ΠΟΛΥΤΔΦΝΙΚΗ ΣΦΟΛΗ ΣΜΗΜΑ ΥΗΜΙΚΩΝ ΜΗΥΑΝΙΚΩΝ SCHOOL OF ENGINEERING DEPARTMENT OF CHEMICAL ENGINEERING ΚΑΝΟΝΙΜΟ ΛΕΙΣΟΤΡΓΙΑ ΕΡΓΑΣΗΡΙΩΝ Τμήμαηορ Χημικών Μησανικών Πανεπιζηημίος Παηπών Δπηηξνπή Υγηεηλήο θαη Αζθάιεηαο ΤΦΜ Γηνλχζηνο Μαληδαβίλνο (Καζεγεηήο) Κσλζηαληίλνο Τζηηζηιηάλεο (Καζεγεηήο) Παλαγηψηεο Βαθέαο (Δπίθνπξνο Καζεγεηήο) Βίθησξαο Σηηβαλάθεο (Λέθηνξαο) Άγγεινο Καιακπνχληαο (Δ.Τ.Δ.Π.) Οπξαλία Κνχιε (Δ.Δ.ΓΙ.Π.) ΠΑΣΡΑ 2013
Εργαστήρια Ηλεκτρονικών Τπολογιστών και Ευαρμοσμένων Μαθηματικών Πξηλ κπείηε ζην εξγαζηήξην, ζθεθηείηε ηελ πγεία ζαο θαη ηελ πγεία ησλ ππνινίπσλ. Η εξγαζία ζε ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή ζεσξείηαη (θαη είλαη) αλζπγηεηλή, θαη κπνξεί λα γίλεη αθφκα πεξηζζφηεξν αλ δε ιάβεηε θάπνηα κέηξα: Να θάζεζηε ζσζηά, κε ηε κέζε ζαο λα ζρεκαηίδεη νξζή γσλία. Να κελ πιεζηάδεηε ηα κάηηα ζαο ζηελ νζφλε πεξηζζφηεξν απφ 30 εθαηνζηά γηα θαλέλα ιφγν, πξνηηκήζηε κηα απφζηαζε αζθαιείαο ζηα 40 50 εθαηνζηά. Πιέλεηε πνιχ θαιά ηα ρέξηα ζαο κε ζαπνχλη, πξηλ θαη κεηά ηελ εξγαζία ζαο ζε ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή, κελ μερλάηε πσο ην πιεθηξνιφγην απνηειεί απφ ηηο κεγαιχηεξεο πεγέο κηθξνβίσλ ζε έλα ζχγρξνλν γξαθείν ή ζπίηη. Μελ θξαηάηε αλνηρηφ (ή ζε αζφξπβε ιεηηνπξγία) ην θηλεηφ ηειέθσλφ ζαο θνληά ζε νζφλε ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή, δηφηη ν ζπλδπαζκφο πξνθαιεί πνλνθεθάινπο. Τν εξγαζηήξην ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ πξέπεη λα ην ρξεζηκνπνηείηε κε ηξφπν ζπκβαηφ σο πξνο ηηο αλάγθεο θαη ηηο επηζπκίεο ησλ ζπλαδέιθσλ ζαο. Θα πξέπεη λα ρξεζηκνπνηείηε ηνπο πφξνπο ηνπ εξγαζηεξίνπ κε ηέηνην ηξφπν, πνπ λα γίλνληαη ζεβαζηέο νη αλάγθεο φισλ ησλ ππνινίπσλ. Γεληθά, πξνζπαζήζηε λα δείμεηε θαη λα αλαδείμεηε κηα απφ ηηο πιένλ βαζηθέο αθαδεκατθέο αξεηέο, ηε ζπιινγηθφηεηα. Οπνηαδήπνηε παξεθθιίλνπζα αηνκηζηηθή ζπκπεξηθνξά είλαη απνξξηπηέα. Φξεζηκνπνηήζηε ην εξγαζηήξην ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ κφλν γηα ηηο αλάγθεο θαη ηνπο ζθνπνχο ησλ καζεκάησλ πνπ δηδάζθεζηε, θαζψο θαη γηα ηε γεληθφηεξε κφξθσζε θαη παηδεία ζαο. Η ρξεκαηηθή αμία ηνπ εμνπιηζκνχ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη κηθξή, σζηφζν, είζηε ππεχζπλνη λα αθήζεηε ην ρψξν ηνπ εξγαζηεξίνπ θαη ηνπο ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο ζε θαιή θαηάζηαζε ιεηηνπξγίαο, ρσξίο λα πξνθαιείηε θζνξέο θαη θαηαζηξνθέο. Οπνηαδήπνηε δηαπηζησκέλε θζνξά, ζε νηηδήπνηε αλήθεη ζην ρψξν ηνπ εξγαζηεξίνπ έρεη ζνβαξφηαηεο ζπλέπεηεο ζηε κειινληηθή ρξήζε ηνπ εξγαζηεξίνπ. Να κελ εηζέξρεζηε ζην εξγαζηήξην ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ κε θαθέδεο, πνηά, ηζηγάξα, θαγεηά θαη θάζε παξφκνην είδνο. Σε πεξίπησζε πνπ πξέπεη λα έξζεηε θαηά ηκήκαηα ζην εξγαζηήξην, ζαο παξαθαιψ λα δείμεηε ππνκνλή θαη ζεβαζκφ ζηνπο ζπλαδέιθνπο ζαο. Πεξηκέλεηε λα βγεη ν ηειεπηαίνο απφ ην πξνεγνχκελν ηκήκα, πξηλ κπεη ν πξψηνο απφ ην επφκελν. Έλα κηθξφ θελφ ιίγσλ κφλν ιεπηψλ βνεζάεη επίζεο ζηνλ εμαεξηζκφ ηεο αίζνπζαο, θάηη πνιχ ζεκαληηθφ γηα λα έρνπκε φινη θαζαξφ κπαιφ θαη φξεμε γηα δνπιεηά. Δπίζεο, αλ νινθιεξσζεί ν ρξφλνο ζαο, ζεβαζηείηε απηνχο πνπ πεξηκέλνπλ λα θαζίζνπλ ζηε ζέζε ζαο. Γελ ζαο επηηξέπεηαη ε θαθφβνπιε ρξήζε ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ γηα θαλέλα ιφγν. Σπλεπψο, επηηξέπνληαη ε εξγαζία ζηα πιαίζηα θάπνηνπ καζήκαηνο θαη ε γεληθφηεξε αθαδεκατθή κφξθσζε.
