Γιώργος Ιωάννου, Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς

Γιώργος Ιωάννου, Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς Στέκομαι και κοιτάζω τα παιδιά παίζουνε μπάλα. Κάθομαι στο ορισμένο καφενείο σε λίγο θα σχολάσουν και θ αρχίσουν να καταφτάνουν οι μεγάλοι. Κουρασμένοι απ τη δουλειά, είναι πολύ πιο αληθινοί. Οι περισσότεροι γεννήθηκαν εδώ σ αυτή την πόλη, όπως κι εγώ. Κι όμως διατηρούν πιο καθαρά τα χαρακτηριστικά της ράτσας τους και την ψυχή τους, από μας τους διεσπαρμένους. Ιδίως όταν τους βλέπω εδώ, μου φαίνονται πιο γνήσιοι. Κάπως αλλιώτικοι μοιάζουν μακριά, σε άλλα περιβάλλοντα συναντημένοι. Η αλήθεια πάντως είναι πώς στο ζήτημα της αναγνωρίσεως έχω φοβερά εξασκηθεί. Όπου κι αν είμαι, τον Πόντιο, ας πούμε, τον διακρίνω από μακριά κι από μια γραμμή του κορμιού του μονάχα. Δεν είναι ανάγκη ν' ακούσω την ομιλία του, ούτε να διαπιστώσω την αλλιώτικη μελαχρινάδα. Σπανίως να πέσω έξω. Από κοντά όμως είμαι ολότελα αλάνθαστος. Το ίδιο και με τους Καραμανλήδες, τους Καυκάσιους, τους Μικρασιάτες απ τις ακτές, τους άλλους απ' τά βάθη, τους Κωνσταντινουπολίτες, από μέσα ή απ τα περίχωρα, κι ας επιμένουν όλοι τους πως είναι απ' την καρδιά της Πόλης, κι απ' το Γαλατά. Οι Θρακιώτες όμως έρχονται πιο καστανοί ξανθοί πολλές φορές, κι ευκολότερα μπερδεύονται με πρόσφυγες από μέρη άλλα. Εξάλλου σα να έχουν χάσει την ιδιαίτερη προφορά τους ή ίσως εγώ να την έχω συνηθίσει. Μπερδεύονται κυρίως μ' αυτούς πού ήρθαν απ' τη Ρωμυλία. Αυτό συμβαίνει κι ανάμεσα στους Ηπειρώτες και στους άλλους απ' τις περιοχές του Μοναστηρίου. Όταν τους μπερδεύω, το καταλαβαίνω συνήθως αργά γιατί έχω τόση πεποίθηση πάνω σ' αυτό το ζήτημα, ώστε σπανίως ρωτώ. Κατά βάθος βέβαια αυτό δεν είναι σφάλμα, είναι διαπίστωση. Κι όμως πόση συγκίνηση έχει να κοιτάζεις ή να συζητάς στα καφενεία και να διαισθάνεσαι τη δική σου ή μια άλλη πανάρχαια ράτσα. Ακούς εκείνες τις φωνές με τη ζεστή προφορά και σού 'ρχεται ν' αγκαλιάσεις. Ονόματα από σβησμένους τάχα λαούς και χώρες δειλιάζουν μέσα στο νου μεθώ μονάχα και που τα λέω από μέσα μου, καθώς ολοένα βεβαιώνομαι. Χαίρομαι να κοιτάζω τις αδρές και τίμιες φυσιογνωμίες τους, κι ανατριχιάζω βαθιά, όταν σκέφτομαι πώς αυτός πού μου μιλά είναι δικός μου άνθρωπος, της φυλής μου. Κάτι σα ζεστό κύμα με σκεπάζει ξαφνικά, θαρρείς και γύρισα επιτέλους. Δεν έχει σημασία που δε γνώρισα ποτέ αυτή την πατρίδα ή που δε γεννήθηκα καν εκεί. Το αίμα μου από κει μονάχα τραβάει εκτός κι αν είναι αληθινό πώς ο άνθρωπος αποτελείται απ' αυτά πού τρώει και πίνει, οπότε πράγματι είμαι από δω. Και πως εξηγείται τότε όλη αυτή ή λαχτάρα; Γυρνώ μες στους προσφυγικούς συνοικισμούς με δυνατή ευχαρίστηση. Θράκες, Χετταΐοι, Φρύγες, όμορφοι Λυδοί, πάλι, θαρρείς, ανθούν ανάμεσά μας. Οι ίδιοι δεν ξέρουν βέβαια αυτά τα ονόματα για μένα όμως είναι φορτωμένα μυστήριο και αγάπη. Κι αν ακόμα δεν είναι, πολύ θα ήθελα να ήταν έτσι η αλήθεια. Κι όμως τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει το παν για να σκορπίσει ή ομορφιά αυτή στους τέσσερεις ανέμους. Οι εγκληματίες των γραφείων εκμεταλλεύτηκαν τη ζωηράδα τους και την αγνότητα τους. Τους εξώθησαν να σφάξουν και να σφαχτούν να φαγωθούν, ιδίως μεταξύ τους. Τώρα φυσικά τους τρέμουν και προσπαθούν να τους ξεφορτωθούν με τη μετανάστευση. Πολύ αργά, νομίζω. Κάθε φορά πού φεύγω από κει, με αποχαιρετούν χωρίς να δείξουν παραξένεμα, αν και άγνωστοι μου άνθρωποι. Τους πληροφορεί το αίμα τους για μένα, όπως και το δικό

μου με κάνει να τους κατέχω ολόκληρους. Πάντως ποτέ τους δεν επιμένουν να με κρατήσουν στις παρέες τους. Ολομόναχος, ξένος παντάξενος, χάνομαι στις μεγάλες αρτηρίες. Όταν ανάβει το κόκκινο και σταματούν τα' αυτοκίνητα, μού φαίνεται για μια στιγμή πώς παύει εντελώς κάθε θόρυβος. Ερυθρά και λευκά αιμοσφαίρια σα να κυκλοφορούν. Κι όμως βλέπω πώς το πλήθος εξακολουθεί να περπατά, να κουβεντιάζει ή να γελάει. Σταματώ πολλές φορές στη μέση τού πεζοδρομίου, κι όπως στο κούτσουρο πού κόβει το νερό, έτσι περιστρέφονται γύρω μου οι διαβάτες. Τώρα που δεν εμποδίζουν οι μηχανές, ακούω χιλιάδες βήματα στο πλακόστρωτο. Μού 'ρχεται να καμπυλώσω τη ράχη μου για να περάσει χωρίς εμπόδια αυτό τα ποτάμι. Της Γονατιστής, όταν περνάει από πάνω μου το βουβό ποτάμι των προγόνων, γονατισμένος πάνω στα καρυδόφυλλα, σκύβω βαθιά στο χώμα, για να μη βγάλουν οι ψυχές εξαιτίας μου τον παραμικρότερο παραπονιάρικο βόμβο. Εγώ όμως από τώρα είμαι βαριά παραπονεμένος. Μέσα στους ξένους και στα ξένα πράγματα ζω διαρκώς στα έτοιμα και στα ενοικιασμένα. Συγκατοικώ με ανθρώπους πού αδιαφορούν τελείως για μένα, κι εγώ γι' αυτούς. Ούτε μικροδιαφορές δεν υπάρχουν καν μεταξύ μας. Ο ένας αποφεύγει τον άλλο, όσο μπορεί. Μα κι αν τύχει να σού μιλήσουνε, κρύβουν συνήθως τα πραγματικά τους στοιχεία σα να 'ναι τίποτε κακοποιοί. Το ιδανικό, ή τελευταία λέξη τού πολιτισμού, είναι, λέει, να μη ξέρεις ούτε στη φάτσα το γείτονα σου. Πονηρά πράγματα βέβαια προφάσεις πολιτισμού, για να διευκολύνονται οι αταξίες. Γι' αυτό ζηλεύω αυτούς πού βρίσκονται στον τόπο τους, στα χωράφια τους, στους συγγενείς τους, στα πατρογονικά τους. Τουλάχιστο, ας ήμουν σ' ένα προσφυγικό συνοικισμό με ανθρώπους της ράτσας μου τριγύρω. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Α. Ο συνειρμός, ο υπαινιγμός και το εσώστροφο στοιχείο αποτελούν χαραχτηριστικά της γραφής του Ιωάννου. Να δώσετε ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση από το απόσπασμα που σας δόθηκε Β. «Λέγοντας λοιπόν βιωματική, εννοώ τη λογοτεχνία εκείνη που αντλείται από τα βιώματα του συγγραφέα ( ).Τα βιώματα πάλι δεν είναι μονάχα εκείνα που προέρχονται από την εμπειρία αλλά και οι φαντασιώσεις και οι ισχυρές πνευματικές καταστάσεις που έχει ζήσει ο άνθρωπος ( ) ( συνέντευξη του συγγραφέα με τη Μ. θέρμου εφ. Καθημερινή, 24-7-1977). Ποια βιωματικά στοιχεία του συγγραφέα εντοπίζεται στο κείμενο; Γ. α) Με ποιο εκφραστικό τρόπο αναδεικνύει ο αφηγητής την αυθεντικότητα των προσφύγων στην πρώτη παράγραφο του κειμένου; β) Στο απόσπασμα διαπιστώνεται μια επιμονή στην περιγραφή του συγκεκριμένου και στην απόδοση των λεπτομερειών. Να παραθέσετε δύο παραδείγματα που το αποδεικνύουν και να εξηγήσετε τη λειτουργία τους στην αφήγηση. Δ. α) «Ολομόναχος, ξένος παντάξενος χάνομαι στις μεγάλες αρτηρίες». Πως δικαιολογούνται τα συναισθήματα που νιώθει στην ίδια του την πόλη;

β) «Γι αυτό ζηλεύω αυτούς που βρίσκονται στον τόπο τους, τα χωράφια τους, τα πατρογονικά τους. Τουλάχιστον, ας ήμουν σ ένα προσφυγικό πολιτισμό με ανθρώπους της ράτσας μου τριγύρω» Να σχολιαστεί σε μία παράγραφο 6-8 σειρών. Ε. Να βρείτε τρεις (3) ομοιότητες περιεχομένου ανάμεσα στα δύο κείμενα του Ιωάννου Γιώργος Ιωάννου «Μοτοσικλέτας εγκώμιο» παράλληλο στο «Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς» «Η αλήθεια είναι πως σε στιγμές αδυναμίας λυπάμαι κάπως που δεν έχω κι εγώ αυτοκίνητο, αλλά αυτό το ύποπτο λύγισμα είναι πάντα κάτι το παροδικό και αρκετά εύκολα το αποτινάζω. Δε μου χρειάζεται κι άλλη απομόνωση φτάνει αυτή που έχω στο σπίτι. Δεν μπορώ να κουβαλώ την ατμόσφαιρα του σπιτιού μου πάνω σε τέσσερις ρόδες, ούτε να βλέπω διαρκώς τους άλλους μέσα απ τα τζάμια. Θέλω να ακουμπώ, να τρίβομαι, έστω και τυχαία, πάνω σε ανθρώπους, να τους ακούω, να παίρνω απ αυτούς κουράγιο ή απελπισία. Προπάντων θέλω να βλέπω ανθρώπους, να τους χαίρομαι από κοντά ή και να τους σιχαίνομαι, να τους μυρίζω.... Περπατάω λοιπόν όσο μπορώ και μάλιστα σε χώρους πολυσύχναστους, παίρνοντας το λεωφορείο μόνο όταν κάπου πρέπει να προλάβω. Παλιότερα δεν μπορούσα να περιεργαστώ και τόσο τους διαβάτες. Περιοριζόμουν σε μια φευγαλέα ματιά κυρίως στο πρόσωπο. Τώρα διαπιστώνω ολοένα και μεγαλύτερη άνεση στον εαυτό μου. Θαρρείς και δεν προβάλλουν την ίδια αντίσταση στα βλέμματά μου, υποχωρούν. Μάλλον όμως δε με λογαριάζουν πια, ενώ, όταν ήμουν νεώτερος, μ αντιμετώπιζαν σαν αντίπαλο, διεκδικητή σε κάτι το άγνωστό μου ή όμοιόν τους, οπότε εγώ έχανα τα βήματά μου. Περπατώ στους δρόμους και κάθε τόσο ενθουσιάζομαι. «Θεέ μου» λέω «γιατί να μη μας δίνεις περισσότερη ζωή και νιάτα;» Όσο βαριά στεναχώρια κι αν έχω, μ ένα καλό περπάτημα σε δρόμους εγγυημένους αλαφρώνει. Προσπαθώ, συνήθως, να κλείνω το βράδυ μου γυρνώντας στο σπίτι από την Εγνατία. Πολλές φορές, κι όταν ακόμα δεν μου ταιριάζει το δρομολόγιο, λοξοδρομώ προκειμένου να περάσω από κει. Και γιατί τάχατες να βιάζομαι να φτάσω στο σπίτι; Τι το σπουδαίο έχω να κάνω; Εκείνη την ώρα, βέβαια, πολλή κίνηση σε πεζούς ο δρόμος δεν έχει. Εκτός κι αν συμβαίνει κανένα έκτατο γεγονός: ματς ή κινητοποίηση. Κάτι άλλο υπάρχει όμως που μου παίρνει την ψυχή. Είναι οι πολλές μοτοσικλέτες που περνούν τρέχοντας αστραπιαία, ιδίως προς τα δυτικά, θαρρείς για να προλάβουν αυτοί που τις κυβερνούν τον έρωτα ή τον ύπνο. Κοντοστέκομαι στο πεζοδρόμιο θαυμάζοντας. «Όπου και να χτυπήσουν, θα τραυματιστούν», συλλογιέμαι. Κι αυτό δεν το λέω ούτε με φόβο, ούτε, φυσικά, με οίκτο, αλλά σχεδόν με βαθύ σεβασμό. Άλλωστε, κι αυτοί καλά ξέρουν τους κινδύνους. Πιάνω θέση δίπλα σε φανάρι της τροχαίας, περιμένοντας δήθεν για να περάσω. Όταν ανάβει το κόκκινο, όλοι μαζί σταματούν, ακόμα και μπροστά μου. Είναι συνήθως συμπαθέστατοι και πάντα γεροδεμένοι. Άλλοι είναι χωρικοί, κι άλλοι δικά μας σαΐνια, εργάτες. Ξέρω καλά τι έκαναν και που τώρα πηγαίνουν. Γι αυτό γυρνούν στα σπίτια τους σα μεθυσμένοι, κρατώντας γερά στα σκέλια τους τις μηχανές. Δεν τους περιμένει εκεί ούτε ξεραΐλα ούτε και μοναξιά. Αυτό το πράγμα, μάλιστα πολύ θα το θελα. Αυτό τ αλλάζω με την τωρινή μου μοίρα. Με μια βαριά μοτοσικλέτα ν αλωνίζω πόλη και προάστια. Να περνώ σαν τη σαΐτα και να σταυροκοπιούνται με δέος όλοι οι νοικοκυράκηδες. Κι από πίσω να ρχεται μ ορυμαγδό όλη η παρέα. Να ξεπεζεύουμε όπου μας κάνει κέφι, είτε στα πάρκα είτε στα σκυλάδικα, παραμερίζοντας σκληρά κάθε τι που εμποδίζει και πνίγει τους ανθρώπους που έχουν δυνάμεις για ξόδεμα.»

