ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ 2η Ετήσια Έκθεση Αποτελεσμάτων Φεβρουάριος 2005 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...4 ΚΟ-Β-1: ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ...6 ΚΟ-Β-2: ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΓΟΡΑΣ... 11 ΚΟ-Β-3: EΛΞΗ ΠΟΛΕΩΝ... 17 ΚΟ-Β-4: ΕΠΙΠΕ Ο ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ... 22 ΚΟ-Β-5: ΕΠΙΠΕ Ο ΑΝΕΡΓΙΑΣ... 28 ΚΟ-Π-1: ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ... 32 ΚΟ-Π-2: ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΥΠΟ ΟΜΕΣ... 35 ΚΟ-Π-4: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ... 38 ΚΟ-Π-5: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ... 44 ΚΟ-Π-6: ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ... 48 ΚΟ-Π-7: ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ... 53 ΚΟ-Ε-1: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΗΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ... 56 ΚΟ-Ε-2: ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΥΝΑΜΙΚΟ... 66 ΚΟ-Ε-3: ΤΟΜΕΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ... 69 ΚΟ-Ε-5: ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ... 76 ΠΕ-Β-1: ΕΚΘΕΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΣΕ ΘΟΡΥΒΟ... 79 ΠΕ-Β-2: ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΣΗΡΑΓΓΩΝ ΕΠΙΠΕ Α CO & ΝΟ... 83 ΠΕ-Β-3: ΣΥΝΟΧΗ ΑΠΟΚΟΠΗ ΟΙΚΙΣΜΩΝ... 86 ΠΕ-Π-3: ΑΠΟΚΟΠΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ... 90 ΠΕ-Π-5: ΕΓΓΥΤΗΤΑ ΣΕ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ... 93 ΠΕ-Ε-1: ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ ΣΕ ΡΥΠΟΥΣ... 97 ΠΕ-Ε-2: ΙΑΣΤΑΥΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΞΟΝΑ ΜΕ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΝΕΡΑ...101 Ο -Β-1: ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟΣ ΦΟΡΤΟΣ...104 Ο -Β-2: ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ...108 Ο -Β-8: ΧΡΟΝΟΑΠΟΣΤΑΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΤΕΡΜΑΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ...110 ΧΑΡΤΕΣ Χάρτης 1: Ωφελούμενος πληθυσμός σε απόσταση 50 km από τα κέντρα των Νομών... 9 Χάρτης 2 : Ωφελούμενος πληθυσμός σε απόσταση 150 km από τα κέντρα των Περιφερειών..10 Χάρτης 3: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ ανά Περιφέρεια, 1996-2000...15 Χάρτης 4: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ ανά Νομό, 1996-2000...16 Χάρτης 5: Έλξη πόλεων με την πλήρη λειτουργία της Εγνατίας οδού...20 Χάρτης 5: Έλξη πόλεων με την πλήρη λειτουργία της Εγνατίας οδού...21 Χάρτης 6: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής του κατά κεφαλή ΑΕΠ και βαθμός σύγκλισης με το Ευρωπαϊκό μέσο ανά Περιφέρεια, 1996-2000...26 Χάρτης 7: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής του κατά κεφαλή ΑΕΠ και βαθμός σύγκλισης με το Ευρωπαϊκό μέσο ανά Νομό, 1996-2000...26 Χάρτης 7: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής του κατά κεφαλή ΑΕΠ και βαθμός σύγκλισης με το Ευρωπαϊκό μέσο ανά Νομό, 1996-2000...27 Χάρτης 8: Επίπεδο ανεργίας 1999-2003...31 Χάρτης 9: Προσπελάσιμα μέσα μεταφοράς στη Ζώνη IV, 2004...34 1

Χάρτης 10: Προσπελάσιμες Βιομηχανικές Περιοχές στη Ζώνη IV, 2004...37 Χάρτης 11: Ποσοστιαία μεταβολή του πληθυσμού των Περιφερειών της Χώρας, 1991-2001...41 Χάρτης 12: Ποσοστιαία μεταβολή του πληθυσμού των Νομών της Ζώνης Επιρροής IV, 1991-2001...42 Χάρτης 13: Ποσοστιαία μεταβολή του πληθυσμού των ΟΤΑ της Ζώνης Επιρροής IV, 1991-2001...42 Χάρτης 13: Ποσοστιαία μεταβολή του πληθυσμού των ΟΤΑ της Ζώνης Επιρροής IV, 1991-2001...43 Χάρτης 14: Μεταβολή πληθυσμού αστικών κέντρων της Ζώνης Επιρροής IV, 1991-2001...47 Χάρτης 15: Ιεραρχία αστικών κέντρων της Ζώνης Επιρροής IV, 2001...51 Χάρτης 16: Ιεραρχία αστικών κέντρων της Χώρας, 2001...52 Χάρτης 17: Πυκνότητα πληθυσμού, 2001...55 Χάρτης 18: Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία ανά Τομέα και ανά Νομό στη Ζώνη IV, 2002...64 Χάρτης 19: Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία το κλάδου των μεταφορών ανά Περιφέρεια, 2002...65 Χάρτης 20: Εργατικό υναμικό ανά Περιφέρεια, 2003...68 Χάρτης 21: Τομεακή Σύνθεση Απασχόλησης ανά Περιφέρεια της Ζώνης IV, 2003...74 Χάρτης 22: Απασχόληση σε εμπορικές δραστηριότητες και μεταφορές, 2003...75 Χάρτης 23: Λόγος εξαγωγών προς εισαγωγές, 2001...78 Χάρτης 24: Οικισμοί εντός ζώνης 200 μ. της Εγνατίας Οδού...82 Χάρτης 25: Σήραγγες στις οποίες προβλέπεται η εγκατάσταση αυτόματων μετρητών ατμοσφαιρικών ρύπων...85 Χάρτης 26: Αποκοπή Επικοινωνίας Φυσικών Περιοχών...92 Χάρτης 27: ιέλευση Εγνατίας Οδού από προστατευόμενες περιοχές...96 Χάρτης 28: Προβλεπόμενοι Σταθμοί Μέτρησης Ατμοσφαιρικών Ρύπων... 100 Χάρτης 29: ιασταυρώσεις του άξονα με επιφανειακά νερά... 103 Χάρτης 30: Κυκλοφοριακός Φόρτος 2004 Πρόβλεψη 2010 (EMHK)... 107 Χάρτης 31: Εκτιμούμενη μείωση χρονοαπόστασης... 112 2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το παρόν τεύχος αποτελεί τη 2 η Ετήσια Έκθεση για την εξέλιξη των βασικών μεγεθών των δεικτών που παρακολουθεί το Παρατηρητήριο και τους οποίους επεξεργάστηκε η Μονάδα του Παρατηρητηρίου εντός του έτους 2004. Η Έκθεση περιλαμβάνει τα δεδομένα 25 δεικτών, τα οποία παρουσιάζονται αναλυτικά για κάθε δείκτη σε ειδικό δελτίο αποτελέσματος. Το ελτίο Αποτελεσμάτων είκτη περιλαμβάνει τα ακόλουθα: Ορισμός - Σκοπιμότητα: Αναφέρονται συνοπτικά ο ορισμός του δείκτη και ο σκοπός παρακολούθησής του. Αποτελέσματα Εκτίμηση: Παρουσιάζονται όλα τα αποτελέσματα του δείκτη υπό τη μορφή πινάκων, διαγραμμάτων και χαρτών και γίνεται μια σύντομη εκτίμηση-αξιολόγηση των αποτελεσμάτων αυτών. Μεταδεδομένα: Περιγράφονται οι πηγές των δεδομένων και η μεθοδολογία υπολογισμού του δείκτη. Από τους 25 δείκτες που περιλαμβάνονται στην παρούσα Έκθεση η κατανομή τους ανά κατηγορία έχει ως εξής: 15 κοινωνικό-οικονομικοί, 7 περιβαλλοντικοί και 3 δείκτες λειτουργίας οδού. Επίσης, για 21 από τους 25 δείκτες έχει ολοκληρωθεί πλήρως ο υπολογισμός, με αναλυτικά δεδομένα που διαχειρίζεται και επεξεργάζεται το ίδιο το Παρατηρητήριο. Για 2 δείκτες περιλαμβάνονται μόνον προκαταρκτικά δεδομένα και αναμένεται ο ολοκληρωμένος υπολογισμός μετά την εκπόνηση ειδικών για το σκοπό αυτό μελετών. Τέλος, για άλλους 2 δείκτες περιλαμβάνονται δεδομένα που προέκυψαν με την εφαρμογή μοντέλων και εκπονήθηκαν στα πλαίσια της έρευνας ΑΠΘ-Παρατηρητήριο Εγνατίας Οδού Α.Ε., Χωρικές Επιπτώσεις Εγνατίας Οδού: Έκθεση Κατάστασης Ζωνών Επιρροής, 2004. 3

Οι δείκτες που περιλαμβάνονται στην παρούσα Έκθεση είναι ανά κατηγορία οι ακόλουθοι: α/α Κωδικός είκτης ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ 1 ΚΟ-Β-1 Ωφελούμενος πληθυσμός 2 ΚΟ-Β-2 Μέγεθος αγοράς 3 ΚΟ-Β-3 Έλξη πόλεων 4 ΚΟ-Β-4 Επίπεδο Ευημερίας (ΑΕΠ κατά κεφαλή) 5 ΚΟ-Β-5 Επίπεδο Ανεργίας 6 ΚΟ-Π-1 Προσπελάσιμα Μέσα Μεταφοράς 7 ΚΟ-Π-2 Προσπελάσιμες ΒΙΠΕ 8 ΚΟ-Π-4 Μεταβολή πληθυσμού ανά ήμο, Νομό και Περιφέρεια 9 ΚΟ-Π-5 Μεταβολή πληθυσμού αστικών κέντρων 10 ΚΟ-Π-6 Ιεραρχία αστικών κέντρων 11 ΚΟ-Π-7 Πυκνότητα Πληθυσμού 12 ΚΟ-Ε-1 Τομεακή Σύνθεση ΑΕΠ 13 ΚΟ-Ε-2 Εργατικό δυναμικό 14 ΚΟ-Ε-3 Τομεακή σύνθεση απασχόλησης 15 ΚΟ-Ε-5 Εξωτερικό εμπόριο ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ 16 ΠΕ-Β-1 Πληθυσμός που εκτίθεται σε θόρυβο 17 ΠΕ-Β-2 Ποιότητα ατμόσφαιρας σηράγγων 18 ΠΕ-Β-3 Συνοχή - Αποκοπή οικισμών 19 ΠΕ-Π-3 Αποκοπή επικοινωνίας φυσικών οικοσυστημάτων 20 ΠΕ-Π-5 Εγγύτητα σε προστατευόμενες περιοχές 21 ΠΕ-Ε-1 Επιβάρυνση ατμόσφαιρας σε ρύπους 22 ΠΕ-Ε-2 ιασταυρώσεις του άξονα με επιφανειακά νερά ΕΙΚΤΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Ο ΟΥ 23 Ο -Β-1 Κυκλοφοριακός φόρτος 24 Ο -Β-2 Σύνθεση κυκλοφορίας 25 Ο -Β-8 Χρονοαπόσταση μεταξύ πόλεων & τερματικών σταθμών 4

