ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ http://www.minenv.gr/

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ NATURA 2000 ΚΑΙ LIFE+ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ http://www.minenv.gr/ 369

370

371

ΠΑΡΚΟ ΠΡΕΣΠΩΝ. ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΡΕΣΠΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ LIFE ΦΥΣΗ Αρχική σελίδα www.spp.gr Δελτία τύπου Ανακοινώσεις Ατζέντα Εκδόσεις ΕΠΠ Φωτοθήκη Οδηγίες Δικτυακοί τόποι Επικοινωνία Γενικές πληροφορίες Γενικές πληροφορίες για τα προγράμματα LIFE της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Τι είναι το LIFE; Το LIFE είναι το οικονομικό όργανο-ταμείο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Περιβάλλον, η λειτουργία του οποίου ξεκίνησε το 1992. Είναι το βασικό χρηματοδοτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την άσκηση περιβαλλοντικής πολιτικής. Προς ποια κατεύθυνση χρηματοδοτεί; Το LIFE, το οικονομικό όργανο-ταμείο εργάζεται στην κατεύθυνση της εφαρμογής της Κοινοτικής Πολιτικής, η οποία έχει οριστεί στο Έκτο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον (Sixth Action Programme for the Environment Decision No 1600/2002/EC of the European Parliament and of 372

the Council of 22 July 2002) και βασίζεται στην πρακτική προσέγγιση. Το LIFE αποτελείται από τα προγράμματα: LIFE-Φύση LIFE- Περιβάλλον και LIFE-Τρίτες Χώρες Τι είναι τα προγράμματα LIFE-Φύση; Τα προγράμματα LIFE - Φύση, στοχεύουν να συμβάλλουν στην εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Κοινοτικής νομοθεσίας για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, όπως της Οδηγίας για τα Πουλιά (79/409/EEC) και της Οδηγίας για τους Οικοτόπους (92/43/EEC). Ειδικότερα, στοχεύουν στην αποτελεσματική λειτουργία του Δικτύου Φύση 2000 για τη διαχείριση και προστασία των οικοτόπων και των ειδών πανίδας και χλωρίδας Κοινοτικής σημασίας. Επομένως, τα προγράμματα LIFE-Φύση εφαρμόζονται σε Ζώνες Ειδικής Προστασίας (SPA - 79/409) ή περιοχές Κοινοτικού Ενδιαφέροντος (psci - Οδηγία 92/43). Περισσότερα για τα LIFE - Nature: Ιστότοπος LIFE: http://ec.europa.eu/environment/life/ Επαφές: http://ec.europa.eu/environment/life/contact/lifeunit.htm Νέα: http://ec.europa.eu/environment/life/news/newsletter/index.htm Δίκτυο περιοχών Natura 2000: http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/index_en.htm Προσωπικά δεδομένα 2004 E.Π.Π., Εταιρία Προστασίας Πρεσπών 530 77 Αγ.Γερμανός, Πρέσπα. Τηλ.: 23850 51211, Fax: 23850 51343, e-mail: spp@spp.gr english version ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ www.arcturos.gr/gr/arcturos/b.asp 373

374

375

376

ΔΡΥΜΟΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ www.parnitha-np.gr/index_diaxeirisi.htm 377

