Π.3.2.5 Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Δ Δημοτικού Τίτλος: «Ασφαλής χρήση του Διαδικτύου» Συγγραφή: ΜΠΑΛΚΙΖΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ Εφαρμογή: ΑΜΑΝΑΤΙΔΗΣ ΝΙΚΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2013
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.5. Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 18
Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Ασφαλής χρήση του Διαδικτύου Δημιουργία σεναρίου Νικόλαος Μπαλκίζας Εφαρμογή σεναρίου Νίκος Αμανατίδης Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική γλώσσα Τάξη Δ Δημοτικού Σχολική μονάδα 1 ο Πρότυπο Πειραματικό Δημ. Σχ. ΑΠΘ Χρονολογία Από 10.12.2012 έως17.12.2012 Διδακτική/θεματική ενότητα Ενότητα 14, τ. Γ, σσ. 60-64 Διαθεματικό Ναι Σελίδα 3 από 18
Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμενα Ι. Φιλολογικής ζώνης Νεοελληνική γλώσσα ΙΙ. Άλλα γνωστικά αντικείμενα Εικαστικά Αγωγή Υγείας Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 12 διδακτικές ώρες Χώρος Ι. Φυσικός χώρος Εντός σχολείου: Αίθουσα Διδασκαλίας, Εργαστήρι Υπολογιστών Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Εξοικείωση των μαθητών με την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία εξοικείωση των μαθητών με την πλοήγηση στο Διαδίκτυο εξοικείωση με τα βασικά προγράμματα γενικού και εκπαιδευτικού λογισμικού εξοικείωση των μαθητών με βασικές λειτουργίες των Windows (άνοιγμα φακέλου, αρχείου, αποθήκευση, εκτύπωση κλπ.). Εφαρμογή στην τάξη Σελίδα 4 από 18
Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη κατά τη χρονική περίοδο 10.12.2012-17.12.2012. Το σενάριο στηρίζεται Αμανατίδης Νίκος, Ασφαλής χρήση του διαδικτύου, Δ Δημοτικού, παραδειγματικό σενάριο Το σενάριο αντλεί --- Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ / ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το παρόν σενάριο έχει ως κεντρικό άξονα το Διαδίκτυο. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται σε τέσσερα επιμέρους θέματα τα οποία σχετίζονται με την ασφαλή χρήση του Διαδικτύου: α) την «Παγκόσμια ημέρα ασφαλούς Διαδικτύου», β) τους κινδύνους του Διαδικτύου, γ) συμβουλές για ασφαλή πλοήγηση των μαθητών στο Διαδίκτυο και δ) οδηγίες προς τους γονείς για τη σωστή χρήση του Διαδικτύου από τα παιδιά τους. Η διδακτική μέθοδος στην οποία βασίζεται ο σχεδιασμός και η οργάνωση της διδασκαλίας είναι η ομαδική έρευνα (Group Investigation). Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Παρά την αδιαμφισβήτητη χρησιμότητα του Διαδικτύου υπάρχουν και κάποιοι δυνητικοί κίνδυνοι για τα παιδιά, που αφορούν κυρίως στην έκθεσή τους σε παράνομο ή ακατάλληλο περιεχόμενο, στην εξαπάτησή τους από άγνωστους ή στην άσκηση πίεσης για αποκάλυψη προσωπικών στοιχείων. Για να μπορέσουν οι μαθητές μας να προστατευθούν, απαιτείται η διαπαιδαγώγησή τους για τη σωστή χρήση του Σελίδα 5 από 18
