ΕΡΓΑΣΙΑΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ & ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ Πρόκληση για την Προαγωγή Υγείας στο Χώρο Εργασίας Παναγιώτα Σουρτζή Αν. Καθηγήτρια Νοσηλευτικής της Υγιεινής της Εργασίας Τµήµα Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ
«Ηλικιωµένοι» εργαζόµενοι Ι Η ηλικία συνταξιοδότησης (~65 ο έτος) σηµατοδοτεί τη µετάβαση στην Τρίτη ηλικία. Οι ηλικιωµένοι εργαζόµενοι σήµερα, αναµένεται να παραµείνουν στην εργασία µεγαλύτερο χρονικό διάστηµα από τις προηγούµενες γενιές. Όσοι εργαζόµενοι έχουν υπερβεί το 45ο έτος της ηλικίας αποτελούν τον πληθυσµό µελέτης για τις επιπτώσεις της γήρανσης στην εργασία.
«Ηλικιωµένοι» εργαζόµενοι ΙΙ Η αλληλεπίδραση υγείας και εργασιακής ικανότητας έχει τεκµηριωθεί επαρκώς. Ερευνητικά ευρήµατα δείχνουν ότι οι «ηλικιωµένοι» εργαζόµενοι δεν έχουν µεγαλύτερο κίνδυνο για να πάθουν ένα ατύχηµα. Όταν όµως το πάθουν, ο χρόνος επαναφοράς είναι µεγαλύτερος όπως και η επιβάρυνση της εργασιακής ικανότητας. Είναι εποµένως απαραίτητη η εξειδίκευση της υγιεινής και ασφάλειας της εργασίας για τους µεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόµενους.
Επιπτώσεις της «γήρανσης» στην εργασιακή ικανότητα και υγεία Αναµενόµενες Μείωση ακοής και όρασης Μείωση φυσικής δύναµης Αύξηση των νοσηµάτων φθοράς Επιδεινούµενες λόγω εργασίας Πιθανή αύξηση της επίπτωσης νοσηµάτων επαγγελµατικής αιτιολογίας λόγω µακρόχρονης έκθεσης Μείωση της έκθεσης σε παράγοντες κινδύνου, αλλά για την ηλικιακή οµάδα 45-55 και ιδιαίτερα για τις γυναίκες επιδείνωση των συνθηκών εργασίας Επιδείνωση της έκθεσης σε κινδύνους που σχετίζονται µε τη θέση του σώµατος και τις επαναλαµβανόµενες κινήσεις ή το φόρτο εργασίας
Επιπτώσεις της «γήρανσης» στην ποιότητα ζωής & εργασίας θετικές Αύξηση της επαγγελµατικής ικανοποίησης Αύξηση της αυτονοµίας Σχετικά µικρότερα επίπεδα έντασης αρνητικές υσκολία πρόσβασης σε εκπαίδευση υσκολία προσαρµογής στις νέες τεχνολογίες Μικρότερη συµµετοχή στη λήψη αποφάσεων σε οργανισµούς µε οριζόντια διοίκηση, εναλλαγή καθηκόντων, οµαδική εργασία ιακρίσεις λόγω ηλικίας Πρόωρη συνταξιοδότηση Μείωση προσδοκιών για επαρκή σύνταξη
Προαγωγή της Υγείας στο Χώρο Εργασίας και «ηλικιωµένοι» εργαζόµενοι Πρόληψη της νόσου Αγωγή Υγείας Προστασία της Υγείας
Υποχρεωτικές παρεµβάσεις στον «ηλικιωµένο» εργαζόµενο για διατήρηση της Εργασιακής Ικανότητας Προσαρµοσµένος περιοδικός προληπτικός έλεγχος στους «ηλικιωµένους» Προσαρµογή των συνθηκών εργασίας στις ιδιαίτερες ανάγκες των «ηλικιωµένων» εργαζοµένων Περιοδικός προληπτικός έλεγχος µε στόχο τον καλύτερο έλεγχο της έκθεσης σε παράγοντες κινδύνου σε όλη τη διάρκεια της εργασιακής ζωής
