Σε τοπικό και Εθνικό επίπεδο

Σε τοπικό και Εθνικό επίπεδο

Ένα παράδειγμα που μπορεί να γενικευτεί

Στροφυλιά-Καλόγρια-Κοτύχι SCI Λιμνοθάλασσα Καλογριάς, Δάσος Στροφυλιάς και έλος Λαμίας, Άραξος (GR2320001) Λιμνοθάλασσα Κοτύχι, Μπρίνια (GR2330006) Όρος Παναχαϊκό (GR2320007) SPA Υγρότοποι Καλογριάς, Λάμιας και δάσος Στροφυλιάς (GR2320011) Λιμνοθάλασσα Κοτύχι, Αλυκή Λεχαινών (GR2330009)

Η ευρύτερη περιοχή έρευνας (περιοχές NATURA2000)

Η ευρύτερη περιοχή έρευνας (τύποι οικοτόπων) Τύπος οικοτόπου Έκταση (km 2 ) 9540 13.854 1410 11.094 5420 9.024 9350 8.642 72A0 7.911 1310 7.048 2270 5.464 2110 2.350 2120 2.032 1420 1.974 3190 1.702 2250 0.691 8210 0.172 92A0 0.158 6290 0.107 92D0 0.016

Αναφορά κατάστασης διατήρησης σε κοινό, ευρωπαϊκό πλέγμα αναφοράς

Αξιολόγηση στο Ευρωπαϊκό Πλέγμα Αναφοράς Η δεύτερη αναφορά της κατάστασης διατήρησης των Τ.Ο. (2007) ανέδειξε την ανάγκη χρήσης ενός κοινού πλέγματος αναφοράς. Η αναφορά για την αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης των Τ.Ο. θα γίνει στο Ευρωπαϊκό Πλέγμα Αναφοράς (Ε.Π.Α.). Βασικό μέγεθος κελιού το 10x10 km.

Μέγεθος κελιού πλέγματος αναφοράς Το μέγεθος κελιού 10x10 km δεν είναι δεσμευτικό. Ορισμένοι Τ.Ο. είναι απαραίτητο να αξιολογηθούν σε λεπτομερέστερο πλέγμα Μεθοδολογία για την επιλογή του τελικού πλέγματος αναφοράς με κριτήρια: Έκτασης Πρότυπου εξάπλωσης Ευθύνης και αξίας διατήρησης

Κριτήρια επιλογής μεγέθους κελιού Ε.Π.Α. Έκταση που καλύπτει σε τοπικό και Εθνικό επίπεδο Αριθμός των κελιών 10x10 km στα οποία εμφανίζεται σε εθνικό και τοπικό επίπεδο Πρότυπο εξάπλωσής στις περιοχές του δικτύου NATURA 2000 Βαθμός ευθύνης διατήρησής του εκ μέρους της Ελλάδας Αξία διατήρησής του σε εθνικό επίπεδο με βάση: τη σημασία του ως βιότοπος σπάνιων/απειλούμενων ειδών τη σπανιότητά του τον ενδημισμό γεωγραφική θέση που καταλαμβάνει σε εθνικό επίπεδο συγκριτικά με την εξάπλωσή του σε ευρωπαϊκό επίπεδο ρόλο ενδιάμεσων-συνδετικών σταθμών (stepping stones) κατά την έννοια της διατήρησης ενός συνεκτικού δικτύου Natura 2000