378

379

380

ΣΤΡΥΜΟΝΑΣ www.ekby.gr/ekby/el/strymonweb/strymon_draseis_main.htm ΤΟ ΕΡΓΟ STRYMON Η τεχνητή λίμνη Κερκίνη και ο ποταμός Στρυμόνας αποτελούν τα σημαντικότερα υδάτινα οικοσυστήματα της περιοχής και συμβάλλουν από κοινού στον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα της πεδιάδας των Σερρών. Η λίμνη, δημιουργήθηκε κατά την περίοδο 1933-36, κυρίως για την αντιπλημμυρική προστασία των κατάντη παραποτάμιων περιοχών, αλλά πολύ γρήγορα χρησιμοποιήθηκε και ως ταμιευτήρας νερού για την άρδευση των γύρω καλλιεργειών. Η πλέον έντονη και εκτεταμένη δραστηριότητα που ασκείται στη λεκάνη είναι η γεωργία, από την οποία προέρχονται και οι εντονότερες πιέσεις για τα επιφανειακά και υπόγεια νερά. Ασκείται κατά κύριο λόγο κάτω από την ισοϋψή των 100 μέτρων, ενώ οι γεωργικές εκτάσεις καταλαμβάνουν περίπου ένα εκατομμύριο στρέμματα. Τα περισσότερα από αυτά αρδεύονται μέσω ενός πυκνού αρδευτικού και στραγγιστικού δικτύου, υπεύθυνη για τη διαχείριση του οποίου είναι η Διεύθυνση Εγγείων Βελτιώσεων Σερρών, η οποία και συνεπικουρείται στο έργο της από τους 10 Τοπικούς Οργανισμούς Εγγείων Βελτιώσεων. Μετά τη δημιουργία της Λίμνης Κερκίνης και την εκτέλεση των αρδευτικών και εγγειοβελτιωτικών έργων που σήμερα υφίστανται στην περιοχή, η γεωργία αναπτύχθηκε και εφαρμόζεται με την πλέον εντατική της μορφή. Το γεγονός αυτό συνέβαλε βέβαια στην ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων της περιοχής, παρ' όλα αυτά ασκεί πιέσεις στο οικοσύστημα της λεκάνης. Έτσι, τα κυριότερα προβλήματα που παρουσιάστηκαν στην περιοχή είναι: Η αλλαγή της υδροπεριόδου στο οικοσύστημα της Κερκίνης. Οι αυξημένες απώλειες των δικτύων μεταφοράς και διανομής του αρδευτικού νερού. Η υψηλή συγκέντρωση θρεπτικών αλάτων και κυρίως νιτρικών στα επιφανειακά ύδατα της λεκάνης του Στρυμόνα. Η επιβάρυνση με ρύπανση των κατάντη καλλιεργούμενων εδαφών, λόγω της άρδευσής τους με νερό από τις στραγγιστικές τάφρους. Η είσοδος της θάλασσας στον κάτω ρου του Στρυμόνα κατά την περίοδο των αρδεύσεων, λόγω της μειωμένης παροχής του. Για την επίλυση αυτών των προβλημάτων και την αειφορική διαχείριση των υδάτων στη λεκάνη απορροής του Στρυμόνα, υλοποιείται τετραετές έργο με τίτλο «Διαχείριση των υδατικών πόρων στη λεκάνη του Στρυμόνα για τη μείωση των επιπτώσεων από τη γεωργία με τη χρήση σύγχρονων μεθόδων» (με αριθμό συμβολαίου LIFE03 ENV/GR/000217). Ταυτότητα Το έργο υλοποιείται στα πλαίσια του χρηματοδοτικού μέσου LIFE-Περιβάλλον, υπαγόμενο στη θεματική ενότητα «Διαχείριση υδάτων σε επίπεδο λεκάνης απορροής ποταμού». Συγχρηματοδοτείται, από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΕΚΒΥ, το Υπουργείο Γεωργίας, τη Διεύθυνση Εγγείων Βελτιώσεων Σερρών (ΔΕΒ Σερρών), την Αναπτυξιακή Εταιρία Σερρών (ΑΝΕΣΕΡ), και τον Σύνδεσμο Προστασίας & Ανάδειξης Περιοχής Λίμνης Κερκίνης (ΣΠΑΛΚ). Ανάδοχος του έργου είναι το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), με εταίρους: 381