Διαδικτύου. Για τον λόγο αυτό οι οικογένειες και τα σχολεία θα πρέπει να εκπαιδεύσουν τα παιδιά, ώστε να είναι ικανά να αναγνωρίζουν τους βασικούς κινδύνους που ελλοχεύουν κατά την πλοήγηση στο Διαδίκτυο και να μπορούν να αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις που προκύπτουν από τη μη ασφαλή χρήση του. Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Ο κύριος σκοπός, λοιπόν, του παρόντος σχεδίου εργασίας είναι να ευαισθητοποιήσει και να ενημερώσει τους μαθητές αλλά και τους γονείς τους, ώστε να «κυκλοφορούν» με ασφάλεια στο Διαδίκτυο. Για να επιτευχθούν οι στόχοι του διδακτικού σεναρίου, έχουν σχεδιαστεί βιωματικές δραστηριότητες με παιγνιώδη χαρακτήρα, που ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα των παιδιών και στην ηλικία τους. Η συμμετοχή σε αυτές τις δραστηριότητες εξασφαλίζεται τόσο από τα παραπάνω όσο και με την παρουσίαση του υλικού που τα ίδια παιδιά θα παραγάγουν για την εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί στο τέλος του σχεδίου αυτού. Ταυτόχρονα, επιχειρείται μια σύζευξη των γνωστικών στόχων της γλώσσας και της καλλιέργειας γραμματισμών. Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Ειδικότερα επιχειρείται οι μαθητές: να ενημερωθούν για την «Παγκόσμια Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου» να αντιληφθούν και να κατανοήσουν τους κινδύνους του διαδικτύου να μάθουν πώς να χρησιμοποιούν με ασφάλεια το διαδίκτυο να ενημερωθούν για τον ρόλο των γονέων, όσον αφορά την ασφαλή πλοήγηση των παιδιών τους στο διαδίκτυο. Σελίδα 6 από 18
Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές επιχειρείται: να αποκτήσουν νέο λεξιλόγιο να μάθουν την ερμηνεία άγνωστων λέξεων και όρων που σχετίζονται με το θέμα να καλλιεργήσουν τον προφορικό και τον γραπτό τους λόγο να αναπτύξουν επιχειρηματολογικό λόγο (προφορικό) να δημιουργήσουν πολυτροπικά κείμενα να εξοικειωθούν με ποικίλα κειμενικά είδη (αφίσα, πρόσκληση, πρόγραμμα εκδήλωσης, μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου κ.ά.) να αποκτήσουν την ικανότητα να διαμορφώνουν το ύφος των κειμένων τους ανάλογα με την περίσταση της επικοινωνίας να είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται την ιδιαιτερότητα ενός θεματικού λεξικού να αναπτύξουν μη λεκτική επικοινωνία. Γραμματισμοί Οι μαθητές επιχειρείται; να εξοικειωθούν με τη χρήση ηλεκτρονικού λεξικού να εξοικειωθούν με την αναζήτηση σε μηχανή αναζήτησης να εξοικειωθούν με τρόπους πλοήγησης μέσα σε έναν ιστότοπο Σελίδα 7 από 18
να εκτελούν τις εντολές «αντιγραφή» και «επικόλληση» να χρησιμοποιούν το σημειωματάριο του υπολογιστή να γράφουν σε στήλες στον επεξεργαστή κειμένου να εισάγουν εικόνα στον επεξεργαστή κειμένου να αποθηκεύουν στον υπολογιστή τους αρχεία ή εικόνες από το Διαδίκτυο να αποστέλλουν μήνυμα με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο να δημιουργούν συνεργατικά κείμενα σε διαδικτυακά περιβάλλοντα (Google Docs, wiki) να εκτυπώνουν μέσα από διάφορα προγράμματα να δημιουργούν χρονογραμμή στο λογιστικό φύλλο (ή σε διαδικτυακό πρόγραμμα δημιουργίας χρονογραμμών) να δημιουργούν αφίσα με τη βοήθεια λογισμικού προσωπικής έκφρασης, δημιουργικότητας και φαντασίας να αναπτύσσουν δεξιότητες οπτικού εγγραμματισμού. Διδακτικές πρακτικές Οι διδακτικές πρακτικές συνοψίζονται στο Ε. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Σελίδα 8 από 18