Παρεµβάσεις στον τρόπο ζωής Υγιεινή διατροφή Άσκηση/Φυσική κατάσταση ιακοπή ή µείωση του καπνίσµατος Στοµατική υγεία Πρόληψη ή διαχείριση της χρήσης αλκοόλ & άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών ιαχείριση του ελεύθερου χρόνου Συµφιλίωση της εργασιακής µε την οικογενειακή/κοινωνική ζωή
Παρεµβάσεις για τροποποίηση παραγόντων κινδύνου Έλεγχος του βάρους Έλεγχος της υπέρτασης ιαχείριση του στρες ιαχείριση χρόνιων νοσηµάτων, πχ. διαβήτης Πρόληψη των ατυχηµάτων Χρήση υπηρεσιών υγείας
Παρεµβάσεις στο περιβάλλον εργασίας Βελτίωση συνθηκών εργασίας για τους «ηλικιωµένους» εργαζόµενους µέσω µείωσης του χρόνου εργασίας αλλαγής ή τροποποίησης καθηκόντων συνεχούς εκπαίδευσης εξειδίκευσης των µέτρων προστασίας - ατοµικής - συλλογικής
Υιοθέτηση Προγραµµάτων Υποστήριξης Εργαζοµένων ώστε να υποστηριχθούν οι εργαζόµενοι στην επίλυση προσωπικών και οικογενειακών προβληµάτων που µπορεί να επηρεάσουν αρνητικά την απόδοσή τους στην εργασία, στην υγεία και στην ποιότητα ζωής. προετοιµαστούν οι «ηλικιωµένοι» εργαζόµενοι για τη µετάβαση και για τη ζωή µετά τη συνταξιοδότηση.
Προκλήσεις για την Προαγωγή Υγείας στους Χώρους Εργασίας για την οµάδα των «ηλικιωµένων» Μικρές και Μεσαίου µεγέθους επιχειρήσεις Εργαζόµενοι στις επιχειρήσεις που απειλούνται περισσότερο από την κρίση Εργαζόµενοι του ευρύτερου δηµόσιου τοµέα που χάνουν την «ασφάλεια της µονιµότητας» Πρόωρα συνταξιοδοτούµενοι
Συµπεράσµατα Η δηµογραφική γήρανση του πληθυσµού έχει σοβαρές κοινωνικές και οικονοµικές επιπτώσεις που επηρεάζουν και την εργασία. Οι ειδικοί υγιεινής & ασφάλειας της εργασίας πρέπει να γνωρίζουν τους κινδύνους που συνδέονται µε τη γήρανση, πχ. φυσιολογικές αλλαγές, συνοσηρότητα και χρόνια νοσήµατα, και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες, καθώς και την επίδραση που αυτοί έχουν στην εργασιακή ικανότητα. Οι στρατηγικές διαχείρισης του προβλήµατος πρέπει να περιλαµβάνουν ανάλυση της εργασιακής ικανότητας των ηλικιωµένων, κατάλληλη εργασιακή απασχόληση και εκπαιδευτικά προγράµµατα. Οι ειδικοί υγιεινής & ασφάλειας της εργασίας πρέπει να µπορούν να προβλέπουν τις αλλαγές και να τροποποιούν την προσέγγισή τους στον τρόπο που αναγνωρίζουν και αντιµετωπίζουν τα προβλήµατα που απασχολούν τους ηλικιωµένους εργαζόµενους.
Τελικές επισηµάνσεις Η εργασιακή ανασφάλεια σήµερα τείνει να αυξηθεί στους «ηλικιωµένους» εργαζόµενους σε κάθε τοµέα εργασίας. Στην εποχή της οικονοµικής κρίσης και της γενικής ανασφάλειας ο κίνδυνος είναι οι εργοδότες να µειώσουν τις παροχές προς τους εργαζόµενους. Η προαγωγή υγείας στο χώρο εργασίας στοχεύει στη διατήρηση και βελτίωση της υγείας και της εργασιακής ικανότητας των εργαζοµένων, η οποία έχει θετικές επιπτώσεις στην παραγωγικότητα των εργαζοµένων και στην ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης.