Νομοθετική Εξουσία και Νομοθετικά Σώματα. Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης

Νομοθετική Εξουσία και Νομοθετικά Σώματα Δρ. Κωνσταντίνος Αδαμίδης

Νομοθετική εξουσία -Η νομοθετική εξουσία αποτελεί βασικό πυλώνα της διακυβέρνησης ενός κράτους. Άπτεται της παραγωγής του νομοθετικού πλαισίου μιας χώρας. Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες ασκεί έλεγχο επί της εκτελεστικής εξουσίας. -Ασκείται από τα νομοθετικά σώματα, τα κοινοβούλια. Βασικό χαρακτηριστικό των νομοθετικών σωμάτων, η ιδιότητα της αντιπροσωπευτικότητας. -Συνδέουν την κοινωνία με τους θεσμούς της εξουσίας στο πλαίσιο του κράτους. Επιχειρούν να μεταφέρουν τις απόψεις των πολιτών στο επίπεδο της πολιτικής εξουσίας.

Νομοθετική εξουσία

Νομοθετική εξουσία -Τα σύγχρονα κοινοβούλια έλκουν την καταγωγή τους ιστορικά από τις ευρωπαϊκές συνελεύσεις του Μεσαίωνα, οι οποίες είχαν αμιγώς ταξική διάρθρωση. -Σταδιακά συγκέντρωσαν τις εξουσίες τους παράλληλα με τον εκδημοκρατισμό της πολιτικής εξουσίας. -Πέραν της ιδιότητάς τους ως πεδίον έκφρασης της λαϊκής βούλησης, τα σύγχρονα νομοθετικά σώματα συμμετέχουν ενεργά στο καθημερινό έργο της διακυβέρνησης.

Δομή κοινοβουλίων ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΛΩΝ -Εάν υφίσταται μία δομή Άνω και Κάτω Βουλής (συνήθως στα ομοσπονδιακά συστήματα διακυβέρνησης) η Κάτω Βουλή έχει τις μεγαλύτερες εξουσίες. -Το μέγεθος του κοινοβουλίου (αριθμός αντιπροσώπων) συναρτάται άμεσα από το μέγεθος του πληθυσμού της χώρας (π.χ. η κινεζική Λαϊκή Συνέλευση έχει περίπου 3000 μέλη, ενώ το κοινοβούλιο της νήσου Τουβαλού μόλις 15. Η Βουλή των Ελλήνων 300, ενώ η κυπριακή Βουλή των Αντιπροσώπων 56). -Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες συνήθως τα ολιγομελή κοινοβούλια είναι πιο συνεκτικά, λιγότερο δαπανηρά και περισσότερο αποτελεσματικά. Γενικά όμως, ελάχιστα κοινοβούλια έχουν πάνω από 500-600 μέλη.

Δομή κοινοβουλίων ΑΡΙΘΜΟΣ ΣΩΜΑΤΩΝ -Σήμερα τα πλείστα νομοθετικά όργανα έχουν μόνο ένα σώμα. Γενικά παρουσιάζεται μία τάση κατάργησης του δεύτερου σώματος σε αρκετές χώρες, ενώ τα πρώην κομμουνιστικά κράτη και οι πρώην αποικίες υιοθέτησαν κατά κύριο λόγο το σύστημα του ενός σώματος. -Τα νομοθετικά σώματα με δύο Βουλές απαντώνται κυρίως σε μεγάλες χώρες με φιλελεύθερα δημοκρατικά (συνήθως ομοσπονδιακά) συστήματα. Ενίοτε δε συνεδριάζουν από κοινού (π.χ. ορκωμοσία αρχηγού κράτους).