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ «ΜΕΣ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟΥΣ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΥΣ» Α. Στην αρχή της αφήγησης ο ήρωας κάθεται στο «ορισμένο καφενείο», που βρίσκεται σε μια προσφυγική γειτονιά κοιτάζοντας τα παιδιά που παίζουν μπάλα. Η εικόνα αυτή τον οδηγεί συνειρμικά( η συνειρμική κίνηση της σκέψης ευνοείται από την αντίθεση παιδιά-ενήλικες και τη συνάφεια του χώρου αλάνα-διπλανό καφενείο) στους πατέρες τους που αγωνίζονται για την επιβίωση μέσα από αντίξοες συνθήκες. Στο κείμενο υπάρχουν άλλοι δύο συνειρμοί. Η συνειρμική παρομοίωση με την αθόρυβη κυκλοφορία του αίματος (σελ. 249 του σχολικού βιβλίου) καθώς και η σκέψη του να «καμπυλώσει τη ράχη του», τον οδηγεί συνειρμικά στο θρακιώτικο έθιμο της Γονατιστής ( σελ. 249 του σχολικού βιβλίου). Ενδεικτικό παράδειγμα υπαινιγμού ( χωρίς να είναι και το μοναδικό) έχουμε στην πέμπτη ενότητα του κειμένου «Γυρνώ η αλήθεια». Η περιπλάνησή του στους προσφυγικούς πολιτισμούς ήταν μια μετακίνηση στην ιστορία. Η φόρτισή του είναι τόσο μεγάλη που δε διστάζει να διατυπώσει την παρακινδυνευμένη άποψη περί αφομοίωσης των αρχαίων αυτών λαών από τους Έλληνες των περιοχών εκείνων. Ως επιστήμονας, βέβαια, δε μπορεί να συγκαλύψει την ιστορική αλήθεια, γι αυτό αφήνει έναν αρκετά εύστοχο υπαινιγμό, αφήνοντας ανοιχτή την πιθανότητα να έχει διαπράξει ένα ιστορικό λάθος. Υπαινιγμό έχουμε και στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου που αφορά την αλληλοαφομοίωση των λαών και στην έκτη σχετικά μες τις κλειστές συνοικίες των προσφύγων. Στο κείμενο υπάρχει έντονη η εξομολογητική διάθεση του αφηγητή που υποστηρίζεται με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση, την εσωτερική εστίαση και το μικροπερίοδο λόγο. Η εξομολόγησή του έχει αποδέκτη τον ίδιο του τον εαυτό( εσώστροφο στοιχείο). Συγκεκριμένα στην πρώτη παράγραφο του κειμένου ο αφηγητής γνωρίζει πρόσωπα και χωροχρονικά πλαίσιο, όχι όμως και ο αναγνώστης (ποιά είναι τα παιδιά, ποιοί οι μεγάλοι, ποιό το καφενείο, ποια η πόλη που δεν κατονομάζεται;). Και δε χρειάζεται να γνωρίζει ο αναγνώστης μια και ο συγγραφέας ουσιαστικά απευθύνεται στον εαυτό του. Β. Τα πεζογραφήματα του Ιωάννου, αν και δεν είναι βιογραφικά, ωστόσο χαρακτηρίζονται από έντονα βιωματικά στοιχεία. Τα στοιχεία αυτά είναι εμφανή και στο συγκεκριμένο πεζογράφημα: Η καταγωγή του Ιωάννου : Ο συγγραφέας είναι πρόσφυγας δεύτερης γενιάς, όπως και ο αφηγητής του κειμένου. Η γέννηση του αφηγητή στην ίδια πόλη (Θεσσαλονίκη), με τα παιδιά των προσφύγων ( και ο ίδιος παιδί προσφύγων γεννήθηκε στην πόλη όπου κατέφυγαν οι γονείς του). Η αναφορά σε θρησκευτικά έθιμα και δοξασίες: Είναι γνωστό πως ο Ιωάννου αρεσκόταν στη μελέτη και καταγραφή λαογραφικών στοιχείων. Η αναφορά του αφηγητή στην ιστορική καταγωγή των προσφύγων αντιστοιχεί στα ενδιαφέροντα του Ιωάννου ( Ήταν τελειόφοιτος της φιλοσοφικής σχολής κι γνώριζε πολύ καλά την ιστορία της πατρίδας του). Η μοναξιά του αφηγητή στη μεγαλούπολη συνάδει με τη μοναχική ζωή του Ιωάννου όπως άλλωστε και η έντονη νοσταλγία για την απλή και ουσιαστικά ανθρώπινη ζωή των προσφύγων. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση και η συχνή χρήση προσωπικών αντωνυμιών Ο εξομολογητικός τόνος της αφήγησης και η λιτή, οικεία και άμεση έκφραση Γ. α) Ο Ιωάννου επιλέγει την τεχνική της αντίθεσης-σύγκρισης προκειμένου να προβάλλει την γνησιότητα των προσφύγων. 1 η σύγκριση: «Κουρασμένοι από τη δουλειά είναι πολύ