Μέζα ζην εξγαζηήξην κηιάκε ηφζν δπλαηά, φζν λα καο αθνχζεη ν αθξηβψο δηπιαλφο καο, ψζηε λα κελ παξνπζηάδνληαη θαηλφκελα θαη θαηαζηάζεηο νριαγσγίαο. Τν πξνζσπηθφ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη πάληα ζηε δηάζεζή ζαο γηα θάζε εξψηεζή ζαο θαη γηα λα ζαο δηεπθνιχλεη ζε φηη ρξεηαζηείηε. Σαο παξαθαιψ λα δείμεηε ην κέγηζην δπλαηφ ζεβαζκφ ζην αλζξψπηλν δπλακηθφ ηνπ. Πειραματικά και Υημικά Εργαστήρια Αζθάλεια και ςγιεινή επγαζηηπίων Η πγεία θαη αζθάιεηα ησλ εξγαδνκέλσλ ζηα πεηξακαηηθά θαη ρεκηθά εξγαζηήξηα απεηιείηαη θαζεκεξηλά απφ άκεζνπο θαη εκθαλείο θηλδχλνπο (θίλδπλνο ζσκαηηθήο αθεξαηφηεηαο απφ ρεκηθά αληηδξαζηήξηα, θσηηά, αηπρήκαηα απφ ηε ρξήζε νξγάλσλ) αιιά θαη απφ καθξνρξφληεο επηδξάζεηο επηθίλδπλσλ ηνμηθψλ θαη θαξθηλνγφλσλ νπζηψλ. Η αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο δελ κπνξεί λα βαζίδεηαη κφλν ζηε ινγηθή νχηε ζε ππνζέζεηο ή παξαδνρέο. Γηα ηελ εμαζθάιηζε παξαδεθηψλ ζπλζεθψλ πγηεηλήο θαη αζθάιεηαο απαηηείηαη ε αλάπηπμε ελφο πξνγξάκκαηνο πγηεηλήο θαη αζθάιεηαο, ην νπνίν ζα ζηεξίδεηαη ζην ζρεδηαζκφ, ηελ νξγάλσζε, ηελ εθπαίδεπζε θαη ην ζπλερή έιεγρν θαη ζα έρεη σο ζηφρν ηελ πξφιεςε θαη αληηκεηψπηζε ησλ άκεζσλ θαη έκκεζσλ θηλδχλσλ. Έλα πξφγξακκα πγηεηλήο θαη αζθάιεηαο ζα πξέπεη λα ιακβάλεη ππφςε ηνπ ηνπο παξαθάησ παξάγνληεο: Κηηξηαθέο θαη εξγαζηεξηαθέο εγθαηαζηάζεηο. Σπζθεπέο, φξγαλα, κεζφδνπο, πεηξάκαηα. Γηαθίλεζε ρεκηθψλ νπζηψλ. Καζνξηζκφ κεγεζψλ επαγγεικαηηθήο πγείαο θαη κεζφδσλ ειέγρνπ θαηαιιειφηεηαο ησλ εξγαζηεξηαθψλ ρψξσλ. Πξνκήζεηα πιηθψλ, εγθαηαζηάζεσλ θαη νξγάλσλ πξνζηαζίαο πγείαο θαη αζθάιεηαο. Καζνξηζκφ θαλφλσλ θαη κέηξσλ πγείαο θαη αζθάιεηαο. Δθπαίδεπζε πξνζσπηθνχ. Εγκαηαζηάζειρ και εξοπλιζμόρ επγαζηηπιακού σώπος Τα πξνβιήκαηα πγείαο θαη αζθάιεηαο ηνπ πξνζσπηθνχ, αληηκεησπίδνληαη απνηειεζκαηηθφηεξα φηαλ ππάξρνπλ θαιέο πδξαπιηθέο, ειεθηξηθέο εγθαηαζηάζεηο θαη εγθαηαζηάζεηο θσηαεξίνπ, θαη νη ρψξνη γηα ηε δηαθίλεζε θαη απνζήθεπζε ησλ πιηθψλ είλαη ζρεδηαζκέλνη θαη εμνπιηζκέλνη κε βάζε θαζνξηζκέλεο πξνδηαγξαθέο. Οη εξγαδφκελνη ζηα πεηξακαηηθά θαη ρεκηθά εξγαζηήξηα ζα πξέπεη λα γλσξίδνπλ, θαηά ηνλ θαιχηεξν ηξφπν, ηε ρξήζε θαη ιεηηνπξγία ησλ δηαθφξσλ ζπζθεπψλ, νξγάλσλ θαη εγθαηαζηάζεσλ
