Αντιμετώπιση ιατρογενούς σεξουαλικής δυσλειτουργίας Σωτήρης Κ. Ανδρεαδάκης Χειρουργός Ουρολόγος FEBU ΙΑΤΡΟΓΕΝΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΡΠ 1
2
3
Ατομικό αναμνηστικό Ιατρικό και Σεξουαλικό ιστορικό Γενική κατάσταση κινητικότητα, καρδιαγγειακό, αναπνευστικό, ικανότητα για σεξουαλική δραστηριότητα Προσλαμβανόμενα φάρμακα Προσδιορισμός σεξ. διαταραχής, διάρκεια, παρουσία σε αυτοδιέγερση ή με άλλον ( κάθε ) σεξ. σύντροφο Προσδιορισμός κατάστασης και ποιότητας της σχέσης Προσδιορισμός χρόνιου άλγους, διάθεσης, αυτοεκτίμησης, εκτίμησης του ασθενούς για τη σεξουαλική εικόνα του Λεπτομερής καταγραφή δυσλειτουργίας - σεξ. επιθυμία, κίνητρα για σεξ. επαφή, αίτια αποφυγής - αναφορά νυκτερινών ή πρωινής στύσης ( ED ) - καταγραφή ικανότητας για διέγερση, οργασμό, ευχαρίστηση - ανταπόκριση σε σεξουαλικά ερεθίσματα - σεξουαλική αισθηματική επικοινωνία του ζευγαριού - διερεύνηση αν ο οργασμός είναι εφικτός, καθυστερημένος, επώδυνος - διαταραχές εκσπερμάτισης ( καθυστερημένη, πρώιμη, απούσα, επώδυνη ) - δυνατότητα για ερωτική συνεύρεση - προσδιορισμός δυσπαρεύνειας - καταγραφή σεξ. λειτουργίας και προτιμήσεων πριν τη νόσο - εκτίμηση επίδρασης φαρμάκων στη σεξ. λειτουργία - αγωγή που έχει ληφθεί ήδη για τη δυσλειτουργία 4
ΣΥΝΗΘΕΣΤΕΡΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΙΑΤΡΟΓΕΝΟΥΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΛΗΘΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ Ν. Parkinson Στ. Δ. - κεντρικοί ντοπαμινεργικοί μηχανισμοί - διαταραχή του αυτόνομου Ν.Σ. PDE 5 inh, Apomorphine ΙΑΤΡΟΓΕΝΗΣ ΥΠΕΡΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ - σοβαρά προβλήματα σε συμβίωση αλλά και νοσηλεία - levodopa αλλά κυρίως αγωνιστές ντοπαμίνης Αντιμετώπιση: - διατήρηση levodopa - διακοπή του αγωνιστή ντοπαμίνης αν είναι απαραίτητος ο ντοπαμινεργικός αγωνιστής - Αλλαγή αγωνιστή Προσθήκη quetiapine ( αντιψυχωσικό ) όχι respiridone, olanzepine, haloperidol 5
ΕΠΙΛΗΨΙΑ Αντιεπιληπτικά: ιατρογενής υπογοναδισμός και μειωμένη σεξουαλική επιθυμία - επαγωγείς P450 phenytoin, barbiturates, carbamazepine SHBG και υποσεξουαλικότητα με ή χωρίς βιοδιαθέσιμης Τεστοστερόνης - αλλαγή με ενζυμικά ουδέτερα ανιεπιληπτικά (oxcarbazepine, gabapentin, pregabilin, levetiracetam, lamotrigine) - υπογοναδικοί άνδρες που δεν είναι δυνατόν να διακόψουν τη φαινυντοΐνη ή καρβαμαζεπίνη: υποκατάσταση Τεστοστερόνης ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ Σεξ.δ/γία από τη νόσο αλλά και ιατρογενής Δυσκολία στο διαχωρισμό της αιτιολογίας των δυσλειτουργιών - τρικυκλικά ( Amitriptyline,Amoxapine,Desipramine,Doxepin Imipramine,Nortriptyline,Protriptyline,Trimipramine ) Περιφερική αντιχολινεργική και β-αδρενεργική δράση, ανταγωνισμός υποδοχέων σεροτονίνης - Διαταραχές οργασμού, μείωση επιθυμίας, ED - SSRI s ( Fluoxetine, paroxetine, sertraline,fluvoxamine, escitalopram,citalopram ) αναστολή επαναπρόσληψης σεροτονίνης - καθυστέρηση εκσπερμάτισης, ED 25-73% διαφορά μεταξύ των διαφόρων SSRI s Antidepressant-associated sexual dysfunction: impact, effects, and treatment Agnes Higgins,Michael Nash,Aileen M Lynch Drug, Healthcare and Patient Safety 2010:2 141 150 6
- Serotonin norepinephrine reuptake inhibitors (SNRIs) Venlafaxine, duloxetine ( YENTREVE) 58-70% διαταραχές εκσπερμάτισης και ED - Norepinephrine and dopamine reuptake inhibitors Bupropion 10-25% - Combined reuptake inhibitor and receptor blocker Trazodone, Nefazodone, Mirtazapine - διέγερση 5ΗΤ-1 υποδοχέων στο ΚΝΣ χαμηλά ποσοστά δυσλειτουργιών, πιθανή αύξηση επιθυμίας, βελτίωση στυτικής λειτουργίας, σπάνια πριαπισμός ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ - δυνατότητες - Μείωση δόσης - Αλλαγή φαρμακευτικού παράγοντα ( διαφορά επίπτωσης) - Προσθήκη φαρμακευτικού παράγοντα ( δράση ενός παράγοντα σαν αντίδοτο στη δράση άλλου, PDE5 inh s) - Προσωρινή διακοπή ( drug holiday ) - χειρισμός υψηλού κινδύνου - Γνωστική συμπεριφορική θεραπεία ίσως επικουρικά στη διαχείριση αρνητικών σκέψεων και καλύτερη κατανόηση και διαχείριση από τον ασθενή 7
SEXUAL MEDICINE -SEXUAL DYSFUNCTIONS IN MEN AND WOMEN 3rd International Consultation on Sexual Medicine - Paris Edition 2010 SSRI s και Venlafaxine προκαλούν δυσλειτουργίες σε μεγάλο ποσοστό σε κάθε στάδιο της σεξουαλικής λειτουργίας στον άνδρα ( επιθυμία διέγερση οργασμό ) Bupropion, nefazodone, mirtazapine παρουσιάζουν μικρότερο ποσοστό σεξουαλικής δυσλειτουργίας Σε άνδρες με ED λόγω αντικαταθλιπτικής αγωγής, η θεραπεία με σιλδεναφίλη αποτελεί αποτελεσματική επιλογή Η προσθήκη Bupropion, tadalafil, buspirone αποτελούν πιθανόν υποσχόμενες θεραπευτικές επιλογές Μείωση δοσολογίας και διακοπή αγωγής ( drug holiday ) : δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που να υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητά τους ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΑ Καρδιαγγειακές παθήσεις συνοδεύονται σε υψηλά ποσοστά με ED καθώς μοιράζονται κοινούς παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς Η φαρμακοθεραπεία φαίνεται ότι αυξάνει τα ποσοστά ED Β- blockers, θειαζίδες, διγοξίνη επιβαρύνουν ED Στατίνες αμφισβητούμενη δράση σε ED αναστολείς διαύλων ασβεστίου,αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου, αναστολείς υποδοχέων αγγειοτασίνης ΙΙ δεν έχουν αρνητική επίδραση στη στυτική λειτουργία ΥΠΕΡΤΑΣΗ: Ασθενείς που ξεκινούν PDE5 is φαίνεται ότι είναι πιο δεκτικοί στη σωστή παρακολούθηση και συμμόρφωση με την αντιυπερτασική αγωγή, ακόμα και με συνδυασμό παραγόντων Scranton RE, Lawler E, BottemanM, et al. Effect of treating erectile dysfunction on management of systolic hypertension. Am J Cardiol.2007; 100:459-63. 8
LUTS, BPH Η αναμφισβήτητη αμφίδρομη σχέση μεταξύ LUTS και ED συνιστά την ύπαρξη μιας κοινής υποκείμενης παθοφυσιολογίας ή αιτιολογίας Οι διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές μπορεί να έχουν θετικές ή αρνητικές επιδράσεις στη στυτική λειτουργία, ενώ η φαρμακευτική θεραπεία της ED φαίνεται ότι επιδρά θετικά στα LUTS Φιναστερίδη και Ντουταστερίδη σχετίζονται με ED, διαταρχές επιθυμίας και εκσπερμάτισης, αν και φαίνεται ότι τα ποσοστά γίνονται συγκρίσιμα με του Placebo μετά από 2 έτη θεραπείας Α- αναστολείς δεν σχετίζονται με ED, αντιθέτως φαίνεται να βελτιώνουν τη στυτική λειτουργία, μέσω της θεραπευτικής επίδρασης στα LUTS - Ταμσουλοσίνη, σιλοδοσίνη ποσοστά διαταραχών εκσπερμάτισης αλλαγή σε αλφουζοσίνη PDE5 inh s έχουν σημαντική επίδραση στη βελτίωση των LUTS, ενώ ο συνδυασμός με α αναστολείς φαίνεται ότι οδηγεί σε μεγαλύτερη βελτίωση της στυτικής λειτουργίας σε άνδρες με LUTS και ED Κίνδυνος ED μετά από TURP, HoLEP, ανοικτή πρστ/μη 10% 9
ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ WW έχει τη μικρότερη επίδραση στη σεξουαλική λειτουργία σε σχέση με τους πιο ενεργούς τρόπους θεραπείας - θεραπεία όπως και στους ασθενείς χωρίς καρκίνο, με προσθήκη ψυχοσεξουαλικής συμβουλευτικής σε σχέση με τη φύση και πορεία της νόσου τους Ριζική προστατεκτομή - Πρόοδος στην τεχνική και εισαγωγή λιγότερο επεμβατικών μεθόδων, καθιέρωσαν τη Ριζική Προστατεκτομή ως gold standard στη θεραπεία του εντοπισμένου καρκίνου του προστάτη Ανάκτηση - φυσικής δραστηριότητας - εγκράτειας ούρων - φυσιολογικής εντερικής λειτουργίας σε λίγους μήνες από τη θεραπεία Η Στυτική Δυσλειτουργία αποτελεί για όλους τους ασθενείς μια μακροπρόθεσμη και πολλές φορές για κάποιους από αυτούς μόνιμη επιπλοκή της επέμβασης, ακόμα και αν έχουν εφαρμοστεί με τον καλύτερο τρόπο οι τεχνικές καλύτερης διαφύλαξης των αγγειονευρωδών δεματίων 10
Λόγω της πρωιμότερης διάγνωσης και σε νεαρότερες ηλικίες, η σεξουαλική λειτουργία μετά την επέμβαση αναδεικνύεται πλέον σε ένα πολύ σημαντικό θέμα H κεντρική δυσλειτουργία μετά την ΡΠ είναι η ED, ωστόσο υπάρχουν και άλλες σεξουαλικές δυσλειτουργίες: - βράχυνση του πέους ( 68% ) - απώλεια ερωτικής επιθυμίας ( 60 80% ) - απουσία εκσπερμάτισης - μείωση ευχαρίστησης ή πόνος κατά τον οργασμό ( 64-87%) - Ν. Peyronie ( 11% ) - κλιμακτουρία ( απώλεια ούρων κατά τον οργασμό ) δεν εκτιμάται επακριβώς, αναφέρεται σε 45-93% - γενική δυσαρέσκεια για τη σεξουαλική ζωή 61-91% Ελάχιστες αναφορές βιβλιογραφικά για την αντιμετώπιση αυτών των καταστάσεων, εκτός από την αντιμετώπιση της βράχυνσης του πέους με συσκευές κενού, του επώδυνου οργασμού με α-αναστολείς και της κλιμακτουρίας με κένωση της κύστης, χρήση προφυλακτικών και τοποθέτηση Advance Male Sling Christine, Brian; Bella, Anthony 2011 Πιθανόν επισκιάζονται από την ανάγκη να αποκαταστήσουμε τη στυτική λειτουργία, προτίστως και πριν επέλθει μη αναστρέψιμη βλάβη του στυτικού ιστού Πρέπει να συνυπολογίζονται όταν αντιμετωπίζουμε έναν άνδρα με prped, στο πλαίσιο μιας πιο ολιστικής αντιμετώπισης της σεξουαλικής του λειτουργίας και να εντάσσονται στο πλάνο της πεϊκής αποκατάστασης (penile rehabilitation) 11
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΣΤΥΤΙΚΗΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΜΕΤΑ ΡΠ Κεντρικό γεγονός ο τραυματισμός των νεύρων μετά από πλήξη, έλξη, καυτηριασμό, διατομή, εξαίρεση - νευροαπραξία που οδηγεί σε σημαντικές βιοχημικές, μορφολογικές και λειτουργικές αλλαγές στα σηραγγώδη - άμεση επίπτωση είναι η απουσία στύσης και οξυγόνωσης των σηραγγωδών - παρατεταμένη υποξία των λείων μυϊκών ινών του πέους οδηγεί σε υπερέκκριση προϊνωτικών παραγόντων σχετιζόμενων με την υποξία : TGF-β1 και TGF-β1dependent endothelin-1 (ET-1) - προωθούν την εναπόθεση κολλαγόνου Ι και ΙΙΙ εντός των σηραγγωδών σωμάτων - ο σπογγώδης, ελαστικός μυϊκός ιστός αντικαθίσταται από κολλαγόνο, επηρεάζοντας τις μηχανικές ιδιότητες αλλά και την ακεραιότητα του σηραγγώδους - το κομβικό γεγονός που οδηγεί στις δομικές αυτές αλλαγές μετά από τη νευρική βλάβη και την υποξία είναι η απόπτωση στους λείους μύες και στο ενδοθήλιο - αγγειακή βλάβη: εμπλέκει τις επικουρικές αιδοιικές αρτηρίες, οι οποίες σε μεγάλο ποσοστό αποτελούν την κύρια πηγή αιμάτωσης των σηραγγωδών σωμάτων - φλεβική διαφυγή: αδυναμία λειτουργίας του φλεβο - συμπιεστικού μηχανισμού, λόγω των αλλαγών στο μυϊκό ιστό και την ίνωση φλεβική διαφυγή αν πέσει η περιεκτικότητα του πέους σε λείο μυϊκό ιστό < 40% 12
Penile rehabilitation The use of any intervention or combination of interventions (medications, devices or actions) whose goal is broadly thought of as being aimed at restoring erectile function to pre-treatment levels is believed to be based on three inter-related concepts: (i) improving cavernosal oxygenation, (ii) promoting endothelial protection and (iii) preventing cavernosal nerve injury-induced structural changes of the penis SEXUAL MEDICINE -SEXUAL DYSFUNCTIONS IN MEN AND WOMEN 3rd International Consultation on Sexual Medicine - Paris Edition 2010 13
ΥΠΟΨΗΦΙΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ -Briganti et al, 2012-435 ασθενείς, ΡΠ με αμφοτερόπλευρη διατήρηση 3 ομάδες: χαμηλού, ενδιάμεσου και υψηλού κινδύνου για ED ( ηλικία, ΙΙΕF, νοσηρότητες ) χωρίς θεραπεία, PDE5 κάθε νύχτα, PDE5 κατ επίκληση - όλοι είχαν όφελος, λαμβάνοντας αγωγή - μεγαλύτερο όφελος ενδιάμεσου κινδύνου καθημερινή λήψη Muller A et al, 2009-92 ασθενείς, PDE5 ή επί αποτυχίας ICI > 50% επίτευξη λειτουργικών φυσικών στύσεων - προγνωστικοί παράγοντες επιτυχίας ήταν ηλικία, αμφοτερόπλευρη διατήρηση, πρώιμη έναρξη, απουσία καρδιαγγειακών παθήσεων Με τα υπάρχοντα στοιχεία, κομβικό σημείο φαίνεται να αποτελεί η προστασία του στυτικού ιστού από τη βλάβη, βελτιστοποιώντας τη χειρουργική τεχνική: μέγιστη δυνατή διατήρηση των νεύρων αποφυγή αγγειακής βλάβης αποφυγή χρήσης θερμικής και ηλεκτρικής ενέργειας ελαχιστοποίηση ισχαιμίας των σηραγγωδών 14
Δεν υπάρχουν κατευθυντήριες γραμμές ή συμφωνία κάποιας επιτροπής ειδικών για το χρόνο έναρξης, το σχήμα, τους παράγοντες ή τις συσκευές Θα πρέπει να ενημερώνονται πολύ καλά οι ασθενείς και οι σύντροφοί τους Πολλοί παράγοντες θα κρίνουν το τελικό αποτέλεσμα, περιλαμβανομένων της ικανότητας να ανταπεξέλθει στο κόστος, των προσδοκιών και της συμμόρφωσης του ασθενούς Η θεραπεία αποκατάστασης θα πρέπει να προσφέρεται σαν επιλογή σε κάθε ασθενή με σκοπό να ανακτήσει φυσική αυθόρμητη σεξουαλική δραστηριότητα μετά τη ΡΠ ΕΠΙΛΟΓΕΣ 15
PDE5 inhibitors οι περισσότερες μελέτες στην ΠΑ αφορούν τα φάρμακα αυτά, καθώς από τους περισσότερους θεωρούνται θεραπεία πρώτης γραμμής, λόγω της ευκολίας χρήσης και ασφάλειας SILDENAFIL Bannowsky et al, 2008 εφαρμογή μετά την αφαίρεση του καθετήρα - 43 pts, 2 ομάδες: σιλδεναφιλη 25mg κάθε νύχτα ομάδα ελέγχου - στύση ικανή για επαφή 47% - 28% - με προσθήκη σιλδεναφίλης κατ επίκληση 88% - 66% Padma-Nathan et al. 2008 έναρξη 4εβδ. Μετά τη ΡΠ Placebo, 50 mg, 100 mg κάθε νύχτα - Responders ( IIEF ) 4% pacebo, 27% sildenafil 16
ΒΑΡΔΕΝΑΦΙΛΗ Bannowsky et al, 2012 σε ασθενείς με ετερόπλευρη διατήρηση καθημερινή χορήγηση 5 ή 10mg δεν φαίνεται να έχει διαφορά στη βελτίωση του IIEF Montorsi et al, 2008 17
ΤΑΔΑΛΑΦΙΛΗ Hitendra R Patel et al, 2015 423 pts < 68 ετών 5 mg OaD, 20 mg OnD, placebo 9 μήνες 6 εβδομάδες διακοπή 3 μήνες ΟaD - Στους 9 μήνες, EPIC sexual domain scores βελτιώθηκαν σημαντικά σε σχέση με το placebo μόνο σε αυτούς που λάμβαναν 5mg OaD - 61-68 ετών EPIC urinary incontinence domain scores βελτιώθηκαν επίσης σημαντικά σε σχέση με το placebo σε αυτούς που λάμβαναν 5mg OaD ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΔΡΑΣΗΣ Προστασία του ενδοθηλίου Desouza C et al, 2002 - διαβητικούς Rosano GM et al, 2005 - ασθενείς υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου Διατήρηση του λείου μυϊκού ιστού Schwartz et al, 2004 - βιοψία σηραγγώδους πριν και 6 μήνες μετά ΡΠ Νευροτροποποιητική δράση Zhang et al, 2006 - ζωικό μοντέλο ισχαιμικού εγκεφαλικού σημαντική λειτουργική ανάνηψη με τη χρήση σιλδεναφίλης και ταδαλαφίλης σε σχέση με Φ.Ο. 18
ΕΝΔΟΣΗΡΑΓΓΩΔΕΙΣ ΕΝΕΣΕΙΣ Montorsi et al, 1997 εισαγωγή έννοιας της ΠΑ - 30pts 2ομάδες: 15 με ICI 3Χ εβδομαδιαίως, 12 εβδομάδες - 3 από 15 ομάδας ελέγχου σε σύγκριση 8 από 12 με ICI «φυσιολογική» στυτική λειτουργία μετά από 6 μήνες - Παρά τις αδυναμίες έθεσε τη βάση για περεταίρω κλινική έρευνα με διαφορετικούς παράγοντες και σχήματα K Nandipati et al, 2006 πρώιμη έναρξη Σιλδεναφίλης και προσθήκη ICI ( PGE1 ή low dose Tri-mix ) εντός 3 εβδομάδων 22 pts αμφοτερόπλευρη διατήρηση αγγειονευρωδών - πρώιμη ικανότητα για σεξουαλική επαφή - αυξημένη ικανοποίηση - πιθανώς γρηγορότερη επιστροφή αυθόρμητων στύσεων ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΚΕΝΟΥ Tobias S. Köhler et al, 2007 - πιλοτική μελέτη - Χρήση ΣΚ ένα μήνα μετά το χειρουργείο και 10 / ημέρα - βελτιωμένη λειτουργία ( ΙΙEF ) στους 3 και 6 μήνες - διατήρηση μήκους πέους σε έλξη σε σχέση με την ομάδα ελέγχου R Raina et al, 2006-109 pts - Χρήση ΣΚ ένα μήνα μετά το χειρουργείο για 9 μήνες - πρώιμη σεξουαλική επαφή - αυξημένη ικανοποίηση, διατήρηση σεξουαλικού ενδιαφέροντος - πιθανώς γρηγορότερη επιστροφή αυθόρμητων στύσεων - διατήρηση του μήκους του πέους 19
R.J. Bosshardt et al, 2008 - κριτική στις ΣΚ - ΝΡΤ - αέρια αίματος Βελτίωση νυκτερινών στύσεων Περιεκτικότητα του σηραγγώδους αίματος σε αρτηριακό αίμα ήταν μειωμένη κατά τη στύση χρησιμοποιώντας τη συσκευή και μάλιστα η αναλογία αρτηριακού φλεβικού αίματος ήταν 58% - 42% ΕΝΔΟΟΥΡΗΘΡΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΑΛΠΡΟΣΤΑΔΙΛΗΣ Rupesh Raina et al, 2007 - MUSE 125 ή 250μg 3 φορές/εβδ. 6 μήνες: 74% ικανότητα κολπικής επαφής, SHIM 18,9 Ομάδα ελέγχου: 37% 15,8 Όλοι οι ασθενείς ανέφεραν ήπιο πεϊκό άλγος και καύσος ουρήθρας - 32% διακοπή της θεραπείας McCoullogh et al, 2010 MUSE vs Σιλδεναφίλη -Δεν ανεδείχθη σημαντική διαφορά στα ποσοστά επιτυχούς σεξουαλικής επαφής και IIEF score - Δεδομένης της ευκολότερης χρήσης και ασφάλειας της σιλδεναφίλης, η χρήση MUSE θα μπορούσε ίσως να βρει εφαρμογή σε περιπτώσεις αντενδείξεων στους PDE 5 20
ΝΕΥΡΟΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 3rd International Consultation on Sexual Medicine 2010 Recommendations - ο θεράπων θα πρέπει να ενημερώνει τον ασθενή για τα πιθανά οφέλη για τον ίδιο και τη σύντροφό του και την πιθανότητα έναρξης της πεϊκής αποκατάστασης μετά την επέμβαση - Οι ιδιαιτερότητες του ασθενούς θα πρέπει να λαμβάνονται υπ όψιν όταν σχεδιάζεται το πλάνο της πεϊκής αποκατάστασης και να εξατομικεύεται - δεν μπορούν να δοθούν συγκεκριμένες συστάσεις όσον αφορά τη δομή του βέλτιστου προγράμματος αποκατάστασης 21
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Zelefsky and Eid αρτηριακής αιτιολογίας ED 22
Επίπτωση ED μετά από εξωτερική ακτινοθεραπεία Επίπτωση ED μετά από βραχυθεραπεία 23
Άλλες σεξουαλικές διαταραχές - μειωμένος όγκος ή απουσία εκσπερμάτισης 2 56% - δυσφορία κατά την εκσπερμάτιση 3 26% - αιμοσπερμία 5 15% - μειωμένη επιθυμία 12 58% Θεραπεία ED Σιλδεναφίλη 55% επιτυχείς επαφές ( 18% placebo ) Ταδαλαφίλη παρόμοια αποτελέσματα ΑΝΔΡΟΓΟΝΙΚΟΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ Επίπτωση σεξουαλικών δυσλειτουργιών Κυρίως απώλεια επιθυμίας και ED 24
Αντιμετώπιση - Όλες οι κλασσικές θεραπευτικές επιλογές έχουν θέση για την ED ( φάρμακα, συσκευές κενού, ICI, προθέσεις ) - Άλλες μορφές εκτός του ολικού αποκλεισμού μονοθεραπεία με αντιανδρογόνο διακοπτόμενος ανδρογονικός αποκλεισμός - DiΒlasio 2008 33 80% ανταπόκριση, PDE5 44% χαμηλή σεξουαλική επιθυμία βελτιώνεται στις χωρίς θεραπεία περιόδους όταν εφαρμόζεται διακοπτόμενος ανδρογονικός αποκλεισμός ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΟΡΧΕΩΣ 25
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ - Νευρική βλάβη ( ακτινοθεραπεία, RPNLD ) - Ορμονικές διαταραχές ( υπογοναδισμός ) - Επίδραση της σωματικής εικόνας ( ορχεκτομή ) - Επίδραση ψυχολογικής επιβάρυνσης ΘΕΡΑΠΕΙΑ - ED όπως στους μη πάσχοντες από καρκίνο - Τροποποιημένος λεμφαδενικός καθαρισμός - Ενημέρωση και ψυχολογική υποστήριξη - Διόρθωση ορμονικών ανωμαλιών - Τοποθέτηση ορχικής πρόθεσης - Κατάψυξη σπέρματος 26
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΙΑΤΡΟΓΕΝΩΝ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΝ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ Εκτίμηση της ολικής εικόνας Εξατομίκευση Προσεκτική καταγραφή της δυσλειτουργίας, της πιθανότητας του ασθενούς να την ξεπεράσει, της επιθυμίας και των προσδοκιών του ασθενούς Την επίπτωση στη σχέση και τη διάθεση της συντρόφου Προσπάθεια αποκατάστασης της φυσιολογικής σεξουαλικής ικανότητας της γενικής ποιότητας της σεξουαλικής ζωής, όχι απαραίτητα της στύσης, βάσει των αρχών της σεξουαλικής ιατρικής, μεταδίδοντας στον ασθενή την πεποίθηση ότι η σεξουαλικότητα δεν σημαίνει απαραίτητα διείσδυση 27
Ευχαριστώ πολύ 28