ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ: «Το προσφυγικό ως ανθρωπιστικό ζήτημα» «Διδάσκοντας αλλοδαπούς μαθητές στο Εσπερινό Γυμνάσιο Βόλου» Απόστολος Ν. Ζαχαρός Διδάκτωρ Θεολογίας Διευθυντής Εσπερινού Γυμνασίου Βόλου Βόλος 23 Μαρτίου 2016
ΕΣΠΕΡΙΝΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΒΟΛΟΥ Ένα Σχολείο με 65 χρόνια λειτουργίας και παρουσίας στα εκπαιδευτικά δρώμενα του Βόλου. Αρχικά 7τάξιο, στη συνέχεια 3τάξιο με το διαχωρισμό των Γυμνασίων σε Γυμνάσια και Λύκεια. Βρίσκεται στο κέντρο του Βόλου και συστεγάζεται σήμερα με το 3ο Γυμνάσιο και το 3ο Λύκειο Βόλου. Ώρα έναρξης μαθημάτων 18:40, ώρα λήξης 22:05. Σύνολο διδακτικών ωρών την εβδομάδα 25.
Στο Σχολείο διδάσκουν συνολικά 10 καθηγητές διαφόρων ειδικοτήτων, οι περισσότεροι από τους οποίους ανήκουν οργανικά σ αυτό. Ο αριθμός των μαθητών κυμαίνεται κάθε χρόνο ανάμεσα στον αριθμό 90-110. Λειτουργούν κάθε χρόνο, μαζί με τα Τμήματα Υποδοχής Ι και ΙΙ 6 8 Τμήματα. Το σχ. έτος 2015 2016 λειτουργούν 6 Τμήματα: 2 στην Γ Γυμνασίου, 2 στην Β Γυμνασίου, 2 στην Α Γυμνασίου (μαζί με τα Τ.Υ.Ι. και ΙΙ).
Το Εσπερινό Γυμνάσιο Βόλου είναι ενταγμένο στη Ζώνη Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (Ζ.Ε.Π.) του ΥΠΔΜΘ από το 2010. Αυτό συνεπάγεται ότι κατά προτεραιότητα πρέπει να οργανώνονται και να λειτουργούν Τμήματα Υποδοχής. Βασική Προϋπόθεση είναι η ύπαρξη ανάλογου αριθμού αλλοδαπών μαθητών (9 τουλάχιστον κατά τάξη). Όταν ο αριθμός είναι μικρότερος από 9 τότε μπορούν να λειτουργήσουν Φροντιστηριακά Τμήματα.
Το Ε.Γ.Β. συμμετείχε από το 2010 έως το 2014 στο Πρόγραμμα: «Δια Βίου Μάθηση» του ΥΠΔΜΘ, που χρηματοδοτήθηκε από το ΕΣΠΑ 2007-2013. Στον Τομέα: «Εκπαίδευση αλλοδαπών και παλιννοστούντων μαθητών». Στις Δράσεις 1,4,6. Δράση 1: Τάξεις Υποδοχής. Δράση 2: Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών. Δράση 3: Ψυχολογική Υποστήριξη.
Κατά το σχ. έτος 2015-2016 οι μαθητές σε ποσοστό 48% είναι ημεδαποί και 52% αλλοδαποί. Οι ημεδαποί πρέπει να έχουν συμπληρώσει το 14ο έτος της ηλικίας τους και να προσκομίσουν βεβαίωση εργασίας για να εγγραφούν στο σχολείο. Το ίδιο ισχύει και για αλλοδαπούς μαθητές που γνωρίζουν επαρκώς ελληνικά και επιθυμούν να εγγραφούν στο σχολείο μας, φοιτώντας στις τρεις τάξεις του.
Για τους αλλοδαπούς μαθητές που δεν γνωρίζουν ελληνικά λειτουργούν Τάξεις Υποδοχής Ι και ΙΙ. Στην Τ.Υ.Ι. εγγράφονται μαθητές που δεν γνωρίζουν καθόλου ή γνωρίζουν ελάχιστα την ελληνική γλώσσα. Στην Τ.Υ.ΙΙ. εγγράφονται μαθητές που έχουν τελειώσει την Τ.Υ.Ι. και γνωρίζουν επαρκώς την ελληνική γλώσσα. Στην Τ.Υ.Ι. διδάσκονται σύμφωνα με το σχετικό νόμο 14 ώρες την εβδομάδα γλωσσικά μαθήματα και υπάρχει και η ελεύθερη ζώνη όπου προσαρμόζονται τα μαθήματα αναλόγως με τις διδακτικές ανάγκες. Στην Τ.Υ.ΙΙ ακολουθείται το κανονικό ωρολόγιο πρόγραμμα μαθημάτων της Α τάξης των Εσπερινών Γυμνασίων και παράλληλα δίνεται έμφαση στην εκμάθηση της Ελληνικής γλώσσας.
