Βασικές πληροφορίες για την περιβαλλοντική νομοθεσία - Ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία και εργαλεία - ΣΩΤΗΡΗΣ ΜΥΛΩΝΑΣ European Commission DG Environment and Industry Ευρωπαϊκή νομοθεσία για ΜΜΕ Ποιότητα του αέρα, εμπορία ρύπων και θόρυβος Χημικά (REACH) Ενέργεια Απόβλητα Νερό Οικολογικά Προϊόντα Περιβαλλοντική Διαχείριση Ανάλυση του Κύκλου Ζωής Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη 1
Ποιότητα του αέρα, εμπορία ρύπων και θόρυβος Θέματα σχετικά με τις ΜΜΕ : Ατμοσφαιρική ρύπανση Πτητικές οργανικές ενώσεις Βιομηχανικές εγκαταστάσεις Εμπορία ρύπων Θόρυβος Περιβαλλοντικά θέματα που αφορούν τις ΜΜΕ Ατμοσφαιρική ρύπανση Μέχρι το 2010 εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών θα τεθούν σε εφαρμογή για 4 είδη ρυπαντών διοξείδιο του θείου (SO 2 ), οξείδια του αζώτου (NOx), πτητικές οργανικές ενώσεις (VOC) και αμμωνία (NH 3 ). Οι αρχές οφείλουν να δημιουργήσουν εθνικό μητρώο απογραφής των ρυπαντών και να λάβουν μέτρα για τον περιορισμό τους. Εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών διοξειδίου του θείου, διοξειδίου και οξειδίων του αζώτου, μικροσωματιδίων και μολύβδου στην ατμόσφαιρα πρέπει να θεσπιστούν. Οι εθνικές αρχές οφείλουν να παρακολουθούν συστηματικά τα επίπεδα των ρυπαντών και να διασφαλίζουν ότι βρίσκονται εντός των ορίων. Νομοθεσία ΕΕ : Οδηγία 2001/81/EΚ για τα εθνικά ανώτατα όρια εκπομπών για ορισμένους ατμοσφαιρικούς ρύπους. Απόφαση 2001/744/EΚ: τροποποίηση του Παραρτήματος V της οδηγίας του Συμβουλίου 1999/30/EΚ σχετικά με τα ανώτατα όρια εκπομπών διοξειδίου του θείου, διοξειδίου και οξειδίων του αζώτου, μικροσωματιδίων και μόλυβδου στην ατμόσφαιρα 2
Περιβαλλοντικά θέματα που αφορούν τις ΜΜΕ Πτητικές οργανικές ενώσεις Ο εξοπλισμός και οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης σημαντικών ποσοτήτων βενζίνης πρέπει να πληρούν συγκεκριμένες τεχνικές προδιαγραφές. Οι επιχειρήσεις σε τομείς που χρησιμοποιούν οργανικούς διαλύτες για φινίρισμα, επικάλυψη, καθαρισμό, εκτύπωση, ραφινάρισμα φυτικών ελαίων, διακόσμηση και προστασία ξύλου πρέπει να καταγράφουν τις διεργασίες τους, να συμμορφώνονται με τα όρια εκπομπών, να εργάζονται για τη μείωσή τους και να αντικαθιστούν τις πιο επικίνδυνες ουσίες με ασφαλέστερες εναλλακτικές. Τα Κράτη Μέλη πρέπει να συντάξουν ένα εθνικό σχέδιο διαχείρισης των ουσιών αυτών. Νομοθεσία ΕΕ: Οδηγία 94/63/EΚ για τον έλεγχο των εκπομπών πτητικών οργανικών ουσιών (VOC) που προέρχονται από την αποθήκευση βενζίνης και τη διάθεσή της στους σταθμούς διανομής καυσίμων Περιβαλλοντικά θέματα που αφορούν τις ΜΜΕ Πτητικές οργανικές ενώσεις Χρήση χρωμάτων διακόσμησης, βερνικιών και προϊόντων φανοποιΐας που περιέχουν πτητικές οργανικές ουσίες: προσδιορισμός οριακών τιμών περιεκτικότητας αυτών των χημικών στα προϊόντα Νομοθεσία ΕΕ: Οδηγία 1999/13/EC για τον περιορισμό των εκπομπών πτητικών οργανικών ενώσεων λόγω της χρήσης οργανικών διαλυτών σε συγκεκριμένες δραστηριότητες και σταθερές εγκαταστάσεις Οδηγία 2004/42/CE για τον περιορισμό των εκπομπών πτητικών οργανικών ενώσεων που οφείλονται στη χρήση οργανικών διαλυτών σε χρώματα διακόσμησης και βερνίκια και σε προϊόντα φανοποιΐας οχημάτων και τροποποίηση της Οδηγίας 1999/13/EC 3