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Β-1: ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό που δυνητικά ωφελείται από τον άξονα. Ο ωφελούμενος πληθυσμός εκτιμάται, καταρχήν, σε συνάρτηση με την απόσταση επί του οδικού δικτύου και ειδικότερα: α) Ο πληθυσμός που ζει σε απόσταση 50 km από τις έδρες των Νομών, απόσταση που εκφράζει μια περιοχή με δυνατότητα καθημερινών μετακινήσεων και επομένως μια χωρο-λειτουργική ενότητα. β) Ο πληθυσμός που ζει σε απόσταση 150 km από τα κέντρα των Περιφερειών, απόσταση που εκφράζει μια ευρύτερη περιοχή με δυνατότητα συχνών μετακινήσεων και επομένως μια περιοχή με αυξημένες πιθανότητες λειτουργικών διασυνδέσεων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΥΝΗΤΙΚΑ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ, 2001 (σε απόσταση 50 km από τις Έδρες Νομών της Ζώνης Επιρροής ΙΙ) Πόλη Ωφελούμενος Πληθυσμός Ποσοστό 1 Ηγουμενίτσα 55.574 2% 2 Ιωάννινα 163.838 6% 3 Γρεβενά 126.950 5% 4 Κοζάνη 211.820 8% 5 Βέροια 390.603 15% 6 Θεσσαλονίκη 1.181.344 46% 7 Σέρρες 209.054 8% 8 Καβάλα 292.175 11% 9 Ξάνθη 261.213 10% 10 Κομοτηνή 236.590 9% 11 Αλεξανδρούπολη 145.310 6% Σύνολο Ωφελούμενου για 50 χλμ (χωρίς επικαλύψεις) 2.588.037 Σύνολο Ζώνης Επιροής ΙI 2.319.052 Σύνολο Ζώνης Επιροής ΙV 3.894.511 Πηγή εδομένων: ΕΣΥΕ, 2001 5

ΥΝΗΤΙΚΑ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ, 2001 σε απόσταση 150 km από τις Έδρες Περιφερειών Πόλη Ωφελούμενος Πληθυσμός Ποσοστό 1 Ιωάννινα 581.270 17% 2 Κοζάνη 2.178.632 62% 3 Θεσσαλονίκη 2.258.526 64% 4 Κομοτηνή 509.837 14% 5 Λάρισα 1.552.185 44% Σύνολο Ωφελούμενου για 150 χλμ (χωρίς επικαλύψεις) 3.517.605 Σύνολο Ζώνης Επιρροής ΙV 3.894.511 Πηγή εδομένων: ΕΣΥΕ, 2001 Ο πληθυσμός που βρίσκεται σε απόσταση 50 km από τις έδρες των Νομών διέλευσης του άξονα (Ζώνη ΙΙ) ανέρχεται σε 2.588.037 κατοίκους. Ο πληθυσμός αυτός είναι μεγαλύτερος κατά 12% σε σχέση με τον πληθυσμό της Ζώνης ΙΙ (Νομοί διέλευσης του άξονα) και αντιστοιχεί στα 2/3 του συνολικού πληθυσμού της Ζώνης ΙV και στο ¼ του πληθυσμού της χώρας. Από τις έδρες τον Νομών της Ζώνης ΙΙ ξεχωρίζει η Θεσσαλονίκη, η οποία έχει πρόσβαση στο 46% του συνολικά ωφελούμενου πληθυσμού. Αρκετές από τις υπόλοιπες πόλεις, όπως τα Ιωάννινα, η Βέροια, η Κομοτηνή, η Καβάλα και η Ξάνθη, έχουν πρόσβαση σε ποσοστό περισσότερο του 10% του ωφελούμενου πληθυσμού της Ζώνης ΙΙ. Ο πληθυσμός που βρίσκεται σε απόσταση 150 km από τις έδρες των Περιφερειών της Ζώνης ΙV ανέρχεται σε 3.517.605 κατοίκους. Ο πληθυσμός αυτός είναι μεγαλύτερος κατά 1.198.553 κατοίκους (ή κατά 52%) σε σχέση με το σύνολο της Ζώνης ΙΙ, αντιπροσωπεύει το 90% του συνολικού πληθυσμού της Ζώνης IV και πλησιάζει το 1/3 του πληθυσμού της Χώρας. Ως προς τα επιμέρους κέντρα των Περιφερειών, σε απόσταση 150 km επί του οδικού δικτύου η Θεσσαλονίκη έχει πρόσβαση σε πληθυσμό, περίπου, 2,3 εκ. κατοίκους, ποσοστό 64% του συνολικά ωφελούμενου πληθυσμού της Ζώνης ΙV. Για την ίδια απόσταση η Κοζάνη έχει πρόσβαση σε 2,2 εκ. κατοίκους, 62% του συνολικά ωφελούμενου πληθυσμού, δηλαδή λίγο λιγότερο από τον πληθυσμό στον οποίο έχει πρόσβαση η Θεσσαλονίκη για την ίδια απόσταση. Τα Ιωάννινα έχουν πρόσβαση στο 17% του συνολικά ωφελούμενου πληθυσμού, μέγεθος διπλάσιο του πληθυσμού της Περιφέρειας Ηπείρου. Η Κομοτηνή έχει πρόσβαση στο 14% του συνολικά ωφελούμενου πληθυσμού, λίγο λιγότερο από τον πληθυσμό της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. 6

ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκε ο πραγματικός πληθυσμός της απογραφής του 2001 (ΕΣΥΕ) και η γεωγραφική βάση δεδομένων του Παρατηρητηρίου. Μεθοδολογία υπολογισμού Ο υπολογισμός του δείκτη στηρίχθηκε στον συνδυασμό του γραμμικού επιπέδου του οδικού δικτύου και των πολυγώνων των ημοτικών ιαμερισμάτων τα οποία περιέχουν την πληροφορία του πραγματικού πληθυσμού των απογραφών της ΕΣΥΕ για τα έτη 1991 και 2001. Με αφετηρία τις πρωτεύουσες των Νομών της Ζώνης ΙΙ (συνολικά 11), εφαρμόζεται η επίλυση του οδικού δικτύου με όριο τα 50 km διαδρομών (γραμμικά τμήματα που πληρούν τη συνθήκη αναζήτησης) προς όλες τις δυνατές διαδρομές γύρω από κάθε αφετηρία. Στη συνέχεια επιλέγονται τα ημοτικά ιαμερίσματα που εφάπτονται με την επίλυση. Από το επιλεγμένο υποσύνολο των ημοτικών ιαμερισμάτων αθροίζεται ο πραγματικό πληθυσμός (2001) και χαρακτηρίζεται ως «Ωφελούμενος Πληθυσμός». Η επίλυση γίνεται μεμονωμένα για κάθε αφετηρία (πρωτεύουσα Νομού) ώστε να προσδιοριστούν οι περιπτώσεις επικάλυψης με περιοχές που «ωφελούνται» από δύο κέντρα ταυτόχρονα. Ως παραλλαγή της παραπάνω μεθοδολογίας εφαρμόζεται η επίλυση του οδικού δικτύου με απόσταση αναζήτησης στα 150 km και κέντρα αναφοράς (αφετηρίες) τις πρωτεύουσες των Περιφερειών της Ζώνης IV. 7

Χάρτης 1: Ωφελούμενος πληθυσμός σε απόσταση 50 km από τα κέντρα των Νομών ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ 8

Χάρτης 2 : Ωφελούμενος πληθυσμός σε απόσταση 150 km από τα κέντρα των Περιφερειών 9

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Β-2: ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) των Περιφερειών και των Νομών της Ζώνης IV. Ο δείκτης θεωρείται ότι εκφράζει το ΑΕΠ που είναι προσπελάσιμο από το σύστημα Εγνατία Οδός / Κάθετοι Άξονες, ως ένδειξη του μεγέθους της αγοράς, η οποία δυνητικά ενοποιείται από τη λειτουργία του συστήματος αυτού. Ο δείκτης αποτελεί μια ποσοτική εκτίμηση της δυνητικής επίδρασης του συστήματος Εγνατία Οδός / Κάθετοι Άξονες στην οικονομία της περιοχής μελέτης λόγω των επιδράσεων στην αύξηση της κινητικότητας των συντελεστών παραγωγής και στη βελτίωση της προσπελασιμότητας των αγορών. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ, 2002 σε εκατ. ΜΑ και εκατ.ευρώ NUTS Περιφέρεια εκ.ευρώ ΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ (%) ΣΤΟ ΑΕΠ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ (ΜΑ ) gr11 Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 5.952,7 6.757,0 4,32% gr12 Κεντρική Μακεδονία 24.840,6 27.280,1 17,46% gr13 υτική Μακεδονία 3.939,6 4.327,5 2,77% gr14 Θεσσαλία 7.941,1 9.081,7 5,81% gr21 Ήπειρος 3.474,0 3.820,5 2,45% gr22 Ιονίοι Νήσοι 2.413,9 2.652,2 1,70% gr23 υτική Ελλάδα 7.034,0 7.843,5 5,02% gr24 Στερεά Ελλάδα 10.096,1 11.358,2 7,27% gr25 Πελοπόννησος 7.701,0 8.391,5 5,37% gr31 Αττική 53.404,2 58.656,8 37,54% gr41 Βόρειο Αιγαίο 2.686,3 2.823,1 1,81% gr42 Νότιο Αιγαίο 4.558,5 5.005,9 3,20% gr43 Κρήτη 7.460,5 8.252,1 5,28% ZIV Ζώνη Επιρροής IV 46.148,0 51.266,8 32,81% gr Σύνολο Χώρας 141.502,4 156.250,1 100,00% Πηγή εδομένων: REGIO Database, Eurostat 2005 10

