ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ, ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 5ο μάθημα Διδάσκουσα Δήμητρα Ιορδάνογλου
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΡΕΣ
Διεθνές Εθνικό Οργανισμού Πανεπιστημίου Διαπροσωπικό Ατομικό
ΜΕΡΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΑΓΧΟΣ: Ένας "μη ρεαλιστικός" φόβος που προκαλεί φυσιολογική διέγερση και συνοδεύεται από συμπεριφορικά στοιχεία φυγής ή επίθεσης. Συνήθως παρουσιάζεται σε πολλούς τομείς της ζωής μας. Μπορεί να είναι διάχυτο και απροσδιόριστο ή και χρόνιο. ΦΟΒΟΣ: Ρεαλιστική ανησυχία για υπαρκτό κίνδυνο πχ. Με στοχεύει κάποιος με όπλο και φοβάμαι, χάλασε ο κινητήρας του αεροπλάνου και φοβάμαι. ΦΟΒΙΑ: "Μη ρεαλιστικός" φόβος εστιασμένος σε μία πλευρά της ζωής μας πχ. φοβία για αεροπλάνα, αγοραφοβία, ακροφοβία, καρκινοφοβία
TI EINAI ΤΟ ΣΤΡΕΣ Η αντίδραση προσαρμογής του οργανισμού στις απαιτήσεις/αλλαγές του περιβάλλοντος (Seyle) ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ή ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΚΕΨΕΙΣ Θα τα καταφέρω; Μπορώ; ΝΑΙ ΟΧΙ ΘΕΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ (eustress) ΑΡΝΗΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ (distress)
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΤΡΕΣ Η αντίδραση σε μία πραγματική ή φανταστική απειλή. Σε κάθε απειλή ο οργανισμός έχει δύο τρόπους αντίδρασης, πάλη ή φυγή Fight or flight response (or freeze)
ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΤΡΕΣ Selye (1930): υπογράμμισε πως το άγχος είναι μία αυτόματη βιολογική αντίδραση του οργανισμού σε διάφορα εξωγενή ερεθίσματα. Επιπλέον, θεωρούσε πως η αγχωτική αντίδραση θα προκύψει μόνο εάν το άτομο νιώσει ανίκανο να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις μίας κατάστασης. Lazarus και Folkman (1984): πρότειναν πως το άτομο κάνει δυο γνωστικές αξιολογήσεις μόλις ενοχληθεί: πρώτον, εάν ο αγχωτικός παράγοντας ή το γεγονός θέτει σε κίνδυνο το άτομο (the primary appraisal), και δεύτερον, εάν είναι ικανό να τα βγάλει πέρα με αυτόν (the secondary appraisal). Sarafino (1994): όρισε το άγχος ως την κατάσταση που υπάρχει όταν η συναλλαγή μεταξύ του ατόμου και του περιβάλλοντος οδηγεί το μεμονωμένο άτομο να αντιληφθεί μια διαφορά αληθινή ή όχι- μεταξύ των απαιτήσεων μίας κατάστασης και των πόρων του (βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών)
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΤΡΕΣ
ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Πονοκέφαλος Ταχυκαρδία Δερματικές παθήσεις Αυξημένη αρτηριακή πίεση Εφίδρωση Στέγνωμα του στόματος Γρήγορη αναπνοή Ναυτία Σφίξιμο στο στήθος / στομάχι
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Συναισθηματική απομόνωση Στενοχώρια Κόπωση Μειωμένη αυτοσυγκέντρωση Αναποφασιστικότητα Σύγχυση, ταραχή, ανησυχία Αίσθημα πανικού
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Γρήγορη ομιλία Φάγωμα νυχιών Νευρικό κούνημα ποδιών Αστάθεια στο περπάτημα / Τρέμουλο Επιθετικότητα Αϋπνία Κατάχρηση ουσιών (αλκοόλ, κάπνισμα ) Τα επίπεδα ενέργειας είναι χαμηλά
ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΩΝ HOLMES-RACH Στρεσσογόνα γεγονότα Θάνατος μέλους της οικογένειας Διαζύγιο Φυλάκιση Προσωπικό ατύχημα ή τραυματισμός Γάμος Απόλυση από την εργασία Συνταξιοδότηση Αρρώστια μέλους οικογένειας Εγκυμοσύνη Νέο μέλος στην οικογένεια Προσαρμογή στην εργασία Αλλαγή στην οικονομική κατάσταση Αλλαγή κατοικίας Αλλαγή σχολείου Διακοπές - Χριστούγεννα 100 73 63 63 53 50 47 45 44 40 39 39 20 20 10
ΤΙ ΤΥΠΟΣ ΕΙΣΑΙ; Ερωτηματολόγιο αυτοαξιολόγησης
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΥΠΟΥ Α Απότομος και επιθετικός τρόπος ομιλίας Βαριέται εύκολα Πάντα τρώει, μιλάει και περπατάει γρήγορα Ανυπόμονος με τα άτομα που χασομερούν Κάνει ταυτόχρονα πολλά πράγματα Εγωιστής. Ενδιαφέρεται να συζητάει μόνο θέματα, που τον/την αφορούν Όταν χαλαρώνει, αισθάνεται ενοχές
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΥΠΟΥ Β Δεν διαθέτει τα παραπάνω χαρακτηριστικά Σπάνια αισθάνεται την πίεση του χρόνου. Μπορεί όμως να είναι εξίσου φιλόδοξος με τον τύπο Α Ευκολοπροσάρμοστος και καθόλου εχθρικός Συμμετέχει σε ένα παιχνίδι για τη διασκέδαση κι όχι αποκλειστικά για τη νίκη Χαλαρώνει χωρίς ενοχές και εργάζεται χωρίς εκνευρισμό
ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΣΗ
ΥΨΗΛΟ ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΣΗ Α Π Ο Δ Ο Σ Η ΠΟΛΥ ΛΙΓΟ ΣΤΡΕΣ ΧΑΜΗΛΟ ΙΔΑΝΙΚΟ ΣΤΡΕΣ ΣΤΡΕΣ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΟ ΣΤΡΕΣ ΥΨΗΛΟ
ΤΡΟΠΟΙ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΣΤΡΕΣ ΣΤΟ ΣΩΜΑ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ Σωματικό στρες Γνωστικό στρες Συμπτώματα Αρνητικές σκέψεις
ΑΣΚΗΣΗ Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες αρνητικές σας σκέψεις;
ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ Ερωτήσεις-κλειδιά Έχει σχέση με την πραγματικότητα; Πως θα μου φαίνεται αυτή η σκέψη μετά από 5 χρόνια; Τώρα προγραμματίζω ή στενοχωριέμαι; Ποιό είναι το χειρότερο πιθανό σενάριο; Υπάρχει κάτι θετικό σε αυτό;
ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΘΕΤΙΚΕΣ
ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ 1ο βήμα Αναγνώρισε τις αρνητικές σκέψεις τη στιγμή που εμφανίζονται 2ο βήμα Επεξεργάσου λογικά κάθε αρνητική σκέψη και ανακάλυψε τα παράλογα σημεία της 3ο βήμα Εάν αυτό είναι δύσκολο φαντάσου ένα STOP ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να τη σταματήσει τη 4ο βήμα Προσπάθησε να την αντικαταστήσεις με μία θετική σκέψη για τις ικανότητες σου.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ
3 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΣΤΡΕΣ ΕΠΙΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Επικοινωνία Διάλογος Θετική διεκδίκηση Διαχείριση χρόνου ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ Τεχνικές χαλάρωσης Σωστή διατροφή / ύπνος Σωματική άσκηση Κοινωνική υποστήριξη ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΑΝΑΔΟΜΗΣΗ Έλεγχος αρνητικών σκέψεων Θετική σκέψη Ρεαλιστικές προσδοκίες
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ Μάθετε να ανησυχείτε μόνο για τα πράγματα που μπορείτε να ελέγξετε Μάθετε να λέτε όχι όταν χρειάζεται Αποφύγετε την ανάγκη να ευχαριστείτε τους άλλους Εκφράστε τα συναισθήματά σας Δώστε άδεια στον εαυτό σας για απραξία Ζήστε τη ζωή σας λεπτό προς λεπτό