πιο αληθινοί» Η κούραση από τη δουλειά συμβαδίζει με τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν στη ζωή τους. Έτσι η κουρασμένη όψη τους τους κάνει πιο γνήσιους. 2 η σύγκριση: «κι όμως διατηρούν πιο καθαρά τα χαρακτηριστικά της ράτσας τους και την ψυχή τους, από εμάς τους διεσπαρμένους». Ζώντας όλοι μαζί δεν έκοψαν τους δεσμούς τους με το παρελθόν και τις ρίζες τους και κατόρθωσαν να διατηρήσουν τα αμιγέστερα τα χαρακτηριστικά τους από όσο οι υπόλοιποι που αναμείχθηκαν με τους γηγενείς μακριά από τους προσφυγικούς συνοικισμούς.3 η σύγκριση: «Ιδίως όταν τους βλέπω εδώ μου φαίνονται πιο γνήσιοι».οι πρόσφυγες αντιμετωπίστηκαν με καχυποψία και υποτίμηση. Λογικά είναι λοιπόν όταν βρίσκονται σ ένα περιβάλλον που τους απορρίπτει να είναι συγκρατημένοι και εσωστρεφείς. Αντίθετα όταν βρίσκονται στο οικείο περιβάλλον των συνοικισμών μπορούν να είναι πραγματικά ο εαυτός τους χωρίς να φοβούνται την απόρριψη. α) Την τεχνική της παρατήρησης την εντοπίζουμε αρχικά στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου με το λογοτεχνικό εύρημα της ικανότητας που έχει να αναγνωρίζει τα χαρακτηριστικά των προσφύγων. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγει την στείρα απαρίθμηση και δεν κουράζει τον αναγνώστη. Επίσης τη τεχνική της παρατήρησης τη διακρίνουμε και στην έβδομη ενότητα καθώς ο αφηγητής βρίσκεται πλέον στους κεντρικούς δρόμους της μεγαλούπολης και παρατηρεί το πλήθος να κινείται ακατάπαυστα μέσα στη βοή. Λειτουργεί ως ο «άξονας του κόσμου» και γύρω του περιστρέφεται ο κόσμος. Δ. α) Καθώς ο αφηγητής κινείται στο κέντρο της πόλης το θαυμασμό και την αγαλλίαση τη διαδέχεται η δυσθυμία εξαιτίας της μοναξιάς που αισθάνεται όταν βρίσκεται στη μεγαλούπολη. Στο σημείο αυτό αναδύεται ο δεύτερος θεματικός άξονας του κειμένου, η μοναξιά που συμπλέκεται με τον πρώτο, την προσφυγιά. Όπως ένας πρόσφυγας νιώθει μόνος στο νέο τόπο που τον φιλοξενεί και δεν τον ενώνει τίποτα με πρόσωπα και πράγματα, έτσι και ο άνθρωπος της σύγχρονης μεγαλούπολης νιώθει μόνο μέσα στο πλήθος. Μάλιστα, αυτή η αίσθηση της απομόνωσης τον κυριεύει, γι αυτό άλλωστε χρειάζεται να παραθέσει τρία επίθετα( «ολομόναχος, ξένος, παντάξενος») για να την εκφράσει. Το ίδιο εξυπηρετεί και η χρήση του ρήματος «χάνομαι» με μεταφορική σημασία. β) Η τελευταία παράγραφος λειτουργεί ως επίλογος του «πεζογραφήματος». Μετά από τη σύγκριση που έγινε στο κύριο σώμα του έργου έρχεται τώρα το συμπέρασμα. Αφού τόσο όμορφα νιώθει ο αφηγητής στο οικείο και ζεστό περιβάλλον των προσφυγικών συνοικισμών και τόσο άβολα στη μεγαλούπολη της αποξένωσης και της αδιαφορίας, φυσικό είναι να ζηλεύει όσους βρίσκονται στον τόπο τους κοντά στους δικούς τους ανθρώπους ή αυτούς που, και αν έγιναν πρόσφυγες, δεν αποκόπηκαν από τη ράτσα τους. Γι αυτό και κλείνει την αφήγησή του με μια ευχή που επαναφέρει τον αναγνώστη κυκλικά, στην πρώτη εικόνα του