3
Συγγραφική ομάδα: Συντονιστές: Επιστημονικός συνεργάτης: Σύνδεσμος επιθεωρητής: Hλεκτρονικός σχεδιασμός και σελίδωση: Συντονισμός έκδοσης: εληγιάννη Ελένη Καραμάνου Μαριάννα Παναούρα-Μάκη Γεωργία Παντζιαρά Μαριλένα Παπαριστοδήμου Έφη Σιακαλλή Μύρια Παναούρα Ρίτα, Πανεπιστήμιο Frederick Πίττα-Πανταζή ήμητρα, Πανεπιστήμιο Κύπρου Χρίστου Κωνσταντίνος, Πανεπιστήμιο Κύπρου Πιττάλης Μάριος, Πανεπιστήμιο Κύπρου Χαμπιαούρης Κώστας Χατζηθεοδοσίου Άντρη, Ηλιάδου Έλενα Λειτουργοί Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων Παρπούνας Χρίστος Συντονιστής Υπηρεσίας Ανάπτυξης Προγραμμάτων Ευχαριστίες: Η ομάδα ανάπτυξης του διδακτικού υλικού των Μαθηματικών ευχαριστεί όλους τους εκπαιδευτικούς για την ουσιαστική και πολύτιμη ανατροφοδότηση που παρείχαν για την ετοιμασία των βιβλίων της Α τάξης. A Έκδοση 2011 B Έκδοση 2012 Γ Έκδοση 2014 (Αναθεωρημένη) Eκτύπωση: Ariagraf & ΣIA EE ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ISBN: 978-9963-0-1495-8
Αγαπητά παιδιά, Τα μαθηματικά χρησιμοποιούν δική τους γλώσσα και σύμβολα με στόχο την ανάλυση και την ερμηνεία του κόσμου. Τα μαθηματικά εμπεριέχουν δημιουργικότητα και φαντασία που είναι απαραίτητα στοιχεία για την ανακάλυψη μοτίβων, σχημάτων, αριθμών, την κατανόηση και απόδειξη σχέσεων, την ερμηνεία δεδομένων και την επικοινωνία ιδεών και εννοιών. Τα μαθηματικά είναι τρόπος σκέψης και στοχεύουν στην ανάπτυξη της επικοινωνίας και της κριτικής σκέψης. Κύριος στόχος της ομάδας συγγραφής των βιβλίων ήταν να αγαπήσετε τα μαθηματικά, να ανακαλύψετε την ομορφιά τους και να κεντρίσει το ενδιαφέρον σας και την επιθυμία σας να ασχοληθείτε με αυτά. Γι αυτό η συγγραφή των βιβλίων στηρίχθηκε σε διεθνή αποτελέσματα και σε διεθνώς δοκιμασμένες πρακτικές και λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στην Κύπρο. Ελπιδοφόρος Νεοκλέους Διευθυντής Δημοτικής Εκπαίδευσης
ΕΙΚΟΝΙΔΙΑ Δίπλα από κάθε δραστηριότητα υπάρχει ένα από τα πιο κάτω σύμβολα: Χρησιμοποιώ κάρτες. Χρησιμοποιώ υλικά. Συμπληρώνω, αντιστοιχίζω, σχεδιάζω. Βάζω σε κύκλο. Ζωγραφίζω, χρωματίζω. Επιλέγω. Διαγράφω.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΕΝΟΤΗΤΑ 7...7 Πρόσθεση και αφαίρεση αριθμών μέχρι το 10 ΕΝΟΤΗΤΑ 8...99 Δισδιάστατη γεωμετρία
ENOTHTΑ 7
ΜΑΘΗΜΑ 1 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ (a) Να χρησιμοποιήσεις κόκκινους και κίτρινους κύβους, για να κατασκευάσεις τρένα με 4 κύβους. (β) Να χρωματίσεις τα τρένα που κατασκεύασες και να γράψεις τις μαθηματικές προτάσεις. Χρωματίζω το τρένο Μαθηματική πρόταση + = 4 + = 4 + = 4 + = 4 + = 4 8 οκτώ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Πόσες κουκκίδες υπάρχουν πάνω στο ντόμινο; 2 + 3 = Θέμις 3 + 2 = Ηλίας Πέτρος Ανθή Με ποιο παιδί συμφωνείς και γιατί; εννιά 9
2. Να γράψεις δύο μαθηματικές προτάσεις για κάθε τρένο, όπως στο παράδειγμα. Ένα τρένο με 4 κύβους: Να το γυρίσεις 1 3 3 1 + = 4 + = 4 Ένα τρένο με 3 κύβους: Να το γυρίσεις + = + = Ένα τρένο με 5 κύβους: Να το γυρίσεις + = + = 10 δέκα
3. Να αντιστοιχίσεις τις κάρτες με το ίδιο άθροισμα. 3 + 1 2 + 0 0 + 2 1 + 3 4 + 1 2 + 4 4 + 2 1 + 4 4. Να γράψεις τον αριθμό που λείπει. 2 + 1 = 1 + 4 + = 1 + 4 3 + 2 = + 3 2 + 4 = + 2 3 + = 3 + 4 = 4 έντεκα 11
ΜΑΘΗΜΑ 2 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Στον αγώνα ποδοσφαίρου σημειώθηκαν 5 τέρματα. Ποιο μπορεί να ήταν το τελικό αποτέλεσμα; 12 δώδεκα
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. (α) Να σχηματίσεις το 5 και να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις. 0 5 + = 5 1 4 + = 5 + = + = + = + = (β) Παρατηρείς κάποιο μοτίβο; δεκατρία 13
2. Πόσες μπάλες έχει το κάθε παιδί; Μέσα στο κουτί έβαλα 3 μπάλες. Έχω ακόμα 2 μπάλες. Πόσες είναι όλες οι μπάλες; 3 4 5, 3 + = 2 5 + = 4, + = 2,,, 14 δεκατέσσερα
3. Να υπολογίσεις το άθροισμα, όπως στο παράδειγμα. 5 5 + 2 = 7 4 3 4 + 2 = + = 2 7 2 + 4 = + = 4. Να συμπληρώσεις. 2 + 7 = 4 + 0 = 6 + 2 = 5 + 2 = 1 + 8 = 1 + 5 = 7 + 1 = 0 + 3 = 2 + 4 = δεκαπέντε 15
5. Τη Δευτέρα έβαλα 1 κέρμα σε ένα δοχείο. Κάθε μέρα προσθέτω κάποια κέρματα στο ίδιο δοχείο. Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Κώστας Αν ο Kώστας συνεχίσει να προσθέτει κέρματα με τον ίδιο τρόπο, να συμπληρώσεις τον πιο κάτω πίνακα. ΜΕΡΑ ΚΕΡΜΑΤΑ Δεύτερα 1 Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκευή 16 δεκαέξι