ψζηε λα απνδίδνπλ ζηελ εξγαζία ηνπο θαη λα δηαηεξνχλ ηε ζσκαηηθή αθεξαηφηεηα, αζθάιεηα θαη πγεία ηνπο. Δηδηθφηεξα, ζε έλα εξγαζηήξην πξέπεη λα ππάξρεη: Δμαεξηζκφο Γηα ηνλ εμαεξηζκφ ηνπ εξγαζηεξίνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηάιιεια ζπζηήκαηα εμαεξηζηήξσλ θαη απαγσγνί. Η εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία ησλ απαγσγψλ γίλεηαη κε βάζε θαζνξηζκέλεο πξνδηαγξαθέο θαη ηνπο ζπγθεθξηκέλνπο θαλφλεο. Αληρλεπηέο θαπλνχ θαη ππξνζβεζηήξεο Η θσηηά είλαη, ίζσο, ν θπξηφηεξνο θίλδπλνο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη εξγαδφκελνη ζε έλα ρψξν κε πηεηηθέο θαη εχθιεθηεο νπζίεο. Απμεκέλνο θίλδπλνο ππξθαγηάο παξνπζηάδεηαη ζηα εξγαζηήξηα νξγαληθήο ρεκείαο θαη ζε απνζήθεο εχθιεθησλ πιηθψλ θαη γεληθά αζχκβαησλ ρεκηθψλ αληηδξαζηεξίσλ. Δπνκέλσο, πξέπεη λα ππάξρνπλ αληρλεπηέο θαπλνχ, ζχζηεκα ζπλαγεξκνχ γηα ηελ πεξίπησζε ππξθαγηάο θαη ππξνζβεζηήξεο. Γηα ηελ θαηάζβεζε ησλ ππξθαγηψλ ππάξρνπλ ηέζζεξα είδε ππξνζβεζηήξσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη αλάινγα κε ηελ αηηία ηεο ππξθαγηάο: Ππξνζβεζηήξεο λεξνχ γηα θσηηέο ζε ραξηί θαη ζθνππίδηα (ππξθαγηά ηχπνπ Α). Γελ πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχληαη γηα θσηηέο ζε ειεθηξηθέο ζπζθεπέο, πγξά θαη κέηαιια. Ππξνζβεζηήξεο CO 2 γηα θσηηέο νξγαληθψλ δηαιπηψλ ή ρξσκάησλ ή ειεθηξηθψλ νξγάλσλ (ππξθαγηά ηχπνπ B θαη C). Ππξνζβεζηήξεο ζηεξεήο ζθφλεο πνπ πεξηέρνπλ φμηλν αλζξαθηθφ λάηξην γηα θσηηέο απφ κεγάιεο πνζφηεηεο δηαιπηψλ, πγξψλ νπζηψλ, ή ειεθηξηθψλ ζπζθεπψλ (ππξθαγηά ηχπνπ B θαη C). Ππξνζβεζηήξεο MET X L πνπ πεξηέρνπλ εηδηθέο ζπλζέζεηο θαη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ππξθαγηέο απφ εχθιεθηα κέηαιια (φπσο Mg, Li, Na, K), πδξίδηα κεηάιισλ, νξγαλνκεηαιιηθέο ελψζεηο θιπ. (ππξθαγηά ηχπνπ D). Σε θάζε εξγαζηήξην ζα πξέπεη λα ππάξρνπλ φια ηα είδε ππξνζβεζηήξσλ θαζψο θαη πίλαθεο κε νδεγίεο ρξήζεσο. Οη ππξνζβεζηήξεο ζα πξέπεη λα ειέγρνληαη ζπρλά. Δπίζεο, πξέπεη λα ππάξρνπλ: Χεθαζηήξεο πνπ λα ελεξγνπνηνχληαη απηφκαηα φηαλ μεζπάεη ππξθαγηά. Άκκνο θαη άιια απνξξνθεηηθά πιηθά γηα ηελ θαηάζβεζε κηθξψλ εζηηψλ ζηνλ εξγαζηεξηαθφ ρψξν. Κνπβέξηεο γηα ηνπο εξγαδφκελνπο πνπ έρνπλ ππνζηεί ζνθ. Τα παξαπάλσ είλαη εγθαηαζηάζεηο θαη εμνπιηζκφο πνπ πξέπεη λα ππάξρνπλ γεληθφηεξα ζε έλαλ εξγαζηαθφ ρψξν θαη φρη κφλν ζε έλα εξγαζηήξην. Εκπλςνηέρ μαηιών Οη εθπιπληέο καηηψλ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ πεξίπησζε πνπ κηα ρεκηθή νπζία έξζεη ζε επαθή κε ηα κάηηα. Πξέπεη λα είλαη δηαζέζηκνη θαη πξνζηηνί ζε φιν ην πξνζσπηθφ. Η εγθαηάζηαζε πξέπεη λα