ΜΕΓΕΘΟΣ ΑΓΟΡΑΣ ΝΟΜΩΝ ΖΩΝΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV, 2002 σε εκατ. ΜΑ και εκατ. Ευρώ NUTS Nομός εκ. Ευρώ ΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ (%) ΣΤΟ ΑΕΠ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ (ΜΑ ) gr111 Έβρου 1.663,6 1.859,4 1,2% gr112 Ξάνθης 925,2 1.081,2 0,7% gr113 Ροδόπης 939,4 1.088,0 0,7% gr114 ράμας 836,4 954,2 0,6% gr115 Καβάλας 1.588,1 1.774,2 1,1% gr121 Ημαθίας 1.544,4 1.714,8 1,1% gr122 Θεσσαλονίκης 16.625,0 18.119,0 11,6% gr123 Κιλκίς 1.008,0 1.136,1 0,7% gr124 Πέλλας 1.388,3 1.568,7 1,0% gr125 Πιερίας 1.163,2 1.296,5 0,8% gr126 Σερρών 1.722,8 1.906,2 1,2% gr127 Χαλκιδικής 1.388,9 1.538,8 1,0% gr131 Γρεβενών 391,5 436,7 0,3% gr132 Καστοριάς 640,4 705,3 0,5% gr133 Κοζάνης 2.236,6 2.466,7 1,6% gr134 Φλώρινας 671,0 718,8 0,5% gr141 Καρδίτσας 1.182,8 1.326,3 0,8% gr142 Λάρισας 3.175,6 3.624,5 2,3% gr143 Μαγνησίας 2.281,3 2.650,0 1,7% gr144 Τρικάλων 1.301,4 1.480,9 0,9% gr211 Άρτας 591,6 669,6 0,4% gr212 Θεσπρωτίας 429,3 458,4 0,3% gr213 Ιωαννίνων 1.842,5 2.028,4 1,3% gr214 Πρέβεζας 610,6 664,1 0,4% ZIV Ζώνη Επιρροής IV 46.148,0 51.266,8 32,8% gr Σύνολο Χώρας 141.502,4 156.250,1 100,0% Πηγή εδομένων: REGIO Database, Eurostat 2005 11

ΑΕΠ σε εκ. Ευρώ 1995 2002 (σταθερές τιμές 1995) 120.000 80.000 εκ. 40.000 0 ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Το 2002, το ΑΕΠ που παρήχθη συνολικά στις 5 Περιφέρειες της Ζώνης ΙV ήταν 46.148 εκ., το 1/3 του συνολικού εθνικού ΑΕΠ. Την περίοδο 1996-2000, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ της Ζώνης IV σε σταθερές τιμές ήταν λίγο μικρότερος από τον αντίστοιχο της Χώρας. Η Κεντρική Μακεδονία παρήγαγε 53,2% του ΑΕΠ της Ζώνης ΙV και ακολουθούν η Θεσσαλία (17,9%) και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (13,2%). Η υτική Μακεδονία και η Ήπειρος έχουν τη μικρότερη συμμετοχή στην παραγωγή του ΑΕΠ της Ζώνης ΙV (8,4% και 7,5% αντιστοίχως). Στην πενταετία 1996 2000, τρεις Περιφέρειες παρουσίασαν μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής ίσο ή μεγαλύτερο του μέσου Χώρας (Ήπειρος, υτική και Κεντρική Μακεδονία) και οι άλλες δύο μικρότερη. Οι τρεις αυτές Περιφέρειες, στην τριετία 2000-2002, παρουσίασαν μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής μεγαλύτερο του αντίστοιχου της χώρας. Σε επίπεδο Νομών, ο Νομός Θεσσαλονίκης συμμετέχει με το μεγαλύτερο ποσοστό (περισσότερο του 1/3). Όλοι οι άλλοι συμμετέχουν με ποσοστό από μόλις 1% (Νομοί Θεσπρωτίας και Γρεβενών) έως 7,1% (Νομός Λάρισας). Οι Νομοί Γρεβενών και Θεσπρωτίας έχουν το μικρότερο μέγεθος αγοράς. Την πενταετία 1996-2000 μεγάλη αύξηση παρουσίασαν οι Νομοί Γρεβενών, Φλώρινας και Ιωαννίνων (10,4%, 9,1% και 8,3% αντίστοιχα) και αύξηση μεγαλύτερη του μέσου Χώρας οι Νομοί Έβρου, Χαλκιδικής, Ροδόπης, Κιλκίς, Θεσπρωτίας, Πρέβεζας και Θεσσαλονίκης. Μείωση του ΑΕΠ σε σταθερές τιμές παρουσίασαν οι Νομοί ράμας, Ημαθίας και Πέλλας. Την τριετία 2000-2002 ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ παρουσιάζεται μεγαλύτερος του αντίστοιχου εθνικού στους περισσότερους Νομούς της Ηπείρου (Θεσπρωτίας, Πρέβεζας και Ιωαννίνων), της υτικής Μακεδονίας (Φλώρινας, Καστοριάς και Κοζάνης) καθώς και στο Νομό Θεσσαλονίκης. 12

ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Οι τιμές του ΑΕΠ σε ΜΑ και σε ευρώ (τρέχουσες τιμές) καθώς και οι αποπληθωριστές του ΑΕΠ, προέρχονται από τη βάση δεδομένων της Eurostat, 2005. Μεθοδολογία Το ΑΕΠ της Ζώνης IV προκύπτει ως άθροισμα του ΑΕΠ των πέντε Περιφερειών της Ζώνης. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ προκύπτει από την εφαρμογή του τύπου του αποπληθωρισμού στις σταθερές τιμές του ΑΕΠ (τιμές 1995). Οι σταθερές τιμές υπολογίστηκαν με τη χρήση των αποπληθωριστών, που υπολογίζει η Eurostat για κάθε Χώρα. Σύμφωνα με τη Εurostat (Eurostat, Statistics in Focus, Theme 2, 56/2002), η σύγκριση οικονομικών μεγεθών σε διακρατικό και διαπεριφερειακό επίπεδο με βάση το ΑΕΠ σε ορισμένο έτος είναι θεμιτό να γίνεται σε όρους Μονάδων Αγοραστικής ύναμης (ΜΑ ). Το ΑΕΠ σε όρους ΜΑ δεν είναι θεμιτό, όμως, να συγκρίνεται μεταξύ διαφορετικών ετών. Η προσέγγιση της διαχρονικής μεταβολής των οικονομικών μεγεθών πρέπει να γίνεται με βάση το ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους, δηλαδή σε σταθερές τιμές, όπου γίνεται ρητή προσαρμογή των μεταβολών των τιμών μεταξύ των ετών. 13

Χάρτης 3: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ ανά Περιφέρεια, 1996-2000 14

Χάρτης 4: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ ανά Νομό, 1996-2000 15

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Β-3: EΛΞΗ ΠΟΛΕΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει, με τη χρήση ενός μοντέλου βαρύτητας, τη δυνητική έλξη ανάμεσα στα αστικά κέντρα και τις πρωτεύουσες Νομών της Ζώνης IV σε συνάρτηση (α) με τη χιλιομετρική απόστασή τους επί του οδικού δικτύου, (β) με τη χρονοαπόσταση μεταξύ τους. Σε πρώτο στάδιο εκτιμάται ο δείκτης σε συνάρτηση με τη χιλιομετρική απόσταση για την κατάσταση πριν και μετά τη λειτουργία της Εγνατίας Οδού. Και στις δύο περιπτώσεις λαμβάνεται υπόψη ο πληθυσμός της Απογραφής ΕΣΥΕ του 2001, ώστε να καταγραφεί η μεταβολή της έλξης (βαρύτητας) που επέρχεται από τις βελτιώσεις της χιλιομετρικής που επιφέρει η κατασκευή της Εγνατίας Οδού. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΥΝΗΤΙΚH ΕΛΞΗ ΜΕΤΑΞΥ ΠΟΛΕΩΝ ΖΩΝΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV Πόλη Πληθυσμός 2001 είκτης πριν την ΕΟ είκτης με την ΕΟ 2004 είκτης με την ολοκλήρωση της ΕΟ Ορεστιάδα 15.246 0,23 0,22 0,23 Αλεξανδρούπολη 48.885 1,63 1,62 1,64 Κομοτηνή 43.326 2,67 2,63 2,64 Ξάνθη 45.111 3,49 3,45 3,33 Καβάλα 58.663 5,99 5,94 6,21 ράμα 42.501 4,10 4,16 4,33 Σέρρες 54.266 9,33 9,36 9,35 Θεσσαλονίκη (ΕΠΘ) 981.933 72,54 73,89 74,75 Πολύγυρος 5.040 1,43 1,43 1,43 Κιλκίς 17.430 8,02 8,02 8,03 Αλεξάνδρεια 13.229 6,71 6,46 6,84 Γιαννιτσά 26.296 11,77 11,73 11,81 Βέροια 42.794 13,31 13,32 13,71 Έδεσσα 18.253 2,85 2,88 2,89 Νάουσα 19.870 5,66 5,70 5,74 Κατερίνη (ΠΣ) 54.941 13,61 13,76 13,78 Κοζάνη 35.242 4,24 5,12 5,11 Πτολεμαϊδα 28.679 3,14 3,78 3,80 Τύρναβος 11.116 6,06 6,07 5,81 Λάρισα 124.394 19,03 19,09 18,92 Τρίκαλα 48.686 6,19 6,20 6,29 Καρδίτσα 32.031 4,07 4,07 4,11 Βόλος (ΠΣ) 124.639 8,96 9,00 9,02 16

