ΡΟΛΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΠΤΣΗΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
ΡΟΛΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ Ο σχεδιασμός, η υποστήριξη και η εποπτεία δράσεων η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας (μαθητές, εκπαιδευτικοί, γονείς) και της τοπικής κοινωνίας (οργάνωση συναντήσεων, εκδηλώσεων) Ο σχεδιασμός εξειδικευμένης και συνεχιζόμενης επιμόρφωσης και ενδυνάμωσης των εκπαιδευτικών Η ανάπτυξη δικτύων υποστήριξης
ΡΟΛΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΩΝ Η προώθηση στις σχολικές μονάδες όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης προγραμμάτων πρόληψης ενάντια στη σχολική βία και τον εκφοβισμό με αξιοποίηση ταυτόχρονα: i)του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών για την Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ii)της Ευέλικτης Ζώνης για την προσχολική και τη δημοτική εκπαίδευση iii)των κάθε είδους διαθεματικών δραστηριοτήτων στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ερευνητικές εργασίες/ μέθοδος project) iv)των προγραμμάτων Αγωγής Υγείας, Σχολικών Δραστηριοτήτων και Συμβουλευτικών Σταθμών Νέων Η ενίσχυση και συνεργασία των εκπαιδευτικών δομών και σχολείων με την Τοπική Αυτοδιοίκηση Ο συντονισμός και η εποπτεία όλων των απαραίτητων ενεργειών Η ανάδειξη «καλών πρακτικών» πρόληψης
Οδηγίες προς τους Διευθυντές των σχολείων και τους συλλόγους διδασκόντων Να αναπτύσσουν δράσεις που καλλιεργούν την ενσυναίσθηση και διευκολύνουν την προσέγγιση, συνεργασία και τη γεφύρωση τυχόν διαφορών μεταξύ των συνομηλίκων. Να βοηθούν τους μαθητές στην επικοινωνία και στη συνεργασία. Να δημιουργούν Σχολικό Κανονισμό, που να συνοψίζει και να εξειδικεύει τους βασικούς κανόνες συμπεριφοράς και τους τρόπους επίλυσης διαφορών και διαφύλαξης της εύρυθμης λειτουργίας του σχολείου.
Στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση συζήτηση με τους μαθητές για τις βασικές αρχές που διέπουν τις σχέσεις τους, τους στόχους τους και τους τρόπους επίλυσης τυχόν διαφορών, διαφωνιών, εντάσεων, παρενοχλήσεων «Συμβόλαιο Σχολικής Τάξης» που αναρτάται στον τοίχο, ώστε να γίνεται επίκληση αυτού, όποτε παρουσιάζεται κάποιο πρόβλημα
Στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση συζήτηση γνωριμίας με τον εκπαιδευτικό και να αποφασίζονται από κοινού (από μαθητές και εκπαιδευτικό) οι «κανόνες» για τους τρόπους συνύπαρξης, επίλυσης εντάσεων, συγκρούσεων πραγματοποίηση επιπρόσθετα ατομικών συναντήσεων του υπεύθυνου καθηγητή με τους μαθητές ατομική ή ομαδική συζήτηση με τους μαθητές, όταν αναφέρεται παράβαση των συμφωνημένων κανόνων
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Ευθύνες και αρμοδιότητες στους μαθητές (ιδιαίτερα χρήσιμος είναι ο ρόλος των Μαθητικών Συμβουλίων) Πραγματικό ενδιαφέρον και εστιασμένη προσοχή Αποφυγή κατηγοριών ή προσβολών (εξήγηση συνεπειών βλαπτικών συμπεριφορών) Διάθεση για ατομική επικοινωνία
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Δέσμευση απέναντι στους μαθητές τους για την τήρηση εχεμύθειας, Διατήρηση διακριτικής επικοινωνίας και συνεργασίας με τους γονείς των μαθητών, Συνεργασία με τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς για την καλλιέργεια θετικού κλίματος στο σχολείο
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ-ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ Αξιοποίηση στο μέγιστο δυνατό βαθμό υπηρεσιών (Γραφείων Αγωγής Υγείας, Σχολικών Δραστηριοτήτων και των Συμβουλευτικών Σταθμών Νέων) Δικτύωση των σχολείων με τις υπηρεσίες και τους φορείς της κοινότητας Αναζήτηση από αξιόπιστες πηγές χρήσιμου υλικού (παρουσιάσεις, βίντεο, εκπαιδευτικές ασκήσεις, βιβλιογραφία, κλπ)
Στις περιπτώσεις όπου κρίνεται απαραίτητη η συνδρομή ψυχοκοινωνικής υπηρεσίας Γίνεται πρόταση στους γονείς για προσφυγή σε δημόσιες υπηρεσίες της κοινότητας. Εφόσον δεν υπάρχει ανταπόκριση από τους γονείς, η πρόταση αυτή μπορεί να λάβει χαρακτήρα γραπτής σύστασης, με την υπενθύμιση του καθήκοντος των γονέων να συνεργάζονται με το σχολείο και κάθε αρμόδια υπηρεσία για το συμφέρον των παιδιών τους. Αν το σχολείο διαπιστώσει ότι πολύ σοβαρά προβλήματα στην οικογένεια εμποδίζουν τη λήψη κατάλληλων μέτρων για την φροντίδα του μαθητή, μπορεί να ενημερώσει την εισαγγελία ανηλίκων, για την περαιτέρω διερεύνηση της πιθανότητας ο γονεϊκός ρόλος να ασκείται πλημμελώς και για την λήψη των αναγκαίων πρόσφορων μέτρων (Α.Κ. 1532).
Όταν μαθητής αναφέρει σε εκπαιδευτικό κατ ιδίαν, ενέργειες βίας ή απειλές σε βάρος του ή μεταξύ άλλων μαθητών, ο περαιτέρω χειρισμός θα πρέπει να είναι προσεκτικός και με τρόπο που δεν θα εκθέτει τον αναφερόμενο ανήλικο. Συνιστάται να συμφωνείται με τον μαθητή, που κάνει την καταγγελία, ο τρόπος παρέμβασης και να ακολουθεί κατ ιδίαν συνάντηση και με τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους μαθητές.
Για περιστατικά που λαμβάνουν χώρα εκτός της σχολικής μονάδας, στην είσοδο-έξοδο του σχολείου, σε δρόμους ή πλατείες ή/και στο διαδίκτυο, το σχολείο έχει δυνατότητα παρέμβασης, οι ενέργειες τους είναι σκόπιμο να κατευθύνονται κυρίως στην συμφιλίωση, την αποτροπή επανάληψης των πράξεων που προξενούν δυσάρεστα συναισθήματα σε μαθητές και την αποκατάσταση τυχόν βλάβης που έχει προκληθεί (π.χ. με απόσυρση αναρτήσεων στο διαδίκτυο, ρητή έκφραση συγνώμης, κ.λπ). είναι σκόπιμο το σχολείο να λαμβάνει μέτρα πέρα από την διαχείριση του περιστατικού, για την εκτόνωση της έντασης που τυχόν δημιουργείται στο σχολείο, αλλά και για τη σαφή εμπέδωση εκ μέρους των μαθητών των αρχών και αξιών, που οφείλει να προασπίζεται και να εφαρμόζει ολόκληρη η σχολική κοινότητα (όπως π.χ. η απαγόρευση της βίας και των ρατσιστικών συμπεριφορών). Τέτοιες ενέργειες μπορεί να είναι συζητήσεις, εργασίες, προβολές,