1. Τη Διεύθυνση Εγγείων Βελτιώσεων Σερρών (ΔΕΒ Σερρών) 2. Την Αναπτυξιακή Εταιρία Σερρών (ΑΝΕΣΕΡ), και 3. Τον Σύνδεσμο Προστασίας & Ανάδειξης Περιοχής Λίμνης Κερκίνης. Στην υλοποίηση του έργου, συμμετέχουν επίσης: 4. Ο Τομέας Αγροτικής Οικονομίας, Τμήμα Γεωπονίας ΑΠΘ. 5. Το Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων, Πανεπιστημίου Αιγαίου Η διάρκεια του έργου είναι τέσσερα έτη, από τον Σεπτεμβρίου 2003 έως τον Αύγουστο του 2007. Σκοπός Ο γενικός σκοπός είναι η προώθηση της αειφορικής διαχείρισης των υδατικών πόρων της υδρολογικής λεκάνης του Στρυμόνα και η συμβολή στην εφαρμογή της νέας Κοινοτικής Οδηγίας Πλαίσιο 2000/60/ΕΚ για τους υδατικούς πόρους. Ειδικότεροι σκοποί είναι: Η χρήση σύγχρονων επιστημονικών μεθόδων και εργαλείων για την ποσοτικοποίηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των αγρο-οικοσυστημάτων και των υδατικών πόρων στη λεκάνη του Στρυμόνα. Η χρήση σύγχρονων μεθόδων βελτιστοποίησης για τη διαμόρφωση εναλλακτικών διαχειριστικών προτάσεων μέσω των οποίων αφενός θα μεγιστοποιείται το γεωργικό εισόδημα και αφετέρου θα ελαχιστοποιούνται οι επιπτώσεις στα υδάτινα οικοσυστήματα, και τέλος Η διάδοση των μεθοδολογιών αλλά και των αποτελεσμάτων του έργου στους τοπικούς και εθνικούς φορείς καθώς και στην επιστημονική κοινότητα. Δράσεις Για τη στρατηγική προσέγγιση των προβλημάτων οι ενέργειες του έργου κατατάσσονται σε έξι κύριες κατηγορίες δράσεων που επί το πλείστον υλοποιούνται παράλληλα. Αυτά είναι: 1. Ανάπτυξη του υδρολογικού ομοιώματος επιφανειακών και υπόγειων υδάτων. 1.1. Εγκατάσταση του συστήματος υδρολογικής προσομοίωσης ΜΙΚΕ SHE 11 και εισαγωγή δεδομένων. 1.1.1 Φάση 1: Eισαγωγή δεδομένων και ανάπτυξη του ομοιώματος 1.1.2 Φάση 2: Ρύθμιση και αξιολόγηση του ομοιώματος 1.2. Εκτίμηση των επιπτώσεων από την άσκηση της γεωργίας στους υδατικούς πόρους της λεκάνης του Στρυμόνα 2. Ανάπτυξη δικτύου παρακολούθησης της ετήσιας σύνθεσης και χωρικής κατανομής των καλλιεργειών, καθώς και των ποσοτικών και ποιοτικών παραμέτρων του υδατικού ισοζυγίου. 2.1. Ανάλυση και ερμηνεία δορυφορικών εικόνων. Αναφορά έτους 2004, Αναφορά έτους 2005, Αναφορά έτους 2006, Αναφορά έτους 2007 2.2. Εφαρμογή του συστήματος SHYLOC. Αναφορά έτους 2004, Αναφορά έτους 2005, Αναφορά έτους 2006, Αναφορά έτους 2007 382

2.3. Εγκατάσταση δικτύου παρακολούθησης ποσοτικών και ποιοτικών παραμέτρων του υδατικού ισοζυγίου. 3. Οικονομική ανάλυση της γεωργικής παραγωγής στην υδρολογική λεκάνη του Στρυμόνα. 3.1. Έρευνα με τη λογιστική μέθοδο ενός δείγματος γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Αναφορά έτους 2004, Αναφορά έτους 2005, Αναφορά έτους 2006. 3.2. Οικονομοτεχνική ανάλυση της καλλιεργητικής πρακτικής. Κόστος αγροχημικών 2004, Κόστος αγροχημικών 2005, Κόστος αγροχημικών 2006. Κόστος διαχείρισης νερού 2004, Κόστος διαχείρισης νερού 2005, Κόστος διαχείρισης νερού 2006 3.3. Περιβαλλοντική πολιτική στην υδρολογική λεκάνη του Στρυμόνα. 4. Εκπόνηση σχεδίων διαχείρισης των υδατικών πόρων της λεκάνης του Στρυμόνα. 4.1 Εκπόνηση βέλτιστων διαχειριστικών σχεδίων της γεωργικής παραγωγής στη λεκάνη του Στρυμόνα. 4.1.1 Τεχνική έκθεση για τη δυνατότητα μείωσης του κόστους χρήσης νερού και αγροχημικών 4.1.2 Τεχνική έκθεση για τις πιθανές επιδράσεις των μέτρων για τη μείωση χρήσης νερού και αγροχημικών 4.1.3 Τεχνική έκθεση επεξεργασίας των βέλτιστων διαχειριστικών σχεδίων προκειμένου να μεγιστοποιηθεί το γεωργικό εισόδημα και ταυτόχρονα να ελαχιστοποιηθεί η χρήση νερού και αγρο-χημικών 4.2. Εκτίμηση των επιπτώσεων από την εφαρμογή των προτεινόμενων διαχειριστικών σχεδίων. 5. Διαχείριση του έργου STRYMON. 5.1. Διαχειριστική δομή του έργου. 5.2. Εκθέσεις προόδου. 6. Διάδοση της μεθοδολογίας και των αποτελεσμάτων-ευαισθητοποίηση του κοινού. 6.1. Διάδοση της γνώσης και ευαισθητοποίηση του κοινού. 6.1.1 Τεχνική έκδοση του έργου 6.1.2 Έκθεση για τις δράσεις ευαισθητοποίησης του κοινού 6.1.3 Πρακτικά τελικής συνάντησης Καινοτομίες Η ιδιαίτερη μεθοδολογική προσέγγιση με την οποία το έργο αντιμετωπίζει ολοκληρωμένα το πρόβλημα καθώς και η χρήση σύγχρονων εργαλείων και μεθόδων, αποτελούν και τις καινοτομίες του έργου. Ειδικότερα: 383

