Κεφάλαιο 0 - Μη Τεχνική Περίληψη
Σελίδα 2 από 14 Περιεχόμενα 0 Μη-Τεχνική Περίληψη 3 0.1 Εισαγωγή 3 0.2 Περιγραφή του Εγκεκριμένου Έργου 3 0.3 Τροποποιήσεις του Έργου 4 0.3.1 Αλλαγές στην Όδευση του Αγωγού 4 0.3.2 Αλλαγές στις Μόνιμες και Προσωρινές Εγκαταστάσεις 5 0.4 Περιγραφή της Υφιστάμενης Κατάστασης του Φυσικού, Κοινωνικοοικονομικού και Πολιτιστικού Περιβάλλοντος 5 0.5 Διαβούλευση με Ενδιαφερόμενα Μέρη 8 0.6 Αξιολόγηση των Επιπτώσεων και Μέτρα Αντιμετώπισης 9 0.6.1 Αβιοτικό Περιβάλλον 10 0.6.2 Βιοτικό Περιβάλλον 10 0.6.3 Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον 11 0.6.4 Πολιτιστική Κληρονομιά 12 0.7 Περιβαλλοντική, Κοινωνική και Πολιτιστική Διαχείριση και Παρακολούθηση 12 0.8 Συμπεράσματα 13 Λίστα Σχημάτων Σχήμα 0-1 Η Όδευση του ΤΑΡ στην Ελλάδα 3 Λίστα Πινάκων Πίνακας 0-1 Μεγάλες Αλλαγές στην Όδευση της ΜΠΚΕ 5 Πίνακας 0-2 Κύρια Χαρακτηριστικά του Περιβάλλοντος κατά μήκος των Προτεινόμενων Αλλαγών 6 Πίνακας 0-3 Ομάδες Ενδιαφερόμενων Μερών 9 Πίνακας 0-4 Σύνοψη Συναντήσεων 9 Πίνακας 0-5 Ενδεχόμενες Επιπτώσεις στο Βιολογικό Περιβάλλον 11 Πίνακας 0-6 Θέσεις Πολιτιστικής Κληρονομιάς Πλησίον των Αλλαγών στην Όδευση του Αγωγού 12
Σελίδα 3 από 14 0 Μη-Τεχνική Περίληψη 0.1 Εισαγωγή Η παρούσα μελέτη αποτελεί τον Φάκελο Τροποποίησης της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) του Ελληνικού Τμήματος του Έργου «Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (TAP)», το οποίο εκτείνεται από τους Κήπους του Έβρου στα Ελληνοτουρκικά σύνορα, μέσω Κομοτηνής, Νέας Μεσημβρίας (Βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης), έως τα Ελληνοαλβανικά σύνορα κοντά στην κοινότητα της Ιεροπηγής. Σχήμα 0-1 Η Όδευση του ΤΑΡ στην Ελλάδα Πηγή: Εταιρική Παρουσίαση του TAP AG (Οκτ. 14) Η ΜΠΚΕ του Έργου (ΤΑΡ) στην Ελλάδα κατατέθηκε στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) τον Ιούνιο 2013 και η Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων εκδόθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2014 (Αρ. Πρωτ. 174848). 0.2 Περιγραφή του Εγκεκριμένου Έργου Το σύστημα του αγωγού στη Ελλάδα, όπως περιγράφεται στη ΜΠΚΕ, αποτελείται από τις ακόλουθες κύριες εγκαταστάσεις: Υπόγειο αγωγό (48 ιντσών) μήκους περίπου 543 km, από τα Ελληνοτουρκικά μέχρι τα Ελληνοαλβανικά σύνορα Δύο Σταθμοί Συμπίεσης ένας στους Κήπους του Έβρου (που περιλαμβάνει μετρητικές διατάξεις) για την αρχική δυναμικότητα των 10 bcm/έτος, και πιθανόν ένας δεύτερος στην περιοχή των Σερρών για την τελική δυναμικότητα των 20 bcm/έτος 22 Βαλβιδοστάσια (BVS) σε μέγιστη μεταξύ τους απόσταση περίπου 30 km κατά μήκος του αγωγού, και
Σελίδα 4 από 14 Σχετικές εγκαταστάσεις που απαιτούνται κατά τη διάρκεια της κατασκευής (δρόμοι πρόσβασης, εργοτάξια κατασκευής, χώροι αποθήκευσης σωλήνων κλπ.). Η πρόοδος του τεχνικού σχεδιασμού του Έργου και η αξιολόγηση των αιτημάτων διάφορων ενδιαφερόμενων μερών που υποβλήθηκαν κατά τη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης της ΜΠΚΕ, είχαν σαν αποτέλεσμα μια σειρά αλλαγών στο σύστημα του αγωγού. Πρέπει να τονιστεί ότι οι αλλαγές αυτές είναι σχετικά περιορισμένης κλίμακας λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος του Έργου. Πράγματι, ο αριθμός και ο τύπος των εγκαταστάσεων του Έργου δεν έχει μεταβληθεί. Όμως, προέκυψε μια σειρά τροποποιήσεων στην όδευση του αγωγού, ενώ παράλληλα η θέση και οι παράμετροι σχεδιασμού ορισμένων από τις μόνιμες και προσωρινές εγκαταστάσεις του Έργου έχουν μεταβληθεί. Η παρούσα μελέτη περιγράφει αυτές τις αλλαγές και αξιολογεί τις επιπτώσεις τους στο φυσικό, κοινωνικοοικονομικό και πολιτιστικό περιβάλλον. 