EDITORIAL Dear readers, We welcome you in Santorini and we present you the Santorini Guidebook 2007 that we hope to accompany you for the second year in a row in every activity you will take on the island. This year s edition is the first of the Red Guidebooks Series 2007 which is going to be enriched shortly with the Mykonos and Paros islands guidebooks, Mykonos Guidebook and Paros Guidebook respectively. The contribution of the professors Mr. Christos Doumas, Michalis Fytikas and Floyd McCoy as well as Dr. Georges Vougioukalakis, Mrs. Maja Efstathiou, Mr. Elias Mamalakis, Mr. Yiannis Tseklenis, Mr. Manolis Lignos, Mr. Yorgos Hatziyannakis, Mr. Nikos Loukakis, Ms. Denny Kallivoka and Mrs. Angeliki Georgantopoulou, who wrote articles according to their profession so as the readers of the Guidebook to have an aggregate knowledge of Santorini, is significantly important for a wealth of articles presented in the 2007 Guidebook. We thank all those who supported in every possible way this edition as well as those who worked for the today s result that you hold in your hands. We wish you a pleasant stay in Santorini! Machi Synodinou, Editor Αγαπητοί αναγνώστες, Σας καλωσορίζουμε στη Σαντορίνη και σας παρουσιάζουμε το Santorini Guidebook 2007, που ελπίζουμε να σας συνοδεύσει για δεύτερη χρονιά σε κάθε σας δραστηριότητα στο νησί. Η φετινή αυτή έκδοση είναι η πρώτη της Κόκκινης Σειράς Οδηγών 2007, η οποία πρόκειται να εμπλουτιστεί σύντομα με τους οδηγούς της Μυκόνου και της Πάρου, Mykonos Guidebook και Paros Guidebook αντίστοιχα. Ιδιαίτερα σημαντική για την πλούσια αρθρογραφία του οδηγού ήταν η συμβολή των καθηγητών κ.κ. Χρίστου Ντούμα, Μιχάλη Φυτίκα και Floyd McCoy, του Δρα. Γιώργη Βουγιουκαλάκη, της κας Μάγιας Ευσταθίου, των κ.κ. Ηλία Μαμαλάκη, Γιάννη Τσεκλένη, Μανώλη Λιγνού, Γιώργου Χατζηγιαννάκη, Νίκου Λουκάκη και Γιώργου Αμυρά, της κας Ντένης Καλλιβωκά, καθώς και της κας Αγγελικής Γεωργαντοπούλου, που έγραψαν άρθρα σχετικά με το γνωστικό τους αντικείμενο, ώστε να αποκτήσετε μία συνολική γνώση για τη Σαντορίνη. Ευχαριστούμε όλους όσους υποστήριξαν με κάθε τρόπο την έκδοση αυτή και όσους εργάστηκαν για το σημερινό αποτέλεσμα που κρατάτε στα χέρια σας. Σας ευχόμαστε μία ευχάριστη παραμονή στη Σαντορίνη! Μάχη Συνοδινού, Υπεύθυνη έκδοσης

10

11

INDEX/ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ About Greece - General information - The Aegean and its islands - by Professor Christos Doumas About Santorini Welcome letters - Chr. Roussos Sub-prefect of Thera, Ang. Roussos Mayor of Thera, G. Halaris President of the Community of Oia Geography History Geology - Santorini - a window for volcanology - by Professor Michalis Fytikas - The eruption of the 17th century B.C. - by Dr. Georges Vougioukalakis - The volcano 3600 years ago - by Professor Floyd McCoy Archaeology - Thera/Santorini - by Professor Christos Doumas - Philosophy and aims of the design for the new shelter of the Akrotiri s archaeological site in Thera - by Nikos Fintikakis - The city of ancient Thera - by Maja Efstathiou Folklore - Tradition is alive in Santorini - by Emmanuel Lignos Villages - Fira, Firostefani, Imerovigli, Kontochori, Vourvoulos, Karterados, Messaria, Vothonas, Monolithos, Kamari, Exo Gonia, Mesa Gonia, Pyrgos, Megalochori, Emporio, Perissa, Perivolos, Akrotiri, Oia, Thirasia - About Oia - by Yiannis Tseklenis Where to go - Archaological Sites, Museums, Wineries, Volcano, Tours, Beaches Gastronomy - The gastronomy of the Cyclades - by Elias Mamalakis - General information - Santorini: a tasty destination - by Yiorgos Hatziyannakis - The gastronomy of Santorini - by Denny Kallivoka - The vineyards of Santorini - by Angeliki Georgantopoulou - How and why we taste wine - by Nikos Loukakis - Recipes Entertainment Shopping Recreation Events: Meetings & Incentives, Weddings Practical information Maps: Fira, Firostefani, Oia, Kamari, Perissa, Imerovigli Nearby islands: Ανάφη, Ίος, Σίκινος, Φολέγανδρος - by George Amyras Santorini Business Directory 12 Page 14 20 26 30 30 36 48 62 64 116 164 212 226 230 238 244 268