θέξεη ηελ αληίζηνηρε ζήκαλζε θαη λα κελ μεπεξλά ηα 16 κέηξα χςνο. Πξέπεη λα απέρεη 15 30 δεπηεξφιεπηα απφ ηνλ εξγαζηεξηαθφ ρψξν θαη λα είλαη εληνπίζηκνη αθφκα θαη κε θιεηζηά κάηηα απφ ηνπο εξγαδφκελνπο, θαζφηη, κεξηθέο θνξέο, κπνξεί λα πξνθιεζεί πξνζσξηλή ηχθισζε θαηά ηελ επαθή κηαο ρεκηθήο νπζίαο κε ηα κάηηα. Οη εθπιπληέο καηηψλ πξέπεη λα βξίζθνληαη θνληά ζηνπο θαηαηνληζηήξεο. Γηα ηελ αληηκεηψπηζε αηπρεκάησλ ζηα κάηηα αθνινπζνχληαη ζπγθεθξηκέλεο νδεγίεο. Καηαιονιζηήπερ Φξεζηκνπνηνχληαη φηαλ κηα ρεκηθή νπζία ρπζεί πάλσ ζηα ξνχρα ή ην δέξκα ηνπ εξγαδφκελνπ. Πξέπεη: Nα απέρνπλ 15 30 δεπηεξφιεπηα απφ ηνλ εξγαζηεξηαθφ ρψξν. Nα είλαη εληνπίζηκνη αθφκα θαη κε θιεηζηά κάηηα απφ ηνπο εξγαδφκελνπο. Nα κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ απφ φινπο ηνπο εξγαδφκελνπο αλεμαξηήησο χςνπο. Να έρνπλ ζπλερή παξνρή λεξνχ ψζηε λα θαιχπηεηαη νιφθιεξν ην ζψκα. Να βξίζθνληαη θνληά ζε απνρεηεπηηθφ ζχζηεκα. Να είλαη καθξηά απφ ειεθηξηθέο εγθαηαζηάζεηο. Φιάλερ πεπιεζμένων και ςγποποιημένων αεπίων Τα αέξηα πνπ δηαθηλνχληαη κε θηάιεο, θαηαηάζζνληαη κε βάζε ηηο ηδηφηεηέο ηνπο ζε έμη θαηεγνξίεο: νπδέηεξα, εχθιεθηα, αέξηα πνπ βνεζνχλ ηελ θαχζε, αέξαο, βαζηθά θαη φμηλα. Ιδηαίηεξε πξνζνρή πξέπεη λα δίλεηαη ζηνπο ηξφπνπο ζπζθεπαζίαο, αλαγλψξηζεο, απνζήθεπζεο θαη κεηαθνξάο θηαιψλ αεξίσλ. Σπζθεπαζία Οη θηάιεο θαηαζθεπάδνληαη ζπλήζσο απφ ράιπβα, ζε εηδηθέο δε πεξηπηψζεηο ρξεζηκνπνηείηαη θξάκα αινπκηλίνπ. Σπλήζσο, ην κέγεζνο ηνπο είλαη φγθνο 50 ιίηξα θαη ζπαληφηεξα 20 ιίηξα, 5 ιίηξα, 1 ιίηξν. Κάζε θηάιε είλαη εθνδηαζκέλε κε έλα νξεηράιθηλν θιείζηξν, πνπ ξπζκίδεη ηελ έμνδν ηνπ αεξίνπ. Αλαγλψξηζε Η αλαγλψξηζε ηνπ πεξηερνκέλνπ ηεο θηάιεο γίλεηαη κε ην ραξαθηεξηζηηθφ ρξψκα πνπ ππάξρεη ζην πάλσ ηκήκα ηεο θαη ζην θάιπκκα ηνπ θιείζηξνπ. Απαξαίηεηε φκσο είλαη θαη ε χπαξμε εηηθέηαο γηαηί ηα δηάθνξα ρξψκαηα δελ αθνινπζνχλ δηεζλείο πξνδηαγξαθέο. Απνζήθεπζε θαη κεηαθνξά Γηα ηελ απνζήθεπζε ησλ θηαιψλ αεξίσλ ηζρχνπλ νη παξαθάησ πξνυπνζέζεηο: Οη ρψξνη απνζήθεπζεο πξέπεη λα αεξίδνληαη θαιά, λα είλαη απαιιαγκέλνη απφ πγξαζία, λα πξνζηαηεχνληαη απφ ην άκεζν ειηαθφ θσο θαη λα κελ έρνπλ ζεξκαληηθά ζψκαηα, ζεξκνχο ζσιήλεο θαη πεγέο ζπηλζήξσλ. Οη θηάιεο κπνξνχλ λα απνζεθεχνληαη ζε εμσηεξηθνχο ρψξνπο,