0.3 Τροποποιήσεις του Έργου 0.3.1 Αλλαγές στην Όδευση του Αγωγού Η παρούσα μελέτη τροποποίησης ΑΕΠΟ ενσωματώνει 7 μεγάλες και περίπου 110 μικρές αλλαγές στην όδευση του αγωγού, όπως αυτή παρουσιάστηκε στη ΜΠΚΕ. Μεγάλες αλλαγές της όδευσης θεωρούνται αυτές που εκτείνονται εκτός του διαδρόμου των 500m, ο οποίος μελετήθηκε κατά την προετοιμασία της ΜΠΚΕ. Οι αλλαγές αυτές υπόκεινται σε λεπτομερή διερεύνηση, σε επίπεδο ίδιο με αυτό της υπόλοιπης όδευσης του αγωγού στη ΜΠΚΕ. Επιπλέον, η ομάδα έργου εισήγαγε μια εναλλακτική μέθοδο αποτύπωσης των διαφόρων σημείων της όδευσης του αγωγού σε σχέση με αυτήν της ΜΠΚΕ, η οποία βασίζονταν στις χιλιομετρικές θέσεις (KP). Ο λόγος είναι ότι η χιλιομετρική θέση ενός δεδομένου σημείου πάνω στον αγωγό τείνει να αλλάζει όταν συμβεί κάποια αλλαγή στην όδευση, γεγονός που δημιουργεί σύγχυση. Έτσι εισάγεται η χρήση των σημείων αλλαγής κατεύθυνσης (intersection points, IP). Όπως υπονοεί και το όνομά τους, τα σημεία αλλαγής κατεύθυνσης εισάγονται κάθε φορά που αλλάζει η κατεύθυνση του αγωγού. Μεταβάλλονται κατ αύξοντα αριθμό ξεκινώντας από το IP 0-1 στα Ελληνοτουρκικά σύνορα (ταυτόσημο με το KP 0) έως το IP 728 στη Νέα Μεσημβρία, και από το IP 1001 στο ίδιο σημείο μέχρι το IP 1315 στα Ελληνοαλβανικά σύνορα. Η σχέση μεταξύ IP και KP για την όδευση του αγωγού παρουσιάζεται με λεπτομέρεια στο Παράρτημα 4.3 της παρούσας μελέτης.
Σελίδα 5 από 14 Πίνακας 0-1 Μεγάλες Αλλαγές στην Όδευση της ΜΠΚΕ Θέση Αλλαγής Αρχικό Σημείο Τελικό Σημείο Αμφιτρίτη IP109 IP125 Κόσμιο IP251 IP289 Νέστος IP374 IP387 Νέα Καρβάλη IP394 IP405 Δρυμός IP677 IP684 Πύργοι IP1136 IP1144 Φούφας - Εορδαία IP1169 IP1196 Επίσης έχει προταθεί και μια σειρά μικρότερων αλλαγών της όδευσης, καθώς ο τεχνικός σχεδιασμός του Έργου προχωρά και η τεχνική ομάδα του Έργου καλείται να ικανοποιήσει τοπικές ανάγκες και αιτήματα. Οι αλλαγές αυτές είναι μικρές και βρίσκονται εντός του διαδρόμου της όδευσης του αγωγού που μελετήθηκε με λεπτομέρεια στη ΜΠΚΕ του Έργου. Ως εκ τούτου, οι αλλαγές αυτές δεν αναλύονται περαιτέρω. 0.3.2 Αλλαγές στις Μόνιμες και Προσωρινές Εγκαταστάσεις Ως αποτέλεσμα των μεγαλύτερων ή μικρότερων αλλαγών στην όδευση του αγωγού, η τεχνική ομάδα χρειάστηκε να αναθεωρήσει τη θέση κάποιων από τις μόνιμες και προσωρινές εγκαταστάσεις του Έργου, δηλαδή των βαλβιδοστασίων (BVS), των εγκαταστάσεων αποθήκευσης σωλήνων και των εργοταξίων. Τα κτιριακά χαρακτηριστικά των βαλβιδοστασίων επίσης αναθεωρήθηκαν. Σύμφωνα με τον σημερινό σχεδιασμό, τα βαλβιδοστάσια είναι μικρά κτίρια συνολικής δομημένης επιφάνειας 33 m². Τα κτίρια εγκαθίστανται σε περιφραγμένη περιοχή έκτασης 700 m². 0.4 Περιγραφή της Υφιστάμενης Κατάστασης του Φυσικού, Κοινωνικοοικονομικού και Πολιτιστικού Περιβάλλοντος Εξετάστηκε η υφιστάμενη κατάσταση του φυσικού, κοινωνικοοικονομικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος κατά ακόλουθων: μήκος των προτεινόμενων αλλαγών, συμπεριλαμβανομένων των Αβιοτικό περιβάλλον - συμπεριλαμβανομένης της γεωλογίας και των εδαφών, της υδρολογίας, των επιφανειακών και υπόγειων υδάτινων πόρων, του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος, του ακουστικού περιβάλλοντος κλπ.