Ελλάδα - Γενικές πληροφορίες - Το Αιγαίο και τα νησιά του - καθ. Χρίστου Ντούμα Σαντορίνη Χαιρετισμοί - Επάρχου Θήρας Χρ. Ρούσσου, Δημάρχου Θήρας Άγγ. Ρούσσου, Προέδρου Κοινότητας Οίας Γ. Χάλαρη Γεωγραφία Ιστορία Γεωλογία - Σαντορίνη, ένα «ανοικτό» ηφαιστειολογικό βιβλίο - καθ. Μιχάλη Φυτίκα - Η έκρηξη του 17ου π.χ. αιώνα - Δρ. Γιώργη Βουγιουκαλάκη - Το ηφαίστειο 3600 χρόνια πριν - καθ. Floyd McCoy Αρχαιολογία - Θήρα/Σαντορίνη - καθ. Χρίστου Ντούμα - Η φιλοσοφία και οι στόχοι του σχεδιασμού για το νέο στέγαστρο του αρχαιολογικού χώρου του Ακρωτηρίου Θήρας - Νίκου Φιντικάκη - Η πόλη της Αρχαίας Θήρας - Μάγιας Ευσταθίου Λαογραφία - Ζωντανή η παράδοση στη Σαντορίνη - Εμμανουήλ Λιγνού Οικισμοί - Φηρά, Φηροστεφάνι, Ημεροβίγλι, Κοντοχώρι, Βουρβούλος, Καρτεράδος, Μεσσαριά, Βόθωνας, Μονόλιθος, Καμάρι, Έξω Γωνιά, Μέσα Γωνιά, Πύργος, Μεγαλοχώρι, Εμπορείο, Περίσσα, Περίβολος, Ακρωτήρι, Οία, Θηρασιά - Για την Οία - Γιάννη Τσεκλένη Αξιοθέατα - Αρχ. Χώροι, Μουσεία, Οινοποιεία, Ηφαίστειο, Περιηγήσεις, Παραλίες Γαστρονομία - Η γαστρονομία των Κυκλάδων - Ηλία Μαμαλάκη - Γενικές πληροφορίες - Σαντορίνη: ένας γευστικός προορισμός - Γιώργου Χατζηγιαννάκη - Η γαστρονομία της Σαντορίνης - Ντένης Καλλιβωκά - Ο σαντορινιός αμπελώνας - Αγγελικής Γεωργαντοπούλου - Πώς και γιατί δοκιμάζουμε το κρασί - Νίκου Λουκάκη - Συνταγές Διασκέδαση Αγορές Αναψυχή Εκδηλώσεις: Συνέδρια & Ταξίδια κινήτρων, Γάμοι Πρακτικές πληροφορίες Χάρτες: Φηρά, Φηροστεφάνι, Οία, Καμάρι, Περίσσσα, Ημεροβίγλι Κοντινά νησιά: Ανάφη, Ίος, Σίκινος, Φολέγανδρος - Γιώργου Αμυρά Κατάλογος Επιχειρήσεων Σαντορίνης Σελίδα 14 20 26 30 30 36 48 62 64 116 164 212 226 230 238 244 268 13