Πόλη Πληθυσμός 2001 είκτης πριν την ΕΟ είκτης με την ΕΟ 2004 είκτης με την ολοκλήρωση της ΕΟ Φλώρινα 14.279 1,06 1,10 1,09 Γρεβενά 10.177 1,08 1,21 1,17 Καστοριά 14.813 0,73 0,78 0,78 Ιωάννινα (ΠΣ) 75.179 2,39 2,58 2,99 Άρτα 19.435 0,69 0,72 0,75 Πρέβεζα 16.321 0,47 0,49 0,51 Ηγουμενίτσα 8.722 0,22 0,23 0,34 Πηγή εδομένων: ΕΣΥΕ 2001 (ΕΠΘ) Ευρύτερη Περιοχή Θεσσαλονίκης & (ΠΣ) Πολεοδομικό Συγκρότημα Η Θεσσαλονίκη παρουσιάζει τον μεγαλύτερο δείκτη τόσο πριν, όσο και μετά τη λειτουργία της Εγνατίας Οδού και ακολουθούν η Λάρισα, που είναι η τρίτη σε μέγεθος πόλη της Ζώνης IV, και τρία κέντρα της Κεντρικής Μακεδονίας (Κατερίνη, Βέροια και Γιαννιτσά), που βρίσκονται κοντά στο γεωμετρικό κέντρο του άξονα. Σε σχέση με την κατάσταση πριν τη λειτουργία της Εγνατίας Οδού, σαφή βελτίωση του δείκτη παρουσιάζουν η Θεσσαλονίκη, καθώς και τα δύο περιφερειακά κέντρα του υτικού τομέα (Κοζάνη και Ιωάννινα), τα οποία βρίσκονται στην περιοχή όπου μειώνονται σημαντικά οι χιλιομετρικές αποστάσεις λόγω της χάραξης του άξονα. Οι πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παρουσιάζουν σχεδόν μηδενική ή αρνητική μεταβολή του δείκτη, αφού η χάραξη της Εγνατίας Οδού ταυτίζεται στο μεγαλύτερο μέρος με το παλιότερο εθνικό οδικό δίκτυο. ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκε ο πραγματικός πληθυσμός της απογραφής του 2001 (ΕΣΥΕ) και η γεωγραφική βάση δεδομένων του Παρατηρητηρίου της ΕΟΑΕ. Μεθοδολογία Αρχικά δημιουργήθηκε η μήτρα των αποστάσεων επί του οδικού δικτύου μεταξύ των αστικών κέντρων της Ζώνης IV, με τη χρήση του Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών του Παρατηρητηρίου. Οι αποστάσεις αυτές υπολογίστηκαν με βάση τρία σενάρια: χωρίς την Εγνατία Οδό, με τα τμήματα της Εγνατίας Οδού που είχαν παραδοθεί μέχρι το τέλος του 2004 και με την Εγνατία Οδό σε πλήρη ανάπτυξη. Ο δείκτης προκύπτει από την εφαρμογή κατάλληλου μοντέλου βαρύτητας, το οποίο εξαρτάται από τις χρονοαποστάσεις και τον πληθυσμό των αστικών κέντρων. 17

ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ (m) ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΤΗΣ ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΝΑΤΙΑ Ο Ο ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ Ορεστιάδα Αλεξανδρούπολη Κομοτηνή Ξάνθη Καβάλα ράμα Σέρρες Θ εσσαλονίκη Πολύγυρος Κιλκίς Αλεξάνδρεια Γιαννιτσά Βέροια Έδεσσα Νάουσα 18 Ορεστιάδα 0 Αλεξανδρούπολη 115.368 0 Κομοτηνή 174.075 58.707 0 Ξάνθη 222.293 106.925 48.218 0 Καβάλα 282.052 166.684 107.977 59.759 0 ράμα 318.758 203.390 144.683 96.465 36.706 0 Σέρρες 386.857 271.489 212.782 164.564 104.805 68.099 0 Θεσσαλονίκη (ΕΠΘ) 434.693 319.325 260.618 212.400 152.641 179.589 84.385 0 Πολύγυρος 461.566 346.198 287.491 239.273 179.514 172.241 179.059 61.798 Κιλκίς 457.277 341.909 283.202 234.984 175.225 169.430 101.331 47.995 109.793 0 Αλεξάνδρεια 482.881 367.513 308.806 260.588 200.829 200.696 132.597 51.673 113.471 88.283 0 Γιαννιτσά 475.437 360.069 301.362 253.144 193.385 193.716 125.617 51.072 112.870 87.423 37.100 0 Βέροια 503.683 388.315 329.608 281.390 221.631 221.581 153.482 72.559 134.357 124.013 25.438 62.538 0 Έδεσσα 549.366 433.998 375.291 327.073 267.314 228.433 160.334 118.242 180.040 122.203 70.354 37.114 45.683 0 Νάουσα 523.242 407.874 349.167 300.949 241.190 241.140 173.041 92.118 153.916 143.572 44.997 51.502 19.559 38.995 0 Κατερίνη (ΠΣ) 502.642 387.274 328.567 280.349 220.590 257.296 152.353 71.430 133.228 122.882 57.021 91.859 76.864 122.547 96.423 Κοζάνη 554.887 439.519 380.812 332.594 272.835 309.541 269.574 123.507 185.305 168.243 83.866 144.914 57.998 103.681 77.557 Πτολεμαϊδα 572.301 456.933 398.226 341.166 290.249 317.317 222.109 140.949 202.747 188.962 100.679 137.779 75.717 60.532 95.294 Τύρναβος 608.117 492.749 434.042 385.824 326.065 353.013 257.809 173.424 235.222 221.419 153.798 190.106 174.539 225.206 194.907 Λάρισα 587.772 472.404 413.697 365.479 305.720 342.426 237.483 156.560 218.358 208.012 136.934 173.242 157.675 208.342 178.043 Τρίκαλα 648.194 532.826 474.119 425.901 366.142 402.848 297.905 216.982 278.780 268.434 197.356 233.664 218.097 268.764 238.465 Καρδίτσα 674.162 558.794 500.087 451.869 392.110 428.816 323.873 242.950 304.748 294.402 223.324 259.632 244.065 294.732 264.433 Βόλος (ΠΣ) 646.396 531.028 472.321 424.103 360.074 402.136 291.836 213.022 274.820 255.445 193.396 229.705 214.137 266.050 233.962 Φλώρινα 592.713 477.345 418.638 370.420 310.661 337.609 242.405 158.020 219.818 253.059 154.484 106.948 129.046 70.356 109.180 Γρεβενά 613.635 498.267 439.560 391.342 367.658 316.097 343.007 182.255 244.053 226.991 142.614 203.662 116.746 162.429 136.305 Καστοριά 639.836 524.468 465.761 417.543 357.784 394.490 354.523 208.456 270.254 253.192 168.815 229.863 142.947 108.272 162.506 Ιωάννινα (ΠΣ) 705.511 590.143 531.436 483.218 423.459 460.165 420.198 274.131 335.929 318.867 234.490 295.538 208.622 254.305 228.181 Άρτα 780.795 665.427 606.720 558.502 498.743 535.449 495.482 349.415 411.213 394.151 309.774 370.822 283.906 329.589 303.465 Πρέβεζα 809.416 694.048 635.341 587.123 527.364 564.070 524.103 378.036 439.834 422.772 338.395 399.443 312.527 358.210 332.086 Ηγουμενίτσα 773.397 658.029 599.322 551.104 491.345 528.051 488.084 342.017 403.815 386.753 302.376 363.424 276.508 322.191 296.067

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΕΙΚΤΗΣ ΚΟ-Β-3: ΑΠΟΣΤΑΣΕΙΣ (m) ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΤΗΣ ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΝΑΤΙΑ Ο Ο ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ Κατερίνη (ΠΣ) Κοζάνη Πτολεμαϊδα Τύρναβος Λάρισα Τρίκαλα Καρδίτσα Βόλος (ΠΣ) Φλώρινα Γρεβενά Καστοριά Ιωάννινα (ΠΣ) Άρτα Πρέβεζα Ηγουμενίτσα Ορεστιάδα Αλεξανδρούπολη Κομοτηνή Ξάνθη Καβάλα ράμα Σέρρες Θεσσαλονίκη (ΕΠΘ) Πολύγυρος Κιλκίς Αλεξάνδρεια Γιαννιτσά Βέροια Έδεσσα Νάουσα Κατερίνη (ΠΣ) 0 Κοζάνη 127.768 0 Πτολεμαϊδα 145.182 28.568 0 Τύρναβος 101.994 106.091 134.659 0 Λάρισα 85.130 212.898 241.466 16.864 0 Τρίκαλα 145.552 273.320 301.888 77.286 60.422 0 Καρδίτσα 171.520 299.288 327.856 103.254 86.390 25.968 0 Βόλος (ΠΣ) 141.592 274.507 303.075 78.473 61.609 120.420 112.910 0 Φλώρινα 205.910 83.907 59.663 307.904 291.040 351.462 377.430 347.502 0 Γρεβενά 186.516 58.748 74.988 77.286 60.422 82.072 108.040 333.255 148.859 0 Καστοριά 212.717 84.949 87.251 191.040 297.847 171.837 197.805 292.257 65.997 89.765 0 Ιωάννινα (ΠΣ) 267.029 150.624 166.864 198.763 181.899 121.477 147.445 241.897 240.735 91.876 196.594 0 Άρτα 342.313 225.908 242.148 274.047 257.183 196.761 222.729 317.181 316.019 167.160 271.878 75.284 0 Πρέβεζα 370.934 254.529 270.769 302.668 285.804 225.382 251.350 345.802 344.640 195.781 300.499 103.905 49.198 0 Ηγουμενίτσα 334.915 218.510 234.750 266.649 249.785 189.363 215.331 309.783 308.621 159.762 264.480 67.886 113.365 90.827 0 19