ΜΑΘΗΜΑΤΑ 3 ΚΑΙ 4 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ (α) Το συνεργείο αποτελείται από 6 εργάτες. Κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, πόσοι μπορεί να βρίσκονται μέσα και πόσοι έξω από την πολυκατοικία; Μέσα Έξω (β) Τι παρατηρείς για την απάντηση που βρήκες; δεκαεφτά 17
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να δείξεις τις μαθηματικές προτάσεις στην αριθμητική γραμμή και να συμπληρώσεις, όπως στο παράδειγμα. 4 + 2 = 6 (α) 5 + 1 = (β) 3 + 2 = (γ) 7 + 1 = 18
(δ) 2 + 5 (ε) 5 + 3 (στ) 2 + 4 (ζ) 1 + 6 19
2. Να συμπληρώσεις. Πόσα μήλα χρειάζομαι ακόμα, για να έχω 5 μήλα; Πόσες γλάστρες χρειάζομαι ακόμα, για να έχω 4 γλάστρες; 3 + 2 = 5 Πόσα μπαλόνια χρειάζομαι ακόμα, για να έχω 6 μπαλόνια; 3 + = 4 Πόσα βιβλία χρειάζομαι ακόμα, για να έχω 4 βιβλία; 4 + = 6 Πόσα αρκουδάκια χρειάζομαι ακόμα, για να έχω 6 αρκουδάκια; 2 + = 4 3 + = 6 20 είκοσι
3. Να γράψεις τη μαθηματική πρόταση, με βάση την ιστορία. Στο πάρτι ήμαστε 5 παιδιά. Πόσα παιδιά δεν φαίνονται στη φωτογραφία; = Στο συγκρότημα είμαστε 6 παιδιά. Πόσα παιδιά δεν ήρθαν στην πρόβα σήμερα; = Χρειαζόμαστε 8 μπισκότα. Πόσα μπισκότα πρέπει να φτιάξουμε ακόμα; = είκοσι ένα 21
4. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις. 0 + 0 = 1 + 0 = 2 + 0 = 3 + 0 = 4 + 0 = 5 + 0 = 0 + 1 = 1 + = 2 2 + 1 = + 1 = 4 4 + 1 = 0 + 2 = 1 + 2 = 2 + 2 = 3 + = 5 0 + 3 = 1 + 3 = + 3 = 5 0 + 4 = 1 + = 5 0 + 5 = 5. Να συμπληρώσεις. 6 6 2 3 0 5 1 0 4 2 1 3 2 22 είκοσι δύο
ΜΑΘΗΜΑ 5 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Ο Θάνος έριξε 2 ζάρια και έφτασε στον αριθμό 6. Εκκίνηση 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ποιες είναι οι πιθανές ενδείξεις στα 2 ζάρια, ώστε το άθροισμα να είναι 6; Ζάρι 1 Ζάρι 2 είκοσι τρία 23
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να αντιστοιχίσεις τις εικόνες με τα προβλήματα. α. O Μάριος έχει 4 μπλε και 2 πράσινα πουκάμισα. Πόσα είναι όλα τα πουκάμισα του Μάριου; Α. Β. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 όλα 3 3 β. Η Άννα έχει 3 γαλάζια και 3 κίτρινα φορέματα. Πόσα είναι όλα τα φορέματα της Άννας; Γ. Δ. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 γ. Ο Κώστας έχει 5 άσπρα και 2 μπλε μπλουζάκια. Πόσα είναι όλα τα μπλουζάκια του Κώστα; Ε. Στ. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 24 είκοσι τέσσερα
2. Κάθε παιδί έχει συνολικά 6 βόλους. Πόσοι βόλοι είναι μέσα στο κουτί; 4 + = 6 6-4 = 3 + = 6 6-3 = 6 + = 6 - = + = 6 - = είκοσι πέντε 25
ΜΑΘΗΜΑ 6 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Να γράψεις τέσσερις μαθηματικές προτάσεις για την εικόνα. = = = = 26 είκοσι έξι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να γράψεις μαθηματικές προτάσεις σύμφωνα με τις εικόνες. = 7 = 7 = 4 = 3 είκοσι εφτά 27
2. Να γράψεις 4 μαθηματικές προτάσεις για κάθε εικόνα, όπως στο παράδειγμα. 5 + 3 = 3 + 5 = 8-5 = 8-3 = 28 είκοσι οκτώ
3. Να γράψεις μια μαθηματική πρόταση για κάθε αριθμητική γραμμή. Να γράψεις + ή - στο. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 7 + 2 = 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 = 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 = 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 = 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 = είκοσι εννιά 29
ΜΑΘΗΜΑ 7 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Έγραψα τους αριθμούς 0 ως 6 δύο φορές. Κοίταξε τι ανακάλυψα! 0 1 2 3 4 5 6 6 5 4 3 2 1 0 6 6 6 6 6 6 6 Ξένια Τι ανακάλυψε η Ξένια; (α) Ισχύει το ίδιο και για τον αριθμό 7; (β) Ισχύει το ίδιο και για άλλους αριθμούς; 30 τριάντα
+ + + ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Είμαστε 7 παιδιά. Πόσα παιδιά μπορούμε να κοιμηθούμε σε κάθε σκηνή; 1. Να συμπληρώσεις. + + + 7 + + τριάντα ένα 31
2. Να συμπληρώσεις, όπως στο παράδειγμα. 7 όλα 6 όλα 4 + 3 = 7 3 + 4 = 7 7-4 = 3 7-3 = 4 + = + = - = - = 6 όλα 4 όλα + = + = - = - = + = + = - = - = 32 τριάντα δύο
ΜΑΘΗΜΑ 8 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Το πιο κάτω εικονόγραμμα παρουσιάζει τον αριθμό των γραμματοσήμων που έχουν τέσσερις φίλες στη συλλογή τους. 6 5 4 3 2 1 0 Μαρία Άννα Ειρήνη Ελένη α) Ποιες φίλες έχουν μαζί 8 γραμματόσημα; β) Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις, με βάση τη γραφική παράσταση. + = 7 - = 1 + = 7 - = 1 (γ) Ποια ερώτηση αντιστοιχεί σε κάθε μαθηματική πρόταση που έγραψες; τριάντα τρία 33