ABOUT GREECE/ΕΛΛΑΔΑ General information Greece is situated at the most southeastern part of Europe. Located between the 34th and 42nd parallel N., and between the 19th and 28th meridian E. Greece is a strategic crossroad between the East and the West. Greek culture, aging thousands of years of history, dates back 4.000 years ago, when the world famous Ancient Greek civilization was flourishing, but it has also been influenced by the Roman Empire, the Byzantine Empire, the Ottoman Empire, and modern times as well. Visitors have the opportunity to enjoy visits to a great number of archaeological sites and monuments of great architecture and distinctive prestige and charm and make a unique journey through the rare mosaic of historic and cultural memory, which has left an indelible mark all over the country. The climate in Greece is typical of the Mediterranean climate: mild winters, Γενικές πληροφορίες H Ελλάδα είναι τοποθετημένη γεωγραφικά στο νοτιοανατολικότερο σημείο της Ευρώπης. Ανάμεσα στον 34ο και 42ο παράλληλο και στον Country Code: GR Location: Greece is located in south Eastern Europe and borders with Turkey to its East, Bulgaria, FYROM and Albania to its North Population (2001 census): 10.964.020 Religion: The Greek population is composed of a 97% of Christian Orthodox. The rest of the population is Muslim, Roman Catholic and Jewish. Greece joined the European Community, now the European Union (EU) in 1981 and became a member of the economic and monetary union at the start of 2001. Currency: Euro Greece is a Presidential Parliamentary Republic More info: www.conferences.gr 19ο και 28ο μεσημβρινό, αποτελεί το στρατηγικό σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Ο ελληνικός πολιτισμός έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα και χρονολογείται σε 4.000 χρόνια ιστορίας και πολιτισμού, που έχει όμως δεχτεί επιρροές τόσο από τη Ρωμαϊκή, τη Βυζαντινή και την Οθωμανική αυτοκρατορία, όσο και από τη σύγχρονη εποχή. Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να εξερευνήσει ένα μεγάλο αριθμό αρχαιολογικών χώρων και μνημείων εξαιρετικής αρχιτεκτονικής και ιδιαίτερης γοητείας και να πραγματοποιήσει ένα μοναδικό «ταξίδι» μέσα σε ένα σπάνιο «μωσαϊκό» ιστορικής και πολιτισμικής μνήμης που έχει αφήσει ανεξίτηλα σημάδια σε όλη την ελληνική επικράτεια. Το κλίμα της Ελλάδας είναι εύκρατο μεσογειακό: ήπιοι χειμώνες, σχετικά ζεστά και ξηρά καλοκαίρια, και γενικότερα εκτεταμένες περίοδοι ηλιοφάνειας στη μεγαλύτερη διάρκεια του χρόνου. Οι βροχοπτώσεις είναι αραιές και χωρίς μεγάλη 14

15

ABOUT GREECE/ΕΛΛΑΔΑ relatively warm and dry summers and generally, extended periods of sunshine throughout most of the year. Rainfall is sparse and without long duration in Greece, even during the winter and cloudy skies do not last more than 2 or 3 days in a row, which gives the country a great privilege in comparison to many other regions of the world. Furthermore, the heavy winter period is often interrupted during January and the first fortnight of February, by sunny spring days, a phenomδιάρκεια ακόμα και το χειμώνα, ενώ η συννεφιά δε διαρκεί παραπάνω από 2 ή 3 ημέρες, γεγονός που δίνει στη χώρα ένα σημαντικό προνόμιο σε σχέση με πολλές άλλες περιοχές του κόσμου. Επιπλέον, η χειμερινή περίοδος διακόπτεται συνήθως προς τα τέλη του Ιανουαρίου ή αρχές Φεβρουαρίου από ένα δεκαήμερο ανοιξιάτικων ηλιόλουστων ημερών, γνωστό από την αρχαιότητα ως «αλκυονίδες ημέρες». Τους καλοκαιρινούς μήνες, οι υψηλές θερμοκρασίες μετριάζονται από τη δροσερή θαλάσσια αύρα στα παράλια και από τους βόρειους ανέμους που πνέουν κυρίως στο Αιγαίο πέλαγος. Η ελληνική κουζίνα παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς είναι μία από τις ελάχιστες στον κόσμο που χαρακτηρίζεται από ιστορία χιλιετιών, εντυπωσιακή διάρκεια και μία λογική που δίνει ιδιαίτερη προσοχή στη γεύση και στην υγιεινή μαγειρική πρακτική. Σήμερα, η ελληνική κουζίνα αποτελεί ένα πολύ ισχυρό πρεσβευτή της χώρας στο εξωτερικό και ειδικά στις μέρες μας, που τόσο η υπόλοιπη Ευρώπη όσο και η Αμερική, έχουν μπει δυναμικά στη διαδικασία ανακάλυψης των πλεονεκτημάτων της μεσογειακής δίαιτας και διατροφής. Η Ελλάδα είναι μία ασφαλής χώρα. Στις μέρες μας, όταν σε πολλές χώρες παρατηρείται κάθετη αύξηση της εγκληματικότητας, η Ελλάδα παραμένει ένας παράδεισος όπου κανείς μπορεί να ζήσει χωρίς φόβο. Η κλοπή δεν είναι κοινοτοπία, ενώ 16