αλ απηνί είλαη πξνζηαηεπκέλνη απφ ην άκεζν ειηαθφ θσο θαη ππάξρεη πξφβιεςε, ψζηε λα κε δηαβξψλεηαη ην θάησ κέξνο ηεο θηάιεο. Οη θηάιεο πξέπεη λα απνζεθεχνληαη φξζηεο θαη δεκέλεο κε αιπζίδα ή δψλε ζε ηέηνην χςνο, ψζηε λα απνθιείεηαη ε αλαηξνπή ηνπο. Φηάιεο πνπ πεξηέρνπλ φκνηα αέξηα (φπσο εχθιεθηα, ηνμηθά, δηαβξσηηθά) απνζεθεχνληαη ζε θνηλνχο ρψξνπο. Τα εχθιεθηα ζα πξέπεη λα απνζεθεχνληαη καθξηά απφ άιια αέξηα θαη πεγέο ζεξκφηεηαο. Τν νμπγφλν επίζεο πξέπεη λα απνζεθεχεηαη καθξηά απφ εχθιεθηεο νπζίεο, ή νπζίεο πνπ βνεζνχλ ηελ θαχζε (φπσο ιίπνο, ιάδη). Οη άδεηεο θηάιεο πξέπεη λα απνζεθεχνληαη ρσξηζηά θαη λα ζεκεηψλεηαη, κε θηκσιία, επάλσ ηνπο ε έλδεημε ΑΓΔΙΔΣ. Όηαλ κηα θηάιε παξαιακβάλεηαη θαη απνζεθεχεηαη, είλαη ρξήζηκν λα αλαγξάθεηαη ε εκεξνκελία παξαιαβήο ψζηε λα ρξεζηκνπνηνχληαη πάληα νη παιηφηεξεο θηάιεο. Δπίζεο, είλαη ρξήζηκν λα αλαγξάθεηαη θαη ε εκεξνκελία πνπ άδεηαζε ε θηάιε γηα λα απνκαθξχλνληαη απφ ηελ απνζήθε νη παιηφηεξεο θηάιεο. Η κεηαθνξά ησλ θηαιψλ γίλεηαη κε εηδηθά θαξνηζάθηα απφ έκπεηξν πξνζσπηθφ. Καηά ηε κεηαθνξά ηα θιείζηξα πξέπεη λα είλαη πξνζηαηεπκέλα κε ηα θαιχκκαηα. Οη θηάιεο δηνρεηεχνπλ ην πεξηερφκελφ ηνπο κε ηε βνήζεηα καλνεθηνλσηνχ ή κεησηήξα πηέζεσο πνπ βηδψλεηαη ζηελ έμνδν ηνπ θιείζηξνπ. Υπάξρνπλ δηάθνξα είδε καλνεθηνλνηψλ αλάινγα κε ην αέξην πνπ δηνρεηεχεηαη. Η ηνπνζέηεζε θαη ρξήζε ηνπο πξέπεη λα γίλεηαη κε πνιιή πξνζνρή θαη λα αθνινπζεί νξηζκέλνπο θαλφλεο. Αποθηκεςηικοί σώποι σημικών οςζιών και επγαζηηπιακών αποβλήηων Οξηζκέλεο ρεκηθέο νπζίεο φπσο γηα παξάδεηγκα εχθιεθηα πιηθά, πξέπεη λα θπιάζζνληαη ζε ρακειέο ζεξκνθξαζίεο. Γηα ην ιφγν απηφ, έρνπλ ζρεδηαζηεί δηάθνξα είδε ςπγείσλ. Κάζε είδνο ςπγείνπ, είλαη θαηάιιειν γηα ηελ απνζήθεπζε πιηθψλ κε θάπνηα νξηζκέλα ραξαθηεξηζηηθά φπνηε ζα πξέπεη λα είκαζηε πξνζεθηηθνί θαηά ηελ επηινγή ηνπ. Δπίζεο, νη νπζίεο πνπ θπιάζζνληαη ζην ςπγείν ζα πξέπεη λα πεξηέρνληαη ζε δνρεία θαιά ζθξαγηζκέλα θαη κε ηελ θαηάιιειε ζήκαλζε. Απαγνξεχεηαη ε θχιαμε ηξνθίκσλ θαη πνηψλ ζηνλ απηφ ρψξν κε ηηο ρεκηθέο νπζίεο. Αζθάλεια και ςγιεινή καηά ηη διασείπιζη επγαζηηπιακών αποβλήηων Η ζπιινγή, ζήκαλζε, κεηαθνξά θαη ηειηθή δηάζεζε ησλ εξγαζηεξηαθψλ απνβιήησλ απνηειεί κέξνο ηεο ιεηηνπξγίαο θαη ησλ αξκνδηνηήησλ ελφο ρεκηθνχ εξγαζηεξίνπ. Οη θίλδπλνη πνπ δηαηξέρνπλ νη εξγαδφκελνη ζηε θάζε δηαρείξηζεο ησλ απνβιήησλ, ζην ρψξν ηνπ ρεκηθνχ εξγαζηεξίνπ αιιά θαη ζηε κνλάδα δηάζεζεο ησλ απνβιήησλ, εμαθνινπζνχλ λα είλαη νη ίδηνη κε απηνχο πνπ δηαηξέρνπλ θαηά ηελ εξγαζία ηνπο ζε έλα ρεκηθφ εξγαζηήξην. Δπνκέλσο, γηα ηελ εμαζθάιηζε ηθαλνπνηεηηθψλ ζπλζεθψλ πγηεηλήο θαη αζθάιεηαο, ηζρχνπλ θαη εθαξκφδνληαη νη