Χάρτης 5: Έλξη πόλεων με την πλήρη λειτουργία της Εγνατίας οδού 20

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Β-4: ΕΠΙΠΕ Ο ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) των Περιφερειών και των Νομών της Ζώνης IV. Το κκαεπ αποτελεί βασική συνιστώσα του επιπέδου ανάπτυξης και ευημερίας μιας Περιφέρειας. Η σύγκριση με το μέσο κκαεπ της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί βασική παράμετρο της οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΕ Ο ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ, 2002 ΑΕΠ/κάτοικο σε ΜΑ και Ευρώ (Μονάδες Αγοραστικής ύναμης) NUTS ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Ευρώ ΜΑ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ Μ.Ο. ΕΕ25 (ΜΑ ) gr11 Ανατολική Μακεδονία, Θράκη 9.848,7 12.542,7 59,2% gr12 Κεντρική Μακεδονία 13.151,2 16.748,6 79,1% gr13 υτική Μακεδονία 13.413,0 17.082,0 80,7% gr14 Θεσσαλία 10.787,2 13.738,0 64,9% gr21 Ήπειρος 10.323,9 13.147,9 62,1% gr22 Ιόνια Νησιά 11.283,1 14.369,5 67,9% gr23 υτική Ελλάδα 9.716,7 12.374,6 58,4% gr24 Στερεά Ελλάδα 18.081,1 23.027,0 108,8% gr25 Πελοπόννησος 12.868,7 16.388,8 77,4% gr41 Βόρειο Αιγαίο 13.191,4 16.799,8 79,4% gr42 Νότιο Αιγαίο 15.203,7 19.362,5 91,5% gr43 Κρήτη 12.524,7 15.950,7 75,3% ZIV Ζώνη Επιρροής IV 11.916,2 15.175,8 71,7% gr Σύνολο Χώρας 12.922,4 16.457,1 77,7% EU15 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ15) 24.130,4 23.163,9 109,4% EU25 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ25) 21.171,6 21.171,6 100,0% Πηγή εδομένων: REGIO Database, Eurostat 2005 21

ΕΠΙΠΕ Ο ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ, 2002 ΑΕΠ/κάτοικο σε ΜΑ και Ευρώ (Μονάδες Αγοραστικής ύναμης) ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ NUTS ΝΟΜΟΣ Ευρώ ΜΑ Μ.Ο. ΕΕ25 (ΜΑ ) gr111 Έβρος 11.214,9 14.282,6 67,5% gr112 Ξάνθη 8.962,8 11.414,4 53,9% gr113 Ροδόπη 8.478,4 10.797,6 51,0% gr114 ράμα 8.242,5 10.497,1 49,6% gr115 Καβάλα 11.297,0 14.387,2 68,0% gr121 Ημαθία 10.807,9 13.764,2 65,0% gr122 Θεσσαλονίκη 15.180,2 19.332,6 91,3% gr123 Κιλκίς 11.629,5 14.810,6 70,0% gr124 Πέλλα 9.588,4 12.211,2 57,7% gr125 Πιερία 9.173,3 11.682,5 55,2% gr126 Σέρρες 8.919,0 11.358,7 53,7% gr127 Χαλκιδική 13.981,3 17.805,7 84,1% gr131 Γρεβενά 12.143,0 15.464,6 73,0% gr132 Καστοριά 11.975,6 15.251,3 72,0% gr133 Κοζάνη 14.546,3 18.525,2 87,5% gr134 Φλώρινα 12.372,8 15.757,2 74,4% gr141 Καρδίτσα 9.948,6 12.669,9 59,8% gr142 Λάρισα 11.278,5 14.363,6 67,8% gr143 Μαγνησία 11.180,0 14.238,2 67,3% gr144 Τρίκαλα 9.885,2 12.589,2 59,5% gr211 Άρτα 8.142,5 10.369,8 49,0% gr212 Θεσπρωτία 9.932,5 12.649,5 59,7% gr213 Ιωάννινα 11.305,6 14.398,1 68,0% gr214 Πρέβεζα 10.591,3 13.488,4 63,7% ZIV Ζώνη Επιρροής IV 11.916,2 15.175,8 71,7% gr Σύνολο Χώρας 12.922,4 16.457,1 77,7% EU15 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ15) 24.130,4 23.163,9 109,4% EU25 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ25) 21.171,6 21.171,6 100,0% Πηγή εδομένων: REGIO Database, Eurostat 2005 Το 2002, το μέσο κκαεπ της Ζώνης IV ήταν 11.916,2, χαμηλότερο από το κκαεπ της Χώρας (12.922,4 ). Σε Μονάδες Αγοραστικής ύναμης το ΑΕΠ της Ζώνης IV αντιστοιχούσε σε 71,7 % του μέσου κκαεπ της Ε.Ε.15. Σε επίπεδο Περιφέρειας, το μεγαλύτερο κκαεπ είχε η Κεντρική Μακεδονία και το μικρότερο κκαεπ η Ήπειρος. Σε ό,τι αφορά τον βαθμό σύγκλισης με την Ευρώπη των 25, η υτική και η Κεντρική Μακεδονία βρίσκονται σε λίγο καλύτερη κατάσταση σε σχέση με το μέσο Χώρας (80,7 και 79,1 % αντίστοιχα έναντι 77,7%). Φτωχότερες εμφανίζονται οι Περιφέρειες Θεσσαλίας, Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, και Ηπείρου, στις οποίες το κκαεπ κινείται σε επίπεδα αρκετά χαμηλότερα από τον εθνικό μέσο όρο και πολύ χαμηλότερα από το μέσο ευρωπαϊκό όρο. 22

ΑΕΠ ανά κάτοικο σε Ευρώ, 1995 2002 (σταθερές τιμές 1995) 25.000 20.000 ανά κάτοικο 15.000 10.000 5.000 0 Ζώνη Επιρροής IV Σύνολο Χώρας Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ15) Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ25) 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Την περίοδο 1996-00 και σε σταθερές τιμές, το κκαεπ αυξήθηκε σε όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV (3,1%) με μεγαλύτερο ετήσιο ρυθμό στην Ήπειρο (5,8%) και μικρότερο στη Θεσσαλία (2,3%). Την τριετία 2000-02, ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής της Ζώνης IV παρουσίασε μικρή αύξηση (3,3%), παραμένει όμως κάτω από τον αντίστοιχο δείκτη της Χώρας (3,8%). Μεγαλύτερη αύξηση παρουσίασε η υτική Μακεδονία και μικρότερη η Θεσσαλία. Από τους Νομούς, το μεγαλύτερο κκαεπ είχε ο Νομός Θεσσαλονίκης (15.180,2 ) και το μικρότερο ο Νομός Άρτας (8.142,5 ). Ο βαθμός σύγκλισης με το μέσο της ΕΕ25 ήταν καλύτερος στους Νομούς Θεσσαλονίκης και Κοζάνης (91,3% και 87,5% αντίστοιχα). Την πενταετία 1996-2000, βελτίωση παρουσίασαν οι σχετικά φτωχότεροι νομοί (Γρεβενά, Ιωάννινα, Θεσπρωτία, Φλώρινα). Σε τρεις Νομούς ( ράμας, Ημαθία και Πέλλα) το κκαεπ σε σταθερές τιμές μειώθηκε. Αντίθετα, την τριετία 2000-02, σε όλους τους Νομούς αυξήθηκε το ΑΕΠ σε σταθερές τιμές. Χαμηλότερος ετήσιος ρυθμός παρουσιάστηκε στην Ξάνθη (0,7%) και μεγαλύτερος στη Θεσπρωτία (6,1%). 23

ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Οι τιμές του κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ΜΑ και σε ευρώ (τρέχουσες τιμές), καθώς και οι αποπληθωριστές του ΑΕΠ προέρχονται από τη βάση δεδομένων της Eurostat, 2005. Μεθοδολογία Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκαν οι τιμές της Eurostat. Το κκαεπ της Ζώνης IV προκύπτει ως ο λόγος του ΑΕΠ των πέντε Περιφερειών της Ζώνης διά του μέσου ετήσιου πληθυσμού των πέντε περιφερειών, όπως αυτός παρέχεται από την Eurostat. Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του κκαεπ προκύπτει από την εφαρμογή του τύπου του αποπληθωρισμού στις σταθερές τιμές του ΑΕΠ (τιμές 1995). Οι σταθερές τιμές υπολογίστηκαν με τη χρήση των αποπληθωριστών, που υπολογίζει η Eurostat για κάθε Χώρα. Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία της Ε.Ε. (Eurostat, Statistics in Focus, Theme 2, 56/2002), η εκτίμηση του βαθμού σύγκλισης χωρών, περιφερειών και άλλων γεωγραφικών ενοτήτων με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ορισμένο έτος είναι θεμιτό να γίνεται σε όρους Μονάδων Αγοραστικής ύναμης. Το ΑΕΠ σε όρους ΜΑ δεν είναι θεμιτό, όμως, να συγκρίνεται μεταξύ διαφορετικών ετών. Η προσέγγιση της διαχρονικής μεταβολής του βαθμού σύγκλισης πρέπει να γίνεται με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους, δηλαδή σε σταθερές τιμές, όπου γίνεται ρητή προσαρμογή των μεταβολών των τιμών μεταξύ των ετών. 24

Χάρτης 6: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής του κατά κεφαλή ΑΕΠ και βαθμός σύγκλισης με το Ευρωπαϊκό μέσο ανά Περιφέρεια, 1996-2000 25

Χάρτης 7: Ετήσιος ρυθμός μεταβολής του κατά κεφαλή ΑΕΠ και βαθμός σύγκλισης με το Ευρωπαϊκό μέσο ανά Νομό, 1996-2000 26

