ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ ΩΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ LEASING ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ ΚΟΣΜΙΔΗΣ ΚΟΣΜΑΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ Α.Μ.: 138 ΚΑΒΑΛΑ 2005

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ.3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ 1.1. Έννοια...8 1.2. Ιστορική Εξέλιξη.10 1.3. Σύγχρονες τάσεις και εξελίξεις της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης..13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 2.1. Νομοθεσία στην Ελλάδα..17 2.2. Νομοθετικό πλαίσιο στην Ευρώπη.20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΤΟΜΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ 3.1. Κινητά Πάγια Στοιχεία..23 3.1.1. Τι προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία για τις συμβάσεις leasing κινητών...24 3.2. Ακίνητα Πάγια Στοιχεία 28 3.2.1. Τι προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία για τις συμβάσεις leasing ακινήτων..30 3.2.2. Εφαρμογή του leasing ακινήτων..33 3.2.3. Καινοτομίες 34 3.3. Εμπεπηγμένα Πάγια Στοιχεία...37 3.4. Άλλα Πάγια Στοιχεία..37 ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ 3.5. Βασικές κατηγορίες Χρηματοδοτικής Μίσθωσης...38 3.5.1. Λειτουργική Μίσθωση 38 3.5.2. Χρηματοδοτική Μίσθωση..39 3.6. Ειδικότερες Μορφές Χρηματοδοτικής Μίσθωσης....40 1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΙΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ 4.1. Οργάνωση μιας εταιρίας Χρηματοδοτικής Μίσθωσης 49 4.1.1. Οργάνωση...49 4.1.2. Διαδικασία Χρηματοδοτικής Μίσθωσης. 50 4.1.3. Λειτουργία εταιρίας Leasing.53 4.1.4. Εταιρίες Leasing στην Ελλάδα. 54 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ 5.1. Τα Πλεονεκτήματα της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης...55 5.2. Τα Πλεονεκτήματα της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης για την Εθνική Οικονομία.60 5.3. Τα Μειονεκτήματα της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης.62 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΑΛΛΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ 6.1. Factoring...64 6.1.1. Βασικά Χαρακτηριστικά 65 6.1.2. Υπηρεσίες 66 6.1.3. Το Factoring στην Ελλάδα. 67 6.2. Forfaiting..68 6.3. Franchising...69 6.4. Venture Capital...70 ΕΠΙΛΟΓΟΣ 72 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ LEASING..74 1. Λειτουργικά Στοιχεία.76 2. Χρηματοδοτική Μίσθωση Ακινήτων...77 3. Χρηματοδοτική Μίσθωση Κινητού Εξοπλισμού.78 4. Πώς γίνεται μια αίτηση..78 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 80 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...151 2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η Πτυχιακή Εργασία που έχετε στα χέρια σας ασχολείται με ένα συνεχώς αναπτυσσόμενο και εξελισσόμενο θεσμό στην οικονομική πραγματικότητα της Ελλάδας. Τη Χρηματοδοτική Μίσθωση. Η ύλη της συγκεκριμένης εργασίας χωρίζεται σε έξι κεφάλαια ενώ στη συνέχεια παρουσιάζεται, με αναλυτικό τρόπο, η εφαρμογή του θεσμού από ύ από την ΕΘΝΙΚΗ LEASING. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια εισαγωγή στο εννοιολογικό περιεχόμενο της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης. Επιπλέον εξετάζεται η εξέλιξη του θεσμού από την Τρίτη χιλιετία, που έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα μίσθωσης, ως και τη σύγχρονη εποχή με την εξελιγμένη μορφή του LEASING. Στο δεύτερο κεφάλαιο θα ασχοληθούμε με το νομικό πλαίσιο της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης. Από το νομοθέτημα με το οποίο εισείχθει και επίσημα το LEASING στη χώρα μας μέχρι και τους αναπτυξιακούς νόμους που κάνουν τη Χρηματοδοτική Μίσθωση ιδιαίτερα ελκυστική για πολλές επαγγελματικές τάξεις της χώρας, μπορεί κανείς να διαπιστώσει τη διαχρονική βελτίωση της θέσης του LEASING όσον αφορά το νομικό υπόβαθρο του θεσμού. Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται εκτενής αναφορά στους τομείς εφαρμογής και τις κατηγορίες της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης. Ιδιαιτέρως ενδιαφέρον καθώς μέσα από αυτό το κεφάλαιο μπορεί κανείς να διαπιστώσει την πληθώρα των εναλλακτικών προτάσεων και λύσεων που προσφέρει το LEASING. Formatted: Greek Formatted: Greek Formatted: Greek 3

Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζεται λεπτομερώς πώς μια εταιρία Χρηματοδοτικής Μίσθωσης οργανώνεται και λειτουργεί, με κύριο στόχο, την καταλληλότερη προσέλκυση, την καλύτερη εξυπηρέτηση και συνεργασία με τον εκάστοτε μισθωτή. Στο πέμπτο κεφάλαιο ανακεφαλαιώνονται τα παραπάνω με τη μορφή πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων, τόσο γενικά για τις επιχειρήσεις-μισθωτές όσο και ειδικά για την Εθνική Οικονομία. Στο έκτο κεφάλαιο γίνεται μια αναφορά σε κάποιους άλλους σύγχρονους χρηματοδοτικούς θεσμούς που μαζί με το LEASING εισάγουν νέα δεδομένα για τις επιχειρήσεις. Ακολουθεί η παρουσίαση μιας εκ των πρωταγωνιστριών εταιριών στο χώρο του LEASING στη χώρα μας, της ΕΘΝΙΚΗΣ LEASING. Εξετάζεται η πορεία της αλλά παρατίθενται και χρήσιμα στοιχεία για τις δραστηριότητές της και τους τομείς δράσης της. Στο παράρτημα μπορεί κανείς να βρει χρήσιμες πληροφορίες και για άλλες εταιρίες Χρηματοδοτικής Μίσθωσης, ενώ κάλλιστα μπορεί να ενημερωθεί και για τα απαραίτητα έγγραφα που χρησιμοποιούνται στη διαδικασία της Μίσθωσης όπως αιτήσεις, απαραίτητα έγγραφα για το νομικό και τεχνικό έλεγχο, συμβάσεις. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τους γονείς μου και τον αδερφό μου που με βοήθησαν με το δικό τους τρόπο στη συγγραφή αυτής της σημαντικής εργασίας. Επίσης θερμά ευχαριστώ τον καθηγητή μου κ. ΚΟΣΜΑ ΚΟΣΜΙΔΗ ο οποίος με την επιστημονική του επάρκεια με βοήθησε ουσιαστικά στη συγγραφή της. Χωρίς τη συμβολή του η εργασία θα ήταν ελλιπής. 4