θαλφλεο θαη ηα κέηξα πξνζηαζίαο πνπ έρνπλ ήδε αλαθεξζεί. Καηά ηε θφξησζε ησλ απνβιήησλ ππάξρεη ππξνζβεζηηθφο εμνπιηζκφο, θαηάιιεινο γηα θαηάζβεζε θάζε εζηίαο αλάθιεμεο. Καζ' φιε ηε δηάξθεηα ησλ εξγαζηψλ, ην ζπλεξγείν θέξεη ηελ εγθεθξηκέλε απφ ηηο αξρέο έλδπζε (κάζθεο, θφξκεο, παπνχηζηα θαη γάληηα). Οη απαηηήζεηο αζθάιεηαο θαη πγηεηλήο έρνπλ ηεζεί απφ ην Διιεληθφ Ιλζηηηνχην Υγηεηλήο θαη Αζθάιεηαο Δξγαζίαο. Γενικοί κανόνερ και μέηπα ςγείαρ και αζθάλειαρ για ένα σημικό επγαζηήπιο Κάζε ρεκηθφ εξγαζηήξην παξνπζηάδεη ηδηαηηεξφηεηεο νη νπνίεο πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε ζηε θάζε ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο νξγάλσζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο πγηεηλήο θαη αζθάιεηαο. Υπάξρνπλ, σζηφζν, νξηζκέλνη θαλφλεο πγείαο θαη αζθάιεηαο, νη νπνίνη ηζρχνπλ γεληθφηεξα γηα έλα πεηξακαηηθφ ή ρεκηθφ εξγαζηήξην θαη πξέπεη λα εθαξκφδνληαη απφ ηνλ θάζε εξγαδφκελν: Να θνξά πξνζηαηεπηηθά γπαιηά ή πξνζηαηεπηηθφ πιαίζην θαηά ηε ρξήζε επηθίλδπλσλ νπζηψλ. Να θνξά εξγαζηεξηαθή κπινχδα. Να θνξά πιαζηηθά γάληηα φηαλ ρξεζηκνπνηεί δξαζηηθέο ρεκηθέο νπζίεο. Να θνξά πξνζηαηεπηηθή κάζθα φηαλ ρξεζηκνπνηεί ηνμηθά αέξηα. Να ρξεζηκνπνηεί απαγσγφ θαη άπην (πνπάξ) γηα ηα ζηθψληα, φηαλ εξγάδεηαη κε ηνμηθέο νπζίεο. Η ρξεζηκνπνίεζε θαξθηλνγφλσλ, βηνελεξγψλ θαη ξαδηελεξγψλ νπζηψλ γίλεηαη θαηφπηλ εηδηθήο άδεηαο ηνπ δηεπζπληή ηνπ εξγαζηεξίνπ. Φεκηθά αληηδξαζηήξηα δελ πξέπεη λα δνθηκάδνληαη ή λα κπξίδνληαη. Όια ηα παξαζθεπαδφκελα αληηδξαζηήξηα ζεκαηνδνηνχληαη. Δχθιεθηεο, εθξεθηηθέο, δηαβξσηηθέο, ηνμηθέο θαη θαξθηλνγφλεο νπζίεο δελ απνξξίπηνληαη ζηηο απνρεηεχζεηο. Γελ απνζεθεχνληαη κεγάιεο πνζφηεηεο αληηδξαζηεξίσλ ζηα εξγαζηήξηα. Φηάιεο ππθλψλ νμέσλ κεηαθέξνληαη ζε πιαζηηθά δνρεία κε ηε ρξεζηκνπνίεζε αλειθπζηήξσλ θαη φρη απφ ηε ζθάια. Φηάιεο δηαιπηψλ πξέπεη λα απνζεθεχνληαη εληφο ησλ απαγσγψλ, θαη πάλησο, φρη ζε κεγάιεο πνζφηεηεο. Γελ πξέπεη λα εξγάδεηαη θαλείο κφλνο ηνπ. Γελ αθήλνληαη θαηά θαλφλα φξγαλα ζε ιεηηνπξγία θαηά ηε δηάξθεηα ηεο λχρηαο. Απαγνξεχεηαη απζηεξά ην θάπληζκα ζηνπο εξγαζηεξηαθνχο ρψξνπο. Απαγνξεχεηαη ε ρξεζηκνπνίεζε ηξνθψλ θαη πνηψλ εληφο ηνπ εξγαζηεξίνπ, ε ρξεζηκνπνίεζε γπάιηλσλ ζθεπψλ γηα πφζε θαη ηξνθή, θαζψο θαη ε απνζήθεπζε ηξνθψλ ή πνηψλ ζην ςπγείν απνζήθεπζεο ρεκηθψλ αληηδξαζηεξίσλ ηνπ εξγαζηεξίνπ. Απαγνξεχεηαη ε ρξήζε αλειθπζηήξσλ ζε πεξίπησζε ππξθαγηάο. Οη πφξηεο ησλ εξγαζηεξίσλ δελ θιεηδψλνληαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εξγαζίαο.
Τα κέζα πξνζηαζίαο (ππξνζβεζηήξεο, εθπιπληέο καηηψλ, θαηαηνληζηήξεο, θαξκαθεία θαη γεληθψο φια ηα ζρεηηθά πιηθά), πξέπεη λα δηαηεξνχληαη ζε θαηάζηαζε εηνηκφηεηαο. Αξηζκνί ηειεθψλσλ πξψηεο αλάγθεο βξίζθνληαη αλαξηεκέλνη θνληά ζηε ηειεθσληθή ζπζθεπή. Πποζηαηεςηικόρ εξοπλιζμόρ ηος πποζωπικού Πξνζηαζία θεθαιήο Οη εξγαδφκελνη νη νπνίνη θηλνχληαη ζε ρψξνπο φπνπ ππάξρεη θίλδπλνο λα κεηαθηλεζεί θάπνην αληηθείκελν απφ ηε ζέζε ηνπ θαη λα πέζεη απφ κεγάιν χςνο (φπσο απνζήθεο), είλαη ππνρξεσκέλνη λα θνξνχλ πξνζηαηεπηηθά θξάλε. Πξνζηαζία καηηψλ Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ καηηψλ απφ ρεκηθέο νπζίεο ή αληηθείκελα, νη εξγαδφκελνη πξέπεη λα θνξνχλ πξνζηαηεπηηθά γπαιηά ηα νπνία εθαξκφδνπλ θαιά γχξσ απφ ηα κάηηα θαη ην πξφζσπν ηνπ ρξήζηε. Πξέπεη λα θπιάζζνληαη ζε πξνζβάζηκα ζεκεία, λα επαλαηνπνζεηνχληαη ζηα ζεκεία απηά κεηά απφ θάζε ρξήζε ηνπο, λα δηαηεξνχληαη ζε θαιή θαηάζηαζε θαη λα αληηθαζηζηνχληαη άκεζα ζε πεξίπησζε θαηαζηξνθήο ηνπο. Οη εξγαδφκελνη πνπ θνξνχλ θαθνχο επαθήο πξέπεη λα είλαη ηδηαίηεξα πξνζεθηηθνί θαη λα ρξεζηκνπνηνχλ πξνζηαηεπηηθά γπαιηά. Πξνζηαζία αθνήο Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ απηηψλ απφ ην ζφξπβν ρξεζηκνπνηνχληαη σηναζπίδεο (ear plugs / ear muffs). Πξνζηαζία ρεξηψλ Οη εξγαδφκελνη ζηνπο εξγαζηεξηαθνχο ρψξνπο πξέπεη λα θνξνχλ γάληηα γηα ηελ πξνζηαζία ησλ ρεξηψλ ηνπο απφ ηηο ρεκηθέο νπζίεο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ. Πξηλ απφ θάζε ρξήζε ηα γάληηα πξέπεη λα είλαη ζε θαιή θαηάζηαζε, δειαδή λα κελ είλαη ηξππεκέλα ή ζθηζκέλα. Υπάξρνπλ δηάθνξα είδε γαληηψλ αλάινγα κε ηε ρξήζε ηνπο: Πιαζηηθά πνπ πξνζηαηεχνπλ απφ ειαθξψο δηαβξσηηθέο θαη εξεζηζηηθέο νπζίεο. Latex πνπ πξνζηαηεχνπλ απφ εξεζηζηηθέο νπζίεο. Πξνζνρή φκσο, νξηζκέλνη άλζξσπνη παξνπζηάδνπλ αιιεξγία ζην latex. Φπζηθφ θανπηζνχθ πνπ πξνζηαηεχνπλ απφ ειαθξψο δηαβξσηηθέο νπζίεο θαη απφ ειεθηξνπιεμία. Νενπξελίνπ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη θαηά ηελ εξγαζία κε δηαιχηεο, έιαηα θαη ειαθξψο δηαβξσηηθά πιηθά. Βακβαθεξά πνπ απνξξνθνχλ ηνλ ηδξψηα, δηαηεξνχλ ηα αληηθείκελα θαζαξά θαη είλαη βξαδπθιεγή. Ακηάληνπ πνπ είλαη ζεξκνκνλσηηθά αιιά είλαη θαηαζθεπαζκέλα απφ θαξθηλνγφλν πιηθφ. Zetex πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη αληί γηα ηα γάληηα απφ ακίαλην.