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να γράψεις τη μαθηματική πρόταση και να βρεις τη διαφορά, όπως στο παράδειγμα. 4 7 2 4 7-4 = 3 3 5 4 6 5 7 2 7 34 τριάντα τέσσερα
2. Να λύσεις τα προβλήματα. Να γράψεις τις μαθηματικές προτάσεις. (α) Πόσοι περισσότεροι είναι οι ιπποπόταμοι που βρίσκονται μέσα στο ποτάμι; (β) Πόσοι λιγότεροι είναι οι ιπποπόταμοι που βρίσκονται μέσα στο ποτάμι; τριάντα πέντε 35
(γ) Πόσες λιγότερες είναι οι αρκούδες έξω από τη σπηλιά; (δ) Πόσες περισσότερες είναι οι αρκούδες μέσα στη σπηλιά; 36 τριάντα έξι
ΜΑΘΗΜΑ 9 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Ο Πέτρος μπορεί να ρίξει την μπάλα στους κουβάδες όσες φορές θέλει. (α) Σε ποιους κουβάδες έριξε την μπάλα ο Πέτρος, για να πάρει συνολικά 6 βαθμούς; (β) Να βρεις τρεις τρόπους με τους οποίους μπορεί κάποιος να πάρει συνολικά 8 βαθμούς. τριάντα εφτά 37
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Ποιος αριθμός είναι κρυμμένος, για να ισορροπεί η ζυγαριά; 7 3 + 5 7-7 = 3 + 5 = 7-4 + 6 7 3 + 2 + 4 + = 6 7 = 3 + 2 + 5-4 1 + 7 + 3 3 + 5-4 = 1 + 7 + 3 = 3 + 38 τριάντα οκτώ
2. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις. 6 + 1 = 5 + 2 = 6-3 = 4 + 3 = 8-2 = 7-5 = 8-4 = 7 + 2 = 5 + 3 = 3 + 2 + 1 = 5 = 2 + = 3 + 4 +0 3. Να γράψεις μαθηματικές προτάσεις πρόσθεσης, χρησιμοποιώντας το 3, όπως στο παράδειγμα. 7 = 3 + 2 + 2 6 = 8 = 5 = τριάντα εννιά 39
4. Να γράψεις 4 μαθηματικές ισότητες με τους αριθμούς: 3 7 4 + = + = - = - = 5. Να σημειώσεις αριθμούς που έχουν άθροισμα 6, όπως στο παράδειγμα. Μπορείς να επιλέξεις περισσότερους από δύο αριθμούς. 6 1 1 5 6 8 7 0 2 1 3 2 3 2 4 40 σαράντα
ΜΑΘΗΜΑ 10 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Ηλίας Ο Ηλίας έχει 10 αυτοκινητάκια. Τα έβαλε σε κουτιά που χωράνε 2 ή 4 αυτοκινητάκια το καθένα. (α) Πόσα μπορεί να είναι τα κουτιά του Ηλία; (β) Να γράψεις μια μαθηματική πρόταση για τη λύση σου. (γ) Να σκεφτείς περισσότερες από μία λύσεις. Να γράψεις τις αντίστοιχες μαθηματικές προτάσεις. σαράντα ένα 41
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να λύσεις τα προβλήματα. (α) Οκτώ παιδιά παίζουν στο φουσκωτό κάστρο. Αν τα 3 είναι αγόρια, πόσα είναι τα κορίτσια; Απάντηση: (β) Η οικογένεια της Άννας έχει 4 μέλη. Το τραπέζι είναι στρωμένο για 7 άτομα. Πόσοι είναι οι φιλοξενούμενοι στο τραπέζι; Απάντηση: (γ) Στη φρουτιέρα βρίσκονται 3 μήλα, 4 μπανάνες και 2 ακτινίδια. Πόσα συνολικά φρούτα βρίσκονται στη φρουτιέρα; Απάντηση: (δ) Στην μπλούζα του Στέφανου υπάρχουν 7 κουμπιά. Τα 2 είναι γαλάζια, τα 3 πράσινα και τα υπόλοιπα κόκκινα. Πόσα είναι τα κόκκινα κουμπιά; Απάντηση: 42 σαράντα δύο
2. Στο καταφύγιο των ζώων υπήρχαν 8 σκυλάκια. Να συνεχίσεις το πρόβλημα, ώστε η απάντηση να είναι «6». 3. Nα συμπληρώσεις το πιο κάτω πρόβλημα. Η Μαρίνα είχε στο πορτοφόλι της 4. Απάντηση: Τώρα έχει 7. σαράντα τρία 43
ΜΑΘΗΜΑ 11 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Να συμπληρώσεις τους αριθμούς, όπως στο παράδειγμα, ώστε το άθροισμα οριζόντια και κατακόρυφα να είναι το ίδιο. 1 2 3 4 1 2 4 5 3 5 5 0 2 4 5 2 1 3 3 4 5 44 σαράντα τέσσερα
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να συμπληρώσεις, ώστε το άθροισμα ή η διαφορά να είναι ο αριθμός στο μπαλόνι. 5 6-1 3 + 2-8 + - + 1 - + + 3 - - + 6 - + - σαράντα πέντε 45
2. Να συμπληρώσεις. (α) + = 7 Αν = 2, τότε = (β) + = 7 Αν = 4, τότε = (γ) - = 2 Αν = 7, τότε = (δ) - = 2 Αν = 6, τότε = 46 σαράντα έξι
ΜΑΘΗΜΑ 12 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Ποιος είναι ο κανόνας λειτουργίας της αριθμομηχανής; 3 6 1 2 2 4 Να συμπληρώσεις. (α) 5 (β) 8 σαράντα εφτά 47
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να συμπληρώσεις. 2 4 8 1 3 5 2. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις. Αν γνωρίζεις ότι: 2 + 2 = 4 4 + 4 = 8 3 + 3 = 6 τότε τότε τότε 2 + 3 = 4 + 5 = 3 + 4 = 2 + 1 = 4 + 3 = 3 + 2 = 48 σαράντα οκτώ
Εισιτήριο Ενήλικες... 4 Παιδιά... 1 3. Η Μαρία πηγαίνει στην Α τάξη του Δημοτικού. Πήγε στον ζωολογικό κήπο με τη μητέρα της. (α) Πόσα πλήρωσαν στην είσοδο; (β) Πόσα ρέστα πήραν, αν έδωσαν ένα χαρτονόμισμα των 10; Η Ελένη είναι και αυτή στην Α τάξη. Πήγε στον ζωολογικό κήπο με ακόμη 2 άτομα. Πλήρωσαν συνολικά 9. Πόσοι ήταν οι ενήλικες και πόσα τα παιδιά; σαράντα εννιά 49