Εκτίμηση βαθμού ευθύνης διατήρησης και αξίας διατήρησης

Το παράδειγμα της Στροφυλιάς Τύπος Οικοτόπου Αρ. κελιών 10x10 km (τοπικό επίπεδο) Αρ. κελιών 10x10 km (εθνικό επίπεδο) (%) Έκταση (τοπικό επίπεδο) Έκταση (εθνικό επίπεδο) (%) πρότυπο εξάπλωσης (NATURA 2000) Αξία διατήρησης Βαθμός ευθύνης διατήρησης 1310 2 61 3.3 7.0 40.760 17.29 Scattered μέση 1 1410 3 124 2.4 11.1 92.340 12.01 Widespread μέση 1 1420 4 93 4.3 2.0 186.455 1.06 Scattered μέση 1 2110 2 123 1.6 2.4 24.979 9.41 Abundant μέση 1 2120 2 67 3.0 2.0 26.731 7.60 Scattered υψηλή 3 2250 2 32 6.3 0.7 12.026 5.75 Infrequent υψηλή 4 2270 2 9 22.2 5.5 8.640 63.25 Rare (general distribution in GR: υψηλή 5 infrequent) 3190 1-1.7 - - - - - 5420 5 418 1.2 9.0 2360.078 0.38 Abundant (general distribution in GR: υψηλή 2 widespread) 6290 1-0.1 - - - - - 8210 1 306 0.3 0.2 195.844 0.09 Abundant (general distribution in GR: υψηλή 9 widespread) 9350 3 40 7.5 8.6 100.876 8.57 Infrequent υψηλή 4 9540 2 214 0.9 13.9 1240.320 1.12 Abundant (general distribution in GR: υψηλή 4 widespread) 72A0 2 173 1.2 7.9 150.681 5.25 Widespread μέση 1 92A0 1 105 1.0 0.2 40.601 0.39 Widespread (general distribution in GR: scattered) υψηλή 3 92D0 1 159 0.6 0.0 111.469 0.01 Abundant (general distribution in GR: widespread) υψηλή 2

Το παράδειγμα της Στροφυλιάς Τύπος Οικοτόπου μέγεθος κελιού 1310 10 1410 10 1420 10 2110 10 2120 10 2250 10 2270 5 3190-5420 10 6290-8210 10 9350 10 9540 10 72A0 10 92A0 10 92D0 10

Για την αξιολόγηση σε κάθε κελί του Ε.Π.Α απαιτείται συμπλήρωση πρωτοκόλλων

Ένταση δειγματοληψίας Τουλάχιστον ένα πρωτόκολλο αξιολόγησης κατάστασης διατήρησης ανά κελί Ε.Π.Α. Ανάλογα με την πιθανή οικολογική ποικιλότητα (πχ. γεωγραφικό υπόστρωμα περισσότερες θέσεις συμπλήρωσης πρωτοκόλλων) Εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης σε ευρύτερη έκταση (συμπλήρωση πρωτοκόλλου σε μεγαλύτερη έκταση από φυτοκοινωνιολογική επιφάνεια). Έκταση ανάλογη της: Επιφάνειας που καλύπτει ο Τ.Ο. στην περιοχή Μωσαϊκότητα του Τ.Ο.

Ομαδοποίηση δειγματοληπτικών επιφανειών (από την έννοια του releve στην αξιολόγηση έκτασης) Τουλάχιστον ένα πρωτόκολλο αξιολόγησης κατάστασης διατήρησης ανά κελί Ε.Π.Α. Ανάλογα την πιθανή οικολογική ποικιλότητα (πχ. γεωγραφικό υπόστρωμα περισσότερες θέσεις συμπλήρωσης πρωτοκόλλων) Εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης σε ευρύτερη έκταση (συμπλήρωση πρωτοκόλλου σε μεγαλύτερη έκταση από φυτοκοινωνιολογική επιφάνεια). Έκταση ανάλογη της: Επιφάνειας που καλύπτει ο Τ.Ο. στην περιοχή Μωσαϊκότητα του Τ.Ο.