Σελίδα 6 από 14 Βιοτικό περιβάλλον - συμπεριλαμβανομένων των υδάτινων και χερσαίων βιοτόπων, της χλωρίδας και πανίδας, της βιοποικιλότητας και των προστατευόμενων περιοχών. Κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον - συμπεριλαμβανομένων των χρήσεων γης, της δημογραφίας, της απασχόλησης, της εκπαίδευσης, των υποδομών, των δημόσιων υπηρεσιών και της δημόσιας υγείας, κλπ. Πολιτιστική κληρονομιά - συμπεριλαμβανομένων των κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και των χώρων με πιθανό αρχαιολογικό ενδιαφέρον, των μνημείων και της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Η διερεύνηση βασίστηκε σε εργασία γραφείου, βιβλιογραφική έρευνα καθώς και εργασίες πεδίου όπου απαιτήθηκε (ειδικά σε θέματα βιοτικού περιβάλλοντος και πολιτιστικής κληρονομιάς, όπου είναι δυνατό να υπάρχουν τοπικές διαφοροποιήσεις). Πάντως, λόγω της μακροσκοπικής φύσης των χαρακτηριστικών του αβιοτικού και του κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος, και της σχετικά μικρής απόστασης των προτεινόμενων αλλαγών από την όδευση της ΜΠΚΕ, τα χαρακτηριστικά αυτά δεν παρουσιάζουν αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ των δύο οδεύσεων. Τα κύρια χαρακτηριστικά του βιοτικού και του πολιτιστικού περιβάλλοντος κατά μήκος των προτεινόμενων μεγάλων αλλαγών της όδευσης δίνονται στον παρακάτω πίνακα (Πίνακας 0-2). Πίνακας 0-2 Κύρια Χαρακτηριστικά του Περιβάλλοντος κατά μήκος των Προτεινόμενων Αλλαγών Αλλαγή Όδευσης Αμφιτρίτη Κόσμιο Βιοτικό Περιβάλλον Η ευρύτερη περιοχή φιλοξενεί τσακάλια (Canis aureus) και λύκους (Canis lupus) καθώς και μεγάλη αφθονία σε είδη πουλιών με ενδιαφέρον διατήρησης κυρίως στην περιοχή του δάσους του Λουτρού. Η νέα όδευση στην Αμφιτρίτη, διασχίζει το ρέμα Απόκρημνο (Ειρήνης) στο σημείο IP 109-5, στο οποίο αναμένεται σχετικά πλούσια ιχθυοπανίδα. Ένα είδος με ενδιαφέρον διατήρησης, το Dianthus tenuiflorus, καταγράφηκε στην περιοχή του Έργου. Καλά ανεπτυγμένες παρόχθιες στοές που ανήκουν στον Ευρωπαϊκό οικότοπο 92A0 «Στοές με Salix alba και Populus alba» παρατηρήθηκαν στη διέλευση από το ρέμα Χατίσιο στην περιοχή του Κοσμίου. Πολιτιστικό Περιβάλλον Οι πιο σημαντικές θέσεις σε αυτήν την περιοχή περιλαμβάνουν: Αρχαίος υπόγειος υδραγωγός στην Αμφιτρίτη Το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου στην Αμφιτρίτη Εκκλησάκι (πιθανώς Άγιος Γεώργιος) κοντά στον εγκαταλελειμμένο οικισμό του Ποταμού Εγκαταλελειμμένος οικισμός Ποταμός Όλες οι θέσεις είναι περισσότερο από 300m μακριά από την όδευση του αγωγού. Οι πιο σημαντικές θέσεις σε αυτήν την περιοχή περιλαμβάνουν: Τάφος και επιφανειακά διάσπαρτα, σε υψηλή πυκνότητα, κεραμικά κτερίσματα της νεολιθικής Περιόδου και πιθανά της Ελληνιστικής. Υψηλής πυκνότητας κεραμικά κτερίσματα και λείψανα θεμελίων