Περιβαλλοντικά θέματα που αφορούν τις ΜΜΕ Βιομηχανικές εγκαταστάσεις Οδηγία του Συμβουλίου 96/61/EΚ / της 24 ης Σεπτεμβρίου 1996 σχετικά με τον ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (IPPC) : Προσδιορισμός υποχρεώσεων που οφείλουν να πληρούν οι βιομηχανικές και γεωργικές δραστηριότητες που προκαλούν σημαντική ρύπανση. Περιλαμβάνει βιομηχανίες υψηλής ρύπανσης και επιχειρήσεις στους κλάδους ενέργειας, μεταλλουργίας, ορυκτών πόρων, χημικών, διαχείρισης απορριμμάτων, καθώς και κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις. Οι εγκαταστάσεις μεγάλου μεγέθους πρέπει να λαμβάνουν άδεια για τις δραστηριότητές τους και να κάνουν χρήση βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών με σκοπό τη πρόληψη της ρύπανσης, την ενεργειακή αποδοτικότητα και τη σωστή ήδιαχείριση των αποβλήτων. Καθορισμός αρμόδιας αρχής για την έκδοση αδειών, συντονισμός της διαδικασίας και των όρων έκδοσης αδειών. Κυρίως για μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις Αφορά και ορισμένες μικρές επιχειρήσεις Κίνητρα για τις εγκαταστάσεις Στην περίπτωση που μια επιχείρηση λαμβάνει ελάχιστα μέτρα για τη συμμόρφωσή της, χάνει ευκαιρίες για περιβαλλοντική βελτίωση. Η εφαρμογή ορισμένων εργαλείων και μεθοδολογιών μπορεί να επιφέρει υψηλές περιβαλλοντικές επιδόσεις πέρα από την κανονιστική συμμόρφωση. Κί ί ί ύ ά ί ό Κίνητρα για οικο καινοτομία, εμπορία ρύπων, οικονομικά κίνητρα όπως φοροαπαλλαγές, σχήματα κλιμακωτής χρέωσης, συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης, ελαφρύνσεις διοικητικών βαρών και εθελοντικά σχήματα 4
Οδηγία IPPC: Διαδικασία αναθεώρησης Το 2005 η Επιτροπή ήξεκίνησε τη διαδικασία δ αναθεώρησης της Οδηγίας IPPC και τη σχετική νομοθεσία για βιομηχανικές εκπομπές. Η αναθεώρηση θα ολοκληρωθεί το 2008. Η αναθεώρηση στοχεύει στην επανεξέταση του πεδίου εφαρμογής προκειμένου να βελτιωθεί ηεφαρμογή της Οδηγίας, της συνοχής της με τη νομοθεσία για βιομηχανικές εκπομπές και της αποτελεσματικότητας των εργαλείων της αγοράς, διατηρώντας όμως τις βασικές αρχές και τους φιλόδοξους στόχους της. Περιβαλλοντικά θέματα που αφορούν τις ΜΜΕ Σύστημα εμπορίας ατμοσφαιρικών εκπομπών της ΕΕ Το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών έχει σχεδιαστεί για να μειώσει της εκπομπές CO 2 και να βοηθήσει τα Κράτη Μέλη να επιτύχουν τις δεσμεύσεις τους ως προς το Πρωτόκολλο του Κιότο με ένα αποδοτικό τρόπο. Είδη εγκαταστάσεων: εγκαταστάσεις καύσης, διυλιστήρια ορυκτελαίου, οπτανθρακοποιεία (coke ovens), χαλυβουργίες και εγκαταστάσεις παραγωγής και επεξεργασίας σιδηρούχων μετάλλων, τσιμεντοβιομηχανίες, βιομηχανίες παραγωγής ύαλου, πορσελάνης, τούβλων, κεραμιδιών, πολτού από ξυλεία και χάρτου. Οι κατανομές δικαιωμάτων εκπομπής επιτρέπουν στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις να εκπέμπουν συγκεκριμένες ποσότητες CO 2, σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Κατανομής δικαιωμάτων εκπομπής (National Allocation Plan NAP) Οι επιχειρήσεις μπορούν να πωλούν ή να αγοράζουν δικαιώματα εκπομπής στο χρηματιστήριο ρύπων, με αποτέλεσμα την παροχή οικονομικών κινήτρων για χαμηλότερες εκπομπές και την επίτευξη των στόχων με ελάχιστο κόστος. 5