Θέσεις δειγματοληψίας Αξιοποίηση θέσεων δειγματοληψίας από το έργο της χαρτογράφησης (1999-2000) Προσφέρουν δυνατότητα εκτίμησης της εξέλιξης της κατάστασης διατήρησης Αξιοποίηση θέσεων δειγματοληψίας από άλλες πηγές (δημοσιευμένες και αδημοσίευτες εργασίες, υλικό διατριβών κ.ο.κ.) Νέες θέσεις δειγματοληψίας, όπου απαιτείται

Δειγματο ληψία Έλεγχος Δειγματοληψία Δεδομένα Δεδομένα Υπάρχουσες δειγματοληπτικές επιφάνειες Τύποι οικοτόπων Κατανομή στο Ε.Π.Α. Κελιά Ε.Π.Α με παρουσία τύπου οικοτόπου χωρίς ύπαρξη δειγματοληπτικών επιφανειών Κελιά Ε.Π.Α με ταυτόχρονη παρουσία τύπου οικοτόπου και δειγματοληπτικών επιφανειών Καθορισμός νέων θέσεων (και εναλλακτικών για την κάλυψη προσβασιμότητας) Δειγματοληψία στις υπάρχουσες θέσεις Γεωλογικό, βιοκλιματικό υπόβαθρο Έλεγχος αποτύπωσης της πιθανής οικολογικής ποικιλότητας από τη δειγματοληψία Πύκνωση θέσεων δειγματοληψίας σε περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητο Τελικός αριθμός και θέσεις δειγματοληψίας για την αξιολόγηση των τύπων οικοτόπων

Relevés από το έργο της χαρτογράφησης (1999-2000)

Ομαδοποίηση δειγματοληπτικών επιφανειών (από το relevé στην έκταση)

Θέσεις δειγματοληψίας στον Τ.Ο. 5420

Ορισμός νέων θέσεων στον Τ.Ο. 5420

Θέσεις δειγματοληψίας στον Τ.Ο. 8210

Η συμπλήρωση κατά την εργασία πεδίου

Τυποποίηση της διαδικασίας Περιορισμός σφαλμάτων μεταξύ ερευνητών Μειωμένος χρόνος δειγματοληψίας Αξιολόγηση κατάστασης διατήρησης σε μεγαλύτερη έκταση Άμεσα συγκρίσιμα αποτελέσματα

Πρωτόκολλο αξιολόγησης Τ.Ο. 1310 (γενικά στοιχεία) Πρωτόκολλο Τύπου Οικοτόπου για την Αξιολόγηση: Βαθμού Διατήρησης Πιέσεων και Απειλών Προοπτικών για τη δομή και τις λειτουργίες Τύπος Οικοτόπου 1310 Πρωτογενής βλάστηση με Salicornia και άλλα μονοετή είδη των λασπωδών και αμμωδών ζωνών " Αξιολογητής: Κωδικός περιοχής: Αρ. Δειγματοληψίας: Γεωγρ. μήκος: Θέση: Γεωγρ. πλάτος: Ημερομηνία αξιολόγησης: *Επιφάνεια (έκταση) αξιολογούμενου οικοτόπου: Έκθεση: Υψόμετρο: Κλίση: Ανάγλυφο: Κάλυψη/ ύψος ποώδους στρώσης: / Συνολική Κάλυψη βλάστησης / μέσο ύψος: / Γεωλογικό υπόστρωμα: Κάλυψη (%) πετρών / βράχων: / Υφή εδάφους: Αμμώδες, αργιλώδες, πηλώδες Πλάτος αμμώδους ζώνης χωρίς βλάστηση: Κύρια ομάδα οικοτόπων: ΠΑΡΑΚΤΙΟΙ ΚΑΙ ΑΛΟΦΥΤΙΚΟΙ ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΙ ΗΜΙ-ΦΥΣΙΚΑ ΛΙΒΑΔΙΑ ΠΑΡΑΚΤΙΕΣ ΚΑΙ ΕΝΔΟΧΩΡΙΚΕΣ ΘΙΝΕΣ ΥΨΗΛΟΙ ΚΑΙ ΧΑΜΗΛΟΙ ΤΥΡΦΩΝΕΣ ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ ΓΛΥΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΒΡΑΧΩΔΕΙΣ ΟΙΚΟΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΣΠΗΛΑΙΑ ΕΥΚΡΑΤΑ ΧΕΡΣΑ ΕΔΑΦΗ ΚΑΙ ΛΟΧΜΕΣ ΔΑΣΗ ΣΚΛΗΡΟΦΥΛΛΟΙ ΘΑΜΝΩΝΕΣ (MATORRAL) Σημειώσεις: *Η επιφάνεια εντός της οποίας αξιολογείται ένας τύπος οικοτόπου εξαρτάται από το πρότυπο κατανομής του εντός της περιοχής μελέτης, από τη συνολική έκταση που καταλαμβάνει, από την ομοιογενή ή μη δομή του, προσπαθώντας να έχουμε αντιπροσωπευτικό βαθμό διατήρησης των δομών και λειτουργιών ενός τύπου οικοτόπου στο εσωτερικό κάθε κελιού του Ευρωπαϊκού Πλέγματος Αναφοράς.

Πρωτόκολλο αξιολόγησης Τ.Ο. 1310 (τυπικά είδη) Ι) Τυπικά είδη: Συμπληρώστε δίπλα σε κάθε τυπικό είδος τη Σχετική Αφθονία του (Abund.) και τη ζωτικότητά του (Vit.) Σχετική Αφθονία: συμπληρώστε για κάθε είδος που καταγράψατε στην επιφάνεια αξιολόγησης μια από τις ακόλουθες κλάσεις της κλίμακας AFOR: A =Άφθονο, F = Συχνό, O = Ευκαιριακό ή Διάσπαρτο, R = Σπάνιο. Όταν η αξιολόγηση του βαθμού διατήρησης πραγματοποιείται σε επιφάνεια που είναι μεγαλύτερη από το μέγεθος της δειγματοληπτικής επιφάνειας που συνιστάται για την τεκμηρίωση παρουσίας ενός τύπου βλάστησης-τύπου οικοτόπου. Ζωτικότητα (Vit.): χρησιμοποιείστε μια από τις 3 κατηγορίες, 1: καχεκτικά φυτά που δεν συμπληρώνουν τον κύκλο ζωής τους ή δενδρώδη ή θαμνώδη είδη που απαντώνται μόνο με τη μορφή ποών, 2: καχεκτικά φυτά, με λίγα άνθη και σπέρματα ή δενδρώδη είδη που απαντώνται μόνο ως θάμνοι, 3: φυτά με κανονική ή υψηλή ζωτικότητα. Είδος Abund. Vit. Είδος Abund. Vit. Salicornia europaea Scirpus maritimus Aeluropus littoralis Limonium angustifolium Συμπληρώνουμε όταν στην επιφάνεια υπάρχουν ένα ή περισσότερα είδη που δεν υπάρχουν στον κατάλογο, αλλά κατά την κρίση του ερευνητή είναι ιδιαίτερης σημασίας (άφθονα, ενδείκτες υποβάθμισης, invasive κτλ.)

Πρωτόκολλο αξιολόγησης Τ.Ο. 1310 (δομή και λειτουργίες) (II) Εξειδικευμένη δομή και λειτουργίες Η δομή και οι λειτουργίες είναι σε ικανοποιητικό βαθμό διατήρησης σε σημαντικό τμήμα του τύπου οικοτόπου στη θέση δειγματοληψίας ή στην έκταση που αξιολογείται. Κάλυψη βλάστησης > 30% Εποχιακή κατάκλυση επίπεδων εκτάσεων με αλατούχα εδάφη και ξηρή περίοδο που είναι επαρκής για την επιβίωση και τη διατήρηση των τυπικών ειδών Ανθρωπογενείς δομές Μωσαϊκά βλάστησης με τους αλοφυτικούς οικοτόπους 1410 και ή 1420 Ετήσιες αλοφυτικές κοινότητας σε μικρές κηλίδες που διευθετούνται σε μια διακριτή ζώνη βλάστησης Αμμώδεις ή ιλυώδεις επίπεδες εκτάσεις στα όρια λ/θ, ή στα όρια καναλιών με αλμυρό ή υφάλμυρο νερό Φυσικές δομές