Αφετηρία για τη δημιουργία του παρόντος σχεδίου εργασίας μπορεί να αποτελέσει η εγκύκλιος που αποστέλλεται κάθε χρόνο από το ΥΠΔΒΜΘ για τον παγκόσμιο εορτασμό της «Ημέρας Ασφαλούς Διαδικτύου». Κάθε χρόνο, από τον Ιανουάριο του 2002 και μετά, εορτάζεται η «Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου», κάθε δεύτερη Τρίτη του Φεβρουαρίου. Στον εορτασμό συμμετέχουν χώρες από όλον τον κόσμο. Στο πλαίσιο του εορτασμού αυτού, το ελληνικό Υπουργείο Παιδείας αποστέλλει εγκύκλιο σε όλα τα σχολεία της χώρας, προσκαλώντας τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές να συμμετέχουν με δράσεις τους που έχουν ως στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίησή τους. Σύνδεση με ταισχύοντα στο σχολείο Στο βιβλίο της Γλώσσας Δ Τάξης, γ τεύχος, ενότητα 14, η υποενότητα 4 (σ. 60) είναι αφιερωμένη στο πιο γρήγορα αναπτυσσόμενο μέσο επικοινωνίας στη σημερινή εποχή, δηλαδή στο Διαδίκτυο. Ειδικότερα, εξετάζονται τρεις διαστάσεις του θέματος: α) η εφεύρεσή του, β) οι δυνατότητες που παρέχει στον σύγχρονο άνθρωπο αλλά και γ) οι κίνδυνοι που εμπεριέχει η χωρίς προσοχή χρήση του. Το παρόν σενάριο συνδέεται άμεσα και επεκτείνει την τρίτη διάσταση του θέματος της υποενότητας αυτής, διότι κρίνεται απαραίτητη η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση των μαθητών, η οποία θα οδηγήσει στην απόκτηση σωστών στάσεων και συμπεριφορών σχετικά με τη χρήση του Διαδικτύου. Επιπλέον, τόσο το Α.Π.Σ. της Γλώσσας για το Δημοτικό όσο και το Α.Π.Σ. της Πληροφορικής εστιάζουν σε θέματα ασφάλειας και σωστής χρήσης και συμπεριφοράς των μαθητών στο Διαδίκτυο. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Σελίδα 9 από 18
Η/Υ, εκτυπωτής, Διαδίκτυο, μηχανή αναζήτησης, έντυπα και ηλεκτρονικά λεξικά, λογιστικό φύλλο (ή λογι σμικό δημιουργίας χρονογραμμής), λογισμικό προσωπικής έκφρασης, δημιουργικότητας και φαντασίας, πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου, σημειωματάριο, συνεργατικό περιβάλλον Διαδικτύου ( wiki), ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Διδακτική πορεία / στάδια / φάσεις Το παρόν σενάριο στηρίζεται στη μέθοδο της Ομαδικής Έρευνας ( Group Investigation), κατά την οποία προωθούνται η αλληλεπίδραση και η επικοινωνία στην τάξη και έχει τα παρακάτω στάδια: 1 ο Στάδιο Προβληματισμός και ορισμός του θέματος: Είναι η φάση κατά την οποία μέσα από συζήτηση στην τάξη και με αφορμή την ενότητα 14 του γ τεύχους του βιβλίου της Γλώσσας εκδηλώνονται τα ενδιαφέροντα και οι απόψεις των μαθητών και αποφασίζεται το θέμα με το οποίο θα ασχοληθούν («Ασφαλής χρήση του Διαδικτύου»). 2 ο Στάδιο Ανάλυση του θέματος (προγραμματισμός της μελέτης): Από τη στιγμή που ορίζεται το θέμα συζητιούνται και αποφασίζονται οι επιμέρους ενότητές του. 3 ο Στάδιο Εφαρμογή: Είναι το στάδιο κατά το οποίο αποφασίζεται η μέθοδος εργασίας και τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν. 4 ο Στάδιο Σύνθεση και παρουσίαση: Οι ομάδες των μαθητών, όταν ολοκληρώσουν το έργο τους, καταγράφουν τα αποτελέσματα της δουλειάς τους και τα παρουσιάζουν σε μια εκδήλωση στην οποία συμμετέχουν όλοι οι μαθητές του σχολείου. Σελίδα 10 από 18