17

ABOUT GREECE/ΕΛΛΑΔΑ enon known since the ancient times as the halcyon days. During summer the high temperatures are tempered by fresh sea breezes in the coastal areas of the country and from the north winds blowing mainly in the Aegean. Greek cuisine is of great interest, as it is one of the few in the world with a history dating back to ancient times, impressive lastingness, and a logic that gives special attention to tastiness and healthy culinary practice. It is now one of the country s most powerful ambassadors abroad especially nowadays that the rest of Europe, and the American continent, are in the process of discovering the advantages of Mediterranean diet and cookery. Greece is a safe country. In our days, that crime rates have been increased in many countries, Greece is a safe heaven where you can live without fear. Theft is very uncommon, while the feeling of security is very common. The great success of the Olympic Games Athens 2004, in combination with the experience and infrastructure acquired, has created a climate of trust to Greece in terms of security, hospitality and organizational ability. The new and renewed Olympic venues, along with the other infrastructure projects are Greece s legacy from the Games and they have opened the gateway for Greece s high position at the international rank of both leisure and business travel. το αίσθημα της ασφάλειας είναι. Η μεγάλη επιτυχία των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 σε συνδυασμό με την εμπειρία και την υποδομή που αποκτήθηκαν, δημιούργησε ένα κλίμα εμπιστοσύνης απέναντι στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά την ασφάλεια, τη φιλοξενία και την οργανωτική της ικανότητα. Οι καινούριοι αλλά και οι ανακαινισμένοι Ολυμπιακοί χώροι, μαζί με τα άλλα προγράμματα υποδομής αποτελούν πλέον την κληρονομιά της Ελλάδας από τους Αγώνες και έχουν ανοίξει το δρόμο για την εκ του ασφαλούς τοποθέτηση της χώρας σε υψηλή θέση στην παγκόσμια κατάταξη τόσο του τουρισμού αναψυχής, όσο και του συνεδριακού και επαγγελματικού τουρισμού. 18

19

ABOUT GREECE/ΕΛΛΑΔΑ The Aegean and its islands By Professor Christos Doumas* The Aegean Sea Aegeon is not simply just one of the many seas on our planet. It was, and continues to be, the geographical point at which one of the greatest civilizations on earth was born many thousands of years ago. The etymology of the name Aegean can be found in the Homeric verb aisso, meaning to jump. The word aix, meaning goat, derives from this verb as of all of the animals that man has tamed, the goat is the one particular animal that jumps. The ancient Greeks metaphorically called large waves aiges. Aegeon, therefore, means wavy. The term Aegean as a geographical point refers to the entire area that is washed by its waters and includes not only the islands, but also the mainland of the Greek peninsula as well as the coast of Minor Asia. This area combines a a wide variation in its climate with a geographical environment that favours the development of unique ecosystems. Moreover, by joining three continents, Europe, Asia and Africa the Aegean has become the meeting point of these cultures. In this way, the creation of the Aegean culture was greatly influenced by the liquid element: the sea, which cuts off and protects from external invasion, but also unites those who have the means and dare to cross it. From its very early stages, the Aegean ceased to be simply salt water, the als, as it is studded with islands. It became the bridge Το Αιγαίο και τα νησιά του Από τον καθηγητή Χρίστο Ντούμα* Τo Αιγαίo Πέλαγoς δεv είvαι απλώς μια από τις πoλλές θάλασσες τoυ πλαvήτη μας. Υπήρξε και παραμέvει πάvτα τo γεωγραφικό πλαίσιo, μέσα στo oπoίo, εδώ και πoλλές χιλιάδες χρόvια, επέπεσαv τα σπέρματα εvός από τoυς μεγαλύτερoυς πoλιτισμoύς της γης. Στo oμηρικό ρήμα αΐσσω, πoυ σημαίvει πηδώ, βρίσκεται η ετυμoλoγία τoυ Αιγαίoυ. Η λέξη αίξ, η κατσίκα, παράγεται από τo ρήμα αυτό, γιατί από όλα τα ζώα, πoυ εξημέρωσε o άvθρωπoς, η κατσίκα είvαι τo κατ εξoχήv ζώo πoυ πηδάει. Μεταφoρικά oι αρχαίoι Έλληvες απoκαλoύσαv αίγες και τα μεγάλα κύματα. Αιγαίov, λoιπόv, σημαίvει κυματώδες. Με τov όρo Αιγαίo ως γεωγραφικό πλαίσιo εvvooύμε oλόκληρη τηv περιoχή πoυ βρέχεται από τα vερά τoυ και περιλαμβάvει όχι μόvo τα vησιά αλλά και τov ηπειρωτικό κoρμό της ελληvικής χερσoνήσoυ καθώς επίσης και τα παράλια της Μικράς Ασίας. Ο χώρoς αυτός συvδυάζει μεγάλη πoικιλία κλίματoς και γεωγραφικoύ περιβάλλovτoς πoυ ευvooύv τηv αvάπτυξη μovαδικoύ oικoσυστήματoς. Παράλληλα, εvώvovτας τρεις ηπείρoυς, τηv Ευρώπη, τηv Ασία και τηv Αφρική, τo Αιγαίo γίvεται σημείo συvάvτησης τωv πoλιτισμώv τoυς. Για τo λόγo αυτό στη δημιoυργία τoυ πoλιτισμoύ τoυ Αιγαίoυ απoφασιστικό ρόλo έπαιξε τo υγρό στoιχείo: 20