Πρωτόκολλο αξιολόγησης Τ.Ο. 1310 (αξιολόγηση προοπτικών διατήρησης δομής και λειτουργιών) FV Εάν (I) και (II) FV Αξιολόγηση προοπτικών διατήρησης δομής και λειτουργιών U1 Εάν τουλάχιστον ένα από (I) ή (II) είναι U1 και κανένα U2 U2 Εάν τουλάχιστον ένα από (I) ή (II) είναι U2 XX Εάν ένα από (I) και (II) είναι FV και το άλλο είναι XX ή και τα δύο είναι XX Συμπληρώνεται «αυτόματα» Σύμφωνα με: Αξιολόγηση τυπικών ειδών Αξιολόγηση δομών και λειτουργιών

Πρωτόκολλο αξιολόγησης Τ.Ο. 1310 (προοπτικές δομής και λειτουργιών) (III) Προοπτικές Δομής και Λειτουργιών (III-1) Μελλοντική τάση FV Καμία πίεση ή απειλή υψηλής σημασίας/επίδρασης και μέχρι 1 πίεση ή απειλή μέτριας σημασίας/επίδρασης ή ύπαρξη θετικών επιδράσεων που εξισορροπούν το μεγαλύτερο αριθμό ή την υψηλότερη σημασία/επίδραση των πιέσεων ή απειλών U1 Μέχρι 3 πιέσεις ή απειλές μέτριας σημασίας ή θετικές επιδράσεις που εξισορροπούν το μεγαλύτερο αριθμό ή την υψηλότερη σημασία/επίδραση των πιέσεων ή απειλών U2 Τουλάχιστον 1 απειλή ή πίεση υψηλής σημασίας και/ή περισσότερες από 3 πιέσεις ή απειλές μέτριας σημασίας χωρίς την παρουσία θετικών επιδράσεων ικανών να τις εξισορροπήσουν XX Δεν είναι δυνατό να αξιολογηθούν πιέσεις ή απειλές Πιέσεις (P) και Απειλές (T) (έως το 2ο επίπεδο) A Agriculture A01 Cultivation A02 modification of cultivation practices A04 grazing A05 livestock farming and animal breeding (without grazing) A06 annual and perennial non-timber crops A07 use of biocides, hormones and chemicals A08 Fertilisation A09 Irrigation A10 Restructuring agricultural land holding A11 Agriculture activities not referred to above B Sylviculture, forestry B02 Forest and Plantation management & use P, T ή PT Imp. σημειώστε P για πιέσεις, T για απειλές και P/T για παράγοντες που δρουν και ως πίεση και ως απειλή. σημειώστε H για υψηλή σημασία/επίδραση, M για μέτρια και L για χαμηλή. Περιορίστε τις επιλογές σε έως 5 για τις γενικές κατηγορίες και έως 20 για το συνολικό αριθμό πιέσεων και απειλών. Χρησιμοποιήστε τις κατηγορίες του επιπέδου 2 για "υψηλής σημασίας" πιέσεις ή απειλές. Τα όρια για το χρόνο είναι 6 χρόνια πριν για τις πιέσεις και 12 χρόνια (προοπτική) για τις απειλές.

Πρωτόκολλο αξιολόγησης Τ.Ο. 1310 (μελλοντική κατάσταση) (III-2) Μελλοντική κατάσταση FV Η δομή και οι λειτουργίες βρίσκονται σε Ικανοποιητική Κατάσταση (FV) σε ποσοστό > του 75% της εξεταζόμενης περιοχής U1 Η δομή και οι λειτουργίες βρίσκονται σε Ικανοποιητική Κατάσταση (FV) σε ποσοστό έκτασης 50-75% της περιοχής και σε ποσοστό της έκτασης όχι > 25 % να βρίσκονται σε Κακή (U2) κατάσταση U2 Η δομή και οι λειτουργίες βρίσκονται σε Ικανοποιητική Κατάσταση (FV) σε ποσοστό έκτασης < 50 % της περιοχής ή σε ποσοστό έκτασης > 25 % να βρίσκονται σε Κακή (U2) κατάσταση XX: Δεν είναι δυνατό να αξιολογηθεί η μελλοντική κατάσταση διατήρησης σε περισσότερο από το 50% της έκτασης της εξεταζόμενης περιοχής