Δομή κοινοβουλίων (συνέχεια από προηγούμενη διαφάνεια) -Η σκοπιμότητα των δύο σωμάτων συνήθως υπακούει στην ανάγκη πολλαπλών ελέγχων και εξισορροπήσεων. Π.χ. η Άνω Βουλή μπορεί να επικεντρώνεται στην τροποποίηση των νομοσχεδίων και να εξετάζει προσεκτικά τις συνταγματικές αναθεωρήσεις που προτείνει η Κάτω Βουλή. Επίσης μπορεί η Άνω Βουλή να εκφράζει την ομοσπονδιακή διάρθρωση ενός κράτους (π.χ. ίση αντιπροσώπευση πολιτειών) και η Κάτω Βουλή τη λαϊκή κυριαρχία (αντιπροσώπευση πολιτών). -Στα συστήματα προεδρευόμενης/κοινοβουλευτικής δημοκρατίας δύο σωμάτων το κοινοβούλιο είναι συνήθως ασθενές, δηλαδή η Κάτω Βουλή έχει εμφανώς περισσότερες εξουσίες (π.χ. μπορεί να παρακάμπτει το βέτο της Άνω Βουλής και τις προτεινόμενες από αυτήν νομοθετικές τροποποιήσεις). Αντίθετα, στα προεδρικά συστήματα (ομοσπονδιακά κυρίως), τα δύο σώματα έχουν ισορροπημένες αρμοδιότητες (π.χ. αμερικανικό Κογκρέσο. Η Γερουσία, στην οποία οι πολιτείες της ομοσπονδίας συμμετέχουν όλες με δύο γερουσιαστές ανεξαρτήτως μεγέθους, συμμετέχει πλήρως στο νομοθετικό έργο).

-Πέραν της αντιπροσώπευσης, που αποτελεί τη βασικότερη λειτουργία των κοινοβουλίων, υπάρχουν και άλλες πολύ σημαντικές λειτουργίες: πρωτίστως η διαβούλευση και η νομοθεσία, αλλά και η έγκριση των δημοσίων δαπανών, ο σχηματισμός κυβέρνησης και ο έλεγχος της εκτελεστικής εξουσίας. -Η μελέτη αυτών των λειτουργιών καθιστά σαφή τη σημασία των κοινοβουλίων στις φιλελεύθερες δημοκρατίες, κυρίως σε σχέση με τον κρίσιμο ρόλο τους στα πλαίσια των κατά τόπους συστημάτων λήψης αποφάσεων.

ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΣΗ -Αρκετοί μελετητές υποστηρίζουν ότι για να μπορεί ένα κοινοβούλιο να θεωρείται αντιπροσωπευτικό θα πρέπει να αποτελεί «μικρόκοσμο» της κοινωνίας που το ανέδειξε. Δηλαδή να αντιπροσωπεύονται όλες οι εκφάνσεις, όλες οι διαιρέσεις της κοινωνίας: φύλο, κοινωνική διαστρωμάτωση, ιδεολογικές αποχρώσεις, φυλετική διάρθρωση κ.α. -Αιρετή ή όχι, η σύνθεση των κοινοβουλίων θα πρέπει να ανανεώνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα για να μην παρατηρείται υπερσυγκέντρωση εξουσίας σε συγκεκριμένα άτομα με μακρά κοινοβουλευτική παρουσία, ή για να μην υποκύπτουν οι αντιπρόσωποι στις αρνητικές πτυχές της εξουσίας. -Παρά την απήχηση της άποψης που θέλει το κοινοβούλιο να καθρεφτίζει τις διαιρέσεις της κοινωνίας, στην πράξη δεν είναι πάντοτε εφικτό. Π.χ. ελάχιστες χώρες διασφαλίζουν κατοχυρωμένες έδρες για τις μειονότητες ( όπως π.χ. η Νέα Ζηλανδία).

(συνέχεια από προηγούμενη διαφάνεια) -Σημαίνοντα ρόλο στη διαδικασία της αντιπροσώπευσης επιτελούν τα κόμματα. Συνήθως τα κόμματα διασφαλίζουν με άμεσο ή έμμεσο τρόπο την πειθαρχία των βουλευτών τους έναντι των κομματικών αποφάσεων (π.χ. στην Ινδία ένας βουλευτής που ψηφίζει αντίθετα με το κόμμα του χάνει την έδρα του, διότι η συμπεριφορά αυτή θεωρείται εξαπάτηση των ψηφοφόρων). -Σε άλλες χώρες όμως προκρίνεται το άτομο. Π.χ. στη Γαλλία και στη Γερμανία η υποχρέωση του βουλευτή έναντι του κόμματός του σταματά στην συνταγματική αρχή ότι το κοινοβούλιο οφείλει πίστη και υποταγή στο έθνος ολόκληρο και όχι σε κάποια υποομάδα του (άρα ο βουλευτής έχει περιθώριο να προβάλει τον ισχυρισμό ότι ψηφίζει κατά συνείδηση με γνώμονα το συμφέρον του έθνους). -Σε κάθε περίπτωση, η κομματική ψήφος παραμένει κατά κανόνα ακμαία στις φιλελεύθερες δημοκρατίες. Αποτελεί δε δέσμευση του βουλευτή έναντι των εκλογέων, υπό την έννοια ότι η εκλογή του υπό το ψηφοδέλτιο του κόμματος εξυπακούεται προεκλογική δέσμευση έναντι συγκεκριμένων πολιτικών προτάσεων.

ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ -Τα κοινοβούλια λειτουργούν ενίοτε και ως σώματα διαβούλευσης για την εξέταση και τη (συνήθως δημόσια) συζήτηση θεμάτων υψίστης εθνικής σημασίας. -Στα πλαίσια της διαβουλευτικής λειτουργίας, η κομματική φύση και η γεωγραφική/περιφερειακή κατανομή των εδρών δεν έχουν τόσο μεγάλη σημασία: το κοινοβούλιο λειτουργεί σε πανεθνική κλίμακα. Εκείνο που έχει σημασία είναι η ποιότητα του διαλόγου για τα μεγάλα εθνικά θέματα. -Κλασικό παράδειγμα διαβούλευσης υπό τη μορφή κοινοβουλευτικού διαλόγου παρέχει η βρετανική Βουλή των Κοινοτήτων, όπου συζητούνται όλα τα μεγάλα εθνικά θέματα (στα πλαίσια μιας διαδικασίας με θεατρικά χαρακτηριστικά, που λαμβάνει τη μορφή σύγκρουσης μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης). Σε άλλες περιπτώσεις (π.χ. αμερικανικό Κογκρέσο) η διαβούλευση διεξάγεται κυρίως στα πλαίσια των κοινοβουλευτικών επιτροπών, με λιγότερα θεατρικά στοιχεία. Σκοπός η βελτίωση των κυβερνητικών προτάσεων.

ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ -Τα περισσότερα συντάγματα κατοχυρώνουν ρητά τη αποκλειστική νομοθετική εξουσία των κοινοβουλίων, γεγονός που θέτει τα όρια της εκτελεστικής εξουσίας. -Η νομοθετική διαδικασία είναι πολύπλοκη και επίμοχθη, κάτι που τονίζει τη σημασία της διακυβέρνησης στη βάση κανόνων και θεσμών και όχι στη βάση της ατομικής βούλησης (όπως π.χ. στην περίπτωση των αυταρχικών ηγετών). -Εν τούτοις, συχνά, ο ρόλος των κοινοβουλίων στη νομοθετική διαδικασία είναι πιο περιορισμένος απ ότι πιστεύεται: τα νομοσχέδια παράγονται από την εκτελεστική εξουσία και γίνονται νόμοι από τα κοινοβούλια συχνά χωρίς ιδιαίτερες αλλαγές, ενώ στις περισσότερες φιλελεύθερες δημοκρατίες ο έλεγχος του νομοθετικού έργου (και η εφαρμογή της νομοθεσίας) ανήκει στην εκτελεστική εξουσία.

(συνέχεια από την προηγούμενη διαφάνεια) -Το πιο πάνω χαρακτηριστικό είναι πιο έντονο σε «κομματοκρατούμενα συστήματα» (π.χ. Αυστραλία, Ηνωμένο Βασίλειο), όπου κυβερνά μια ισχυρή κομματική πλειοψηφία (που έχει το προνόμιο της παραγωγής και υπερψήφισης των νομοσχεδίων). -Σε άλλα συστήματα όμως, κυρίως στην ηπειρωτική Ευρώπη, πολλά κοινοβούλια παίζουν πιο ουσιαστικό ρόλο στην εκπόνηση του νομοθετικού έργου. Η συνύπαρξη συμμαχικών κυβερνήσεων, ισχυρών επιτροπών και συναινετικής διάθεσης στο επίπεδο της ελίτ δημιουργεί συνθήκες ψήφισης κοινώς αποδεκτών νόμων. Π.χ. στην Ελβετία η νομοθετική πρωτοβουλία δεν ανήκει αποκλειστικά στην εκτελεστική εξουσία. Νομοσχέδια μπορούν να κατατεθούν τόσο από τις δύο ομοσπονδιακές συνελεύσεις, όσο και από τα κοινοβούλια των καντονίων.

(συνέχεια από την προηγούμενη διαφάνεια) -Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελούν τα προεδρικά συστήματα (π.χ. ΗΠΑ, Κύπρος), όπου η αυτονομία της νομοθετικής εξουσίας φέρνει συχνά τις κυβερνήσεις αντιμέτωπες με «εχθρικά» κοινοβούλια (π.χ. ένα κόμμα κυβερνά και άλλο έχει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο). -Και σε αυτές τις περιπτώσεις η νομοθετική πρωτοβουλία ανήκει κυρίως στην εκτελεστική εξουσία, έχουν όμως και τα κοινοβούλια αυτή τη δυνατότητα (συχνά βέβαια οι κυβερνήσεις προωθούν έμμεσα πρωτοβουλίες μέσω «φιλικών» κοινοβουλευτικών δυνάμεων). -Εν τούτοις, στα προεδρικά συστήματα, τα κοινοβούλια έχουν μεγάλα περιθώρια τροποποίησης των νομοσχεδίων που καταθέτει η κυβέρνηση, συχνά σε τέτοιο βαθμό που δημιουργούνται αδιέξοδα (π.χ. αναπομπές νόμων από τον Πρόεδρο). Συχνά δε το κοινοβούλιο απορρίπτει τα προτεινόμενα από την κυβέρνηση νομοσχέδια στην ολότητά τους.

(συνέχεια από την προηγούμενη διαφάνεια) -Ένα επιπλέον πρόβλημα στην διεκπεραίωση του νομοθετικού έργου έχουν να αντιμετωπίσουν χώρες με δύο νομοθετικά σώματα: τι γίνεται όταν το δεύτερο σώμα έχει τη δυνατότητα να τροποποιεί τα νομοσχέδια που έχει υπερψηφίσει η Κάτω Βουλή; -Σε τέτοια περίπτωση ενεργοποιούνται μηχανισμοί επίλυσης διαφορών (π.χ. σύσταση επιτροπής συνεννόησης, στην οποία μετέχει ίσος αριθμός μελών από τα δύο σώματα. Η επιτροπή καταθέτει συμβιβαστική πρόταση την οποία τα δύο σώματα καλούνται να υπερψηφίσουν ή να καταψηφίσουν. Π.χ. Γαλλία, Γερμανία, ΗΠΑ). -Τα συστήματα επίλυσης διαφορών και ειδικά οι επιτροπές συνεννόησης αποτελούν ενισχυτικό στοιχείο του συναινετικού χαρακτήρα της φιλελεύθερης δημοκρατίας.

ΕΓΚΡΙΣΗ ΔΑΠΑΝΩΝ -Παραδοσιακή κοινοβουλευτική λειτουργία, κυρίως της Κάτω Βουλής. -Εν τούτοις, σε αρκετές σύγχρονες δημοκρατίες το περιεχόμενό της έχει καθαρά τυπικό χαρακτήρα: συνήθως η κυβέρνηση καταρτίζει τον προϋπολογισμό και τον υποβάλλει για έγκριση στη Βουλή. Σπάνια όμως θα γίνουν τροποποιήσεις από το κοινοβούλιο. -Η μη άσκηση ουσιαστικού οικονομικού ελέγχου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αδυναμίες των σύγχρονων κοινοβουλίων.

(συνέχεια από την προηγούμενη διαφάνεια) -Ελάχιστες χώρες παρέχουν στα κοινοβούλιά τους τη δυνατότητα ουσιαστικής επέμβασης επί της κατάρτισης και δυνατότητα τροποποίησης του προϋπολογισμού. Π.χ. ΗΠΑ και σκανδιναβικές χώρες. Ειδικά στις ΗΠΑ συχνά ο προϋπολογισμός μένει για μεγάλα διαστήματα μετέωρος ελλείψει έγκρισης από το Κογκρέσο (π.χ. το φαινόμενο του «δημοσιονομικού γκρεμού». Για λεπτομέρειες, δες http://www.nytimes.com/2012/11/16/us/politics/the-fiscal-cliffexplained.html?_r=0). -Στο άλλο άκρο, σε Αυστραλία, Γαλλία, Ν. Αφρική και Ηνωμένο Βασίλειο ο κοινοβουλευτικός έλεγχος είναι ιδιαίτερα περιορισμένος και η κοινοβουλευτική έγκριση του προϋπολογισμού έρχεται κατόπιν εορτής, επικυρώνοντας στην ουσία τους δι-υπουργικούς συμβιβασμούς που επετεύχθησαν για την κατεύθυνση των δημοσίων δαπανών και των κρατικών κονδυλίων.

ΕΛΕΓΧΟΣ -Πολύ βασική λειτουργία των κοινοβουλίων στις φιλελεύθερες δημοκρατίες είναι η άσκηση ελέγχου (εποπτείας) επί του κυβερνητικού έργου. Αν και η λειτουργία αυτή καθιστά σαφές ότι τη μερίδα του λέοντος στο έργο της διακυβέρνησης την κατέχει η κυβέρνηση, εν τούτοις αποτελεί ένα σημαντικότατο μέσο εξισορρόπησης της κυβερνητικής αρμοδιότητας. -Τα σύγχρονα κοινοβούλια διαθέτουν τρία βασικά μέσα ελέγχου της εκτελεστικής εξουσίας: τις ερωτήσεις και επερωτήσεις, τη σύγκλιση έκτακτων συνεδριάσεων της Βουλής και την πρόταση δυσπιστίας και, τέλος, τις εξεταστικές των πραγμάτων επιτροπές.

(συνέχεια από προηγούμενη διαφάνεια)

(συνέχεια από προηγούμενη διαφάνεια) -Με βάση τα στοιχεία του πίνακα της προηγούμενης διαφάνειας, δημιουργείται εκ πρώτης όψεως η εντύπωση ότι στα κοινοβουλευτικά συστήματα προεδρευόμενης δημοκρατίας υπάρχουν περισσότερες δυνατότητες άσκησης κοινοβουλευτικού ελέγχου απ ότι στα προεδρικά συστήματα. -Εν τούτοις, στην πραγματικότητα, στα κοινοβουλευτικά συστήματα (όπου η κυβέρνηση εκλέγεται από τη Βουλή και «πέφτει» από τη Βουλή) οι βουλευτές του (ή των) κυβερνώντος κόμματος σπάνια ενεργούν εναντίον της κυβέρνησής τους. Αντίθετα, στα προεδρικά συστήματα υπάρχει μεγαλύτερη ελευθερία άσκησης κριτικής από «φιλικούς» βουλευτές προς την κυβέρνησή τους.

(συνέχεια από προηγούμενη διαφάνεια) -Η μέθοδος των ερωτήσεων αφορά σε συγκεκριμένα ερωτήματα βουλευτών προς τους καθ ύλην αρμόδιους υπουργούς. Πολύ χαρακτηριστική η περίπτωση του βρετανικού κοινοβουλίου (70.000 ερωτήσεις το χρόνο), όπου υφίσταται και ο θεσμός της «ώρας του Πρωθυπουργού», μία φορά την εβδομάδα. -Σε άλλα κοινοβούλια (π.χ. Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία) υπάρχει εναλλακτικά ο θεσμός της επερώτησης, που δίνει στο κοινοβούλιο την ευκαιρία να ψηφίσει κατά πόσον η απάντηση του υπουργού σε ερώτηση βουλευτών είναι αποδεκτή. Συχνά οι ψηφοφορίες αυτές λαμβάνουν χαρακτήρα έμμεσης ψήφου εμπιστοσύνης και οδήγησαν σε πτώσεις κυβερνήσεων, κυρίως της Τρίτης και της Τέταρτης Γαλλικής Δημοκρατίας.

(συνέχεια από προηγούμενη διαφάνεια) -Οι έκτακτες συνεδριάσεις αποτελούν ιδιαίτερα προβεβλημένο τρόπο άσκησης κυβερνητικού ελέγχου. Αν και συνήθως καταλήγουν σε επικράτηση της κυβερνητικής παράταξης, εν τούτοις έχει σημασία ο κοινοβουλευτικός διάλογος που διεξάγεται. -Η δε ψήφος εμπιστοσύνης και οι προτάσεις δυσπιστίας αποτελούν χαρακτηριστικά των κοινοβουλευτικών συστημάτων και εξαρτώνται από το βαθμό υποστήριξης της κυβέρνησης από τις «φίλιες» κοινοβουλευτικές δυνάμεις. -Οι εξεταστικές των πραγμάτων επιτροπές αποτελούν πλέον τη βασική μορφή εποπτείας τόσο στα κοινοβουλευτικά, όσο και στα προεδρικά συστήματα. Κλασικό παράδειγμα εκτεταμένης χρήσης, το αμερικανικό Κογκρέσο. Υποκαθιστούν την ουσιαστική απουσία της ολομέλειας από τη διαδικασία ελέγχου.

Κοινοβουλευτικές επιτροπές -Οι κοινοβουλευτικές επιτροπές αποτελούν την κινητήριο δύναμη των κοινοβουλίων: ασκούν εξονυχιστικό έλεγχο επί της εκτελεστικής εξουσίας και των νομοσχεδίων που καταθέτει. Κλασικό παράδειγμα υψηλής σημασίας των επιτροπών, το αμερικανικό Κογκρέσο. -Πρόκειται για ολιγομελείς ομάδες εργασίας, αποτελούμενες από βουλευτές (κυρίως της Κάτω Βουλής, στα συστήματα δύο σωμάτων). Συνήθως παίρνουν μορφή νομοπαρασκευαστικών επιτροπών, διακομματικών εξεταστικών των πραγμάτων επιτροπών και επιτροπών συνεννόησης ή μεσολάβησης. -Οι νομοπαρασκευαστικές επιτροπές μελετούν τα νομοσχέδια και συνήθως έχουν θεματική δομή που ταυτίζεται με τους τομείς και τα υπουργεία της εκτελεστικής εξουσίας (π.χ. επιτροπή υγείας, επιτροπή ελέγχου, επιτροπή άμυνας, επιτροπή οικονομικών κλπ). Οι δε διακομματικές επιτροπές είναι περισσότερο επικεντρωμένες στην λειτουργία του ελέγχου της εκτελεστικής εξουσίας.

Κοινοβουλευτικές επιτροπές (συνέχεια από την προηγούμενη διαφάνεια) Τρεις παράγοντες αποτελούν κλειδί για να κατανοήσει κανείς την ισχύ των κοινοβουλευτικών επιτροπών: η εξειδίκευση, η οικειότητα και η υποστήριξη

Στελέχωση -Στις σύγχρονες φιλελεύθερες δημοκρατίες ευδοκιμεί το μοντέλο του «πολιτικού καριέρας». Δηλαδή του επαγγελματία πολιτικού που ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με τον πολιτικό του ρόλο. Συνήθως τα άτομα αυτά στεγάζονται στα μεγάλα πολιτικά κόμματα εξουσίας, διεκδικούν και κερδίζουν την εκλογή τους στα κοινοβούλια. -Στην Ευρώπη η ανάδειξη αυτού του φαινομένου συνοδεύεται από μομφές, όπως π.χ. η μη ταύτιση κατ ανάγκη- των επαγγελματικών συμφερόντων αυτής της επαγγελματικής ομάδας με τα συμφέροντα των πολιτών που καλούνται να εκπροσωπούν. Επίσης, διαθέτουν το πλεονέκτημα του κατέχοντος το αξίωμα που, σε αρκετά συστήματα, εξυπακούεται πλεονέκτημα επανεκλογής, περιορίζοντας έτσι της προοπτικές ανανέωσης των κοινοβουλίων. -Οι επαγγελματίες πολιτικοί υποκαθιστούν τα παλαιότερα μοντέλα του παλαιού συνδικαλιστή που πολιτεύεται, του ευγενούς ευπατρίδη πολιτευτή, του δικηγόρου που πρόσκαιρα συναρπάζεται από την πρόκληση της ενεργού πολιτικής κ.α.