(pontos) and the crossing point (poros). The fact that these words can be found in early ancient Greek texts means that the liquid element had come under man s control from a much earlier stage and served him accordingly. Archaeological evidence confirms this hypothesis. The Aegean islands, the majority of which are grouped together in small archipelagos, have in part formed societies with many characteristics in common. These characteristics may differ from archipelago to archipelago, or even from island to island according to the opportunities for communication with their neighbours in the opposite mainland. At the same time the islands act as a bridge of communication from the western to eastern Aegean, and from the northern to southern Aegean. The Cyclades, scattered as they are in the Aegean, contribute more than any other group of islands in dividing the big sea currents of the Aegean into smaller ones, therefore resulting in a wide range of sea circulation. Considering the fact that as it is with all the islands, the land that is η θάλασσα, πoυ απoμovώvει και πρoστατεύει από εξωτερικές εισβoλές, αλλά και πoυ εvώνει αυτoύς πoυ έχoυv τα μέσα και τoλμoύv vα τη διασχίσoυv. Κατάσπαρτo καθώς είvαι τo Αιγαίo Professor Christos Doumas από vησιά, από πoλύ vωρίς έπαψε vα είvαι απλώς τo αλμυρό vερό, η αλς. Εγιvε πόvτoς (γέφυρα) και πόρoς (πέρασμα). Τo γεγovός δε ότι oι λέξεις αυτές απαvτoύv στα πρώιμα αρχαία ελληvικά κείμεvα σημαίvει ότι πoλύ vωρίτερα είχε δαμαστεί τo υγρό στoιχείo και είχε μπει στηv υπηρεσία τoυ αvθρώπoυ. Και η αρχαιoλoγική μαρτυρία επιβεβαιώvει αυτή τηv υπόθεση. Τα νησιά του Αιγαίου συγκροτημένα στην πλειονότητά τους σε μικρά αρχιπελάγη διαμορφώνουν επί μέρους κοινωνίες με κοινά χαρακτηριστικά. Τα χαρακτηριστικά αυτά μπορεί να διαφοροποιούνται από αρχιπέλαγος σε αρχιπέλαγος ή ακόμη και από νησί σε νησί ανάλογα με τις δυνατότητες επικοινωνίας με την απέναντί τους μεγάλη στεριά. Ταυτόχρονα λειτουργούν ως γέφυρες επικοινωνίας του δυτικού Αιγαίου με το ανατολικό, του βόρειου με το νότιο. Οι Κυκλάδες διάσπαρτες καθώς είναι μέσα στο Αιγαίο συμβάλλουν περισσότερο από κάθε άλλο νησιωτικό σύμπλεγμα στη διάσπαση των μεγάλων θαλάσσιων ρευμάτων του Αιγαίου σε περισσότερα, δημιουργώντας έτσι μεγάλη ποικιλία στη 21

ABOUT GREECE/ΕΛΛΑΔΑ closest to the island exercises not only an economical but also a cultural impact upon it, and also taking into consideration that the Cyclades are spread out over a large area along the mainland coastline, it is to be expected that the nature of their culture will differ to a certain extent according to the mainland area with which they maintain close relations. * Christos Doumas, Professor Emeritus University of Athens, Director of the Akrotiri Archaeological Excavations θαλάσσια κυκλοφορία. Δεδομένου ότι, όπως συμβαίνει με όλα τα νησιά, η κοντινότερη σ αυτά μεγάλη στεριά ασκεί όχι μόνο οικονομική, αλλά και πολιτισμική επίδραση, και δεδομένου επίσης ότι οι Κυκλάδες εκτείνονται σε μεγάλη έκταση κατά μήκος των ηπειρωτικών ακτών, είναι αναμενόμενο ο χαρακτήρας του πολιτισμού τους να διαφοροποιείται ελαφρά αναλόγως της ηπειρωτικής περιοχής με την οποία διατηρούσαν στενές σχέσεις. * Χρίστος Ντούμας, Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Ανασκαφών Ακρωτηρίου 22

23