Σελίδα 7 από 14 Αλλαγή Όδευσης Νέστος Βιοτικό Περιβάλλον Ημι-φυσική βλάστηση αποτελούμενη από χαμόδενδρα με Paliurus spina-christii παρατηρήθηκε ανάμεσα σε καλλιεργούμενες εκτάσεις σε δύο θέσεις στην αλλαγή όδευσης στο Κόσμιο. Ένας αριθμός ειδών ορνιθοπανίδας με ενδιαφέρον διατήρησης παρατηρήθηκαν στην περιοχή. Τα περισσότερα από αυτά δεν αναπαράγονται στην περιοχή της αλλαγής όδευσης. Ο Ευρωπαϊκός Οικότοπος Καλαμώνες (72A0) καταγράφηκε στην περιοχή. Αυτός ο τύπος οικοτόπου είναι ευρύτατα διαδεδομένος στην Ελλάδα. Η περιοχή του Νέστου, είχε εντοπιστεί κατά την διάρκεια των ερευνών πεδίου της ΜΠΚΕ, ως σημαντική περιοχή για τον πληθυσμό του τσακαλιού. Ένας αριθμός ειδών πτηνών με ενδιαφέρον διατήρησης παρατηρήθηκαν στην περιοχή. Στη μεγάλη πλειοψηφία τους απλά αναζητούν τροφή σε διάφορους αριθμούς ή περιπλανώνται. Τρία είδη ψαριών (Barbus strumicae, Cobitis strumicae και Rhodeus amarus) αναφέρονται στα παραρτήματα της Οδηγίας 92/43/ΕΕ ως είδη Κοινοτικού Ενδιαφέροντος. Νέα Καρβάλη Δεν εντοπίστηκαν οικότοποι ή είδη με ενδιαφέρον διατήρησης. Δρυμός Κατά την έρευνα πεδίου για τον λαγόγυρο (Spermophilus citellus), βόρεια του Δρυμού, εντοπίστηκε ένα λαγούμι το οποίο έμοιαζε πρόσφατα εγκαταλελειμμένο. Δε βρέθηκε άλλη ένδειξη παρουσίας του ζώου. Πολιτιστικό Περιβάλλον στο Κόσμιο Θέση μεγάλης αρχαιολογικής πιθανότητας η οποία σχετίζεται με μέτρια πυκνότητα κεραμικών στην Παραδημή. Από αυτές μόνο η τελευταία είναι πάνω στην όδευση του αγωγού. Οι πιο σημαντικές θέσεις σε αυτήν την περιοχή περιλαμβάνουν: Λείψανα αρχαίας πόλης Πίστιρος στο Ποντολίβαδο Λείψανα αρχαίας πόλης στην Νέα Κόμη Μέτριας πυκνότητας κεραμική στην Νέα Κόμη, πιθανώς σχετιζόμενα με τα λείψανα αρχαίας πόλης Παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία στην Χρυσούπολη Όλες οι θέσεις βρίσκονται πάνω από 150m μακριά από την όδευση του αγωγού. Δύο θέσεις πολιτιστικής κληρονομιάς βρίσκονται στην περιοχή της Νέας Καρβάλης: Ακόντισμα Νέα Καρβάλη - Αρχιτεκτονικά ερείπια αρχαίας οχυρωμένης πόλης στο λόφο. Διάσπαρτα κεραμικά σε υψηλή πυκνότητα. Επίσημα κηρυγμένη αρχαιολογική θέση Ακόντισμα Νέα Καρβάλη - Οχυρωμένο κάστρο ανάμεσα στο Αρχαίο Ακόντισμα και τη Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων. Και οι δύο θέσεις βρίσκονται σε απόσταση περίπου 1000μ από την νέα όδευση στην Νέα Καρβάλη Δεν καταγράφονται θέσεις πολιτιστικής κληρονομίας στην περιοχή της νέας όδευσης στο Δρυμό. Πύργοι η ευρύτερη περιοχή φιλοξενεί 31 είδη με ενδιαφέρον διατήρησης συμπεριλαμβανομένων και προστατευόμενων, Βαλκανικών ενδημικών και σπάνιων ειδών, ανάμεσα στα οποία ο λύκος και η αρκούδα. Όσον αφορά στην ορνιθοπανίδα, σημαντικό είδος που παρατηρήθηκε στην περιοχή της όδευσης είναι ο φιδαετός (Circaetus gallicus). Οι πιο σημαντικές θέσεις στην περιοχή είναι οι παρακάτω: Γέφυρα Κάστρου. Καταγεγραμμένη λιθόστικτη γέφυρα επάνω σε σημαντικό αρχαίο δρόμο Γέφυρα Σαντρινός, καταγεγραμμένη λιθόκτιστη γέφυρα Απομεινάρια λιθόστρωτου
Σελίδα 8 από 14 Αλλαγή Όδευσης Φούφας - Εορδαία Βιοτικό Περιβάλλον Ωστόσο δεν υπάρχουν στοιχεία για περιοχές φωλιάσματος κοντά στην όδευση του αγωγού. Σύμφωνα με την έρευνα πεδίου, δύο θέσεις εντοπίστηκαν ως πιθανές να φιλοξενούν λαγόγυρο (Spermophillus citellus) στην περιοχή. Πολιτιστικό Περιβάλλον μονοπατιού Αρχαιολογική θέση νεολιθικής περιόδου Αρχαιολογική θέση Ελληνιστικής περιόδου Αρχαιολογική θέση Ρωμαϊκής και Βυζαντινής περιόδου Από αυτές τις θέσεις, μόνο η τελευταία βρίσκεται εντός 40m από την όδευση του αγωγού. Οι πιο σημαντικές θέσεις περιλαμβάνουν: Νεολιθική εκσκαφή στην περιοχή Κουρί, στην Πτολεμαΐδα Εκτεταμένος ελληνιστικός ρωμαϊκός οικισμός στον Περδίκκα Λείψανα τοίχου οχύρωσης στο Βαρικό Βυζαντινός αγωγός νερού στον Φούφα Θραύσματα κεραμικής