Στο Ε.Γ. Βόλου από το 2009 φοιτούν στις Τάξεις Υποδοχής Ι και ΙΙ και οι ανήλικοι αιτούντες άσυλο πρόσφυγες μαθητές, οι οποίοι φιλοξενούνται: Στο «Κέντρο Φιλοξενίας Ασυνοδεύτων Ανηλίκων του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού» στην Αγριά Βόλου. Στο «Κέντρο Φιλοξενίας Ανηλίκων αιτούντων Άσυλο της Μ.Κ.Ο. «Άρσις» στη Μακρινίτσα του Βόλου.
Χώρες προέλευσης των ανηλίκων αιτούντων άσυλο που φοιτούν το σχ. έτος 2015-2016 στο Ε. Γ. Βόλου είναι: Αφγανιστάν (15) Γουϊνέα (04) Ιράκ (01) Ιράν (12) Κονγκό (02) Μπαγκλαντές (03) Νιγηρία (02) Πακιστάν (10) Σενεγάλη (02) Σιέρα Λεόνε (01) Σομαλία (01) Σουδάν (02)
Εκτός από τους ανηλίκους αιτούντες άσυλο, μαθητές που φοιτούν στις Τ.Υ.Ι και ΙΙ και φιλοξενούνται στα δύο Κέντρα Φιλοξενίας του Βόλου, υπάρχουν και ενήλικοι μαθητές, οι οποίοι προέρχονται από τις προαναφερθείσες χώρες και συνεχίζουν με επιτυχία τη φοίτησή τους στις τάξεις του Ε.Γ. Βόλου.
Στο Ε.Γ. Βόλου φοιτούν τόσο στις Τ.Υ.Ι και ΙΙ όσο και στις τάξεις Β και Γ και μαθητές προερχόμενοι από τις εξής χώρες: Αλβανία (22) Βουλγαρία (04) Οι μαθητές αυτοί, ανήλικοι στην πλειοψηφία τους, είναι οι ίδιοι οικονομικοί μετανάστες ή παιδιά οικονομικών μεταναστών. Έχουν φοιτήσει οι περισσότεροι στη Βασική (Πρωτοβάθμια) εκπαίδευση στην Ελλάδα και εντάσσονται πιο εύκολα και γρήγορα στην μαθητική Κοινότητα του σχολείου μας.
Τάξεις Υποδοχής Οι Τάξεις Υποδοχής όπως λειτουργούν στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα επιδιώκουν την ένταξη των αλλοδαπών μαθητών στις «κανονικές / μικτές τάξεις». Σε ένα τέτοιο πλαίσιο η Τάξη Υποδοχής δεν αποτελεί απομονωμένο θεσμό, αλλά ένα θεσμό ουσιαστικής γλωσσικής υποστήριξης με απτά μαθησιακά αποτελέσματα που επιτρέπουν την απόκτηση όχι μόνο επικοινωνιακών, αλλά και ακαδημαϊκών ικανοτήτων από τους μαθητές.
Μικτές Τάξεις Η μικτή τάξη ορίζεται ως τάξη που απαρτίζεται από μαθητές προερχόμενους από διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα αλλά και ως τάξη με μαθητές διαφορετικών μαθησιακών επιδόσεων. Σε αυτό το πλαίσιο οι στόχοι είναι: Να δημιουργηθούν συνθήκες γλωσσικής και πολιτισμικής επαφής και ανταλλαγής σε ολόκληρη την τάξη και το σχολείο. Να ενισχυθεί η μαθησιακή πορεία όλων των μαθητών.
Στο πλαίσιο της εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας στους αλλοδαπούς μαθητές στις Τ.Υ. Ι και ΙΙ αλλά και της σχολικής εργασίας στις μικτές τάξεις του σχολείου μας, οι εκπαιδευτικοί που υπηρετούν στο Ε.Γ. Βόλου επιμορφώνονται διαρκώς τα τελευταία χρόνια, συμμετέχοντας σε Ημερίδες ή Σεμινάρια ενδοσχολικά ή διασχολικά του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΕΣΠΑ «Εκπαίδευση Αλλοδαπών και Παλιννοστούντων Μαθητών».