Πολύτιμη επίσης υπήρξε και η βοήθεια των ανθρώπων του καταστήματος της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος στην Κρέστενα Ηλείας. Χωρίς την εμπειρία τους και τις εξαιρετικά χρήσιμες συμβουλές τους η πρακτική μου άσκηση κατά πρώτο λόγο και η πτυχιακή εργασία κατά δεύτερο λόγο θα ήταν χωρίς ενδιαφέρον και χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. 5

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι δυνατοί τρόποι χρηματοδότησης πριν λίγα χρόνια ήταν ο μακροπρόθεσμος δανεισμός, ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός, οι πιστώσεις προμηθευτών και για μεγάλες επιχειρήσεις το ομολογιακό δάνειο. Αργότερα έκανε την εμφάνισή του και ο θεσμός της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης. Η εφαρμογή της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης ή LEASING αναπτύχθηκε στο εξωτερικό με ταχύτατους ρυθμούς. Στην Ελλάδα, άρχισε να γίνεται ευρύτατα γνωστό και να εφαρμόζεται τα τελευταία χρόνια. Καθιερώθηκε το 1986 με την εφαρμογή του νόμου 1665/86. Ο θεσμός του LEASING στην Ελλάδα σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Ελληνικών Εταιριών Χρηματοδοτικής Μίσθωσης (Ε.Ε.Ε.Χ.Μ.), βρίσκεται σε διαρκή ανάπτυξη, με άμεσο αποτέλεσμα την αύξηση του ρυθμού των επενδύσεων. Τα πλεονεκτήματα είναι εμφανή για όλα τα συμβαλλόμενα μέρη. Η Χρηματοδοτική Μίσθωση εξασφαλίζει στις επιχειρήσεις σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό χωρίς άμεση εκροή κεφαλαίων και αρκετά φορολογικά πλεονεκτήματα. Επίσης, η 100% χρηματοδότηση της επένδυσης, η εξοικονόμηση φόρων και οι σύντομες και απλές διαδικασίες για τη σύμβαση και απόκτηση του εξοπλισμού αποτελούν σημαντικά πλεονεκτήματα. Η νομοθεσία για το LEASING ορίζει ότι κάθε κατηγορία κινητού εξοπλισμού καθώς και ακινήτων (πλην οικοπέδων), που προορίζεται για 6

επαγγελματική χρήση, μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο Χρηματοδοτικής Μίσθωσης. Η χρησιμότητα του LEASING είναι η δυνατότητα που δίνει στους ενδιαφερόμενους μισθωτές να ξεπερνούν το αδιέξοδο του δανεισμού και να μπορούν να αποκτούν τον απαραίτητο εξοπλισμό, για να προωθούν τις παραγωγικές τους δραστηριότητες. 7

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ 1.1 ΕΝΝΟΙΑ Το LEASING ή η «ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ» (Χ/Μ), όπως ο όρος αποδόθηκε στην Ελληνική, είναι σύμβαση βάσει της οποίας μια επιχείρηση ή ένας επαγγελματίας, έναντι καταβολής περιοδικής αμοιβής, τα γνωστά μισθώματα, μισθώνει ένα πράγμα (συνήθως κεφαλαιουχικό εξοπλισμό) για επαγγελματική χρήση, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Μετά τη λήξη του μισθώματος ο εκμισθωτής μπορεί να ανανεώσει τη μίσθωση, ή να αγοράσει το πράγμα έναντι συμβολικού τιμήματος, ή να το επιστρέψει στον εκμισθωτή 1. Η Χ/Μ είναι μια μορφή χρηματοδότησης εναλλακτική και συμπληρωματική του παραδοσιακού δανεισμού. Συνδυάζει τα χαρακτηριστικά του τραπεζικού δανεισμού και της μίσθωσης κεφαλαιουχικών αγαθών. 1 ΚΙΟΧΟΣ Π.Α. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Γ.Δ., 2000, σελ. 379 8

Με τη μέθοδο του LEASING, η εκμισθώτρια εταιρία αγοράζει τον εξοπλισμό με χρηματοδότηση από τράπεζες ή θυγατρικές εταιρίες τραπεζών για λογαριασμό του μισθωτή, ο οποίος καθορίζει το είδος και τις προδιαγραφές του εξοπλισμού. Η εταιρία LEASING έχει τη νομική κυριότητα του εξοπλισμού μέχρι τη λήξη της σύμβασης. Στη Χ/Μ μπορεί να συμμετέχει και τρίτο πρόσωπο, ο κατασκευαστής ή ο προμηθευτής. Αυτός κατασκευάζει τον εξοπλισμό και τον πουλάει στον εκμισθωτή (εταιρία LEASING), η οποία στη συνέχεια τον εκμισθώνει στον μισθωτή (χρήστη). Με το LEASING δίνεται η δυνατότητα στο μισθωτή να αγοράσει τον εξοπλισμό ακόμα και προ της λήξης της σύμβασης. Συγκεκριμένα, ο μισθωτής με τη λήξη της σύμβασης, όπως έχει ήδη αναφερθεί, μπορεί: Να αγοράσει τον εξοπλισμό, συνήθως στο κόστος της υπολειμματικής του αξίας. Να ανανεώσει τη σύμβαση για μια ακόμη χρονική περίοδο με νέους ή τους ίδιους όρους. Να διακόψει τη συνεργασία με τον εκμισθωτή επιστρέφοντας τον εξοπλισμό. Οι εταιρίες LEASING δεν προμηθεύουν απλώς κάποια μηχανήματα με περιοδική καταβολή μισθωμάτων, αλλά προσφέρουν διάφορες τεχνικές υπηρεσίες, όπως συντήρηση και επισκευή του μισθωμένου εξοπλισμού, τα έξοδα όμως βαρύνουν τον μισθωτή. 9