και δομικά λείψανα στην περιοχή Κουρί στον Περδίκκα Κεραμική στην περιοχή της Ποταμιάς στη Γαλάτεια Από αυτές, μόνο μια θέση (Θραύσματα κεραμικής και δομικά λείψανα στην περιοχή Κουρί στον Περδίκκα) βρίσκεται στην όδευση του αγωγού. Πηγή: EXERGIA (2014) 0.5 Διαβούλευση με Ενδιαφερόμενα Μέρη ΟΙ κύριοι στόχοι της διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη στη φάση της μελέτης τροποποίησης της ΑΕΠΟ είναι: Να εξασφαλίσει ότι όσοι επηρεάζονται από το Έργο λαμβάνουν επαρκή και έγκαιρη πληροφόρηση Να παρέχει σε αυτές τις ομάδες την κατάλληλη ευκαιρία να εκφράσουν τη γνώμη τους και τις ανησυχίες τους, και Να εξασφαλίσει ότι αυτά τα σχόλια είναι διαθέσιμα έγκαιρα ώστε να μπορούν να ληφθούν υπόψη στις αποφάσεις για το Έργο. Ο παρακάτω πίνακας (
Σελίδα 9 από 14 Πίνακας 0-3) παρουσιάζει τις ομάδες ενδιαφερόμενων μερών που αξιολογήθηκαν ως σχετικές για την παρούσα μελέτη, καθώς και τη σχέση τους με το Έργο.
Σελίδα 10 από 14 Πίνακας 0-3 Ομάδες Ενδιαφερόμενων Μερών Ομάδες Ενδιαφερόμενων Μερών Σχέση με το Έργο Επηρεαζόμενα Μέρη Οικισμοί οι οποίοι αρχικά, στην κύρια φάση της ΜΠΚΕ, δεν επηρεάζονταν από το Έργο (καθώς βρίσκονταν σε απόσταση μεγαλύτερη από 1000m από τον άξονα του αγωγού), αλλά επηρεάζονται μετά τις αλλαγές στην όδευση του αγωγού Οικισμοί οι οποίοι επηρεάζονταν αρχικά, πριν από τις αλλαγές στην όδευση, και βρίσκονται πλησίον των αλλαγών στην όδευση. Θα βιώσουν επιπτώσεις (θετικές ή αρνητικές) σαν αποτέλεσμα της υλοποίησης του Έργου. Έχουν ενδεχομένως προσδοκίες σχετικά με την ανάπτυξη και τα οφέλη για την περιοχή τους. Παρέχουν πληροφορίες για την τοπική κοινότητα που θα επιτρέψουν τον εντοπισμό των ενδεχόμενων επιπτώσεων και μέτρων αντιμετώπισης, καθώς και των αναγκών τις κοινότητας. Άλλα Ενδιαφερόμενα Μέρη Αρχές Δημοτικές Αρχές Πρόεδροι Τοπικών Κοινοτήτων Αντιπρόσωποι των οικισμών/δήμων οι οποίοι συμμετέχουν στη διαβούλευση. Έχουν ενδεχομένως προσδοκίες σχετικά με την ανάπτυξη και τα οφέλη για τη χώρα ή την περιοχή τους. Πηγή: EXERGIA (2014) Σαν αποτέλεσμα, οργανώθηκε μια σειρά από συναντήσεις με δήμους και τοπικές κοινότητες. Οι συναντήσεις αυτές συνοψίζονται παρακάτω. Πίνακας 0-4 Σύνοψη Συναντήσεων Είδος Συνάντησης 9 προσωπικές συναντήσεις με Δημοτικές Αρχές 19 συναντήσεις με τοπικές κοινότητες σε 9 δήμους Πηγή: EXERGIA (2014) 0.6 Αξιολόγηση των Επιπτώσεων και Μέτρα Αντιμετώπισης Οι αλλαγές στην όδευση του αγωγού σχεδιάστηκαν ειδικά για να βελτιώσουν το περιβαλλοντικό, κοινωνικοοικονομικό και πολιτιστικό αποτύπωμα του Έργου, ενσωματώνοντας τις προτάσεις και αιτήσεις των ενδιαφερόμενων μερών. Παρόλο που η μεγάλη πλειοψηφία των προτάσεων των ενδιαφερόμενων στόχευε σε βελτιώσεις των κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών του Έργου, η επεξεργασία και αποδοχή αυτών των αλλαγών από την ομάδα έργου απαιτούσε λεπτομερή διερεύνηση και των περιβαλλοντικών και των πολιτιστικών χαρακτηριστικών τους. Σαν αποτέλεσμα, καμία από τις προτεινόμενες αλλαγές δεν εισάγει επιπρόσθετες ή διαφορετικές επιπτώσεις από αυτές οι οποίες μελετήθηκαν, αξιολογήθηκαν και αντιμετωπίστηκαν κατά την προετοιμασία της ΜΠΚΕ. Τα μέτρα αντιμετώπισης είναι κατά συνέπεια όμοια με αυτά που προτάθηκαν στη ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0056-trGR).