Τα γάληηα πξέπεη λα αθαηξνχληαη απφ ηα ρέξηα κε πξνζνρή ψζηε λα κελ έξρεηαη ε εμσηεξηθή ηνπο επηθάλεηα ζε επαθή κε ην δέξκα. Πξέπεη λα απνξξίπηνληαη ζε δνρεία πνπ πξννξίδνληαη γηα ηε ζπιινγή γαληηψλ. Πξνζηαζία πνδηψλ Οη εξγαδφκελνη, αλάινγα κε ην ρψξν ζηνλ νπνίν θηλνχληαη, πξέπεη λα θνξνχλ ηα θαηάιιεια παπνχηζηα ψζηε λα πξνζηαηεχνπλ ηα πφδηα ηνπο απφ ηξαπκαηηζκνχο απφ δηαβξσηηθά ρεκηθά, βαξηά αληηθείκελα, ειεθηξνπιεμία ή απφ νιηζζεξά δάπεδα. Τα παπνχηζηα πξέπεη λα θαιχπηνπλ θαη λα πξνζηαηεχνπλ νιφθιεξν ην πφδη. Υπάξρνπλ δηάθνξα είδε παπνπηζηψλ: Mε ελίζρπζε απφ αηζάιη ζηα δάρηπια, γηα πξνζηαζία απφ βαξηά αληηθείκελα. Απφ θανπηζνχθ ή πιαζηηθά θαιχκκαηα παπνπηζηψλ, γηα πξνζηαζία απφ δηαβξσηηθά ρεκηθά. Mκνλσκέλα, γηα πξνζηαζία απφ ειεθηξνπιεμία. Μπφηεο απφ θανπηζνχθ θαη μχιηλε ζφια, γηα πξνζηαζία απφ νιηζζεξά δάπεδα. Πξνζηαζία αλαπλεπζηηθνχ ζπζηήκαηνο Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ αλαπλεπζηηθνχ ζπζηήκαηνο ρξεζηκνπνηνχληαη κάζθεο νη νπνίεο δηαθέξνπλ αλάινγα κε ηε ρξήζε ηνπο, φπσο κάζθεο πνπ πξνζηαηεχνπλ απφ ηε ζθφλε, απφ ηνμηθέο νπζίεο θιπ. Πξνζηαηεπηηθά ξνχρα Δξγαζηεξηαθή ξφκπα (Lab coat) πνπ πξνζηαηεχεη ηα ξνχρα θαη ηελ επηδεξκίδα ησλ εξγαδνκέλσλ απφ ηηο ρεκηθέο νπζίεο πνπ κπνξεί λα ρπζνχλ ιφγσ αδέμηνπ ρεηξηζκνχ. Υπάξρνπλ δηάθνξεο εξγαζηεξηαθέο ξφκπεο: Βακβαθεξέο, νη νπνίεο πξνζηαηεχνπλ απφ αηρκεξέο θαη αλψκαιεο επηθάλεηεο. Δίλαη βξαδπθιεγείο. Μάιιηλεο, πξνζηαηεχνπλ απφ ζηαγφλεο ηεγκέλσλ πιηθψλ, κηθξέο πνζφηεηεο νμέσλ θαη κηθξέο θιφγεο. Σπλζεηηθέο, πξνζηαηεχνπλ απφ ζπίζεο θαη απφ ππέξπζξε θαη ππεξηψδε αθηηλνβνιία. Ψζηφζν, κεξηθνί δηαιχηεο κπνξεί λα δηαιχζνπλ κεξηθέο θαηεγνξίεο ζπλζεηηθψλ ηλψλ κεηψλνληαο ηηο πξνζηαηεπηηθέο ηδηφηεηεο ηεο ξφκπαο. Καηά ηελ επαθή κε θιφγεο θάπνηα είδε ζπλζεηηθψλ ηλψλ ιηψλνπλ πξνθαιψληαο επψδπλα εγθαχκαηα θαη απειεπζεξψλνπλ εξεζηζηηθνχο θαπλνχο. Αξγηιησκέλα θαη αλαθιαζηηθά ελδχκαηα, πξνζηαηεχνπλ απφ ηελ αθηηλνβνινχκελε ζεξκφηεηα. Οη εξγαζηεξηαθέο ξφκπεο πξέπεη λα είλαη ζρεδηαζκέλεο κε ηξφπν ψζηε λα απνκαθξχλνληαη εχθνια θαη γξήγνξα ζε πεξίπησζε αλάγθεο. Φαξαθηεξηζηηθά, αλαθέξνπκε φηη ππάξρνπλ θαη νη πνδηέο Aprons πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη αληί ησλ εξγαζηεξηαθψλ πνδηψλ. Δίλαη θαηαζθεπαζκέλεο απφ πιαζηηθφ ή θανπηζνχθ θαη πξνζηαηεχνπλ απφ δηαβξσηηθά πιηθά θαη εξεζηζηηθέο ρεκηθέο νπζίεο. Οη πνδηέο απηέο θνξηνχληαη πάλσ απφ ελδχκαηα πνπ θαιχπηνπλ ηα ρέξηα θαη ην ζψκα.
Βιβλιογραυία Τν εγρεηξίδην απηφ ζπληάρζεθε κε βάζε ηνπο δηεζλείο θαλφλεο εξγαζηεξίσλ. Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο αλαθεξφκαζηε ζην National Institutes of Health Biohazards Safety Guides (1974) United States Department of Health, Education and Welfare, Public Health Service, National Institutes of Health, United States Government Printing Office, Stock No 1740 00383. Επιτροπή Τγιεινής και Ασυάλειας ΣΥΜ