Οι όροι των συμβάσεων, τα μισθώματα, η χρονική διάρκεια της μίσθωσης, οι εναλλακτικές λύσεις, είναι πάντα διαπραγματεύσιμα και προσαρμόζονται σύμφωνα με τις ανάγκες του μισθωτή (χρήστη). Η Χ/Μ διαφέρει από χώρα σε χώρα, γιατί διαφέρουν οι νομικές, φορολογικές, λογιστικές συνθήκες που την καθιστούν άλλοτε αποτελεσματική και άλλοτε λιγότερο αποτελεσματική. 1.2 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ Ο θεσμός της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης είναι μια νέα τεχνική και μέθοδος χρηματοδότησης που έχει καθιερωθεί διεθνώς τις τελευταίες δεκαετίες. Η Χρηματοδοτική Μίσθωση διαφέρει από χώρα σε χώρα λόγω λογιστικών, φορολογικών, νομικών διαφορών κάθε χώρας. Γενικά πάντως η κεντρική ιδέα παραμένει ίδια, δηλαδή η απόκτηση κεφαλαιουχικών αγαθών, κινητών ή ακίνητων, με ολική χρηματοδότηση της αξίας τους χωρίς την ανάγκη άμεσης εκταμίευσης εκ μέρους του μισθωτή. Από την 3 η χιλιετία και την εποχή των Αιγυπτίων έως την εποχή του Ιουστινιανού και την Ενετοκρατία η μίσθωση περιελάμβανε κυρίως γεωργικά εργαλεία και άλογα. Στην Αίγυπτο κατά τη δυναστεία των MERIAS, καταρτίστηκε κάποια πράξη με την οποία ένας κτηματίας εκμίσθωσε σε κάποιον μια έκταση γης μαζί με όλο τον εξοπλισμό, τους δούλους και τα κοπάδια των ζώων, έναντι περιοδικών καταβολών, για χρονικό διάστημα ίσο με επτά πλημμύρες του Νείλου. Ορισμένοι ερευνητές εντόπισαν, με την αποκρυπτογράφηση της κωνικής γραφής 10

των Σουμέριων, μία έντονη δραστηριότητα στον τομέα των αγροτικών μισθώσεων στα 2.000 π.χ. Επίσης ο κώδικας του Χαμουραμπί, ο οποίος θεσπίστηκε γύρω στα 1.800 π.χ., περιλαμβάνει αρκετές διατάξεις σχετικά με τη μίσθωση. Κατά το Μεσαίωνα, στην Αγγλία ειδικότερα, είχε πάρει σημαντική έκταση η εκμίσθωση κτιρίων και γεωργικών εκτάσεων κάτι που οφειλόταν κυρίως στους νομικούς περιορισμούς που ίσχυαν για τη μεταβίβαση της γης. Αργότερα στην Αγγλία η Βιομηχανική Επανάσταση είχε σαν αποτέλεσμα την περαιτέρω ανάπτυξη του θεσμού της εκμίσθωσης και τη διεύρυνση του κύκλου των αντικειμένων της 2. Στα τέλη του 19 ου αιώνα και στις αρχές του 20 ου, ποικιλία μηχανών και ειδών εξοπλισμού χρησιμοποιούνταν κυρίως με τη μέθοδο της εκμισθώσεως. Στις περισσότερες περιπτώσεις η εκμίσθωση, αντί της πώλησης, είχε προκριθεί ως μέσο περιορισμού του ανταγωνισμού. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζεται καλύτερα ο έλεγχος της αγοράς και αποφεύγεται η δευτερογενής αγορά μεταχειρισμένων μηχανημάτων. Κατά τον 19 ο αιώνα, η πρακτική της εκμισθώσεως επεκτάθηκε ταχύτατα στο τομέα των σιδηροδρόμων. Συχνά, αντί της συγχωνεύσεως ή εξαγοράς, οι ισχυρότερες σιδηροδρομικές εταιρίες εκμίσθωναν τις γραμμές και τον εξοπλισμό (βαγόνια) των πιο αδύνατων ανταγωνιστών τους. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της μισθώσεως για 999 χρόνια, το 1844, του σιδηροδρόμου London and Greenwich από τον σιδηρόδρομο South Eastern Railway 3. Επιπλέον, πολύ μεγάλη έκταση πήρε η πρακτική της εκμίσθωσης μεταφορικών βαγονιών (κυρίως κάρβουνου) από ιδιώτες επιχειρηματίες στα ανθρακωρυχεία, τα οποία 2 ΓΑΛΑΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, 1994, σελ. 26 3 THOMAS R.H.G., 1974, LONDON S FIRST RAILWAY: The London and Greenwich. 11

στη συνέχεια πλήρωναν ένα ορισμένο ποσό στις σιδηροδρομικές εταιρείες για τη χρήση των σιδηροδρομικών γραμμών. Στην περίοδο μάλιστα από την εισαγωγή του θεσμού της εταιρείας περιορισμένης ευθύνης το 1855 μέχρι το 1862, υπολογίζεται ότι δημιουργήθηκαν 18 τέτοιας μορφής εταιρίες με αποκλειστικό σκοπό την εκμίσθωση βαγονιών. Ο συνήθης χρόνος εκμίσθωσης ήταν πέντε χρόνια και συχνά δινόταν η δυνατότητα στο μισθωτή να αγοράσει τα βαγόνια στο τέλος της μισθώσεως. Στις Η.Π.Α., εξάλλου, η μίσθωση σιδηροδρομικού εξοπλισμού αποτέλεσε ένα έμμεσο τρόπο χρηματοδότησης του ταχύτατα διευρυνόμενου σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας. Ήδη την πρώτη δεκαετία του αιώνα, ομάδες κεφαλαιούχων, στις οποίες δόθηκε το όνομα «car trusts» αγόραζαν βαγόνια τα οποία εκμίσθωναν μακροχρόνια στους σιδηροδρόμους. Στη συνέχεια εμφανίστηκε σε σημαντική κλίμακα η μίσθωση μηχανημάτων, η οποία όμως χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως μέσο περιορισμού του ανταγωνισμού. Η σύγχρονη φάση της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης αρχίζει στις Η.Π.Α. τη δεκαετία του 1930 στα ακίνητα και στη συνέχεια στις αρχές της δεκαετίας του 1950 σε κινητό εξοπλισμό, όπου εκτός από τον μισθωτή προστέθηκε και ο προμηθευτής του αγαθού. Μεγάλη έκταση όμως πήρε από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, με αγοραστές ασφαλιστικές εταιρίες που ήθελαν επικερδώς και ασφαλώς να επενδύσουν σε ακίνητα. Αυτή η απλή μορφή LEASING δεν άργησε να προσαρμοστεί σε πιο πολύπλοκους συνδυασμούς. Έτσι, σχετικά με τα ακίνητα, άρχισε να εφαρμόζεται ακόμα και όταν δεν υπήρχαν τα κτίρια και οι εγκαταστάσεις αλλά μόνο το οικόπεδο. Ο θεσμός δεν άργησε να εξαπλωθεί πολύ 12