Στελέχωση-θετικά και αρνητικά του νέου μοντέλου επαγγελματία πολιτικού/βουλευτή καριέρας Θετικά Αφιερώνουν το σύνολο του χρόνου τους στη νομοθετική λειτουργία, αποκτώντας έτσι εξειδίκευση. Αρνητικά Μπορούν να εξυπηρετούν κατά το δοκούν τα επαγγελματικά τους συμφέροντα (μισθοί, ωράρια, συντάξεις). Εάν κρίνουν ότι χρειάζονται κάτι απλώς νομοθετούν! Συχνά η έλλειψη επαγγελματικής εμπειρίας σε άλλους τομείς περιορίζει την αποτελεσματικότητά τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Η ανάγκη της επανεκλογής τους ωθεί να αποκτούν μεγάλη μαεστρία στη μεταχείριση επικοινωνιακών τακτικών σε τέτοιο βαθμό που συχνά έχει αντίθετα αποτελέσματα: αντί να έρχονται πιο κοντά στους πολίτες, απομακρύνονται όσο οι τελευταίοι αισθάνονται ότι υφίστανται «κοροϊδία».

Στελέχωση -Το μοντέλο του επαγγελματία πολιτικού έχει πολλά αρνητικά, στα οποία οφείλεται εν πολλοίς και η απαξίωση/αποχή μεγάλης μερίδας των πολιτών των φιλελεύθερων δημοκρατιών από την πολιτική διαδικασία. -Έχει όμως δημιουργήσει μία κανονικότητα, ένα μοντέλο συμπεριφοράς του οποίου η «παραβίαση» πολλές φορές ηχεί ως ανωμαλία ή επικίνδυνη. Π.χ. τα μοντέλα αντισυμβατικών πολιτικών όπως ο Πέπε Γκρίλο και ο Ντόναλντ Τραμπ. -Επίσης, έντονες συζητήσεις πυροδοτεί και η ανερχόμενη ομάδα των «μεταεπαγγελματιών πολιτικών», δηλαδή διασημοτήτων που εκμεταλλεύονται τη φήμη τους για να εκλεγούν σε αιρετά αξιώματα (π.χ. Arnold Scharzenegger, Πύρρος Δήμας κ.α.). Το φαινόμενο αυτό ταυτίζεται με την απομάκρυνση των πολιτών από τα κόμματα και την μειωμένη ενημέρωσή τους για τα κοινά.

Πέρα από τις φιλελεύθερες δημοκρατίες -Στα απολυταρχικά κράτη τα κοινοβούλια έχουν περιορισμένο ρόλο. Συνήθως διορίζονται από την κυβέρνηση και ασχολούνται με τη διατύπωση αιτημάτων και την προώθηση συμφερόντων της περιφέρειάς τους, αλλά και με τον προσωπικό πλουτισμό. Επιτελούν επίσης μέσο νομιμοποίησης της απολυταρχικής εξουσίας προς τον έξω κόσμο. Εν τη απουσία της διάκρισης των εξουσιών και του κράτους δικαίου, τα κοινοβούλια μοιραία υποκύπτουν στην εκτελεστική εξουσία. -Στις ανελεύθερες δημοκρατίες τα κοινοβούλια έχουν πιο ενισχυμένο ρόλο, αλλά και πάλι ελέγχονται (έμμεσα συνήθως) από την εκτελεστική εξουσία. Εσχάτως σε ανελεύθερες δημοκρατίες όπως η Ρωσία ο ρόλος τους ενισχύεται, αλλά δεν παύει να περιορίζεται από την έλλειψη πλήρους διάκρισης των εξουσιών και από τη συγκεντρωτική φύση της εξουσίας στις χώρες αυτές.