Σελίδα 11 από 14 Τα κυριότερα σημεία στα οποία επικεντρώνεται η αξιολόγηση των επιπτώσεων και τα μέτρα αντιμετώπισης περιγράφονται παρακάτω. 0.6.1 Αβιοτικό Περιβάλλον Δεν αναμένονται σημαντικές επιπτώσεις στο κλίμα, την ποιότητα της ατμόσφαιρας και το ακουστικό περιβάλλον για καμία από τις αλλαγές της όδευσης καθώς είναι σχετικά μακριά από οικισμούς. Θα εφαρμοστούν τυπικά μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων, όπως παρουσιάζονται στη ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0056-trGR). Τα χαρακτηριστικά του εδάφους και το ύψος του υδροφόρου ορίζοντα δημιουργούν τον κίνδυνο συμπίεσης του εδάφους στις αλλαγές της όδευσης στην Αμφιτρίτη, το Κόσμιο, τη Νέα Καρβάλη και τους Πύργους. Στις αλλαγές της όδευσης στον Δρυμό και στον Φούφα Εορδαία, υπάρχει ο κίνδυνος της διάβρωσης του εδάφους. Τυπικά μέτρα αντιμετώπισης για την αποφυγή αυτών των επιπτώσεων και την ελαχιστοποίηση των συνεπειών τους περιγράφονται στη ΜΠΚΕ (GPL00- ASP-642-Y-TAE-0056-trGR). Οι περισσότεροι τύποι τοπίου στην περιοχή των αλλαγών όδευσης είναι γενικά χαμηλής ευαισθησίας, με την εξαίρεση της διέλευσης από τον ποταμό Βοσβόζη στο Κόσμιο. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι οπτικές επιπτώσεις του Έργου περιορίζονται στην περίοδο της κατασκευής, ενώ μετά την αποκατάσταση ο αγωγός δεν θα είναι ορατός, οι σχετικές επιπτώσεις θεωρούνται μησημαντικές. 0.6.2 Βιοτικό Περιβάλλον Οι ενδεχόμενες επιπτώσεις στο βιοτικό περιβάλλον περιορίζονται στη φάση κατασκευής. Οι δραστηριότητες κατά τη λειτουργία και τη συντήρηση του αγωγού είτε δεν έχουν καμία επίπτωση (π.χ. λειτουργία) είτε συνδέονται με πολύ περιορισμένες παρεμβάσεις (π.χ. συντήρηση) τόσο τοπικά όσο και χρονικά, που προκαλούν μη-σημαντικές επιπτώσεις. Ο τερματισμός λειτουργίας του αγωγού χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα σχετικά με το ποιες θα είναι οι βέλτιστες πρακτικές εκείνη την εποχή. Το πιθανότερο σενάριο, να καθαριστεί ο αγωγός και να παραμείνει στη θέση του, δεν προκαλεί οποιεσδήποτε επιπτώσεις. Κατά συνέπεια, ενδεχόμενες επιπτώσεις στο βιοτικό περιβάλλον κατά τη διάρκεια της κατασκευής δίνονται στον επόμενο πίνακα.