γρήγορα και να αναπτυχθεί πρώτα στην Αγγλία και κατόπιν στις υπόλοιπες χώρες της Ηπειρωτικής Ευρώπης. Η ομοιότητα του δικαίου της Αγγλίας με αυτό των Η.Π.Α., ευνόησε τη ευκολότερη μεταφύτευση του θεσμού στη Μεγάλη Βρετανία. Έτσι από το 1952 και μετά συναντάμε το LEASING σε ακίνητα και από το 1960 σε κινητά και εδώ με θεαματική εξάπλωση και ανάπτυξη. Στις χώρες της Ηπειρωτικής Ευρώπης παρά τις διαφορές στο δίκαιο της καθεμιάς σε σχέση με αυτό της Μεγάλης Βρετανίας και των Η.Π.Α., η εξέλιξη της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης υπήρξε ραγδαία. Πρέπει να σημειωθεί ότι ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αγγλία λειτουργούσαν πάνω στα παλιά πλαίσια της Χ/Μ στην υπόλοιπη Ευρώπη ο θεσμός ήταν αναγκαίο να υπαχθεί σε ιδιαίτερες νομοθετικές ρυθμίσεις. Το LEASING αποτελεί σήμερα επιτυχημένο θεσμό σε όλο τον κόσμο και είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένο στη Β. Αμερική, τη Δ. Ευρώπη, την Ασία, την Αυστραλία. Στις Η.Π.Α. και στις άλλες χώρες της Ευρώπης οι εταιρίες LEASING αποτελούν έναν από τους βασικούς χρηματοδοτικούς θεσμούς, ο οποίος αποτελεί απαραίτητη συμπλήρωση του πλέγματος της κεφαλαιαγοράς. 1.3 ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ Όπως είδαμε η σύγχρονη φάση της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης αρχίζει τη δεκαετία του 1950 και συγκεκριμένα το 1952 όταν ο HENRY 13

SCHONFERD, ίδρυσε με κεφάλαιο 20.000 δολαρίων την UNITED STATES CORPORATION. Η εταιρία αυτή, που σήμερα έχει μετονομαστεί σε UNITED STATES LEASING INTERNATIONAL INC., είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο, ανεξάρτητη, δηλαδή μη συνδεδεμένη με χρηματοδοτικούς οργανισμούς ή βιομηχανικές επιχειρήσεις εταιρία χρηματοδοτικών μισθώσεων. Το παράδειγμα του SCHONFERD το ακολούθησαν πολύ σύντομα μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις κεφαλαιουχικών αγαθών. Οι αμερικανικές εμπορικές Τράπεζες πήραν την άδεια χρηματοδοτικής μίσθωσης στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Η ταχύτατη ανάπτυξη των εργασιών της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης στις Η.Π.Α. οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκε έντονα, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια, ως μέσο προώθησης των πωλήσεων, με το να δίνει την δυνατότητα της χρησιμοποίησης ενός παγίου στοιχείου, χωρίς την ανάγκη της άμεσης εκμετάλλευσης του αντίστοιχου τμήματος. Επίσης η Χρηματοδοτική Μίσθωση προσέφερε ένα σημαντικό φορολογικό πλεονέκτημα για το μισθωτή, δεδομένου ότι η αναγνωριζόμενη από τη φορολογία περίοδος απόσβεσης ήταν πάντοτε μεγαλύτερη από την περίοδο της εκμίσθωσης του παγίου στοιχείου. Έτσι λοιπόν τα καταβαλλόμενα μισθώματα αναγνωρίζονταν ως εκπεστέα από το φόρο εισοδήματος. Ακόμα η μη θέσπιση της υποχρέωσης να εμφανίζεται το μισθωμένο πάγιο στοιχείο, στον ισολογισμό του μισθωτή (με αντίστοιχη εμφάνιση του συνόλου των μισθωμάτων στο παθητικό) είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της δανειοληπτικής ικανότητάς του. 14

Αμέσως μετά τον πόλεμο η ανάγκη μετατροπής της βαριάς βιομηχανίας για την παραγωγή μη στρατιωτικών προϊόντων και κατόπιν η ανάγκη εκσυγχρονισμού ενός μεγάλου μέρους της αμερικανικής βιομηχανίας, επέβαλαν τη διοχέτευση στη βιομηχανία τεράστιων ποσών μεσο-μακροπρόθεσμων κεφαλαίων. Από την άλλη, δεν υπήρχε ένα ικανοποιητικό σύστημα παροχής μεσο-μακροπρόθεσμων δανειακών κεφαλαίων, δεδομένου ότι ανέκαθεν το μεγαλύτερο μέρος της αμερικανικής βιομηχανίας αναπτύχθηκε σε συνάρτηση με τη μεγάλη δυνατότητα της αυτοχρηματοδότησης. Κάτω από αυτές τις συνθήκες η Χρηματοδοτική Μίσθωση εμφανίστηκε στο προσκήνιο και συνετέλεσε στην ταχύτατη αποδοχή και διάδοση του νέου αυτού χρηματοδοτικού μηχανισμού. Προς τα τέλη της δεκαετίας του 1970 οι επενδύσεις που καλύπτονταν στις Η.Π.Α. μέσω της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης ήταν κατά 25 φορές μεγαλύτερες από εκείνες που καλύπτονταν με εκδόσεις μετοχών και κατά 70% μεγαλύτερες από εκείνες που καλύπτονταν με ομολογιακές εκδόσεις. Η διεθνοποίηση του θεσμού άρχισε μια δεκαετία περίπου μετά την πρώτη του εμφάνιση στις Η.Π.Α.. Την περίοδο 1960-1962 εταιρίες LEASING δημιουργήθηκαν εκτός από τη Μεγάλη Βρετανία και στον Καναδά, τη Σουηδία, τη Δυτική Γερμανία, την Ελβετία και τη Γαλλία. Το 1963 εμφανίστηκαν στην Ιαπωνία, τη Φινλανδία, το Βέλγιο, την Ισπανία και την Ιταλία. Αργότερα χώρες της Λατινικής Αμερικής, της Ασίας, της Αυστραλίας και της Αφρικής (Γαλλόφωνες Χώρες) δέχτηκαν ένα νέο, σύγχρονο χρηματοδοτικό εργαλείο. ΓΑΛΑΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, 1994, σελ. 29 15

Οι πιο πρόσφατες σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης, είναι η Χρηματοδοτική Μίσθωση παγίων στοιχείων πολύ μεγάλης αξίας κατά μονάδα (BIG TICKET LEASING) και η μεγάλη διάρκεια του χρόνου εκμισθώσεως. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναφερθεί εργασίες LEASING, που αφορούν πάγια των οποίων η αξία υπερβαίνει κατά μονάδα το ποσό των 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Οι περιπτώσεις αυτές αναφέρονται στην εκμίσθωση διυλιστηρίων, βιομηχανικών μονάδων και μέσων μαζικής μεταφοράς. Σχετικά με τη διάρκεια της εκμίσθωσης, παρατηρείται μια τάση μεγάλης επιμήκυνσης της διάρκειάς της. Ενώ στις αρχές του 1970 η περίοδος εκμίσθωσης σπάνια υπερέβαινε τα πέντε χρόνια, στις μέρες μας αναφέρεται όλο και πιο συχνά περίοδος μίσθωσης που φτάνει ακόμα και τα δεκαπέντε χρόνια. Τέλος να αναφερθεί ότι από τη δεκαετία του 1980 δημιουργήθηκαν σε μεγαλύτερη κλίμακα εξειδικευμένες εταιρίες Χρηματοδοτικής Μίσθωσης των οποίων οι εργασίες καλύπτουν ορισμένους κλάδους. 16

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 2.1 ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ο θεσμός της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης εισείχθει στην Ελλάδα με το νόμο 1665/1986, ο οποίος ορίζει ότι, κάθε κινητό πράγμα που προορίζεται για επαγγελματική χρήση μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο Χρηματοδοτικής Μίσθωσης. Πρόκειται για τη σύμβαση μεταξύ μιας εταιρίας ειδικού σκοπού (εκμισθωτής) και μιας επιχείρησης ή ενός επαγγελματία (μισθωτής), με την οποία η πρώτη παραχωρεί για ορισμένο χρόνο και έναντι μισθώματος στο δεύτερο τη χρήση κεφαλαιουχικών αγαθών, κινητών ή ακινήτων, και ειδικότερα χώρων επαγγελματικής εγκατάστασης καθώς και επιχειρησιακού ή επαγγελματικού εξοπλισμού (βιομηχανικά μηχανήματα, μηχανές γραφείου, μεταφορικά μέσα, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ιατρικά μηχανήματα), παρέχοντάς του συγχρόνως το δικαίωμα είτε να αγοράσει το πράγμα μετά την πάροδο ορισμένου χρόνου είτε να ανανεώσει τη μίσθωση για ορισμένο χρόνο. Αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της σύμβασης αυτής ότι η εταιρία Χρηματοδοτικής Μίσθωσης, παρόλο που είναι κύρια του ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ, 1998, σελ. 33 17

αντικειμένου, δεν ενδιαφέρεται για τις ιδιότητές του και τις παραγωγικές ή άλλες δυνατότητες που παρέχει αλλά μόνο για τη διατήρηση της εμπορικής του αξίας και μάλιστα στο μέτρο που το πράγμα αποτελεί μέσο εξασφάλισης των απαιτήσεών της κατά του μισθωτή. Λίγα χρόνια αργότερα και με το νόμο 1995/1991, ο θεσμός επεκτείνεται και στα φορτηγά αυτοκίνητα πάσης φύσεως, ενώ το 1995 συντάσσεται ο νόμος 2367/1995 με τον οποίο η Χρηματοδοτική Μίσθωση επεκτείνεται και στα ακίνητα για επαγγελματική χρήση. Στην έννοια των κινητών πραγμάτων περιλαμβάνονται τα αεροσκάφη και εξαιρούνται ρητά τα πλοία και τα πλωτά ναυπηγήματα, ενώ από τα ακίνητα εξαιρούνται τα οικόπεδα. Η σχετική σύμβαση της Χ/Μ καθώς και κάθε τροποποίησή της καταρτίζεται υποχρεωτικά, στην περίπτωση ακινήτων, με συμβολαιογραφικό έγγραφο, στις δε άλλες περιπτώσεις με ιδιωτικό έγγραφο. Τα ακίνητα που κατά το νόμο μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο Χρηματοδοτικής Μίσθωσης καθορίζονται αρνητικά: αντικείμενο Χ/Μ μπορεί να αποτελέσει κάθε ακίνητο εκτός από τα «οικόπεδα». Αντίστοιχος περιορισμός δεν απαντάται σε ξένες νομοθεσίες όπως π.χ. στη γερμανική. Ωστόσο και εκεί το LEASING ακινήτων καλύπτει κατά κύριο λόγο τα οικοδομημένα ακίνητα. Οι συμβάσεις αυτές εγγράφονται στα βιβλία μεταγραφών της περιφέρειας του μισθωμένου ακινήτου και στα μητρώα αεροσκαφών, σύμφωνα με τις διατάξεις που ισχύουν για τις μεταβιβάσεις ακινήτων και αεροσκαφών, αντίστοιχα. ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ, 1998, σελ. 34 ΚΙΟΧΟΣ Π.Α. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Γ.Δ., 2000, σελ. 390 ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ, 1998, σελ. 38 18

Η χρονική διάρκεια της Χ/Μ (σύμφωνα με τους νόμους 1665/1986 και 2367/1995) είναι πάντοτε ορισμένη και δεν μπορεί να συμφωνηθεί μικρότερη από τρία (3) έτη για τα κινητά, πέντε (5) έτη για τα αεροσκάφη και δέκα (10) έτη για ακίνητα. Τη δραστηριότητα του LEASING μπορούν να ασκούν μόνο Ανώνυμες Εταιρίες αποκλειστικού σκοπού, τουλάχιστον, με το μισό αυτού που απαιτείται για την ίδρυση της τράπεζας (Ν. 2367/1995). Οι εταιρίες αυτές υπόκεινται στον έλεγχο και την εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Οι Ανώνυμες Εταιρίες Χρηματοδοτικής Μίσθωσης απολαμβάνουν φορολογικές απαλλαγές, με εξαίρεση το φόρο εισοδήματος και το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.), ενώ τα δικαιώματα των συμβολαιογράφων, όπου απαιτούνται συμβολαιογραφικά έγγραφα, είναι μειωμένα. Μειωμένα επίσης είναι και τα τέλη για την εγγραφή βαρών για την εξασφάλιση των απαιτήσεων των εταιριών αυτών που προέρχονται από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα. Τέλος, οι εταιρίες LEASING επωφελούνται από τους αναπτυξιακούς νόμους κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο που θα επωφελείτο ο μισθωτής ένα είχε αγοράσει το μίσθιο. 19

2.2 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Με την εισαγωγή του θεσμού στις ευρωπαϊκές χώρες ανέκυψε η ανάγκη αφ ενός μεν να δοθεί ορισμός της συμβάσεως χρηματοδοτικής μισθώσεως, αφ ετέρου δε να τεθούν οι κανόνες που διέπουν το περιεχόμενο της συμβάσεως. Στη Γαλλία οι χρηματοδοτικές μισθώσεις (CREDIT-BAIL) ορίζονται ως δικαιοπραξίες που αφορούν μισθώσεις επιχειρησιακού εξοπλισμού, ο οποίος αγοράζεται. Ειδικά και εν όψει συγκεκριμένης μίσθωσης από επιχειρήσεις που διατηρούν την κυριότητα αυτού του εξοπλισμού, όταν ως περιεχόμενο της δικαιοπραξίας προβλέπεται η ευχέρεια του μισθωτή να αποκτήσει κατά κυριότητα το μισθωμένο αγαθό, αντί μιας συμφωνημένης τιμής, για τον καθορισμό της οποίας συνυπολογίζονται τουλάχιστον μερικώς οι χρηματικές καταβολές, που έχουν γίνει ως μισθώματα. Η Βελγική νομοθεσία 9, ασχολείται περισσότερο με τους κανόνες που διέπουν τη σύμβαση, για να την προσδιορίσει μέσω των κανόνων αυτών. Ορίζει ως προϋπόθεση ότι ο χρόνος της συμβάσεως οφείλει να συμπίπτει με την οικονομική διάρκεια της ζωής του μισθούμενου «πράγματος» και ότι η συμφωνία θα περιέχει υποχρεωτικά δικαίωμα προαιρέσεως (OPTION) του μισθωτή, για αγορά του μισθίου σε τιμή ίση περίπου προς την εμπορική ή υπολειμματική αξία του αντικειμένου κατά τη λήξη της μισθώσεως. 9 Β. ΔΙΑΤΑΓΜΑ υπ αρ. 55/19-11-1967 20

Το Ιταλικό δίκαιο, δίνει μεν ορισμό της χρηματοδοτικής μισθώσεως, χωρίς όμως να ρυθμίζει ειδικότερα τη σύμβαση 10. Στη Γερμανία, η χρηματοδοτική μίσθωση υπάγεται στις γενικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα που ρυθμίζουν τη μίσθωση 11 καθώς και στις ειδικές διατάξεις του Νόμου του 1997 που ρυθμίζει τις εμπορικές συμβάσεις. Το θέμα της χρηματοδοτικής μίσθωσης, θεωρείται ότι καλύπτεται από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα (B.G.B.), περί αστικής μισθώσεως και πωλήσεις με πίστωση του τιμήματος, η απουσία ωστόσο του συστήματος δημοσιότητας, οδήγησε την πρακτική στη διατύπωση πολύπλοκων συμβολαίων, όπου οι διατάξεις ενδοτικού δικαίου του B.G.B. ρυθμίζονται, όπως είναι φυσικό, από τα συμβαλλόμενα μέρη κατά τρόπο διαφορετικό κάθε φορά. Το γαλλικό σύστημα του Νόμου της 2.7.1966 προβλέπει δύο διατυπώσεις δημοσιότητας: α) την καταχώρηση της συμβάσεως σε ειδικό βιβλίο του Εμποροδικαίου ή του Πρωτοδικείου της έδρας του μισθωτή, ύστερα από αίτηση του εκμισθωτή και β) την υποχρεωτική ειδική αναγραφή των ετήσιων και των ανοικτών μισθωμάτων στον Ισολογισμό του μισθωτή. Η τήρηση των διατυπώσεων αυτών, παρέχει στον εκμισθωτή το δικαίωμα, να αναζητήσει το πράγμα και να αντιτάξει το δικαίωμα της κυριότητας, ακόμη και έναντι του καλώς πίστεως τρίτου. 10 Ν.183/2.5.76, αρθ.17, εδ. 2: «Πράξεις χρηματοδοτικής μισθώσεως θεωρούνται οι πράξεις εκμισθώσεως κινητών ή ακινήτων αγαθών που αποκτήθηκαν ή κατασκευάσθηκαν από τον εκμισθωτή κατόπιν επιλογής του μισθωτή, ο οποίος αναλαμβάνει όλους τους κινδύνους, ενώ προβλέπεται η δυνατότητα για τον τελευταίο να γίνει κάτοχος των εκμισθούμενων αγαθών στο τέλος της μισθώσεως έναντι καταβολής προσυμφωνημένου αντίτιμου». 11 B.G.B. αρθρ. 535 21

