμβάσεων) αλλά αδιαφορούν για τις συνθήκες εξάρτησης στις οποίες οι πολίτες αυτοί ενδέχεται να περιέλθουν. «Επιλέξαμε σωστά;» είναι το ερώτημα με το οποίο καταλήγει ο Καθηγητής Skinner σε ένα σημαντικό κείμενο του για την έννοια της ελευθερίας πριν από την άνοδο του φιλελευθερισμού. Αν στραφούμε τώρα στο πρότυπο ενός ρεπουμπλικανικού πολιτεύματος, αυτό προϋποθέτει τον συνταγματισμό και τον σεβασμό του κράτους δικαίου, αλλά η διαμόρφωση του χαρακτηρίζεται και από ορισμένα πρόσθετα χαρακτηριστικά. Ως δυναμικό πρότυπο πολιτικής διαδικασίας, το ρεπουμπλικανικό πολίτευμα εμπεριέχει στοιχεία που ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση της ατζέντας για τα θέματα που τους αφορούν. Ως θεσμικό πρότυπο διακυβέρνησης, το ρεπουμπλικανικό πολίτευμα εμπεριέχει αφενός θεσμούς που εγγυώνται την ελευθερία ως απουσία κυριαρχίας και αφετέρου στοιχεία μεικτού και ισορροπημένου πολιτεύματος (mixed and balanced constitution): υπάρχει συνύπαρξη και εξισορρόπηση μεταξύ «δημοκρατικών», «αριστοκρατικών» και «μοναρχικών» στοιχείων, εννοούμενων, βέβαια, όχι στις συγκεκριμένες ιστορικές εκδοχές τους, αλλά ως κατηγορίες που μας ευαισθητοποιούν απέναντι στην συνύπαρξη διαφορετικών τρόπων άσκησης της διακυβέρνησης (συμμετοχικών, τεχνοκρατικών και ελιτιστικών) μέσα σε ένα πολιτικό σύστημα. Εξεταζόμενο μέσα από αυτό το πρίσμα, το υπό διαμόρφωση πολιτικό σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί μορφή μεικτού πολιτεύματος, με τεχνοκρατικά, ελιτιστικά αλλά και δημοκρατικά 4

χαρακτηριστικά που πρόσφατα αναβαθμίστηκαν, ιδιαίτερα μετά την ενίσχυση του ρόλου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Σε συνδυασμό με τον πλουραλισμό και την πολυφωνία των πολιτισμικών και άλλων ταυτοτήτων, η αρχιτεκτονική μιας μεικτής και πολυεπίπεδης διακυβέρνησης ενθαρρύνει τη συνειδητοποίηση, από πλευράς των ευρωπαίων πολιτών, της αυξανόμενης σημασίας της Ένωσης στις διαφορετικές καθημερινότητες της ζωής και της εργασίας τους. Με άλλα λόγια: παρά το γεγονός ότι το πρότυπο της ρεπουμπλικανικά συγκροτημένης πολιτείας είναι φορέας μιας ιστορικής κληρονομιάς που συνδυάζει συμμετοχικά, ελιτιστικά και δυνάμει αυταρχικά στοιχεία, το ίδιο αυτό πρότυπο προσφέρει σήμερα μια ευκαιρία αναστοχασμού επάνω στις προϋποθέσεις υπέρβασης των ορίων του φιλελευθερισμού. Ο Pettit και οι συνεργάτες του προωθούν περαιτέρω την σχετική προβληματική, αναδεικνύοντας τις ριζοσπαστικές πτυχές της και υποστηρίζοντας μια διαδικασία «δημοκρατικού πειραματισμού», κατά την οποία τα όργανα και οι δρώντες που μπορεί να παίξουν κρίσιμους ρόλους πρέπει να αναζητηθούν σε τρία πεδία: στις μεταρρυθμιστικές ελίτ, στις ομάδες της κοινωνίας πολιτών και στην πολιτική παιδεία. Σε τελική ανάλυση, η μελέτη για τα ρεπουμπλικανικά ιδεώδη και τους όρους εφαρμογής τους στην πολιτική πράξη ενθαρρύνει μια ουσιαστικότερη συζήτηση περί πολιτικής, πέρα από τις τετριμμένες πτυχές των ποικίλων μεθόδων, τεχνικών και τεχνασμάτων των σύγχρονων μορφών πολιτικής, οικονομικής και επικοινωνιακής κυριαρχίας. 5