Το σχέδιο εργασίας που προτείνεται περιλαμβάνει παιδαγωγικές δραστηριότητες, όπου οι μαθητές εμπλέκονται ενεργητικά στη μάθηση, αισθάνονται ασφαλείς, δομούν προσωπικά τη μάθησή τους και βοηθιούνται από τις προηγούμενες εμπειρίες τους, τις πεποιθήσεις τους και τα ενδιαφέροντά τους. 1η & 2η διδακτική ώρα Το μάθημα ξεκίνησε στις 10/12/2012 με συζήτηση για το Διαδίκτυο και την ασφάλεια στη χρήση του από τους μαθητές. Με την ευκαιρία τονίστηκε και αναφέρθηκε και η ημέρα ασφαλούς διαδικτύου στις 5 Φεβρουαρίου του 2013. Η πρώτη μας εργασία αφορούσε παρακολούθηση αλλά και ενασχόληση, συζήτηση και κριτική σε ολομέλεια. Ως αφετηρία του σεναρίου χρησιμοποιούνται τρία βίντεο: Ασφάλεια στο διαδίκτυο συμβουλές για γονείς & παιδιά (http://www.youtube.com/watch?v=4vay4ci0eii) Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου (http://www.youtube.com/watch?v=s62e3qjdb7y) «Ασφάλεια στο Διαδίκτυο - Cyber bullying» Τηλεοπτικό Σποτ (http://www.youtube.com/watch?v=gepugrip7lm&feature=related) Τα παιδιά παρακολούθησαν με ενδιαφέρον τα βίντεο, και προβληματίστηκαν αρκετά καθώς ακολούθησε μια αρκετά ενθουσιώδης συζήτηση με αρκετά παραδείγματα από το οικογενειακό και φιλικό τους περιβάλλον. Τα βίντεο εδώ πρέπει να πω ότι καλό θα είναι να είναι και αποθηκευμένα κάπου γιατί εκείνη τη μέρα η πρόσβαση στο διαδίκτυο ήταν πάλι προβληματική με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να τα δούμε όλα on-line. Για αυτό το λόγο και για την αποφυγή καθυστερήσεων και ανατροπών καλό θα είναι πάντοτε το πολυμεσικό υλικό να είναι και αποθηκευμένο σε κάποιο αποθηκευτικό μέσο. Σελίδα 11 από 18
Βλ. Τεκμήριο 1 στον Φάκελο των Τεκμηρίων. Συζητήσαμε λοιπόν για το τι παρατήρησαν τα παιδιά, τι τους άρεσε, τι τους εντυπωσίασε και τι θα ήθελαν να συζητήσουμε. Ενδεικτικά χρησιμοποιήθηκαν και οι ερωτήσεις του παραδειγματικού σεναρίου όπως: Εσείς χρησιμοποιείτε το Διαδίκτυο; Για ποιους λόγους; Σερφάρετε μόνοι σας ή με την επίβλεψη των γονιών σας; Υπάρχουν κανόνες στο Διαδίκτυο; Τα παιδιά απάντησαν σε όλες τις ερωτήσεις με ενθουσιασμό και με παραδείγματα και πρότειναν και λύσεις σε κάποιους κινδύνους του διαδικτύου όπως να μη δίνουμε τα προσωπικά μας στοιχεία. Ακολούθησε καταιγισμός ιδεών με τον τίτλο, που αναγράφηκε στον πίνακα της τάξης: «Ναι στο Διαδίκτυο;». Οι μαθητές χωρίστηκαν σε τέσσερις ομάδες όπου και συζήτησαν μεταξύ τους αλλά και στην ολομέλεια κατόπιν τους κινδύνους του διαδικτύου σε μια προσπάθεια να διερευνήσουμε και να καταγράψουμε τις προϋπάρχουσες γνώσεις των μαθητών για το θέμα της ασφαλούς χρήσης του Διαδικτύου. Αφού ολοκλήρωσαν τις εργασίες τους όλες οι ομάδες, παρουσιάστηκαν οι απαντήσεις και σχολιάστηκαν ελεύθερα από την ολομέλεια. Ένας εκπρόσωπος από κάθε ομάδα χρησιμοποίησε τον επεξεργαστή κειμένου στον υπολογιστή της τάξης για να γράψει και ταυτόχρονα να παρουσιάσει τους κινδύνους του διαδικτύου αλλά και κάποιες πιθανές λύσεις στην υπόλοιπη τάξη. Σημαντικό εδώ ότι λόγω έλλειψης χρόνου αρκεστήκαμε σε μια συζήτηση προφορική και έναν διάλογο με τα παιδιά και δεν προχωρήσαμε σε κάποια περαιτέρω γραπτή δραστηριότητα. Να τονίσω ότι η συζήτηση ήταν ιδιαίτερα ζωντανή και ενθουσιώδης από τα παιδιά. Εδώ διαπιστωθήκαν κάποιες ελλιπείς γνώσεις των παιδιών σχετικά με τους κινδύνους του διαδικτύου, όπως το ότι τα παιδιά δεν γνώριζαν κάποιους κανόνες και συγκεκριμένα τους εξής: θα πρέπει να ελέγχουμε την πληροφορία, τον αποστολέα Σελίδα 12 από 18