Μέθοδοι Χωρική και χρονική αξιολόγηση της ποιοτικής και ποσοτικής κατάστασης που επικρατεί στα επιφανειακά και υπόγεια υδατικά συστήματα με τη χρήση σύγχρονων εργαλείων και μεθόδων. Αξιολόγηση των λειτουργιών που επιτελούνται από τους υγροτόπους. Καταγραφή των γεωργικών πρακτικών σε επίπεδο λεκάνης απορροής. Διαβούλευση με τις εμπλεκόμενες κοινωνικές ομάδες. Διατύπωση εναλλακτικών προτάσεων διαχείρισης των υδατικών πόρων της περιοχής σύμφωνων με την αγροπεριβαλλοντική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εργαλεία 1. Εφαρμογή σύγχρονων συστημάτων υδρολογικής προσομοίωσης για την εκτίμηση της χωρικής και χρονικής κατανομής των πιέσεων που ασκούνται από τη γεωργία στα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα στη λεκάνη του Στρυμόνα. 2. Χρήση δορυφορικών εικόνων και εφαρμογή σύγχρονων τεχνικών φωτοερμηνείας για τη λήψη δεδομένων. 3. Χρήση μεθόδων βελτιστοποίησης για την εκπόνηση σχεδίων διαχείρισης των υδατικών και εδαφικών πόρων σε επίπεδο λεκάνης απορροής. 4. Διαβούλευση με όλες τις εμπλεκόμενες κοινωνικές ομάδες της περιοχής για την επιλογή και υιοθέτηση ενός κοινά αποδεκτών διαχειριστικών σχεδίων. 5. Διάδοση των εργαλείων των μεθόδων και των αποτελεσμάτων στην Ελλάδα και διεθνώς. Αναμενόμενα αποτελέσματα Εκτίμηση της χωρικής και χρονικής κατανομής, των απαιτούμενων ποσοτήτων νερού άρδευσης, των διατιθέμενων ποσοτήτων νερού άρδευσης, των απωλειών στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής, της συγκέντρωσης των θρεπτικών αλάτων στα υδάτινα συστήματα της λεκάνης. Εκτίμηση του κόστους χρήσης του αρδευτικού νερού. Αξιολόγηση αγρο-περιβαλλοντικών μέτρων για τη μείωση της χρήσης του αρδευτικού νερού. Η ενημέρωση και κινητοποίηση των εμπλεκόμενων κοινωνικών ομάδων. Η τελική πρόταση βέλτιστου σχεδίου διαχείρισης των υδατικών πόρων για τη μείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον. Διάδοση της μεθοδολογίας και των αποτελεσμάτων. 384

ΛΙΜΝΗ ΚΕΡΚΙΝΗ www.kerkini.gr 385

ΔΙΚΤΥΟ NATURA 2000 http://www.ekby.gr/ekby/el/ekby_natura2000_el.html 386

ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ NATURA 2000: ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ http://www.minenv.gr 387

LIFE+ http://www.minenv.gr/4/41/4114/g411401-1.html 388

389