Πρωτόκολλο αξιολόγησης Τ.Ο. 1310 (Αξιολόγηση προοπτικών δομής και λειτουργιών) Θετικές επιδράσεις (δράσεις διαχείρισης, αλλαγές πολιτικής κ.λ.π). Περιγράψτε επιδράσεις και σημειώστε τη σημασία τους. Περιγραφή Σημασία Αξιολόγηση Προοπτικών Δομής και Λειτουργιών Καλές (G): Φτωχές (P): Κακές (B): Άγνωστες (X)

Η αξιολόγηση του βαθμού διατήρησης των τύπων οικοτόπων βασίζεται στον κατάλληλο συνδυασμό των υπο-παραμέτρων αξιολόγησης που συμπληρώθηκαν κατά τη συλλογή δεδομένων στο πεδίο 1. Πληρότητα τυπικών ειδών 2. Πληρότητα Δομών & Λειτουργιών 3. Μελλοντική τάση 6. Βαθμός Διατήρησης Δομών & Λειτουργιών 7. Προοπτικές Διατήρησης Δομών & Λειτουργιών 4. Μελλοντική κατάσταση 5. Δυνατότητα αποκατάστασης Οι υπο-παράμετροι 1 έως 5 συμπληρώνονται στο πεδίο Η υπο-παράμετρος 6 αποτελεί συνδυασμό των παραμέτρων 1 και 2 Η υπο-παράμετρος 7 προκύπτει από συνδυασμό των υπο-παραμέτρων 3, 4, 5 και 6.

A bottom-up approach

Από τη θέση δειγματοληψίας στην εκτίμηση σε εθνικό επίπεδο (το παράδειγμα του Τ.Ο. 9290 Δάση κυπαρισσιού) 1. Σχέδιο δειγματοληψίας

Από τη θέση δειγματοληψίας στην εκτίμηση σε εθνικό επίπεδο (το παράδειγμα του Τ.Ο. 9290 Δάση κυπαρισσιού) 2. Αξιολόγηση πρωτοκόλλων (δομή)

Από τη θέση δειγματοληψίας στην εκτίμηση σε εθνικό επίπεδο (το παράδειγμα του Τ.Ο. 9290 Δάση κυπαρισσιού) 3. Αξιολόγηση σε επίπεδο κελιού (δομή)

Από τη θέση δειγματοληψίας στην εκτίμηση σε εθνικό επίπεδο (το παράδειγμα του Τ.Ο. 9290 Δάση κυπαρισσιού) 4. Η ελάχιστη τιμή χαρακτηρίζει τις «ισοπαλίες»

Από τη θέση δειγματοληψίας στην εκτίμηση σε εθνικό επίπεδο (το παράδειγμα του Τ.Ο. 9290 Δάση κυπαρισσιού) 5. Αξιολόγηση σε επίπεδο site

Από τη θέση δειγματοληψίας στην εκτίμηση σε εθνικό επίπεδο (το παράδειγμα του Τ.Ο. 9290 Δάση κυπαρισσιού) Ανάλογη διαδικασία για τις υπόλοιπες παραμέτρους αξιολόγησης Σχέδιο δειγματοληψίας Επίπεδο πρωτοκόλλου Επίπεδο κελιού Επίπεδο site

Από τη θέση δειγματοληψίας στην εκτίμηση σε εθνικό επίπεδο (Το παράδειγμα του Τ.Ο. 9270 Ελληνικά δάση οξιάς με Abies borisii-regis) Εκτίμηση της κατάστασης διατήρησης σε εθνικό επίπεδο

Πώς αξιολογούμε την ομορφιά; Iris unguicularis Καμαριώτης, Ν. Ηρακλείου Capparis spinosa Ελαφόνησος, Ν. Χανίων