Σελίδα 12 από 14 Πίνακας 0-5 Ενδεχόμενες Επιπτώσεις στο Βιολογικό Περιβάλλον Αλλαγή Όδευσης Απώλεια Οικοτόπων Χλωρίδας Απώλεια Ειδών Κατακερματισμός Οικοτόπων Πανίδας Όχληση και / ή Μετατόπιση Ζώων Αμφιτρίτη Παραποτάμιες συστάδες που παραμένουν ακόμα στη διέλευση από το ρέμα Ειρήνη Πουλιά που αναπαράγονται στο κοντινό δάσος του Λουτρού Κόσμιο Ευρωπαϊκός οικότοπος 92A0 «Στοές με Salix alba και Populus alba». Ελληνικός οικότοπος 5340 Garrigues της Ανατολικής Μεσογείου Νέστος Ευρωπαϊκός Οικότοπος Καλαμώνες (72A0) Νέα Καρβάλη Ελληνικός οικότοπος 62A0 Ξηρά λιβάδια της Ανατολικής Μεσογείου Βαλκανικό ενδημικό Dianthus tenuiflorus Τσακάλι aureus) (Canis Είδη ορνιθοπανίδας Alauda arvensis, Melanocorypha calandra, Calandrella brachydactylla, Perdix perdix, Coracias garrulous Λαγόγυρος (Spermophillus citellus). Είδη ορνιθοπανίδας με ενδιαφέρον διατήρησης. Είδη ιχθυοπανίδας Barbus strumicae, Cobitis strumicae και Rhodeus amarus Δρυμός Λαγόγυρος (Spermophillus citellus). Είδη ορνιθοπανίδας με ενδιαφέρον διατήρησης Πύργοι Φούφας - Εορδαία Πηγή: EXERGIA (2014) Προστατευόμενα, Βαλκανικά ενδημικά και σπάνια είδη Λαγόγυρος (Spermophillus citellus) Αρκούδα (Ursus arctos). Λύκος (Canis lupus) Φιδαετός (Circaetus gallicus) Οι παραπάνω επιπτώσεις είναι παρόμοιες με αυτές που εντοπίστηκαν κατά τη ΜΠΚΕ στις αντίστοιχες περιοχές της όδευσης του αγωγού, και γενικά είναι μικρής έως μέτριας σημασίας. Το Κεφάλαιο 8 της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0056-trGR) παρέχει λεπτομέρειες για τα μέτρα αντιμετώπισης που εφαρμόζονται ώστε να μειώσουν τις επιπτώσεις σε μη-σημαντικές ή μικρής σημασίας αντίστοιχα. 0.6.3 Κοινωνικοοικονομικό Περιβάλλον Λαμβάνοντας υπόψη τη μακροσκοπική φύση του κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος, οι αναμενόμενες επιπτώσεις στις περιοχές αλλαγών της όδευσης είναι σε μεγάλο βαθμό παρόμοιες με αυτές της ΜΠΚΕ στις αντίστοιχες περιοχές. Λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι οι προτεινόμενες αλλαγές απαντούν κυρίως σε αιτήματα ενδιαφερόμενων μερών, μπορεί να θεωρηθεί ότι οι όποιες κοινωνικοοικονομικές επιπτώσεις μειώνονται ακόμα περισσότερο. Λεπτομερής περιγραφή των επιπτώσεων αυτών και των αντίστοιχων μέτρων αντιμετώπισης όσον αφορά στην οικονομία, την
Σελίδα 13 από 14 απασχόληση και το εισόδημα, τη γη και τα μέσα διαβίωσης, τις υποδομές και τις δημόσιες υπηρεσίες, την υγεία και την ασφάλεια του πληθυσμού, την κυκλοφορία και τις μεταφορές, δίνεται στο Κεφάλαιο 8 της ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0056-trGR). 0.6.4 Πολιτιστική Κληρονομιά Εντοπίστηκαν μια σειρά από θέσεις πολιτιστικής κληρονομιάς πλησίον ή στην ευρύτερη περιοχή των αλλαγών της όδευσης. Οι ενδεχόμενες επιπτώσεις που συνδέονται με άμεση φυσική όχληση ή φθορά και υποβάθμιση ή φθορά λόγω ρύπανσης και κραδασμών αφορούν τις θέσεις που βρίσκονται σε απόσταση 50m ή πλησιέστερα στον άξονα του αγωγού. Οι θέσεις αυτές είναι οι ακόλουθες. Πίνακας 0-6 Θέσεις Πολιτιστικής Κληρονομιάς Πλησίον των Αλλαγών στην Όδευση του Αγωγού Αλλαγή της Όδευσης Αμφιτρίτη Κόσμιο Περιγραφή Θέσης Πολιτιστικής Κληρονομιάς Σποραδική κεραμική, πιθανόν συνδεδεμένη με προφορική παράδοση και εγκαταλελειμμένο οικισμό. Μέτριας πυκνότητας κεραμική, πιθανώς προϊστορικής περιόδου Απόσταση από τον άξονα του Αγωγού (m) 50 Στον άξονα του αγωγού Νέστος Χαμηλής πυκνότητας κεραμική 40 Νέα Καρβάλη Δρυμός Πύργοι Φούφας - Εορδαία Πηγή: EXERGIA (2014) Δεν καταγράφονται θέσεις πολιτιστικής κληρονομιάς Δεν καταγράφονται θέσεις πολιτιστικής κληρονομιάς Σε πλαγιά λόφου, εμφανής πέτρινη κατασκευή ενδεχομένως όριο χωραφιού ή στρατιωτική υποδομή Κορυφή βουνού με εξαιρετική θέα και κυκλική πέτρινη δομή Αρχαιολογική θέση Ρωμαϊκής και Βυζαντινής περιόδου Δασωμένη κορυφή λόγου όπου διατηρούνται αρχαιολογικές ενδείξεις από κεραμική και λείψανα δομών. Στον άξονα του αγωγού 20 40 10 Τυπικά μέτρα αποφυγής ή μείωσης των επιπτώσεων στις προαναφερθείσες θέσεις περιγράφονται με λεπτομέρεια στη ΜΠΚΕ (GPL00-ASP-642-Y-TAE-0056-trGR). 0.7 Περιβαλλοντική, Κοινωνική και Πολιτιστική Διαχείριση και Παρακολούθηση Καθώς τα μέτρα αντιμετώπισης των ενδεχόμενων επιπτώσεων λόγω των αλλαγών της όδευσης είναι παρόμοια με αυτά που αναλύθηκαν στη ΜΠΚΕ για τη βασική όδευση του αγωγού, το Κεφάλαιο 9 της ΜΠΚΕ (Περιβαλλοντική, Κοινωνική και Πολιτιστική Διαχείριση και Παρακολούθηση - GPL00-ASP-642-Y-TAE-0057_00-trGR) καλύπτει πλήρως τις προτεινόμενες αλλαγές όδευσης.