ΜΑΘΗΜΑ 13 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ (α) Να χρησιμοποιήσεις κάθε κάρτα μια φορά. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 Ποιες κάρτες μπορείς να χρησιμοποιήσεις, ώστε το άθροισμα να είναι 8; + + + + Ποιες κάρτες δεν χρησιμοποίησες; Γιατί; (β) Να χρησιμοποιήσεις κάθε κάρτα μια φορά. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Ποιες κάρτες μπορείς να χρησιμοποιήσεις, ώστε το άθροισμα να είναι 9; + + + + + Ποιες κάρτες δεν χρησιμοποίησες; Γιατί; (γ) Σε ποιους άλλους αριθμούς δεν περισσεύει καμιά κάρτα; 50 πενήντα
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να χρησιμοποιήσεις τους πιο κάτω αριθμούς και σύμβολα όσες φορές θέλεις, για να γράψεις μαθηματικές προτάσεις, όπως στο παράδειγμα. Δεν χρειάζεται να χρησιμοποιείς όλες τις κάρτες κάθε φορά. 2 4 6 8 + - = 2 + 6 = 8 πενήντα ένα 51
2. Να αντιστοιχίσεις κάθε σκύλο με τον ιδιοκτήτη του, ώστε το άθροισμα να είναι 9. 4 5 8 0 6 4 1 3 9 5 2 0 7 8 6 2 1 7 3 9 52 πενήντα δύο
ΜΑΘΗΜΑ 14 (α) ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Ξόδεψα ακριβώς Τι μπορεί να αγόρασα;. Να γράψεις μαθηματικές προτάσεις. (β) Πόσα ρέστα θα πάρω, αν αγοράσω ένα τύμπανο; Έχω 9! Πόσα ρέστα θα πάρω, αν αγοράσω ένα ρολόι και ένα τύμπανο; πενήντα τρία 53
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να συμπληρώσεις. 6 + 0 = 4 + 2 = 5-3 = + 4 = 8 2 + = 7 + = 8-3 = 3-2 = 3 7 - = 6 8 - = 6 0 + 7 = 6 - = 3 9 - = 3 3 + = 7-4 = 5-3 = 5 2. Ποιες μαθηματικές προτάσεις έχουν αποτέλεσμα μεγαλύτερο από 3; (α) 7-2 = (β) 6-3 = (γ) 8-4 = (δ) 2 + 5 = (ε) 9-4 = 54 πενήντα τέσσερα
3. Να αντιστοιχίσεις το κάθε πρόβλημα με τη μαθηματική πρόταση που ταιριάζει. Σε ένα κατάστημα πωλούνται πατίνια, ποδήλατα και κράνη. Πωλήθηκαν 2 πατίνια. Τώρα στο κατάστημα υπάρχουν 7 πατίνια. Πόσα πατίνια υπήρχαν αρχικά στο κατάστημα; 7-2 = Στο κατάστημα υπήρχαν 7 ποδήλατα. Πωλήθηκαν 2 ποδήλατα. Πόσα ποδήλατα υπάρχουν τώρα στο κατάστημα; - 2 = 7 Στο κατάστημα υπήρχαν 7 κράνη. Μέχρι το μεσημέρι έμειναν 2 κράνη. Πόσα κράνη πωλήθηκαν; 7 - = 2 πενήντα πέντε 55
ΜΑΘΗΜΑ 15 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Να γράψεις τους αριθμούς 0, 1, 2, 3, 4 και 5 στα σχήματα, ώστε οι μαθηματικές προτάσεις να είναι ορθές. + = 8 + = 4 + = 2 + = 5 10 - = - = 56 πενήντα έξι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Όλοι οι βόλοι 1. Να συμπληρώσεις τον πίνακα. Βόλοι της Λήδας Βόλοι του Θωμά Όλοι μαζί οι βόλοι μας είναι 9. Πόσους βόλους, μπορεί να έχεις εσύ; 9-0 = 9-1 = 9-2 = 9-3 = 9-4 = Λήδα Θωμάς 9-5 = 9-6 = 9-7 = 9-8 = 9-9 = πενήντα εφτά 57
2. Ποιες μαθηματικές προτάσεις δίνουν αποτέλεσμα 8; 8-3 = 09-4 = 8-1 = 08-5 = 9-1 = 10-2 = 2 + 5 = 00 + 8 = 6 + 3 = 04 + 4 = 1 + 7 = 08-0 = 3. Να χωρίσεις το τετράγωνο σε δύο μέρη, ώστε το άθροισμα των αριθμών σε κάθε μέρος να είναι το ίδιο. 3 3 4 2 6 3 1 4 1 5 7 1 7 1 58 πενήντα oκτώ
ΜΑΘΗΜΑ 16 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Να χρωματίσεις με το ίδιο χρώμα τις κάλτσες που έχουν άθροισμα 10. 0 1 2 3 4 5 5 6 7 8 9 10 πενήντα εννιά 59
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Η Άννα έχει 10 μπάλες. Το χρώμα τους είναι πράσινο ή μπλε. Να χρωματίσεις τις μπάλες και να συμπληρώσεις τα κενά. 0 + 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 + 7 + 8 + 9 + 10 + 60 εξήντα
2. Να γράψεις δύο μαθηματικές προτάσεις για τα πιο κάτω προβλήματα. (α) Στην ανθοδόχη υπάρχει χώρος για 10 φυτά. Τα παιδιά φύτεψαν μέχρι τώρα 2 φυτά. Πόσα φυτά μπορούν να φυτέψουν ακόμη; (β) Το σχολικό λεωφορείο χωράει 10 παιδιά. Υπάρχουν θέσεις για ακόμα 3 παιδιά. Πόσα παιδιά είναι ήδη μέσα στο λεωφορείο; εξήντα ένα 61
ΜΑΘΗΜΑTA 17 και 18 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Να γράψεις τους αριθμούς 1, 2, 3, 4, 5 στα σχήματα, ώστε οι μαθηματικές προτάσεις οριζόντια και κατακόρυφα να είναι ορθές. + + = + - + - + - = = = = = 4 + - = 62 εξήντα δύο
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να συμπληρώσεις τους αριθμούς που λείπουν. (α) 7 προσθέτω 3 προσθέτω 2 αφαιρώ 4 (β) αφαιρώ 2 5 αφαιρώ 4 προσθέτω 2 2. Ο Λουκάς είχε 8. Η γιαγιά τού έδωσε ακόμα 2. Την επόμενη μέρα αγόρασε ένα σάντουιτς που στοίχιζε 3. Πόσα ευρώ έχει τώρα ο Λουκάς; Να δείξεις πώς σκέφτηκες, για να λύσεις το πρόβλημα. εξήντα τρία 63