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Β-5: ΕΠΙΠΕ Ο ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει το ποσοστό των ανέργων στο σύνολο του ενεργού πληθυσμού ανά Περιφέρεια της Ζώνης IV. Το ποσοστό ανεργίας θεωρείται από τους βασικότερους δείκτες της κοινωνικής κατάστασης μιας περιοχής. Η σύγκριση με το μέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί βασική παράμετρο της κοινωνικής συνοχής των περιφερειών της Ευρώπης. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΕΠΙΠΕ Ο ΑΝΕΡΓΙΑΣ NUTS Περιφέρεια Ανεργία 2003 gr11 Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 10,3% gr12 Κεντρική Μακεδονία 10,1% gr13 υτική Μακεδονία 16,1% gr14 Θεσσαλία 9,7% gr21 Ηπειρος 11,0% gr22 Ιονίοι Νήσοι 11,0% gr23 υτική Ελλάδα 8,9% gr24 Στερεά Ελλάδα 8,6% gr25 Πελοπόννησος 7,7% gr31 Αττική 8,7% gr41 Βόρειο Αιγαίο 7,4% gr42 Νότιο Αιγαίο 10,9% gr43 Κρήτη 6,8% ZIV Ζώνη Επιρροής IV 10,6% gr Σύνολο Χώρας 9,3% EU15 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ15) 8,1% EU25 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ25) 9,1% Πηγή εδομένων: EUROSTAT, REGIO Database, 2005 27

ΕΠΙΠΕ Ο ΑΝΕΡΓΙΑΣ NUTS Περιφέρεια Ανεργία 1999 Ανεργία 2003 Ποσοστιαία Μεταβολή Ανεργίας 1999-2003 gr11 Ανατολική Μακεδονία και Θράκη 12,4% 10,3% -16,9% gr12 Κεντρική Μακεδονία 11,7% 10,1% -13,7% gr13 υτική Μακεδονία 14,5% 16,1% 11,0% gr14 Θεσσαλία 12,9% 9,7% -24,8% gr21 Ηπειρος 14,0% 11,0% -21,4% gr22 Ιονίοι Νήσοι 8,6% 11,0% 27,9% gr23 υτική Ελλάδα 11,4% 8,9% -21,9% gr24 Στερεά Ελλάδα 13,4% 8,6% -35,8% gr25 Πελοπόννησος 7,8% 7,7% -1,3% gr31 Αττική 12,7% 8,7% -31,5% gr41 Βόρειο Αιγαίο 10,9% 7,4% -32,1% gr42 Νότιο Αιγαίο 11,4% 10,9% -4,4% gr43 Κρήτη 8,2% 6,8% -17,1% ΖIV Ζώνη Επιρροής IV 12,4% 10,6% -14,6% gr Σύνολο Χώρας 11,9% 9,3% -21,8% Πηγή εδομένων: EUROSTAT, REGIO Database, 2005 Επίπεδο ανεργίας της Χώρας και της Ζώνης Επιρροής IV 1999-2003 15% Ποσοστό ανεργίας 10% 5% Ζώνη Επιρροής IV Σύνολο Χώρας 0% 1999 2000 2001 2002 2003 28

Το 2003, το ποσοστό ανεργίας της Ζώνης IV ήταν 10,6%, υψηλότερο από το μέσο Χώρας (9%) και 1,5% μεγαλύτερο από το μέσο της Ε.Ε.25 (9,1%). Μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας εμφανίζει η Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας (16,1%) και μικρότερο η Περιφέρεια Θεσσαλίας (9,7%). Την περίοδο 1999-2003 σε όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV πλην της υτικής Μακεδονίας παρατηρείται μείωση της ανεργίας, με τη μεγαλύτερη μείωση να εντοπίζεται στη Θεσσαλία (24,8%). Αντίθετα, στη υτική Μακεδονία, στην οποία εμφανίστηκε το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας και το 1999, συνεχίζει να αυξάνεται το ποσοστό των ανέργων κατά την περίοδο 1999-2003 (11%). Σε σύγκριση με το μέσα ευρωπαϊκά επίπεδα, το 2003 και οι 5 Περιφέρειες είχαν μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας τόσο σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρώπης των 15 (8,1%) όσο και με το μέσο όρο της Ευρώπης των 25 (9,1%). ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Το ποσοστό ανεργίας προέρχεται από τη βάση δεδομένων της Eurostat, 2005. Μεθοδολογία Η Eurostat υπολογίζει το ποσοστό ανεργίας ως το πηλίκο του αριθμού των ανέργων διά του ενεργού πληθυσμού. Το ποσοστό ανεργίας της Ζώνης IV υπολογίζεται ως το πηλίκο των ανέργων των πέντε Περιφερειών διά του ενεργού πληθυσμού των Περιφερειών αυτών. Σημειωτέον ότι τα δεδομένα της απασχόλησης καταγράφονται μόνο σε επίπεδο NUTS ΙΙ και για το λόγο αυτό δείκτης δεν υπολογίζεται σε επίπεδο νομού. 29

Χάρτης 8: Επίπεδο ανεργίας 1999-2003 30

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-1: ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει δεδομένα σχετικά με τα λιμάνια, τα αεροδρόμια και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς που βρίσκονται στη Ζώνη IV και ειδικότερα: (α) τη θέση, (β) την επίσημη κατάταξη ανάλογα με τη σημασία τους, (γ) την επιβατική κίνηση και (δ) τη χρονοαπόσταση από τον πλησιέστερο άξονα της Εγνατίας Οδού. Η βέλτιστη σύνδεση του οδικού δικτύου με τα υπόλοιπα μέσα μεταφοράς αποτελεί βασική παράμετρο της ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου συστήματος συνδυασμένων μεταφορών. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Ζώνη IV Αν. Μακεδονία - Θράκη Κεντρική Μακεδονία υτική Μακεδονία Ήπειρος ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ Κατάταξη αεροδρομίων στη Ζώνη Επιρροής IV ιεθνή Αλεξανδρούπολη Καβάλα Θεσσαλονίκη Νομοθετημένα εσωτερικού Ιωάννινα Πρέβεζα (Άκτιο) Μη νομοθετημένα εσωτερικού Αμιγώς εσωτερικού Καστοριά Κοζάνη Θεσσαλία Σκιάθος Βόλος (Ν. Αγχίαλος) ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΑ ΜΕΣΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ Κατάταξη λιμένων στη Ζώνη Επιρροής IV Ζώνη ΙV Αν. Μακεδονία - Θράκη Κεντρική Μακεδονία υτική Μακεδονία Ήπειρος Θεσσαλία Εθνικής σημασίας Αλεξανδρούπολη Καβάλα Θεσσαλονίκη Ηγουμενίτσα Περιφερειακής Σημασίας Βόλος 31

Στο στάδιο αυτό εκτιμήθηκε μόνο ο αριθμός των αεροδρομίων και των λιμανιών στις Περιφέρειες της Ζώνης IV. Η εκτίμηση του δείκτη με τα μεγέθη που περιγράφονται στον ορισμό προγραμματίζεται να γίνει με ειδική μελέτη. Στο σύνολο της Ζώνης ΙV υπάρχουν 5 λιμάνια και 9 αεροδρόμια. ύο αεροδρόμια βρίσκονται στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (Καβάλα και Αλεξανδρούπολη), ένα στην Κεντρική Μακεδονία (Θεσσαλονίκη), δύο στη υτική Μακεδονία (Κοζάνη και Καστοριά), δύο στη Θεσσαλία (Σκιάθος και Αγχίαλος) και δύο στην Ήπειρο (Ιωάννινα και Άκτιο). Σε ό,τι αφορά τη λιμενική υποδομή, δύο λιμάνια βρίσκονται στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (Καβάλα και Αλεξανδρούπολη), ένα στην Κεντρική Μακεδονία (Θεσσαλονίκη), ένα στην Ήπειρο (Ηγουμενίτσα και άλλα τρία μικρότερης εμβέλειας Πρέβεζα, Πάργα και Σαγιάδα) και ένα στη Θεσσαλία (Βόλος). ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού των Περιφερειών Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (ΦΕΚ 1471Β /9-10-2003), Κεντρικής Μακεδονίας (218 Β /6-2-2004), υτικής Μακεδονίας (ΦΕΚ 1472Β /9-10-2003), Ηπείρου (ΦΕΚ 1451Β /6-10-2003) και Θεσσαλίας (ΦΕΚ 1484 Β /10-10-2003). Μεθοδολογία Η κατάταξη των αεροδρομίων προέρχεται από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας και των λιμένων από το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας. 32

Χάρτης 9: Προσπελάσιμα μέσα μεταφοράς στη Ζώνη IV, 2004 33

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-2: ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΕΣ ΒΙΠΕ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΥΠΟ ΟΜΕΣ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης καταγράφει δεδομένα σχετικά με τις Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙΠΕ καθώς και ορισμένες άλλες παραγωγικές αναπτυξιακές υποδομές (ΒΙΟΠΑ, προγραμματιζόμενες ΒΕΠΕ κλπ.) που βρίσκονται στη Ζώνη IV και ειδικότερα (α) τη θέση, (β) τη δυναμικότητα και (γ) τη χρονοαπόσταση από τον πλησιέστερο άξονα της Εγνατίας Οδού. Η βέλτιστη σύνδεση του οδικού δικτύου με τις αναπτυξιακές υποδομές αποτελεί βασική παράμετρο της ανάπτυξης βιομηχανικών και γενικότερα της παραγωγικών δραστηριοτήτων. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΙΜΕΣ ΒΙΠΕ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΥΠΟ ΟΜΕΣ Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙΠΕ) στους Νομούς της Ζώνης IV ΒΙΠΕ Ζώνη Επιρροής Έβρος ΙΙ Ροδόπη ΙΙ Καβάλα ΙΙ Ξάνθης ΙΙ ράμα ΙΙΙ Θεσσαλονίκη ΙΙ Σέρρες ΙΙ Κιλκίς ΙΙΙ Χαλκιδική ΙΙΙ (θεσμοθετημένη) Πέλλα - Ημαθία ΙΙ-ΙΙΙ (οριοθετημένη) Πιερία ΙΙΙ (θεσμοθετημένη) Φλώρινα ΙΙΙ Κοζάνη ΙΙ Πρέβεζα ΙΙΙ Ιωάννινα ΙΙ Βόλος ΙΙΙ Λάρισα ΙΙΙ Καρδίτσα - Τρίκαλα ΙΙΙ Σύνολο Ζώνης IV 15 (σε λειτουργία) 34