κάποιου μηνύματος και να μην εμπιστευόμαστε οποιοδήποτε κείμενο οποιαδήποτε διαφήμιση βλέπουμε στο διαδίκτυο. και 3η & 4η διδακτική ώρα Οι μαθητές εργάζονται πάνω στο θέμα της εργασίας τους («Ασφαλής χρήση του Διαδικτύου»), συζητήσαμε με τους μαθητές τους τρόπους της έρευνας αλλά και τις επιμέρους διαστάσεις του θέματος τις οποίες θέλουμε να διερευνήσουμε. Οι μαθητές χωρίστηκαν και πάλι σε ομάδες. Αποφασίστηκε ότι οι μαθητές θα σχεδιάσουν και δημιουργήσουν ερωτηματολόγιο και ότι θα το συζητήσουν μεταξύ τους αλλά και θα το μοιραστούν αργότερα και με τους μαθητές των άλλων τάξεων αλλά και με τους γονείς τους στο πλαίσιο της ευαισθητοποίησής τους για το θέμα αυτό. Βλ. Τεκμήρια 2 6 στον Φάκελο των Τεκμηρίων 5η & 6η διδακτική ώρα Στη συνέχεια οι μαθητές προχώρησαν στην υλοποίηση των ακόλουθων δραστηριοτήτων: 1η Δραστηριότητα: Να αναζητήσετε στη μηχανή αναζήτησης Google πληροφορίες για την «Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου» για τη χρονιά που μας πέρασε (2011) (http://www.saferinternet.gr/index.php?childobjid=text727&parentobjid=category23 &objid=category214 και να δημιουργήσετε μια χρονογραμμή με το εργαλείο Timetoast. Σελίδα 13 από 18
Οι μαθητές αναζήτησαν τις πληροφορίες και δημιούργησαν την αντίστοιχη χρονογραμμή στο διαδικτυακό εργαλείο timetoast. (Βλ. Τεκμήρια 7 8 στον Φάκελο των Τεκμηρίων). Εδώ αξίζει να προσθέσω ότι λόγω της ενασχόλησης με τη δημιουργία της χρονογραμμής δεν μας έφθασε η ώρα για να περιηγηθούμε και στις υπόλοιπες ιστοσελίδες προτάσεις του παραδειγματικού σεναρίου όπως: http://blogs.sch.gr/internet-safety/archives/551) και http://blogs.sch.gr/internetsafety/archives/322). 7η & 8η διδακτική ώρα Στη συνέχεια οι μαθητές περιηγήθηκαν στις προτεινόμενες ιστοσελίδες (http://www.pi.ac.cy/internetsafety/ και http://www.saferinternet.gr/) αλλά και στην πρόσφατα ανανεωμένη ιστοσελίδα του πανελλήνιου σχολικού δικτύου: http://internet-safety.sch.gr/index.php/component/k2/item/183 η οποία επιλέχτηκε και εντάχθηκε στην εφαρμογή για το ενδιαφέρον και επικαιροποιημένο της εκπαιδευτικό υλικό. Σκοπός των επισκέψεων στις συγκεκριμένες ιστοσελίδες ήταν η μελέτη και συζήτηση των κινδύνων του διαδικτύου. (Βλ. Τεκμήρια 9 10 στον Φάκελο των Τεκμηρίων). Ακολούθησε συζήτηση και διάλογος πάνω στους κινδύνους του διαδικτύου. 9η & 10η διδακτική ώρα Κατόπιν οι μαθητές περιηγήθηκαν στις προτεινόμενες από το σενάριο ιστοσελίδες: http://www.pi.ac.cy/internetsafety/ http://www.pi.ac.cy/internetsafety/primary_dynatotites.html http://www.pi.ac.cy/internetsafety/primary_symboules.html Σελίδα 14 από 18
http://internet-safety.sch.gr/http://www.pi.ac.cy/internetsafety/ http://blogs.sch.gr/internet-safety/archives/230 http://blogs.sch.gr/wp-content/blogs.dir/1/files/group- documents/20/1291206315- Saferinternet_gr_Sinoptikos_Odigos_Pros_Mathites_Print_Version.pdf Τα παιδιά παρακολούθησαν τα βίντεο και τα ενημερωτικά φυλλάδια που υπήρχαν στις ιστοσελίδες καθώς και έπαιξαν με τα παιχνίδια και τις δραστηριότητες που πρότειναν οι ιστότοποι. Και εδώ να σημειώσω ότι η δραστηριότητα πραγματοποιήθηκε στο εργαστήρι