Στη Μεγάλη Βρετανία, η χρηματοδοτική μίσθωση διέπεται από τους Κανόνες του Κοινού Δικαίου που διέπουν τη μίσθωση κινητών και από ορισμένες διατάξεις του θετικού δικαίου που διέπουν την καταναλωτική πίστη και τους αθέμιτους συμβατικούς όρους, ενώ γενικά γίνεται δεκτό ότι η χρηματοδοτική μίσθωση επιτελεί την ίδια λειτουργία με την πώληση υπό αίρεση ή με την πώληση με ενέχυρο. Οι συμβαλλόμενοι δεν θεωρούν ότι το μίσθιο πράγμα θα έχει αξία άλλη από τη συμβολική, κατά τη λήξη της μισθώσεως, και η παρακράτηση της κυριότητας από τον εκμισθωτή-εξαιρέσει ορισμένων φορολογικών επιπτώσεων-είναι στην πραγματικότητα μια μορφή ασφάλειας. Επιπλέον το Αγγλικό δίκαιο δεν παρέχει ειδική προστασία του εκμισθωτή, στην περίπτωση που ο μισθούμενος εξοπλισμός χαρακτηρίζεται ως συστατικό του κύριου πράγματος και το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με τυπικές δηλώσεις του μισθωτή, που περιλαμβάνονται στις μισθωτικές συμβάσεις, με τις οποίες αναγνωρίζεται το δικαίωμα αφαιρέσεως του πράγματος, ή ο μισθωτής αναλαμβάνει υποχρέωση να μη χορηγήσει εμπράγματο δικαίωμα υποθήκης στο ακίνητο όπου εγκαθίσταται ο εξοπλισμός. 22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΤΟΜΕΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ Η μέθοδος της Χ/Μ έχει χρησιμοποιηθεί σχεδόν σε όλους τους τομείς της βιομηχανίας, του εμπορίου και των υπηρεσιών. Τα πάγια στοιχεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη μέθοδο της Χ/Μ μπορούν γενικά να ταξινομηθούν στις παρακάτω κατηγορίες: Κινητά πάγια στοιχεία Ακίνητα πάγια στοιχεία Εμπεπηγμένα (κυρίως μηχανήματα) Άλλα πάγια στοιχεία 3.1. ΚΙΝΗΤΑ ΠΑΓΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Στα κινητά πάγια στοιχεία, που αναφέρονται με τον όρο «μηχανολογικός εξοπλισμός» εντάσσονται κυρίως τα εξής: 23

Κινητά μηχανήματα βιομηχανικών μονάδων Εργαλεία κάθε είδους Ηλεκτρονικοί υπολογιστές και μηχανές γραφείων Γεωργικά, οικοδομικά, οδοποιητικά, πυροσβεστικά μηχανήματα Εξοπλισμός ξενοδοχείων και εργαστηριακός εξοπλισμός νοσοκομείων Κλωστοϋφαντουργικά μηχανήματα (πλεκτικής, ραπτικής και κοπτικές μηχανές) Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (αεροπλάνα, λεωφορεία, επιβατικά αυτοκίνητα, σιδηροδρομικό υλικό) 12. 3.1.1. ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Η ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ LEASING ΚΙΝΗΤΩΝ Σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 1 του νόμου 1665/1986 ορίζεται ότι «η σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης καταρτίζεται εγγράφως». Από τη διατύπωση αυτή πρέπει να συναχθεί ότι το έγγραφο ορίστηκε ως συστατικός τύπος και όχι απλώς για την απόδειξη. Επομένως η μη τήρηση του συνεπάγεται την ακυρότητα της δικαιοπραξίας, σύμφωνα με τον κανόνα του άρθρου 159 παρ. 1 του Αστικού Κώδικα. Η σύμβαση δεν απαιτείται να αποτυπωθεί σε συμβολαιογραφικό έγγραφο, ούτε και το ιδιωτικό που συντάσσεται χρειάζεται να φέρει 12 Ν.1959/1991, αρθ.17: «Για τις οδικές μεταφορές, τις επικοινωνίες και άλλες διατάξεις» και Κ.Υ.Α. Α2/40819/7167 της 7/20.11.1991 «Λεπτομέρειες εφαρμογής των συμβάσεων χρηματοδοτικής μίσθωσης στα αυτοκίνητα οχήματα» 24

βέβαιη χρονολογία, αφού άλλωστε θα προσλάβει κατ ανάγκη με τη δημόσια καταχώριση της. Όσον αφορά τώρα το περιεχόμενο της σύμβασης LEASING, πέρα από τα στοιχεία των συμβαλλομένων (ονόματα, επάγγελμα, διεύθυνση κ.λ.π.) θα πρέπει αναγκαστικά να περιέχονται αυτά που ορίζονται στα άρθρα 1 και 3 του νόμου 13 και συγκεκριμένα, περιγραφή του ή των κινητών που θα παραχωρηθούν σε μίσθωση, ο προορισμός τους για το επάγγελμα ή την επιχείρηση του μισθωτή επενδυτή, η διάρκεια της σύμβασης, το μίσθωμα και οι όροι της τμηματικής καταβολής του και τέλος, η θέση των δύο υπέρ του μισθωτή options, δηλαδή της αγοράς των πραγμάτων στο τέρμα της «ανέκκλητης περιόδου» και της ανανέωσης της μίσθωσης. Η επιλογή του προς εκμίσθωση πράγματος και η διαπραγμάτευση του επενδυτή με τον συγκεκριμένο προμηθευτή, τόσο για το είδος και τα χαρακτηριστικά του, όσο και για το ύψος του τιμήματος και τους όρους παράδοσης, είναι ζητήματα της αρμοδιότητας και ευθύνης του, στα οποία η εταιρεία LEASING ούτε μετέχει, ούτε επιθυμεί να μετέχει. Η περιγραφή του πράγματος, που η εκμισθώτρια εταιρεία υποχρεώνεται με τη σύμβαση LEASING να αγοράσει από τον προμηθευτή, αποκτά ιδιαίτερη σημασία, αφού στη βάση της, αυτή θα προβεί στην παραγγελία και επομένως, τυχόν εσφαλμένη ή ελλιπής αποτύπωσή της, μπορεί να προκαλέσει όχι μόνο καθυστέρηση στην ενεργοποίηση της σύμβασης, αλλά και διενέξεις ανάμεσα στα μέρη ή σ αυτά και τον τρίτο προμηθευτή. Ένα ακόμη ουσιώδες στοιχείο της σύμβασης είναι η αναφορά σ αυτήν και της επιχείρησης ή του επαγγέλματος του μισθωτή που 13 ΔΕΛΤΙΟ ΕΝΩΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ, 1996, σελ. 104-105, Άρθρο 1 & 3, Β Δεκαετία-Έτος 2 ο - Αριθ. 8 25