Στο στάδιο αυτό εκτιμήθηκε μόνο ο αριθμός των ΒΙΠΕ στις Περιφέρειες της Ζώνης IV. Η εκτίμηση του δείκτη με τα μεγέθη που περιγράφονται στον ορισμό προγραμματίζεται να γίνει με ειδική μελέτη. Στη Ζώνη IV εντοπίζονται 15 ΒΙΠΕ σε λειτουργία: πέντε στην Ανατολική Μακεδονία (μία σε κάθε Νομό), τρεις στην Κεντρική Μακεδονία (Θεσσαλονίκη, Σέρρες και Κιλκίς και άλλες τρεις θεσμοθετημένες ή οριοθετημένες), δύο στη υτική Μακεδονία (Φλώρινα και Κοζάνη), δύο στην Ήπειρο (Πρέβεζα και Ιωάννινα) και τρεις στη Θεσσαλία (Μαγνησία, Λάρισα και Τρίκαλα Καρδίτσα). ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού των Περιφερειών Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (ΦΕΚ 1471Β /9-10-2003), Κεντρικής Μακεδονίας (218 Β /6-2-2004), υτικής Μακεδονίας (ΦΕΚ 1472Β /9-10-2003), Ηπείρου (ΦΕΚ 1451Β /6-10-2003) και Θεσσαλίας (ΦΕΚ 1484 Β /10-10-2003) και ΕΤΒΑ. Μεθοδολογία Στο στάδιο αυτό η θέση των ΒΙΠΕ παρουσιάζεται ενδεικτικά βάσει επεξεργασίας στο Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών. 35

Χάρτης 10: Προσπελάσιμες Βιομηχανικές Περιοχές στη Ζώνη IV, 2004 34

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-4: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό και τη μεταβολή του ανά Περιφέρεια, Νομό και ήμο της Ζώνης IV. Η βελτίωση της μεταφορικής υποδομής επηρεάζει άμεσα την κινητικότητα των επιχειρήσεων και του ανθρώπινου δυναμικού και έμμεσα την κινητικότητα του πληθυσμού και, επομένως, συμβάλλει στην αύξηση ή στη μείωση του πληθυσμού μιας περιοχής. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ANA ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ, 1991-2001 NUTS ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ 1991 2001 % ΜΕΤΑΒΟΛΗ 1991-2001 gr11 Ανατολική Μακεδονία, Θράκη 570.496 5,6% 611.067 5,6% 7,1% gr12 Κεντρική Μακεδονία** 1.708.977 16,7% 1.871.952 17,1% 9,5% gr13 υτική Μακεδονία 293.015 2,9% 301.522 2,8% 2,9% gr14 Θεσσαλία 734.846 7,2% 753.888 6,9% 2,6% gr21 Ήπειρος 339.728 3,3% 353.820 3,2% 4,1% gr22 Ιόνια Νησιά 193.734 1,9% 212.984 1,9% 9,9% gr23 υτική Ελλάδα 707.687 6,9% 740.506 6,8% 4,6% gr24 Στερεά Ελλάδα 582.280 5,7% 605.329 5,5% 4,0% gr25 Πελοπόννησος 607.428 5,9% 638.942 5,8% 5,2% gr31 Αττική 3.523.407 34,3% 3.761.810 34,3% 6,8% gr41 Βόρειο Αιγαίο 199.231 1,9% 206.121 1,9% 3,5% gr42 Νότιο Αιγαίο 257.481 2,5% 302.686 2,8% 17,6% gr43 Κρήτη 540.054 5,3% 601.131 5,5% 11,3% ZIV Ζώνη Επιρροής IV* 3.647.062 35,5% 3.892.249 35,5% 6,7% gr Σύνολο Χώρας 10.259.900 100,0% 10.964.020 100,0% 6,9% EU15 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ15) 368.073.900 377.882.100 2,7% EU25 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ25) 446.819.800** 452.117.000 1,2% Πηγή εδομένων: ΕΣΥΕ, 2001, EUROSTAT DATABASE, 2005 * Χωρίς τον πληθυσμό του Αγίου Όρους, ** Πληθυσμός 1995 37

ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ANA ΝΟΜΟ, 1991-2001 NUTS ΝΟΜΟΣ 1991 2001 % ΜΕΤΑΒΟΛΗ 1991-2001 gr111 Έβρος 143.752 3,9% 149.354 3,8% 3,9% gr112 Ξάνθη 91.063 2,5% 101.856 2,6% 11,9% gr113 Ροδόπη 103.190 2,8% 110.828 2,8% 7,4% gr114 ράμα 96.554 2,6% 103.975 2,7% 7,7% gr115 Καβάλα 135.937 3,7% 145.054 3,7% 6,7% gr121 Ημαθία 139.934 3,8% 143.618 3,7% 2,6% gr122 Θεσσαλονίκη 946.864 26,0% 1.057.825 27,2% 11,7% gr123 Κιλκίς 81.710 2,2% 89.056 2,3% 9,0% gr124 Πέλλα 138.761 3,8% 145.797 3,7% 5,1% gr125 Πιερία 116.763 3,2% 129.846 3,3% 11,2% gr126 Σέρρες 192.828 5,3% 200.916 5,2% 4,2% gr127 Χαλκιδική 92.117 2,5% 104.894 2,7% 13,9% gr131 Γρεβενά 36.797 1,0% 37.947 1,0% 3,1% gr132 Καστοριά 52.685 1,4% 53.483 1,4% 1,5% gr133 Κοζάνη 150.386 4,1% 155.324 4,0% 3,3% gr134 Φλώρινα 53.147 1,5% 54.768 1,4% 3,1% gr141 Καρδίτσα 126.854 3,5% 129.541 3,3% 2,1% gr142 Λάρισα 270.612 7,4% 279.305 7,2% 3,2% gr143 Μαγνησία 198.434 5,4% 206.995 5,3% 4,3% gr144 Τρίκαλα 138.946 3,8% 138.047 3,5% -0,6% gr211 Άρτα 78.719 2,2% 78.134 2,0% -0,7% gr212 Θεσπρωτία 44.188 1,2% 46.091 1,2% 4,3% gr213 Ιωάννινα 158.193 4,3% 170.239 4,4% 7,6% gr214 Πρέβεζα 58.628 1,6% 59.356 1,5% 1,2% ZIV Ζώνη Επιρροής IV* 3.647.062 100,0% 3.892.249 100,0% 6,7% gr Σύνολο Χώρας 10.259.900 10.964.020 6,9% EU15 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ15) 368.073.900 377.882.100 2,7% EU25 Ευρωπαϊκή Ένωση (EΕ25) 446.819.800** 452.117.000 1,2% Πηγή εδομένων / Data Source: ΕΣΥΕ, 2001, EUROSTAT DATABASE, 2005 * Χωρίς τον πληθυσμό του Αγίου Όρους, ** Πληθυσμός 1995 Στη Ζώνη IV κατοικεί το 35,5% του πληθυσμού της Χώρας. Τη δεκαετία 1991-2001 ο πληθυσμός της Ζώνης IV αυξήθηκε σε ποσοστό αντίστοιχο του μέσου Χώρας (6,7% έναντι 6,9%). Οι ρυθμοί αυτοί είναι πολλαπλάσιοι των αντίστοιχων ευρωπαϊκών, τόσο της ΕΕ των 25 όσο και της ΕΕ των 15. Σε επίπεδο Περιφέρειας, η Κεντρική Μακεδονία συγκεντρώνει τον μισό σχεδόν πληθυσμό της Ζώνης IV (48,1%) ενώ στη υτική Μακεδονία κατοικεί μόλις το 7,7% του συνολικού πληθυσμού. Τη δεκαετία 1991-2001 η Κεντρική Μακεδονία εμφανίζει τη μεγαλύτερη αύξηση πληθυσμού (9,5%), τάση που σχετίζεται με τη δυναμική της Μητροπολιτικής Περιοχής της Θεσσαλονίκης. Αύξηση μεγαλύτερη του μέσου Χώρας, παρατηρείται και στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, ενώ στις υπόλοιπες τρεις Περιφέρειες το ποσοστό της 38

αύξησης είναι χαμηλότερο της Χώρας. Η μικρότερη αύξηση παρουσιάζεται στη Θεσσαλία, μόλις 2,6%. Σε επίπεδο Νομού, την πρώτη θέση, όπως ήταν αναμενόμενο, κατέχει ο Νομός Θεσσαλονίκης, όπου κατοικεί το 27,2% του πληθυσμού της Ζώνης IV και το 9,6% της Χώρας. Παρά το μεγάλο του μέγεθος, ο πληθυσμός του συνεχίζει να αυξάνεται, φτάνοντας το 11,7% τη δεκαετία 1991-2001, ποσοστό αύξησης που είναι το τρίτο μεγαλύτερο στη Ζώνη ΙV. Ο μικρότερος Νομός της Ζώνης IV είναι των Γρεβενών, όπου κατοικεί μόλις στο 1% του πληθυσμού της, ενώ η αύξησή του είναι ίση με το ήμισυ του μέσου Χώρας. Σημαντική πληθυσμιακή αύξηση, άνω του 11%, σημειώνεται στους Νομούς Χαλκιδικής, Ξάνθης και Πιερίας. Αντίθετα, μείωση παρουσιάζεται στους Νομούς Άρτας και Τρικάλων (-0,7% και -0,6%, αντίστοιχα). Σε επίπεδο ΟΤΑ, παρατηρούνται μεγάλες αποκλίσεις στις μεταβολές πληθυσμού. Χαρακτηριστική είναι η πολύ μεγάλη αύξηση του πληθυσμού ήμων της Ευρύτερης Περιοχής Θεσσαλονίκης (Θερμαϊκός, Ωραιόκαστρο, Εύοσμος και Μίκρα) σε ποσοστά από 78% μέχρι 250%, γεγονός που καταδεικνύει την επέκταση και τη διάχυση του οικιστικού πυρήνα της Θεσσαλονίκης. Αντίθετα, οι ΟΤΑ στους οποίους παρουσιάζεται μεγάλη μείωση του πληθυσμού (άνω του 15%) είναι κυρίως ορεινοί που βρίσκονται είτε στη Ζώνη ΙΙΙ ή στο Βορειοδυτικό και ορεινό τμήμα της Περιφέρειας Ηπείρου. Πρόκειται για ημιαστικούς και κυρίους αγροτικούς με πληθυσμό αρκετά μικρότερο των 10.000 κατοίκων Σημειωτέον ότι οι μεγάλες τιμές αύξησης που εμφανίζουν ορισμένοι απομακρυσμένοι οικισμοί οφείλονται σε μετακίνηση πληθυσμού την ημέρα της απογραφής και γενικότερα στα προβλήματα που προκύπτουν εξ αυτού στην καταγραφή του πραγματικού πληθυσμού. ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη αυτού χρησιμοποιήθηκε ο Πραγματικός Πληθυσμός των Απογραφών του 1991 και του 2001 της ΕΣΥΕ. Τα στοιχεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση των 15 και των 25 προέρχονται από τη Βάση εδομένων της Eurostat έτους 2005 και αφορούν το μέσο ετήσιο πληθυσμό. Ειδικά για την ΕΕ25 παρουσιάζεται ο πληθυσμός του 1995 αντί 1991, επειδή δεν έχει ακόμα υπολογίσει ο πληθυσμός της για το έτος αυτό από την Eurostat. Μεθοδολογία Τα στοιχεία των απογραφών της ΕΣΥΕ του 1991 και 2001 εισήχθησαν στη Γεωγραφική Βάση εδομένων του ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟΥ, όπου έγινε ο υπολογισμός των μεταβολών και η χαρτογραφική απεικόνιση. Σε ότι αφορά τον πληθυσμό των Καποδιστριακών ΟΤΑ για το 1991 έγινε αναγωγή του πληθυσμού στη νέα διοικητική διαίρεση, αναλύοντας τον πληθυσμό μέχρι και το επίπεδο οικισμού. 39