Σελίδα 14 από 14 0.8 Συμπεράσματα Η παρούσα μελέτη τροποποίησης ΑΕΠΟ περιγράφει μια σειρά από αλλαγές στην όδευση του αγωγού ή στη θέση και τον σχεδιασμό των μόνιμων και προσωρινών εγκαταστάσεων του Έργου ΤΑΡ σε σχέση με την περιγραφή του Έργου στη ΜΠΚΕ, όπως αυτή κατατέθηκε τον Ιούνιο του 2013. Οι αλλαγές προέκυψαν κατά κύριο λόγο από προτάσεις των κοινοτήτων που επηρεάζονται από το Έργο, οι οποίες υποβλήθηκαν κατά τη διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Σε μικρότερο βαθμό, αλλαγές προέκυψαν και λόγω της προόδου του τεχνικού σχεδιασμού του Έργου. Οι αλλαγές αυτές θεωρούνται μικρές σε σχέση με το μέγεθος του έργου ΤΑΡ στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά, σε κάθε περίπτωση όπου μια προτεινόμενη τροποποίηση της όδευσης ή μια νέα θέση εγκατάστασης του Έργου βρίσκεται εκτός του διαδρόμου των 500m, ο οποίος μελετήθηκε στη ΜΠΚΕ, η ομάδα έργου προχώρησε σε λεπτομερή διερεύνηση των σχετικών περιοχών, διεξάγοντας έρευνες πεδίου όπου χρειάστηκε, ώστε να εξασφαλίσει ότι οι ενδεχόμενες επιπτώσεις στο περιβάλλον, την κοινωνία-οικονομία και την πολιτιστική κληρονομιά εντοπίστηκαν, αξιολογήθηκαν και αντιμετωπίστηκαν με τα κατάλληλα μέτρα. Η μελέτη της ομάδας έργου, αποδεικνύει ότι οι ενδεχόμενες επιπτώσεις εξαιτίας των τροποποιήσεων του Έργου είναι σε μεγάλο βαθμό παρόμοιες με αυτές που περιγράφονται στη ΜΠΚΕ. Οι πιο αξιοσημείωτες από αυτές περιγράφονται στα αντίστοιχα Κεφάλαια της παρούσας μελέτης, ενώ όπου χρειάζεται γίνεται αναφορά στα σχετικά Κεφάλαια της ΜΠΚΕ ώστε να αποφεύγεται η επανάληψη των στοιχείων. Συμπερασματικά, οι προτεινόμενες τροποποιήσεις δεν προκαλούν επιπλέον επιπτώσεις στο περιβάλλον - φυσικό, βιολογικό, κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον και πολιτιστική κληρονομιά - σε σύγκριση με το Έργο όπως περιγράφεται στη ΜΠΚΕ, καθώς οι όποιες επιπτώσεις εντοπίστηκαν είναι είτε ασήμαντες είτε μικρής σημασίας.
Trans Adriatic Pipeline AG-Greece (Branch Office) 21 ος Όροφος, Πύργος Αθηνών, 2-4 Λεωφόρος Μεσογείων 2-4 11527 Αθήνα, Ελλάδα Τηλ: +30 210 745613 Fax: +30 210 745300 esia-comments@tap-ag.com www.tap-ag.com Date 12/2014 Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος: Απαγορεύεται η αντιγραφή του παρόντος εγγράφου, η επίδειξή του ή η διάθεσή του σε τρίτους χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεση της εταιρείας TAP AG. Η τελευταία έκδοση του εγγράφου έχει καταχωρηθεί στη βάση δεδομένων του Έργου ΤΑΡ. Copyright Reserved: This document may not be copied, shown to or placed at disposal of third parties without prior consent of TAP AG. The latest version of the document is registered in the TAP Project s Database.