πεζογραφήματος. Ε. Στο πεζογράφημα «Μοτοσικλέτας εγκώμιο» εντοπίζουμε μερικές από τις βασικές θεματικές που βρίσκουμε και στο «Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς». α) Η μοναξιά του συγγραφέα και η συνήθειά του να περπατά στους δρόμους της πόλης. Ο Ιωάννου, ως συγγραφέας και εκπαιδευτικός, είχε επιλέξει ένα μοναχικό βίο αφοσιωμένο στη μελέτη και τη συγγραφή, που σε συνδυασμό με τις ερωτικές του επιλογές τον απομάκρυναν από τη δημιουργία μιας δικής του οικογένειας. Η μοναξιά που αισθάνεται, παρόλο που έχει προκύψει ως αποτέλεσμα δικών του επιλογών, δεν παύει να αποτελεί ένα διαρκές παράπονο για το συγγραφέα, που βρίσκει ως μόνη παρηγοριά τους περιπάτους μέσα στην κίνηση και την πολυκοσμία της πόλης: «Ολομόναχος, ξένος παντάξενος, χάνομαι στις μεγάλες αρτηρίες». Όπως χαρακτηριστικά σχολιάζει στο Μοτοσικλέτας εγκώμιο, του αρέσει να περπατά ανάμεσα στους ανθρώπους, να τους

αγγίζει -τυχαία- και να τους ακούει, να τους βλέπει και να τους χαίρεται, χωρίς ωστόσο να επιδιώκει κάποια ουσιαστική γνωριμία μαζί τους. Στο Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς, εντούτοις, βαρύνει περισσότερο η αποξένωση που αισθάνεται απέναντι σ όλους αυτούς τους αδιάφορους περαστικούς: «Σταματώ πολλές φορές στη μέση του πεζοδρομίου, κι όπως το κούτσουρο που κόβει το νερό, έτσι περιστρέφονται γύρω μου οι διαβάτες». β) Η συνήθεια του Ιωάννου να παρατηρεί τους άλλους ανθρώπους. Αγαπημένη ασχολία του συγγραφέα είναι να παρατηρεί τους ανθρώπους γύρω του, συλλέγοντας εντυπώσεις και καταλήγοντας σε διαπιστώσεις για την προσωπικότητα ή την καταγωγή τους. Στο Μοτοσικλέτας εγκώμιο αναφέρει πως επιλέγει πολυσύχναστους δρόμους για τους περιπάτους του, όπου έχει τη δυνατότητα να περιεργάζεται τους περαστικούς, ενώ στο Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς, βρίσκεται σ ένα καφενείο κάποιου συνοικισμού, όπου συνηθίζει να πηγαίνει και να παρατηρεί τα παιδιά, αλλά και τους ενήλικες πρόσφυγες, έχοντας μάθει πια να ξεχωρίζει την καταγωγή τους από στοιχεία της εμφάνισής τους. γ) Η επιθυμία του συγγραφέα να αφήσει τη μοναχική του ζωή και να αισθανθεί πως ανήκει κι εκείνος σε κάποια ομάδα ανθρώπων. Ο Ιωάννου παρατηρώντας τους μοτοσικλετιστές να επιστρέφουν βιαστικά τα βράδια στα σπίτια τους, πιστεύει πως γυρίζουν έχοντας ικανοποιήσει τις ερωτικές τους επιθυμίες. Έτσι, σε αντίθεση μ εκείνον, είναι ευτυχείς και δε φοβούνται να επιστρέψουν στο σπίτι τους, όπως αυτός που τον περιμένει η μοναξιά και η θλίψη. Τους αποδίδει μια ζωή γεμάτη ελευθερία κι ευχαρίστηση και νιώθει πως θα μπορούσε μ ευκολία να αλλάξει την τωρινή του μοναχική και ανικανοποίητη ζωή, με τη δική τους. Φαντάζεται, λοιπόν, πώς θα ήταν να κυκλοφορεί με ταχύτητα στους δρόμους και πόσο ωραία θα ήταν να τον ακολουθεί μια θορυβώδης παρέα μοτοσικλετιστών, με την οποία θα πήγαιναν όπου ήθελαν, έχοντας όλη τη διάθεση να απολαύσουν τη ζωή. Με παρόμοιο τρόπο στο Μες στους Προσφυγικούς Συνοικισμούς, ο συγγραφέας αντικρίζοντας τη μοναξιά και την αποξένωση της ζωής του, εύχεται να μπορούσε κι εκείνος να ζει σ έναν προσφυγικό συνοικισμό μαζί με πρόσφυγες της δικής του ράτσας. Ευχή που καθρεφτίζει βέβαια την έντονη ανάγκη του συγγραφέα για συντροφικότητα.