Χάρτης 11: Ποσοστιαία μεταβολή του πληθυσμού των Περιφερειών της Χώρας, 1991-2001 40

Χάρτης 12: Ποσοστιαία μεταβολή του πληθυσμού των Νομών της Ζώνης Επιρροής IV, 1991-2001 ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ 41

Χάρτης 13: Ποσοστιαία μεταβολή του πληθυσμού των ΟΤΑ της Ζώνης Επιρροής IV, 1991-2001 ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ 42

ΕΛΤΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΕΙΚΤΗ ΚΟ-Π-5: ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ - ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ Ο δείκτης προσδιορίζει τον πληθυσμό και τη μεταβολή του ανά αστικό κέντρο (οικισμοί άνω των 10.000 κατοίκων) και πρωτεύουσα νομού της Ζώνης IV. Η βελτίωση της μεταφορικής υποδομής επηρεάζει άμεσα την κινητικότητα των επιχειρήσεων και του ανθρώπινου δυναμικού και έμμεσα την κινητικότητα του πληθυσμού και, επομένως, συμβάλλει στην αύξηση ή τη μείωση του πληθυσμού μιας περιοχής. Τα αστικά κέντρα αποτελούν τους κυριότερους αποδέκτες των ωφελειών από τη βελτίωση της μεταφορικής υποδομής. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΑΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ Πόλη Πληθυσμός 1991 Πληθυσμός 2001 Ποσοστό μεταβολής 1991-2001 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ Ορεστιάδα 12.691 15.246 20,1% Αλεξανδρούπολη 36.994 48.885 32,1% Κομοτηνή 37.036 43.326 17,0% Ξάνθη 34.889 45.111 29,3% Καβάλα 56.571 58.663 3,7% ράμα 37.604 42.501 13,0% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Σέρρες 49.380 54.266 9,9% Θεσσαλονίκη (ΕΠΘ) 877.239 981.933 11,9% Πολύγυρος 4.501 5.040 12,0% Κιλκίς 12.139 17.430 43,6% Γιαννιτσά 22.504 26.296 16,9% Αλεξάνδρεια 12.109 13.229 9,2% Βέροια 37.858 42.794 13,0% Νάουσα 19.794 19.870 0,4% Έδεσσα 17.128 18.253 6,6% Κατερίνη (ΠΣ) 47.011 54.941 16,9% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Κοζάνη 31.553 35.242 11,7% Πτολεμαϊδα 25.125 28.679 14,1% Φλώρινα 12.355 14.279 15,6% Καστοριά 14.775 14.813 0,3% Γρεβενά 9.345 10.177 8,9% 43

Πόλη Πληθυσμός 1991 Πληθυσμός 2001 ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ Ποσοστό μεταβολής 1991-2001 Ιωάννινα (ΠΣ) 68.072 75.179 10,4% Αρτα 19.087 19.435 1,8% Πρέβεζα 13.341 16.321 22,3% Ηγουμενίτσα 6.807 8.722 28,1% ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Τύρναβος 12.028 11.116-7,6% Λάρισα 112.777 124.394 10,3% Τρίκαλα 44.232 48.686 10,1% Καρδίτσα 30.067 32.031 6,5% Βόλος (ΠΣ) 116.031 124.639 7,4% Σύνολο Ζώνης IV 1.831.043 2.051.497 12,0% Πηγή εδομένων: ΕΣΥΕ, 2001 Το ποσοστό του αστικού πληθυσμού στη Ζώνη IV αυξήθηκε κατά 12%. Στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης παρατηρείται η μεγαλύτερη αύξηση του αστικού πληθυσμού (17,6%), ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία με ποσοστό αύξησης 12,2%, ενώ στις υπόλοιπες τρεις Περιφέρειες ο αστικός πληθυσμός αυξήθηκε σε ποσοστό μικρότερο του μέσου της Ζώνης. Σε ό,τι αφορά τα επιμέρους αστικά κέντρα της Ζώνης IV, η μεγαλύτερη αύξηση στη Ζώνη εντοπίζεται στο Κιλκίς (43,6%), που είναι ένα από τα κοντινότερα στην Ευρύτερη περιοχή Θεσσαλονίκης κέντρα. Ακολουθούν η Αλεξανδρούπολη (32,1%) και η Ξάνθη (29,3%). Εκτός του Κιλκίς, τρεις ακόμα πόλεις της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας αυξήθηκαν σε ποσοστό υψηλότερο από το μέσο της Ζώνης IV (Κατερίνη, Βέροια και Γιαννιτσά) ενώ η ίδια η Θεσσαλονίκη ακολουθεί το μέσο ποσοστό αύξησης των αστικών κέντρων της Ζώνης. Στην Κεντρική Μακεδονία στάσιμη είναι η πόλη της Νάουσας με σχεδόν μηδενική μεταβολή. Στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, εκτός της Αλεξανδρούπολης και της Ξάνθης, σε ποσοστό μεγαλύτερου του μέσου αυξήθηκαν, επίσης, η Ορεστιάδα και η Κομοτηνή, ενώ αντίθετα η Καβάλα παρουσίασε πολύ μικρή αύξηση (3,7%). Στην Περιφέρεια Ηπείρου, οι δύο μικρότερες πόλεις (Πρέβεζα και Ηγουμενίτσα) αύξησαν τον πληθυσμό τους σε ποσοστό υπερδιπλάσιο του μέσου της Ζώνης IV (22,3% και 28,1%, αντίστοιχα), τα Ιωάννινα σε ποσοστό ελαφρώς μικρότερο από αυτό της Ζώνης, ενώ Άρτα υπολείπεται κατά πολύ (1,8%). Στην Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας παρατηρούνται μικρότερες αποκλίσεις στις μεταβολές με τη Φλώρινα και την Πτολεμαΐδα να είναι οι δύο πόλεις που αυξάνονται σε ποσοστό μεγαλύτερο από αυτό της Ζώνης IV. Τέλος, στην Περιφέρεια Θεσσαλίας το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης στις τέσσερις από τις πέντε πόλεις (Λάρισα, Βόλος, Τρίκαλα και Καρδίτσα) παρατηρείται αύξηση μικρότερη του μέσου της Ζώνης IV, ενώ ο Τύρναβος είναι η μόνη πόλη της Ζώνης IV στην οποία μειώθηκε ο πληθυσμός τη δεκαετία 1991-2001. 44

ΜΕΤΑ Ε ΟΜΕΝΑ Πηγές Για τον υπολογισμό του δείκτη χρησιμοποιήθηκε ο Πραγματικός Πληθυσμός των Απογραφών της ΕΣΥΕ, 1991 και 2001. Μεθοδολογία Ως αστικά κέντρα θεωρούνται οι πόλεις που έχουν πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων. Κατ εξαίρεση, στον υπολογισμό του δείκτη συμπεριλαμβάνονται η Ηγουμενίτσα και ο Πολύγυρος, ο πληθυσμός των οποίων είναι μικρότερος των 10.000, επειδή η πρώτη αποτελεί ακροτελεύτιο κόμβο της Εγνατίας ενώ και οι δύο αποτελούν τους μεγαλύτερους οικισμούς και τις πρωτεύουσες των νομών όπου ανήκουν. Για τη σύγκριση με το σύνολο Χώρας λαμβάνονται τα μεγαλύτερα σε μέγεθος κέντρα και ως τέτοιο όριο θεωρήθηκε ο πληθυσμός των 30.000 κατοίκων. Οι πόλεις που καταγράφονται ως Πολεοδομικά Συγκροτήματα (ΠΣ) στην απογραφή του 1991 υπολογίζονται από τον δείκτη, επίσης, ως ΠΣ και το 2001. Για τη Θεσσαλονίκη χρησιμοποιήθηκε αντί του ΠΣ η Ευρύτερη Περιοχή Θεσσαλονίκης (ΕΠΘ), όπως ορίζεται από το Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης. Ο υπολογισμός του πληθυσμού των ΠΣ και της ΕΠΘ έγινε με τη χρήση του Γεωγραφικού Συστήματος Πληροφοριών του Παρατηρητηρίου. 45

Χάρτης 14: Μεταβολή πληθυσμού αστικών κέντρων της Ζώνης Επιρροής IV, 1991-2001 ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ 46