υπολογιστών με καλή σύνδεση στο διαδίκτυο. Τα παιδιά συζήτησαν και παρουσίασαν τις απόψεις τους πάνω στην ασφαλή χρήση του διαδικτύου. Θα πρέπει και εδώ να σημειώσω ότι ο χρόνος δεν ήταν επαρκής για γραπτή εργασία λόγω του ότι δαπανήθηκε αρκετός χρόνος στη σύνταξη των ομάδων αλλά και στην αναζήτηση και επιλογή των ιστότοπων και των δραστηριοτήτων. Ως αποτέλεσμα της πορείας των δραστηριοτήτων ήταν το ότι οι συζητήσεις αλλά και οι παρουσιάσεις των απόψεων των μαθητών κατέδειξαν καλή γνώση του θέματος η οποία επιπλέον σημείωσε αύξηση συγκρινόμενη με τις παρατηρούμενες γνώσεις των μαθητών στα πρώτα δίωρα της εφαρμογής. Επίσης επισημάνθηκε έντονο ενδιαφέρον και ενθουσιασμός από την πλευρά των μαθητών για περαιτέρω ενασχόληση με τις δραστηριότητες. (Βλ. Τεκμήρια 11 13 στον Φάκελο Τεκμηρίων). 11η & 12η διδακτική ώρα Στη συνέχεια και στην τελευταία μας δραστηριότητα σχεδιάσαμε, δημιουργήσαμε και ολοκληρώσαμε την αφίσα μας πάνω στους κινδύνους του διαδικτύου. Την συγκεκριμένη αφίσα και το θέμα της συζητήσαμε στην τάξη καθώς και μοιράσαμε στους υπόλοιπους συμμαθητές καθώς επίσης και την παρουσίασαν τα παιδιά στους γονείς τους. Αφού τις δημιουργήσαμε και τις εκθέσαμε στην ολομέλεια της τάξης από την κάθε ομάδα και μαθητή χωριστά, συζητήσαμε για τους κινδύνους του διαδικτύου, Σελίδα 15 από 18
αναπτύξαμε τις απόψεις μας, προβάλλαμε τις γνώσεις μας και συμφωνήσαμε στην υιοθέτηση ανάλογης συμπεριφοράς ως προς την ασφαλή χρήση του μέσου. (Βλ. Τεκμήρια 14 19 στον Φάκελο Τεκμηρίων). ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/-Α ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Όπως παρατέθηκαν παραπάνω Ζ. ΆΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ --- Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Κατά την εφαρμογή του σεναρίου ακολουθήθηκε στο μεγαλύτερο βαθμό η αρχική του δομή. Παραλήφθηκαν κάποιες δραστηριότητες, γιατί ο χρόνος που διατέθηκε για την εφαρμογή τους λόγω των δυσκολιών που προέκυψαν, όπως σύνταξη ομάδων, συντονισμός αλλά και τεχνολογική υποδομή, δεν επαρκούσε. Επίσης προτιμήθηκε να ασχοληθούν όλοι οι μαθητές σε ομάδες, με τις προτεινόμενες δραστηριότητες σε μια προσπάθεια κινητοποίησης όλων και ενίσχυσης του ενδιαφέροντός τους. Επιπροσθέτως, κατά την εφαρμογή στην τάξη χρησιμοποιήσαμε έναν Η/Υ και έναν βιντεοπροβολέα, καθώς και το διαδραστικό πίνακα, με τα παιδιά να λειτουργούν ως ολομέλεια στην αρχή και κατόπιν σε ομάδες και να χρησιμοποιούν τον Η/Υ προκειμένου να πραγματοποιήσουν τις δραστηριότητες. Επιπλέον, δυσκολία παρουσιάστηκε στην ανεύρεση των σχετικών ιστοσελίδων από τους μαθητές και στην ενασχόληση με τις on line δραστηριότητες. Εδώ θα πρέπει ο εκπαιδευτικός να είναι καλός γνώστης των πηγών αυτών, να τα έχει χρησιμοποιήσει πριν και ασχοληθεί με αυτά για τη δημιουργία εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων έτσι ώστε να μπορεί να ελέγχει τους μαθητές. Πολλές φορές οι Σελίδα 16 από 18