Θόρυβος Περιβαλλοντικά θέματα που αφορούν τις ΜΜΕ Ομοιομορφία προδιαγραφών σε ευρεία κλίμακα χαμηλά επίπεδα θορύβου από μηχανές εξωτερικής χρήσης, οδική και σιδηροδρομική κυκλοφορία, αεροσκάφη και προστασία των εργαζομένων. Οι κατασκευαστές πρέπει να διασφαλίσουν ότι ο παραγόμενος εξοπλισμός συμμορφώνεται με τις ομοιόμορφες προδιαγραφές θορύβου και ότι σηματοδοτείται κατάλληλα. Οι χρήστες πρέπει να διασφαλίζουν ότι ο εξοπλισμός που χρησιμοποιούν πληροί τις προδιαγραφές. Περιορισμός ρ των ορίων έκθεσης σε ορισμένα είδη εξοπλισμού. Οι εργοδότες υποχρεούνται να παρέχουν προστασία στους εργαζόμενους όταν υπερβαίνονται συγκεκριμένα όρια θορύβου στο χώρο εργασίας. Νομοθεσία ΕΕ: Οδηγία 2002/49/EΚ για την αξιολόγηση και τη διαχείριση του περιβαλλοντικού θορύβου Χημικά προϊόντα: Κανονισμός REACH Η νέα ευρωπαϊκή κοινοτική νομοθεσία για τα χημικά REACH: Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction of Chemicals (καταχώριση, αξιολόγηση, αδειοδότηση και περιορισμοί των χημικών προϊόντων). Τέθηκε σε εφαρμογή την 1 η Ιουνίου του 2007. ενιαίο ολοκληρωμένο σύστημα καταχώρισης, αξιολόγησης, αδειοδότησης χημικών σκοπός η βελτίωση της υγείας και του περιβάλλοντος, ρβ διαφυλάσσοντας την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία της χημικής βιομηχανίας 6
REACH Το REACH δεσμεύει τις εταιρείες που παρασκευάζουν και εισάγουν χημικά: να διεξάγουν αξιολόγηση χημικής ασφάλειας να λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για τη διαχείριση των εντοπισμένων κινδύνων Χρήστες χημικών: Πρέπει να εφαρμόζουν μέτρα διαχείρισης κινδύνου για ορισμένες ουσίες και να παρέχουν οδηγίες χρήσης στους προμηθευτές τους. Οι επιχειρήσεις πρέπει να αποδεικνύουν ότι οι ουσίες που παράγουν ή χρησιμοποιούν είναι ασφαλείς Η προηγούμενη διαδικασία επιβάρυνε τις αρχές με το βάρος απόδειξης ECHA, ο νέος Ευρωπαϊκός Οργανισμός Χημικών Τοποθεσία Ελσίνκι, Φιλανδία Έναρξη ισχύος 1 Ιουνίου 2007 (λειτουργία ιστοχώρου) 1 Ιουνίου 2008 (πλήρης λειτουργία του ECHA) Τήρηση των βάσεων δεδομένων Στόχοι που Συντονισμός αναλυτικής αξιολόγησης της χημικής συνδέονται με την ασφάλειας για ουσίες που προκαλούν σοβαρές REACH ανησυχίες Τήρηση δημόσιας βάσης δεδομένων για καταναλωτές και χρήστες 7
REACH: Οφέλη και υποχρεώσεις για ΜΜΕ Πλεονεκτήματα Υποχρεώσεις Συστηματική ταυτοποίηση κινδύνων και των χημικών. Αυτό επιτρέπει στις επιχειρήσεις να προσδιορίζουν και να γνωστοποιούν τις κατάλληλες τεχνικές συμβουλές διαχείρισης κινδύνων στην αλυσίδα εφοδιασμού. Ενιαία ευρωπαϊκή νομοθεσία για όλα τα χημικά, η οποία παρέχει σαφείς προθεσμίες για τη λήψη αποφάσεων και η οποία αυξάνει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών στα χημικά προϊόντα. Οι εταιρείες που παράγουν ή εισάγουν σε ετήσια βάση ένα ή περισσότερους τόνους χημικών ουσιών οφείλουν να το καταγράφουν σε μια κεντρική βάση δεδομένων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών. Προετοιμασία για την εφαρμογή του REACH: 1. To ορισμός υπεύθυνου για το REACH 2. Ενημέρωση για τις υπάρχουσες πηγές πληροφόρησης 3. Προσδιορισμός των υποχρεώσεων της επιχείρησης για τη συμμόρφωση με το REACH Ενεργειακή απόδοση Ορισμένες νομοθετικές ρυθμίσεις και προγράμματα εθνικού και ευρωπαϊκού επιπέδου στοχεύουν στην Παροχή καθαρής ενέργειας και βελτίωση της ασφάλειας της παροχής ενέργειας, αυξάνοντας το ποσοστό των ΑΠΕ Έχουν θεσπιστεί ενιαίες προδιαγραφές για την αποδοτικότητα των εγκαταστάσεων εμπορικής χρήσης, τον εξοπλισμό θέρμανσης και κλιματισμού. 8
Ενεργειακή απόδοση ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Σχέδιο Δράσης για Ενεργειακή Απόδοση (2007 12) Πράσινη Βίβλος για την ενεργειακή απόδοση Ευρωπαϊκοί στόχοι για αύξηση της ενεργειακής απόδοσης κατά 20% μέχρι το 2020 Οι ΜΜΕ μπορούν να συνεισφέρουν στον στόχο με δύο τρόπους: 1) Αυξάνοντας την ενεργειακή απόδοση της επιχείρησής τους, μέσω της επένδυσης σε βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές και βελτιώνοντας την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων τους 2) Παρέχοντας υπηρεσίες αύξησης ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και άλλων επιχειρήσεων Κάνοντας πράξη την ενεργειακή απόδοση: Νομοθετικό πλαίσιο SS Οδηγία 2002/91/EK για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων Οδηγία 2004/8/ΕΚ για την προώθηση της συμπαραγωγής ενέργειας βάσει της ζήτησης για χρήσιµηθερµότητα στην εσωτερική αγορά ενέργειας Οδηγία 2005/32/ΕΚ για θέσπιση πλαισίου για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού όσον αφορά τα προϊόντα που καταναλώνουν ενέργεια, με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας από οικιακές συσκευές (ψυγεία, πλυντήρια, κλπ.) Οδηγία 2006/32/ΕΚ για την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση και τις ενεργειακές υπηρεσίες, εφαρμόζεται στην παροχή και τη διανομή ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου, κάθε καυσίμου που χρησιμοποιείται για θέρμανση και ψύξη, καύσιμων κίνησης και βιομάζας Άλλα μέτρα περιλαμβάνουν: προδιαγραφές για ενεργειακή απόδοση καυστήρων και μονάδων ψύξης, προδιαγραφές σήμανσης για ψυγεία, κλιματιστικά, προδιαγραφές για εξοπλισμό γραφείου (Energy Star), Οδηγία σχετικά με την αναδιάρθρωση του κοινοτικού πλαισίου φορολογίας των ενεργειακών προϊόντων και της ηλεκτρικής ενέργειας (2003/96/ΕΚ) 9
Πρωτοβουλίες Intelligent energy Europe: Ευρωπαϊκός μηχανισμός χρηματοδότησης για λήψη μέτρων ενεργειακής απόδοσης Εξοπλισμός Γραφείου: Πρόγραμμα Energy Star εθελοντικό πρόγραμμα ενεργειακής σήμανσης εξοπλισμού γραφείου Πρόγραμμα Green Building: εθελοντικό πρόγραμμα που στοχεύει στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης βιομηχανικών κτιρίων και γραφείών Κώδικες συμπεριφοράς: εθελοντική συμφωνία για μείωση των απωλειών κατά τη λειτουργία αναμονής (stand by) για εξωτερικές μονάδες παροχής ρεύματος και για υπηρεσίες ψηφιακής τηλεόρασης Πρόγραμμα GreenLight:: πρωτοβουλία που ενθαρρύνει τους καταναλωτές ενέργειας για μη οικιακή χρήση να εγκαταστήσουν ενεργειακά αποδοτικές τεχνολογίες φωτισμού στις εγκαταστάσεις τους Πρόγραμμα European Motor Challenge: εθελοντική πρωτοβουλία που βοηθά τις βιομηχανίες να βελτιώσουν την ενεργειακή απόδοση των ηλεκτρονικών μηχανοκίνητων συστημάτων τους Περιβαλλοντική διαχείριση Ευρωπαϊκό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου (EΜAS) Ανάλυση του Κύκλου Ζωής Εταιρική Κοινωνική και Περιβαλλοντική Ευθύνη (CSR) 10