Η περίπτωση των αλλοδαπών μαθητών Οι συγκεκριμένοι μαθητές «κουβαλούν» συχνά ένα επίπονο παρελθόν από τις χώρες προέλευσής τους (εμφύλιοι πόλεμοι, πολιτικές διώξεις, κοινωνικές αναταραχές κ.ά.). Με δεδομένα τα παραπάνω, πριν τους διδάξουμε την ελληνική γλώσσα θα πρέπει να ληφθούν υπόψη ορισμένοι βασικοί παράγοντες όπως: 1. Ο τρόπος γλωσσικής εκμάθησης. 2. Το μέσον εκμάθησης. 3. Το κειμενικό είδος (πεζό-ποιητικό). 4. Το περιεχόμενο του κειμένου. 5. Το επίπεδο των γραμματικών γνώσεων κάθε μαθητή. 6. Η μητρική γλώσσα κάθε μαθητή.
Διδάσκοντας τους αλλοδαπούς μαθητές, επιδιώκουμε την ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων όπως: 1. Προσαρμογή στα ενδιαφέροντα. 2. Ευκαιρίες επιλογής. 3. Ευκαιρίες για ενεργό ανταπόκριση των μαθητών. 4. Ευκαιρίες για αλληλεπίδραση. 5. Παιγνιώδη χαρακτηριστικά σε ασκήσεις.
Μεθοδολογικές προσεγγίσεις Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Διαθεματική προσέγγιση. Μάθηση από παρουσιάσεις. Βιωματική μάθηση. Διδασκαλία με τη χρήση Νέων Τεχνολογιών. Διδακτική αξιοποίηση της εικόνας. Παιχνίδια ρόλων δραματοποίηση.
Με δεδομένο όλα τα παραπάνω, η συνεργασία με τις δυο συνεργάτιδες της Δράσης 1 που υποβοήθησαν τα Τ.Υ.Ι. στην εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας υπήρξε πολύτιμη καθώς και το υλικό που μας χορηγήθηκε χρήσιμο σε μεγάλο βαθμό. Το ίδιο χρήσιμα υπήρξαν και τα προαναφερθέντα Σεμινάρια της Δράσης. Η μη ύπαρξη συγκεκριμένης διδακτικής ύλης και εγχειριδίου εκμάθησης της ελληνικής στους εν λόγω μαθητές, αναπληρώθηκε από το Υλικό που μας δόθηκε από τη Δράση 1.
Προβλήματα στη λειτουργία των Τάξεων Υποδοχής Α. Διαρροή μαθητών στη διάρκεια του σχ. έτους. Τρεις κυρίως οι λόγοι: Επιστροφή κάποιων στις χώρες προέλευσής τους ή μετάβαση σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Συμπλήρωση 18ου έτους ηλικίας τους και απομάκρυνση από Ξενώνες φιλοξενίας τους. Αναζήτηση εργασίας και σπιτιού, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα το σχολείο.
Β. Σχετική καθυστέρηση στην έγκριση λειτουργίας των Τ.Υ. Γ. Σύγχυση ανάμεσα στην Τ.Υ. και την Τ.Υ. Ζ.Ε.Π. και στη στελέχωσή τους με εκπαιδευτικούς. Δ. Ένταξη και εναρμόνιση με το Ωρολόγιο Πρόγραμμα του σχολείου. Ε. Ασάφεια στο πότε ακριβώς πρέπει να γίνουν οι ενέργειες εκ μέρους των σχολείων για την έγκριση λειτουργίας Τ.Υ. Ζ. Η μη γνώση από αλλοδαπούς μαθητές των Τ.Υ. καμιάς ευρωπαϊκής γλώσσας με αποτέλεσμα τη δυσκολία συνεννόησης.
Με βάση όλα τα προαναφερθέντα: Εμπειρία διδασκαλίας σε αλλοδαπούς μαθητές. Συνεχής Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που διδάσκουν σε μικτές τάξεις. Χρήση προσφερόμενου εκπαιδευτικού υλικού από Δράση 1. Παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού από καθηγητές του σχολείου μας. Οδηγούμαστε σε κάποια χρήσιμα συμπεράσματα τα οποία είναι:
Συμπεράσματα Η διδασκαλία σε τάξεις με ετερογενή πληθυσμό είναι αποτελεσματική όταν επιδιώκει και κατορθώνει την εμπλοκή όλων των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η εφαρμογή ευέλικτων διδακτικών μεθόδων, όπως ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, ανοιχτή διδασκαλία, αναπλαισίωση της γνώσης, χρήση νέων τεχνολογιών, κ.ά. Απαραίτητη είναι η ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων από μέρους των μαθητών και η ύπαρξη κλίματος θετικού και συναισθηματικά ασφαλούς. Τέλος πρέπει να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη ότι οι αλλοδαποί μαθητές μας είναι εξ ίσου ικανοί και μπορούν να τα καταφέρουν όπως και οι ημεδαποί, όταν υπάρχει κατάλληλη υποδομή στα σχολεία και επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που θα ασχοληθούν μαζί τους. Απόστολος Ν. Ζαχαρός