μαθητές μη γνωρίζοντας τη διαδρομή που θα πρέπει να ακολουθήσουν για την εύρεση του ιστότοπου διαμαρτύρονται, καθυστερούν και αναμένουν τον δάσκαλο για βοήθεια. Επίσης οι συζητήσεις μέσω των απαντήσεων των παιδιών ήταν πολύ ενδιαφέρουσες και προκάλεσαν πολύ ωραίους διαλόγους με επιχειρήματα από τους μαθητές, συντελώντας έτσι με τη σειρά τους στην απόκτηση γνώσεων αλλά και κατανόηση των κινδύνων του διαδικτύου καθώς και της γραμματικής που συνοδεύει το κείμενο όπως της χρήσης του κατάλληλου χρόνου: συντελεσμένος μέλλοντας και της αντίστοιχης φωνής: ενεργητικής και παθητικής. Καταλήγοντας να τονίσω ότι η εφαρμογή και του συγκεκριμένου σεναρίου ενισχύει την τοποθέτηση της προϋπάρχουσας υποδομής με λειτουργικούς υπολογιστές και ικανοποιητική σύνδεση στο διαδίκτυο καθώς και της ιδιαίτερα συστηματικής οργάνωσης του μαθήματος αλλά και γνώσης των πηγών και των μέσων υποστήριξης των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων. Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αλβανούδη, Ζ., Σ. Γρόσδος, Γ. Καλέτος, Ε. Ντάγιου & Α. Χαραλαμπόπουλος. 2000. Γλωσσικές δραστηριότητες για το δημοτικό σχολείο. Θεσσαλονίκη: Κώδικας. Ι.Ε.Π. 2011. Πρόγραμμα σπουδών για τη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας στην υποχρεωτική εκπαίδευση (Δημοτικό & Γυμνάσιο), Οδηγός για τον εκπαιδευτικό http://digitalschool.minedu.gov.gr/info/newps.php[07.10.2012] Ιορδανίδου, Α. & Α. Φτερνιάτη. 2000. Επικοινωνιακές διδακτικές προτάσεις για το γλωσσικό μάθημα στο δημοτικό σχολείο. Αθήνα: Πατάκης. Μικρόπουλος, Τ. 2006. Ο υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Ματσαγγούρας, Η. Γ. 2001. Κειμενοκεντρική προσέγγιση του γραπτού λόγου. Αθήνα: Γρηγόρης. Σελίδα 17 από 18
Ματσαγγούρας, Η. 1987. Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση: θεωρία και πράξη στη διδασκαλία κατά ομάδες. Αθήνα: Γρηγόρης. Κουτσογιάννης, Δ. 2007. Πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού νέων εφηβικής ηλικίας και (γλωσσική) εκπαίδευση. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Κόμης, Β. & Κ. Ντίνας. 2011. Μελέτη για την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία της γλώσσας και της λογοτεχνίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση: γενικό πλαίσιο και ιδιαιτερότητες. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, http://www.greeklanguage.gr/node/803 [07.10.2012]. Ράπτης, Α. & Α. Ράπτη. 2007. Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της πληροφορίας, ολική προσέγγιση. Αθήνα. http://www.greek-language.gr/greeklang/modern_greek/studies/ict/teens/index.html [15.11.2010]. Χατζησαββίδης, Σ. & Μ. Αλεξίου. 2012. Μελέτη για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την εφαρμογή σεναρίων και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για τη διδασκαλία της γλώσσας και λογοτεχνίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση: στο πλαίσιο του τυπικού γραμματισμού, για διαθεματικές διδακτικές πρακτικές, για ημιτυπικές και άτυπες σχολικές πρακτικές, με διαδραστικούς πίνακες και φορητούς υπολογιστές. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. http://www.greeklanguage.gr/sites/default/files/digital_school/3.1.3._protobathmia_0. pdf. Χατζησαββίδης, Σ., Τ. Κωστούλη & Σ. Τσιπλάκου. 2012. Πρόγραμμα σπουδών για τη διδασκαλία της νέας ελληνικής http://www.schools.ac.cy/klimakio/themata/glossa/epimorfosi_seminaria_analytikon.html [07.10.2012] Σελίδα 18 από 18