Ευρωπαϊκό Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου (EMAS) Κανονισμός EMAS, 2001 Η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου (EMAS), στοχεύει στην προώθηση συνεχούς βελτίωσης της περιβαλλοντικής επίδοσης των οργανισμών, παρέχοντας ταυτόχρονα πληροφόρηση στο κοινό και τα ενδιαφερόμενα μέρη. EMAS για ΜΜΕ Πλεονεκτήματα Ανάπτυξη και εφαρμογή συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης; Αντικειμενική και συστηματική αξιολόγηση του συστήματος; Εκπαίδευση και ενεργός συμμετοχή του προσωπικού; Παροχή πληροφοριών στο κοινό και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Οδηγός EMAS για ΜΜΕ Απλουστευμένο εργαλείο για ΜΜΕ με αναλυτικές οδηγίες για την πιστοποίηση κατά EMAS; http://ec.europa.eu/environment/emas/toolkit/ 11
Επανεξέταση του Κανονισμού EMAS Χρονοδιάγραμμα Μέχρι το τέλος του 2007 Στόχοι Μείωση της διοικητικής επιβάρυνσης ώστε το ΕΜΑS να γίνει πιο προσιτό για τις ΜΜΕ Η απλούστευση της πρόσβασης δικτύων εταιρειών Μείωση των διαχειριστικών απαιτήσεων και εξάλειψη της γραφειοκρατίας Άλλα Συστήματα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Ανάλυση του Κύκλου Ζωής Η Ανάλυση του Κύκλου Ζωής είναι μια αντικειμενική διαδικασία αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που συνδέονται με ένα προϊόν, μια διεργασία, ή μια δραστηριότητα, μέσω της ανάλυσης της ενέργειας και των πρώτων υλών που χρησιμοποιούνται, καθώς και των παραγόμενων αποβλήτων που απορρίπτονται στο περιβάλλον. Επίσης μέσω της ίδιας διαδικασίας αξιολογούνται και εφαρμόζονται ευκαιρίες για περιβαλλοντικές βελτιώσεις. Εταιρική Κοινωνική και Περιβαλλοντική Ευθύνη Οι επιχειρήσεις μπορούν να συμπεριλάβουν θέματα κοινωνικής και περιβαλλοντικής ευθύνης στις επιχειρησιακές τους δράσεις με την εφαρμογή της έννοιας της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε μια εκστρατεία ενημέρωσης με θέμα Η ευθύνη των ΜΜΕ http://ec.europa.eu/enterprise/csr/sme.htm 12
Πράσινα προϊόντα Οικολογικές Δημόσιες Προμήθειες Ευρωπαϊκό Οικολογικό Σήμα (Ecolabel) Οικολογικός Σχεδιασμός (Ecodesign) Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά απορρίμματα (ewaste) Οικολογικές Δημόσιες Προμήθειες «Οικολογικές δημόσιες προμήθειες εφαρμόζονται όταν οι δημόσιοι φορείς λαμβάνουν υπόψη τους περιβαλλοντικούς παράγοντες όταν προμηθεύονται προϊόντα, υπηρεσίες ή έργα Οι Οδηγίες για τις δημόσιες συμβάσεις δίνουν τη δυνατότητα στους δημόσιους φορείς να λάβουν υπόψη τους περιβαλλοντικές διαστάσεις κατά τη διαδικασία προμηθειών, συγκεκριμένα στην επιλογή των τεχνικών προδιαγραφών και τα κριτήρια ανάθεσης, καθώς και στους όρους εκτέλεσης των συμβάσεων. Οδηγία 2004/18/ΕΚ περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών («βασική» οδηγία) Οδηγία 2004/17/ΕΚ περί του συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και ταχυδρομικών υπηρεσιών (οδηγία για τους ειδικούς τομείς ). 13
Είδη προϊόντων, υπηρεσιών και έργων Ενεργειακά αποδοτικοί υπολογιστές και κτίρια Έπιπλα γραφείου από αειφόρο και νόμιμα υλοτομημένη ξυλεία Ανακυκλώσιμο χαρτί Ηλεκτρικά οχήματα και οχήματα καύσεως φυσικού αερίου Περιβαλλοντικά φιλικά μέσα μαζικής μεταφοράς Σχολικές καντίνες με βιολογικά τρόφιμα Ηλεκτρισμός από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Συστήματα κλιματισμού προηγμένης περιβαλλοντικής τεχνολογίας Καινοτόμες και ενεργειακά αποδοτικές ΜΜΕ μπορούν να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες που προσφέρουν οι οικολογικές δημόσιες προμήθειες. Ευρωπαϊκό Οικολογικό Σήμα Βασικοί στόχοι Προώθηση προϊόντων με μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, σε σχέση με άλλα προϊόντα της ίδιας κατηγορίας, Παροχή αξιόπιστων και επιστημονικά τεκμηριωμένων πληροφοριών και οδηγιών προς τους καταναλωτές. Στόχοι της επανεξέτασης του Κανονισμού EU Eco-label Δημιουργία ενός συστήματος φιλικού για τις επιχειρήσεις, το οποίο θα εμπλέκει όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη στη διαδικασία δ λήψης αποφάσεων. Ανάθεση της διαδικασίας ανάπτυξης κριτηρίων σε εξωτερικό εξειδικευμένο φορέα Καλύτερη σύνδεση μεταξύ του οικολογικού σήματος και των οικολογικών προμηθειών Μεγαλύτερη διάδοση του σήματος στην αγορά 14
Ευρωπαϊκό Οικολογικό Σήμα Οι ΜΜΕ μπορούν να προωθήσουν τα προϊόντα τους μέσω του οικολογικού σήματος Το Οικολογικό Σήμα είναι ένας τρόπος βελτίωσης της εικόνας μιας ΜΜΕ. Ο σχετικός Κανονισμός περιλαμβάνει μέτρα ενθάρρυνσης της συμμετοχής των ΜΜΕ στο σχήμα: Μειωμένες εισφορές, Προσβάσιμες διαδικασίες διαβούλευσης (πχ. ανάπτυξη προδιαγραφών των προϊόντων), Διαδικασίες ελέγχου και επαλήθευσης προσαρμοσμένες στις δυνατότητες των ΜΜΕ. Οικολογικός Σχεδιασμός Περιβαλλοντικά φιλικός σχεδιασμός των προϊόντων που χρησιμοποιούν ενέργεια (Οδηγία ί 2005/32/ΕΚ): Οδηγία πλαίσιο για τον καθορισμό απαιτήσεων οικολογικού σχεδιασμού προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια Εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Πολιτικής Προϊόντων Integrated Product Policy (IPP) Καθορισμός των αρχών, των συνθηκών και των κριτηρίων θέσπισης περιβαλλοντικών προδιαγραφών των προϊόντων που καταναλώνουν ενέργεια Αποφυγή άμεσης παροχής υποχρεωτικών απαιτήσεων για συγκεκριμένα προϊόντα. Οι απαιτήσεις θα παρασχεθούν σε επόμενο στάδιο μέσω των μέτρων εφαρμογής τα οποία τεθούν σε ισχύ κατόπιν διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη και μελέτης αξιολόγησης επιπτώσεων. 15
Οδηγία Οικολογικού Σχεδιασμού και ΜΜΕ Η ανάπτυξη των Ευρωπαϊκών προγραμμάτων θα λάβει υπόψη τις πρωτοβουλίες με στόχο τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά τον σχεδιασμό των προϊόντων των ΜΜΕ. Τα Κράτη Μέλη θα ενθαρρύνουν τις ΜΜΕ να υιοθετήσουν μια περιβαλλοντικά υγιή προσέγγιση μέσω υποστηρικτικών δομών και δικτύων. Απόβλητα ειδών Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) Η Οδηγία για τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) Στοχεύει στην αύξηση της ανακύκλωσης αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού στο τέλος της ζωής αυτών και στη διασφάλιση της ασφαλούς επεξεργασίας των επικίνδυνων χημικών 10 κατηγορίες 1. Μεγάλες οικιακές συσκευές 2. Μικρές οικιακές συσκευές 3. Εξοπλισμός πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών 4. Καταναλωτικά είδη 5. Φωτιστικά είδη 6. Ηλεκτρικά και ηλεκτρονικά εργαλεία 7. Παιχνίδια, εξοπλισμός ψυχαγωγίας και αθλητισμού 8. Ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός 9. Εξοπλισμός παρακολούθησης και ελέγχου 10. Συσκευές αυτόματης διανομής. 16