3. Na συμπληρώσεις τον αριθμό των παιδιών σε κάθε παιχνίδι. Ta παιδιά που παίζουν σακουλοδρομίες είναι όσα τα παιδιά που παίζουν μπάλα και τραμπολίνο. Τα παιδιά που παίζουν κρυφτό είναι 4 περισσότερα από τα παιδιά που παίζουν με την μπάλα. Τα παιδιά που παίζουν με την μπάλα είναι 3 λιγότερα από τα παιδιά που παίζουν τραμπολίνο. Έξι παιδιά παίζουν τραμπολίνο. Παιχνίδι Αριθμός παιδιών Σακουλοδρομίες Κρυφτό Μπάλα Τραμπολίνο 64 εξήντα τέσσερα
4. Να γράψεις τρία ζευγάρια αριθμών που έχουν διαφορά 3. 5 2 5. Πάνω στο ράφι βρίσκονται 10 κουτιά, κίτρινα, κόκκινα και μπλε. Τα μπλε είναι τα περισσότερα. Τα κόκκινα είναι κατά 1 λιγότερα από τα κίτρινα. Τα κίτρινα είναι 3. Πόσα κουτιά υπάρχουν από το κάθε χρώμα; εξήντα πέντε 65
ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΑΘΛΗΜΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΑΘΗΜΑ 19 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Η πιο κάτω γραφική παράσταση δείχνει το αγαπημένο άθλημα των συμμαθητών μου. ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΑΘΛΗΜΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ (α) Να συμπληρώσεις: Πόσα περισσότερα παιδιά προτιμούν την πετόσφαιρα από την καλαθόσφαιρα; Πόσα λιγότερα παιδιά προτιμούν την αντισφαίριση από το ποδόσφαιρο; (β) Να πεις προβλήματα με βάση την πιο πάνω γραφική παράσταση που ταιριάζουν στις μαθηματικές προτάσεις. 7-5 = 5-2 = 66 εξήντα έξι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να συμπληρώσεις. 10 + 0 = 2 + = 10 10-6 = 10 - = 3 7 + 2 = 0 + 10 = + 4 = 10 6-0 = 1 + 9 = - 5 = 3 + = 10 3 + = 10-3 = 7-4 = 5 εξήντα εφτά 67
2. Να συμπληρώσεις χρησιμοποιώντας το + ή το -. 3 2 = 5 2 6 = 8 7 3 = 4 9 4 = 5 10 3 = 7 5 5 = 10 8 3 = 5 9 3 = 6 8 2 = 10 6 4 = 10 8 8 = 0 5 4 = 9 3. Να μετακινήσεις έναν αριθμό από την ομάδα Β στην ομάδα Α, ώστε το άθροισμα των αριθμών σε κάθε ομάδα να είναι ίσο. 2 Α 1 Β 5 3 4 3 68 εξήντα οκτώ
4. Να λύσεις τα προβλήματα. (α) Ο Βασίλης κέρδισε 4 χρυσά και 2 αργυρά μετάλλια. Πόσα περισσότερα είναι τα χρυσά από τα αργυρά μετάλλια; Απάντηση: (β) Στο πάρκο της γειτονιάς μας υπάρχουν 2 τσουλήθρες και 8 κούνιες. Πόσες λιγότερες είναι οι τσουλήθρες από τις κούνιες; Απάντηση: (γ) Η Μαρίνα έχει 6 βιβλία με θέμα τα ζώα. Τα βιβλία που έχει με θέμα τους πλανήτες είναι 3 λιγότερα. Πόσα είναι τα βιβλία με θέμα τους πλανήτες; Απάντηση: (δ) Ο Στέλιος έχει 5 σφυρίχτρες. Πόσες σφυρίχτρες έχει ο Μιχάλης, αν έχει 4 σφυρίχτρες περισσότερες από τον Στέλιο; Απάντηση: εξήντα εννιά 69
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ 1. Να συμπληρώσεις. + = + = + = + = + = + = + = + = 70 εβδομήντα
2. Να διαγράψεις ό,τι χρειάζεται και να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις. 4-2 = 3-0 = 5-1 = 6-0 = εβδομήντα ένα 71
3. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις. 4-4 = - = - = - = 72 εβδομήντα δύο
4. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις, όπως στο παράδειγμα. 5-3 = 6-2 = 5-3 = 6-3 = 3-2 = 4-2 = 5-4 = 3-1 = 7-2 = 4-1 = εβδομήντα τρία 73
5. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις, όπως στο παράδειγμα. 3 + 3 = 6 3 + 4 = 7 + = + = + = + = + = + = 74 εβδομήντα τέσσερα
6. Να υπολογίσεις το άθροισμα των χρημάτων, όπως στο παράδειγμα. 5 + 2 = 7 5 + 1 = + = 6 + 2 = + = 8 + 1 = + = εβδομήντα πέντε 75
7. Ποιο είναι το μεγαλύτερο αποτέλεσμα σε κάθε σειρά; (α) 1 + 2 4 + 3 (β) 8-5 6-1 (γ) 9-8 8-4 (δ) 8-2 5 + 2 8. Να αντιστοιχίσεις, όπως στο παράδειγμα. 0 1 2 3 4 5 6 1 + 1 3 + 3 0 + 5 1 + 2 1 + 5 2 + 2 76 εβδομήντα έξι
9. Να συμπληρώσεις, όπως στο παράδειγμα. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 8 + 1 = 9 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 + = 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 + = 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 + = εβδομήντα εφτά 77
10. Να συμπληρώσεις τις κουκκίδες, ώστε τα δύο ντόμινο να έχουν τον ίδιο αριθμό κουκίδων. (α) (δ) (β) (ε) (γ) (στ) 11. Να σχεδιάσεις στο ντόμινο τις κουκκίδες που χρειάζονται, για να συμπληρωθούν οι ισότητες. 1 + 5 = 6 + 2 = 7 + 3 = 9 78 εβδομήντα οκτώ