Απόβλητα ειδών Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) Καταναλωτές Πρέπει να είναι δυνατή η επιστροφή του εξοπλισμού χωρίς επιβάρυνση Λιανικό εμπόριο Πρέπει να είναι δυνατή η επιστροφή του υλικού χωρίς επιβάρυνση Κατασκευαστές Πρέπει να παρέχουν πληροφορίες στους πελάτες τους για το πώς θα γίνει η επιστροφή του προϊόντος και είναι υπεύθυνοι για τη λειτουργία συστημάτων επιστροφής (είτε μέσα στα καταστήματα είτε σε κοινούς χώρους συλλογής) Υποχρεώσεις των ΜΜΕ Οι κανονισμοί για τον ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό δημιουργούν αρκετές υποχρεώσεις στους παραγωγούς των σχετικών απορριμμάτων, καθώς και στους διανομείς του ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (λιανικό εμπόριο). ) Η Οδηγία θέτει σοβαρές οικονομικές, διαφημιστικές και σχεδιαστικές υποχρεώσεις για τις επιχειρήσεις ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Οι μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου έχουν ήδη σχεδιάσει εκ νέου τα προϊόντα τους και έχουν αναπτύξει άλλα νέα, τα οποία σύντομα θα είναι διαθέσιμα στην αγορά. Οι ΜΜΕ δεν εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας για τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού Τα μεγαλύτερα οικονομικά βάρη που σχετίζονται με την ανακύκλωση και την ανάκτηση των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού επιβαρύνουν τους εισαγωγείς, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι ΜΜΕ. Για παράδειγμα, μικρός ηλεκτρονικός ή ηλεκτρικός εξοπλισμός χαμηλού κόστους (όπως ηλεκτρονικές οδοντόβουρτσες, ξυπνητήρια, τηλεχειριστήρια, ποντίκια Η/Υ, κλπ...) παράγονται ή εισάγονται από ΜΜΕ. Σχήματα υποστήριξης της εφαρμογής της Οδηγίας (π.χ. Η Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα Ανακύκλωσης http://www.erp recycling.org/) 17
Απόβλητα ειδών Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) Οδηγία για τον περιορισμό ορισμένων επικίνδυνων ουσιών σε ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό εξοπλισμό Η Οδηγία 2002/95/EΚ είναι συμπληρωματική της Οδηγίας για τα απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού και στοχεύει στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των παραπάνω αποβλήτων μέσω της μείωσης ορισμένων επικίνδυνων ουσιών. Οι παραγωγοί οφείλουν να επιδείξουν ότι τα προϊόντα τους δεν περιέχουν τα παρακάτω στοιχεία και ενώσεις σε συγκεντρώσεις άνω του ανώτατου επιτρεπτού ορίου: Μόλυβδος, Υδράργυρος, Κάδμιο, Εξασθενές χρώμιο, Πολυβρωμιούχα διφαινύλια (PBB) Απόβλητα Οι επιχειρήσεις οφείλουν να διασφαλίσουν ότι γίνεται αποδοτική, ασφαλής και περιβαλλοντικά φιλική επεξεργασία των παραγόμενων αποβλήτων Ειδική νομοθεσία υπάρχει σχετικά με τα απόβλητα από: Μπαταρίες (Οδηγία 2006/66/EΚ) Συσκευασίες (Οδηγία 94/62/EΚ) Ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός (Οδηγία 2002/96/EΚ) Ορυκτέλαια (Οδηγία 75/439/ΕΟΚ και τροποποιήσεις) Οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους (Οδηγία 2005/64/EΚ) 18
"Θεματική Στρατηγική για Πρόληψη και Ανακύκλωση Αποβλήτων" Αυτήηστρατηγική: Καθορίζει τις οδηγίες και περιγράφει τα μέτρα που στοχεύουν στην μείωση της περιβαλλοντικής πίεσης που προκαλείται από την παραγωγή και τη διαχείριση των απορριμμάτων. Βασικές κατευθύνσεις: Απλοποίηση της νομοθεσίας για βελτίωση της εφαρμογής Περιορισμός της παραγωγής αποβλήτων και προώθηση της αποτελεσματικής ανακύκλωσης. Συνολικοί στόχοι: Μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων των αποβλήτων καθ όλο τον κύκλο ζωής τους, από την παραγωγή μέχρι την τελική διάθέση τους, μέσω της ανακύκλωσης. Κάθε απόβλητο αντιμετωπίζεται όχι μόνο ως πηγή ρύπανσης, αλλά και σαν πιθανός πόρος προς εκμετάλλευση. Οδηγία Πλαίσιο για τη Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων (Οδηγία 2006/12/EΚ) Απλοποίηση της νομοθεσίας αποβλήτων μέσω της διευκρίνισης ορισμών, της θέσπισης κριτηρίων απόδοσης και της συγχώνευσης των οδηγιών για τα απόβλητα, για τα επικίνδυνα απόβλητα και για τα χρησιμοποιούμενα ορυκτέλαια. Ενθάρρυνση του τομέα ανακύκλωσης: καθορισμός ποσοτικών στόχων ανακύκλωσης καθιέρωση κριτηρίων απόδοσης για τις διαδικασίες ανάκτησης καθώς και κριτηρίων διάκρισης των αποβλήτων ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τη φορολογία της οριστικής εναπόθεσης των αποβλήτων σε εθνικό επίπεδο μακροπρόθεσμα, λήψη μέτρων βάσει της φύσης των υλικών και ενδεχομένως μέτρων συμπλήρωσης των μηχανισμών της αγοράς ιδιαίτερη σημασία στα βιοαποδομήσιμα απόβλητα 19
Προστασία και Διαχείριση Υδάτων Οι ωκεανοί και τα υδάτινοι πόροι καλύπτουν περισσότερο από 70% του πλανήτη και παράγουν τα ¾ του οξυγόνου που αναπνέουμε Εντούτοις μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μόνο το 1% των υδάτινων πόρων και οι ανθρώπινες δραστηριότητες ασκούν πίεση στους εκμεταλλεύσιμους υδάτινους πόρους Το μολυσμένο νερό που επανέρχεται στο περιβάλλον μπορεί να είναι επιβλαβές για την ανθρώπινη υγεία. Κύρια νομοθεσία: Οδηγία πλαίσιο για τη Διαχείριση των Υδάτων Οδηγία Πλαίσιο για τη τον τομέα πολιτικής των υδάτων Οδηγία 2000/60/ΕΚ τουευρωπαϊκούκοινοβουλίουκαιτουσυμβουλίουτης και της 23ης Οκτωβρίου 2000 για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων διαχείριση των επιφανειακών εσωτερικών υδάτων υπόγεια ύδατα μεταβατικά ύδατα παράκτια ύδατα 20
Αστικά λύματα Οδηγία 91/271/ΕΟΚ για την επεξεργασία αστικών λυμάτων Βιομηχανικοί τομείς τους οποίους αφορά: Επεξεργασία γάλακτος Παραγωγή οπωροκηπευτικών προϊόντων Παραγωγή και εμφιάλωση μη αλκοολούχων πάτων φιαλών Μεταποίηση γεωμήλων Βιομηχανία κρέατος Ζυθοποιία και παραγωγή αλκοολούχων ποτών Παραγωγή ζωοτροφών από φυτικά προϊόντα Παραγωγή ζελατίνας και κόλλας από δέρμα και οστά ζώων Παραγωγή βύνης Μεταποιητική βιομηχανία ιχθύων Απορρίψεις επικίνδυνων ουσιών Απορρίψεις επικίνδυνων ουσιών Απόβλητα βιομηχανικών εγκαταστάσεων Οδηγία IPPC: Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχος Ρύπανσης Ρύπανση από αγροτικές δραστηριότητες Οδηγία της 12ης Δεκεμβρίου 1991 σχετικά με την προστασία των υδάτων από νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης 21
Έδαφος Οι βιομηχανικές διεργασίες, οι γεωργικές και εμπορικές δραστηριότητες υποβαθμίζουν την ποιότητα των εδαφών, με αποτέλεσμα τη διάβρωση και τη ρύπανση. Τα χημικά και οι ρύποι που εισέρχονται στο έδαφος ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά τα ύδατα και την υγεία του ανθρώπου. Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την Θεματική Στρατηγική για την προστασία του εδάφους COM(2006)231 Πλαίσιο και κοινοί στόχοι για τη πρόληψη της υποβάθμισης των εδαφών Νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των εδαφών και τη βιώσιμη χρήση Αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού Υιοθέτηση μέτρων από τα Κράτη Μέλη, ανάλογα με τις ανάγκες τους Μέτρα εντοπισμού των προβλημάτων, πρόληψης της υποβάθμισης των εδαφών και αναστροφής της υποβάθμισης ή ρύπανσης 22