12. Σε κάθε βραχιόλι υπήρχαν 10 χάντρες. Μερικές έπεσαν. Να γράψεις μαθηματικές προτάσεις αφαίρεσης, όπως στο παράδειγμα. 10-3 = 7 13. Σε κάθε πιάτο υπήρχαν 7 μήλα. Πόσα μήλα έφαγαν τα παιδιά από κάθε πιάτο; (α) (β) (γ) (δ) Να γράψεις μια μαθηματική πρόταση αφαίρεσης για την κάθε εικόνα. εβδομήντα εννιά 79
14. Να βρεις τον κανόνα, για να συμπληρώσεις τον πίνακα. (α) 3 1 (β) 2 5 7 5 5 8 4 10 10 3 0 9 4 4 15. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις. 3-1 = 6-5 = 6-2 = 5-3 = 4-3 = 4-2 = 6-4 = 5-1 = 6-2 = 5-4 = 80 ογδόντα
16. Πόσες περισσότερες είναι οι από τους ; Να γράψεις την κατάλληλη μαθηματική πρόταση. 17. Πόσα λιγότερα είναι τα από τα ; Να γράψεις την κατάλληλη μαθηματική πρόταση. ογδόντα ένα 81
18. Η Μαρία έχει 6 μολύβια. Η Άννα έχει 4 μολύβια. Πόσα περισσότερα μολύβια από την Άννα έχει η Μαρία; (α) Να ζωγραφίσεις μια εικόνα για το πρόβλημα. (β) Να γράψεις μια μαθηματική πρόταση για το πρόβλημα. 19. Η Μαρία αγόρασε 5 γλυκίσματα. Ο Παναγιώτης αγόρασε 2 γλυκίσματα λιγότερα. Να γράψεις μαθηματικές προτάσεις, για να βρεις την απάντηση. (α) Πόσα γλυκίσματα αγόρασε ο Παναγιώτης; (β) Πόσα γλυκίσματα έχουν και τα δύο παιδιά μαζί; 82 ογδόντα δύο
20. Να αντιστοιχίσεις. α. Α. 0 1 2 3 4 5 6 Β. 5 όλα 4 1 Γ. β. 2 + 3 = 5 Δ. 5 όλα 3 2 Ε. 1 + 4 = 5 ογδόντα τρία 83
21. Ποιες πινακίδες έχουν αποτέλεσμα 6; 4 + 2 6-0 1 + 5 + 1 8-2 6-2 2 + 4 22. Να βρεις το μοτίβο σε κάθε κάρτα και να γράψεις τη μαθηματική πρόταση που λείπει. 0 + 7 = 7 0 + 4 = 4 2 + 2 = 4 3 + 1 = 4 4 + 0 = 4 1 + 6 = 7 2 + 5 = 7 3 + 4 = 7 4 + 3 = 7 5 + 2 = 7 7 + 0 = 7 84 ογδόντα τέσσερα
23. Να συμπληρώσεις τους αριθμούς που λείπουν. 2 8 5 2 4 6 1 8 6 0 4 3 6 2 1 2 4 5 2 9 6 0 9 7 5 0 2 1 8 3 3 5 6 2 9 7 4 0 10 7 5 0 3 1 2 8 6 24. Να λύσεις το πρόβλημα. Η Μαρία χάρισε στον μικρότερο αδελφό της 6 από τα παιχνίδια της. Της έμειναν 3 παιχνίδια. Πόσα παιχνίδια είχε στην αρχή; ογδόντα πέντε 85
25. Να χρησιμοποιήσεις τους αριθμούς, για να γράψεις δύο μαθηματικές προτάσεις πρόσθεσης και δυο μαθηματικές προτάσεις αφαίρεσης, όπως στο παράδειγμα. 3 9 6 2 7 5 3 + 6 = 9 6 + 3 = 9 9-6 = 3 9-3 = 6 4 6 10 1 7 8 3 10 7 5 8 3 86 ογδόντα έξι
26. Να δείξεις με διαφορετικούς τρόπους το 7 στην αριθμητική γραμμή, όπως στο παράδειγμα. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 6 + 1 = 7 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 + = 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 + = 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 + = ογδόντα εφτά 87
27. Να λύσεις τα προβλήματα. (α) Ο Χάρης είχε 6 χρυσόψαρα. Αγόρασε ακόμα 3 χρυσόψαρα. Πόσα είναι τώρα όλα τα χρυσόψαρα του Χάρη; Απάντηση: (β) Σε μια παρέα βρίσκονται 8 κορίτσια. Έρχονται ακόμα 2 κορίτσια. Πόσα είναι όλα τα κορίτσια της παρέας τώρα; Απάντηση: (γ) Εφτά παιδιά βρίσκονται στο πάρκο. Τα 5 παιδιά παίζουν στην αμμοδόχο. Πόσα παιδιά δεν παίζουν στην αμμοδόχο; Απάντηση: (δ) Ο Χρήστος έχει 5 μπλε αυτοκινητάκια και 4 κόκκινα αυτοκινητάκια. Ο Τάσος έχει 2 αυτοκινητάκια λιγότερα από τον Χρήστο. Πόσα αυτοκινητάκια έχει ο Τάσος; Απάντηση: 88 ογδόντα οκτώ
28. Να συμπληρώσεις. 4 + 3 = 9 = 1 + 4 + 0 = 7 + 2 = 9 = + 3 = 7-7 8-3 = 5 = - 4 = 2 + 3 + 4 6-2 = 2 = 9-1 = 7-2 2 + 8 = 4 + = 9 5 + = 8-1 9-4 = 1 + 2 + = 9 10-3 = 3 + 3 + 3 = 7-5 = 9-7 + = 3 6-4 = - 2-7 = 0 7 + 3 = 4 + = 3 + 6 ογδόντα εννιά 89
29. Ποιa μαθηματική πρόταση ταιριάζει σε κάθε πρόβλημα; (α) Τέσσερα παιδιά κατασκευάζουν διακοσμητικές ταινίες για την τάξη τους. Έρχονται ακόμη 2 παιδιά για να βοηθήσουν. Πόσα είναι όλα τα παιδιά τώρα; 4 + = 4 4-2 = 4 + 2 = Aπάντηση: (β) Στη θάλασσα υπήρχαν 5 ιστιοφόρα. Τώρα βρίσκονται 3 ιστιοφόρα. Πόσα ιστιοφόρα έφυγαν; 5 + 3 = 5 - = 3-3 = 5 Aπάντηση: (γ) Η Έλενα έχει 3 σκυλάκια δαλματίας και ένα πεκινουά. Πόσα είναι όλα τα σκυλάκια της Έλενας; 3 + 1 = 1 + = 3 3-1 = Aπάντηση: 90 ενενήντα
30. Να συμπληρώσεις. + + = 6 + + = 7 + + = 8 + + = 9 + + = 10 31. Ποιοι αριθμοί έχουν το άθροισμα που δίνεται κάθε φορά; Μπορείς να επιλέξεις περισσότερους από δύο αριθμούς. 6 6 0 1 5 4 1 7 1 8 7 2 3 3 2 2 2 10 6 5 1 0 1 7 8 4 2 2 7 3 3 1 2 9 6 2 1 8 5 4 1 0 7 2 2 3 3 9 7 2 1 5 0 6 2 5 1 0 4 2 1 7 2 8 7 3 2 2 ενενήντα ένα 91
32. Να συμπληρώσεις τους αριθμούς που λείπουν. (α) + 2 6 5-4 + 1 9 10 5 7 (β) + 4-2 + 2 9 + 4-3 92 ενενήντα δύο
33. Να βρεις τους αριθμούς. Ποιος αριθμός είναι; Είναι μικρότερος από 7. Είναι μεγαλύτερος από 8-3. Ποιος αριθμός είναι; Είναι μεγαλύτερος από 6. Είναι μικρότερος από 5+3. Ποιος αριθμός είναι; Είναι μικρότερος από 8. Είναι μεγαλύτερος από 5. Είναι μεγαλύτερος από 5+1. ενενήντα τρία 93
34. Να γράψεις τους αριθμούς 2, 3, 4, 5 και 6 στα σχήματα, ώστε οι μαθηματικές προτάσεις να είναι ορθές. + = 10 + = 8 + = 7 + = 9 + = 8 + = 8 35. Να λύσεις το πρόβλημα. Η Ιωάννα είχε 5 βόλους. Χάρισε 3 βόλους στη φίλη της την Άννα. Αγόρασε ακόμα 5 βόλους από το περίπτερο. Πόσους βόλους έχει τώρα; 94 ενενήντα τέσσερα
36. Να χρησιμοποιήσεις τα πιο κάτω ντόμινο, για να συμπληρώσεις το τετράγωνο, ώστε κάθε πλευρά να έχει τον ίδιο αριθμό κουκκίδων. 37. Να συμπληρώσεις τις μαθηματικές προτάσεις. 6-2 = 10-4 = 09-7 = 7-4 = 10-7 = 5 = 10-6 - 5 = 09-4 = 09 - = 3 8-3 = 08-6 = - 2 = 6 9-3 = 07-7 = 10-8 = ενενήντα πέντε 95
38. Να τοποθετήσεις τους αριθμούς από το 1 ως το 6 στους κύκλους, ώστε το άθροισμα στις πλευρές να είναι ο αριθμός στο κέντρο. (α) 5 6 9 (β) 10 96 ενενήντα έξι
39. Να χρωματίσεις διαφορετικές διαδρομές από τη βάση ως την κορυφή που δίνουν άθροισμα 10. 2 2 1 3 0 4 1 0 1 2 2 3 2 5 1 40. Να γράψεις τις μαθηματικές προτάσεις στην κατάλληλη θέση στο διάγραμμα. Μικρότερο ή ίσο με 6 Μεγαλύτερο ή ίσο με 6 4 + 0 5 + 3 3 + 3 0 + 6 4 + 4 2 + 3 3 + 1 5 + 4 3 + 2 7 + 2 ενενήντα εφτά 97
41. Το πάντα είναι ένα ζώο που κινδυνεύει να εξαφανιστεί και κατοικεί κυρίως σε ορεινά δάση της Κίνας. Το πάντα τρέφεται κυρίως με μπαμπού. Το εικονόγραμμα παρουσιάζει τον αριθμό των πάντα που βρίσκονται σε ζωολογικούς κήπους μεγάλων πόλεων. Σαν Ντιέγκο Βερολίνο Μεξικό Ρόττερνταμ Πεκίνο 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (α) Στον ζωολογικό κήπο του Μεξικό θέλουν να έχουν περισσότερα πάντα από τους υπόλοιπους ζωολογικούς κήπους. Πόσα πάντα ακόμα πρέπει να εγκατασταθούν εκεί; (β) Ποιοι 3 κήποι έχουν μαζί περισσότερα πάντα από τον κήπο του Πεκίνου; (γ) Πόσα πάντα πρέπει να μεταφερθούν από το Πεκίνο στο Βερολίνο, ώστε οι 2 κήποι να έχουν τον ίδιο αριθμό πάντα; (δ) Να κατασκευάσεις δικά σου προβλήματα, με βάση τη γραφική παράσταση. 98 ενενήντα οκτώ
ENOTHTΑ 8 99
ΜΑΘΗΜΑ 1 ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ Na βάλεις τα πιο κάτω σχήματα σε ομάδες. (α) Πόσες ομάδες δημιούργησες; (β) Σε τι μοιάζουν τα σχήματα κάθε ομάδας; 100 εκατόν
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Ποιο σχήμα δεν ταιριάζει σε κάθε ομάδα; εκατόν ένα 101
2. Ποιο σχήμα ταιριάζει σε κάθε ομάδα; (α) (β) (γ) 102 εκατόν δύο
MAΘΗΜΑ 2 ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ Ο Χριστόφορος και η Δέσποινα επισκέφθηκαν μια έκθεση ζωγραφικής μοντέρνας τέχνης. Να περιγράψεις τα έργα που είδαν. εκατόν τρία 103
Να ζωγραφίσεις τον δικό σου πίνακα, χρησιμοποιώντας τουλάχιστον δύο διαφορετικά σχήματα. 104 εκατόν τέσσερα
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να σημειώσεις, όπως στο παράδειγμα. εκατόν πέντε 105
2. (α) Να βρεις μια διαδρομή, για να διασχίσει η χελώνα το ποτάμι, πατώντας μόνο σε. Να χρωματίσεις τη διαδρομή με κόκκινο. (β) Να βρεις μια διαδρομή, για να διασχίσει η χελώνα το ποτάμι, πατώντας μόνο σε. Να χρωματίσεις τη διαδρομή με μπλε. (γ) Να βρεις μια διαδρομή, για να διασχίσει η χελώνα τοποτάμι, πατώντας μόνο σε. Να χρωματίσεις τη διαδρομή με πράσινο. ΤΕΡΜΑ 106 εκατόν έξι
3. Να χρωματίσεις τα 3 σχήματα που χρησιμοποιήθηκαν σε κάθε σχέδιο, όπως στο παράδειγμα. εκατόν εφτά 107
MAΘΗΜΑ 3 ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ Να χρησιμοποιήσεις όσα σχήματα μοτίβου θέλεις από το κάθε είδος, για να κατασκευάσεις μια βάρκα στην πιο κάτω εικόνα. 108 εκατόν οκτώ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να χρησιμοποιήσεις σχήματα μοτίβου, για να φτιάξεις την πιο κάτω κατασκευή. εκατόν εννιά 109
2. Κοίτα τι κατασκεύασα! Ποια σχήματα χρησιμοποίησε ο Άρης για την κατασκευή του; 110 εκατόν δέκα
3. Να χρησιμοποιήσεις σχήματα μοτίβου, για να φτιάξεις την πιο κάτω κατασκευή. Ποια σχήματα χρησιμοποίησες; εκατόν έντεκα 111
4. Να κάνεις μια δική σου κατασκευή, χρησιμοποιώντας σχήματα μοτίβου. 112 εκατόν δώδεκα
MAΘΗΜΑ 4 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Να χρωματίσεις με διαφορετικό χρώμα κάθε τετράγωνο στο πιο κάτω σχήμα. εκατόν δεκατρία 113
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να χρωματίσεις 3 τρίγωνα, 2 τετράγωνα και 1 κύκλο. 114 εκατόν δεκατέσσερα
2. Να σημειώσεις τους κύκλους. 3. Να σημειώσεις τα τρίγωνα. εκατόν δεκαπέντε 115
4. Να σημειώσεις τα τετράγωνα. 5. Να σημειώσεις τα ορθογώνια. 116 εκατόν δεκαέξι
MAΘΗΜΑ 5 (α) ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Έφτιαξα μια ομάδα με σχήματα. Μερικά όμως δεν ταίριαζαν και τα άφησα έξω. Σοφία Φανή Τι σκέφτηκε η Σοφία και δεν έβαλε στην ομάδα τα υπόλοιπα τρία σχήματα; (β) Ποια από τα σχήματα μοτίβου μπορούν να μπουν στην ομάδα της Σοφίας; εκατόν δεκαεφτά 117
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να χρησιμοποιήσεις τον βελονοπίνακα, για να κατασκευάσεις τα πιο κάτω σχήματα και να τα σχεδιάσεις: (α) σχήματα που έχουν λιγότερες από 4 πλευρές (β) σχήματα που έχουν 4 πλευρές 118 εκατόν δεκαοκτώ
2. (α) Να αντιστοιχίσεις. ΟΜΑΔΑ 1 ΟΜΑΔΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ 3 πλευρές ΟΜΑΔΑ 2 5 πλευρές ΟΜΑΔΑ 3 6 πλευρές ΟΜΑΔΑ 4 4 πλευρές (β) Να ονομάσεις την κάθε ομάδα. εκατόν δεκαεννιά 119
MAΘΗΜΑ 6 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Να χρωματίσεις ορθές γωνίες. 120 εκατόν είκοσι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Τα αντικείμενα αυτά έχουν ορθές γωνίες. Να βρεις άλλα αντικείμενα στην τάξη σου που έχουν ορθές γωνίες. εκατόν είκοσι ένα 121
2. Ποια σχήματα έχουν ορθές γωνίες; 122 εκατόν είκοσι δύο
3. Να παρατηρήσεις αντικείμενα στο περιβάλλον που έχουν ορθές γωνίες. Να τα σχεδιάσεις. εκατόν είκοσι τρία 123
MAΘΗΜΑ 7 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ Ομάδα 1 (α) Σε τι μοιάζουν τα σχήματα της ομάδας 1; Ομάδα 2 (β) Σε τι μοιάζουν τα σχήματα της ομάδας 2; Σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν τα σχήματα των δύο ομάδων; 124 εκατόν είκοσι τέσερα
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 1. Να χρησιμοποιήσεις τον βελονοπίνακα, για να κατασκευάσεις σχήματα που έχουν μόνο ορθές γωνίες. Να σχεδιάσεις τις κατασκευές σου. εκατόν είκοσι πέντε 125
2. (α) Να ενώσεις τα σημεία ξεκινώντας και τελειώνοντας από το σημείο με τη μεγάλη ένδειξη. Να ακολουθήσεις την αρίθμηση. Να χρησιμοποιήσεις τη ρίγα σου, για να σχεδιάσεις ευθείες γραμμές, όπως στο παράδειγμα. 1 3 3 2 2 1 2 1 3 2 1 3 1 1 2 2 (β) Να χρωματίσεις τα σχήματα που έχουν ορθή γωνία. 126 εκατόν είκοσι έξι
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΥ 1. Να χρωματίσεις με το ίδιο χρώμα τα αντικείμενα που έχουν το ίδιο σχήμα. 2. Να αντιστοιχίσεις τα σχήματα με τα ονόματά τους. ορθογώνιο τρίγωνο κύκλος εκατόν είκοσι εφτά 127
3. (α) Να βρεις 7 ορθογώνια στην εικόνα. (β) Να βρεις 5 κύκλους στην εικόνα. 128 εκατόν είκοσι οκτώ
(γ) Να βρεις 6 τρίγωνα στην εικόνα. (δ) Να βρεις 4 τετράγωνα στην εικόνα. εκατόν είκοσι εννιά 129
4. Να βρεις τον κανόνα κάθε ομάδας. (α) (β) 130 εκατόν τριάντα
5. Να χρωματίσεις κάθε σχήμα με το σωστό χρώμα, όπως στο παράδειγμα. εκατόν τριάντα ένα 131
6. Να χρησιμοποιήσεις σχήματα μοτίβου για τις πιο κάτω κατασκευές. Να συμπληρώσεις τον πίνακα, γράφοντας πόσες φορές χρησιμοποίησες το κάθε σχήμα μοτίβου. 132 εκατόν τριάντα δύο
7. Με ποια παιδιά συμφωνείς; (α) Κατασκεύασα μόνο ορθογώνια. (β) Κατασκεύασα μόνο τρίγωνα. (γ) Κατασκεύασα μόνο κύκλους. (δ) Κατασκεύασα μόνο τετράγωνα. εκατόν τριάντα τρία 133
8. Ποιο σχήμα περιγράφει κάθε παιδί; (α) Έχει 3 πλευρές. Έχει ορθή γωνία. (β) Έχει 4 πλευρές. Δεν είναι ορθογώνιο. (γ) Είναι τετράγωνο. 134 εκατόν τριάντα τέσσερα
9. Να γράψεις τον αριθμό των εικόνων στις οποίες μπορεί να κρύβεται: (α) ένας κύκλος (β) ένα ορθογώνιο 1 2 3 4 εκατόν τριάντα πέντε 135
10. (α) Να βρεις ποια σχήματα έχουν τον ίδιο αριθμό πλευρών με το κόκκινο σχήμα. (β) Να βρεις ποια σχήματα έχουν τον ίδιο αριθμό γωνιών με το κόκκινο σχήμα. (γ) Να βρεις ποια σχήματα έχουν τον ίδιο αριθμό πλευρών και γωνιών με το κόκκινο σχήμα. 136 εκατόν τριάντα έξι
11. Να συμπληρώσεις τα σχήματα, σύμφωνα με τον πιο πάνω βελονοπίνακα. εκατόν τριάντα εφτά 137
12. (α) Πόσα εξάγονα υπάρχουν στο πιο κάτω σχήμα; (β) Πόσα τρίγωνα υπάρχουν στο πιο κάτω σχήμα; 138 εκατόν τριάντα οκτώ
13. Να χρωματίσεις με το ίδιο χρώμα τα σχήματα που είναι ίσα. εκατόν τριάντα εννιά 139
Για τη σελίδα 95 εκατόν σαράντα ένα 141
Για τη σελίδα 100 Για τη σελίδα 120 εκατόν σαράντα τρία 143