προορίζεται το μίσθιο κινητό. Παράλειψη του στοιχείου αυτού και μη δυνατότητα συναγωγής του από τα υπόλοιπα, μπορεί να οδηγήσει μέχρι θεώρηση της σύμβασης ανίσχυρης ως χρηματοδοτικής μίσθωσης με αδυναμία εφαρμογής του νόμου 1665/1986. Ένα άλλο αναγκαίο στοιχείο που πρέπει να περιέχεται στη σύμβαση είναι η διάρκεια της. Η διάρκεια της χρηματοδοτικής μίσθωσης δεν μπορεί να αφεθεί για αόριστο χρόνο αλλά θα πρέπει να οριστεί για ορισμένο χρόνο, πράγμα άλλωστε που είναι φανερό, αφού αυτή βρίσκεται σε αδιάσπαστο σύνδεσμο με την τμηματική αποπληρωμή της χρηματοδότησης, με συνέπεια να πρέπει κατ ανάγκη να υπάρχει απ την αρχή ο καθορισμός του χρόνου πληρωμής της καθεμιάς δόσης μισθώματος, άρα και της λήξης της σύμβασης με την καταβολή της τελευταίας απ αυτές. Δεν μπορεί επίσης η διάρκεια να οριστεί μικρότερη από τρία (3) χρόνια ή πέντε (5) αν πρόκειται για αεροσκάφη. Αν όμως οριστεί, αυτό δεν επιφέρει την ακυρότητα της σύμβασης αλλά την αντενέργεια του όρου και την επιμήκυνσή της στο εν λόγω ελάχιστο χρονικό όριο, όπως η ίδια αυτή διάταξη επιτάσσει. Ο καθορισμός του συνολικού ποσού του μισθώματος που θα διαιρεθεί για να καταβληθεί σε τμηματικές δόσεις που θα εκτείνονται μέχρι το τέρμα της «ανέκκλητης περιόδου», αποτελεί συνάρτηση του κεφαλαίου που η χρηματοδότρια εταιρεία LEASING εκταμίευσε για την καταβολή του τιμήματος απόκτησης απ αυτήν πράγματος, πλέον γενικών και ειδικών εξόδων, τόκων και ενός ακόμη ποσού ως αμοιβής για τη διαμεσολάβησή της για την πραγματοποίηση της επένδυσης. Ο υπολογισμός για την εξεύρεση του ύψους της καθεμιάς δόσης μισθώματος είναι παρόμοιος με εκείνον που γίνεται στα δάνεια τοκοχρεωλυτικής εξυπηρέτησης, όπου η καθεμιά δόση τμηματικής 26

επιστροφής του δανείσματος περιλαμβάνει ένα μέρος του κεφαλαίου και τόκο, με πάγιο και ενιαίο τρόπο, ώστε η ποσότητα αυτή να είναι ίδια σε όλη τη διάρκεια του δανείου. Δεν αποκλείεται όμως να συμφωνηθεί, είτε εξαιτίας της ιδιομορφίας της επιχείρησης του επενδυτή (λ.χ. εποχιακής μορφής), είτε της τυχόν μη άμεσης αποδοτικότητας του πάγιου μισθούμενου στοιχείου, είτε και για άλλους ακόμη λόγους, ιδιαίτερα έλλειψης ρευστότητας και διευκόλυνσης του επενδυτή, τα μισθώματα, που συνήθως ορίζονται πληρωτέα ανά τρίμηνο ή εξάμηνο, να συμφωνηθούν άνισα, με έναρξη μικρότερων στην αρχή και με σταδιακή αύξησή τους ή και με νεκρό ένα αρχικό διάστημα και με διαφοροποίηση έτσι του τρόπου και χρόνου εξυπηρέτησης του χρέους κατά περίπτωση. Νόμιμοι είναι και οι όροι που συνηθίζονται στις χρηματοδοτικές μισθώσεις: Ότι κάθε έξοδο που τυχόν καταβάλλει η εκμισθώτρια εταιρεία κατά τη διάρκεια της σύμβασης για το οποίο δεν υποχρεούται, όπως λ.χ. ασφάλιστρα του μισθίου, θα οφείλεται έντοκα από την καταβολή και ότι θα της αποδίδεται αμέσως ή ότι θα προστίθεται στα υπολειπόμενα μισθώματα, με ανάλογη επαύξησή τους. Ότι σε αντικανονική εκ μέρους του μισθωτή καθυστέρηση καταβολής των μισθωμάτων, πέρα από την επερχόμενη αυτόματα υπερημερία, η εκμισθώτρια, θα δικαιούται, το ίδιο και γενικότερα σε παράβαση κάποιου άλλου ουσιώδους όρου της σύμβασης, να την καταγγείλει και να προβεί στην αφαίρεση του μισθίου. Ότι το ίδιο δικαιούται αυτή να κάνει αν ο μισθωτής περιέλθει σε υπερημερία έναντι τρίτων πιστωτών. 27

Είναι δυνατόν τέλος να τεθούν στη σύμβαση διάφοροι όροι υπέρ του μισθωτή, δυνατότητα λ.χ. αγοράς του μισθίου και πριν από την λήξη της ή μεταβίβασης των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του απ αυτήν ή υπομίσθωσης σε ορισμένο τρίτο πρόσωπο. 3.2. ΑΚΙΝΗΤΑ ΠΑΓΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Στα ακίνητα πάγια στοιχεία εντάσσονται κυρίως τα εξής: Γη (εκτάσεις για καλλιέργεια) Σύμφωνα με τον αναπτυξιακό νόμο 2520/1997 κίνητρα με ευνοϊκά μέτρα για τη χρηματοδοτική μίσθωση αγροτικών εκτάσεων προβλέπονται για τους νέους αγρότες και αφορούν μεταξύ άλλων την απαλλαγή από την καταβολή του φόρου μεταβίβασης και της υπεραξίας, αλλά και την επιδότηση των επιτοκίων. Αναλυτικότερα, τα μέτρα εντάσσονται στο πλαίσιο του νόμου 2520/1997/A-173 και στο άρθρο 25 και αφορούν όλους τους νέους αγρότες. Επιπλέον, υπάρχουν ακόμη πιο ευνοϊκά μέτρα για τους νέους αγρότες που είναι αρχηγοί και κάτοχοι αγροτικών εκμεταλλεύσεων, καθώς και των αγροτών που είναι κάτοικοι ορεινών και μειονεκτικών περιοχών. Σημειώνεται ότι και πριν από τις συγκεκριμένες ρυθμίσεις, η νομοθεσία ήταν ευνοϊκή προς τους νέους αγρότες, καθώς προέβλεπε την πλήρη απαλλαγή του φόρου μεταβίβασης των αγροτικών εκτάσεων που αποτελούν αντικείμενο σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης. 28

Tα βασικά μέτρα προβλέπουν ότι: Απαλλάσσονται από τον φόρο μεταβίβασης και της υπεραξίας οι αγροτικές εκτάσεις τόσο κατά την αγορά τους από τις εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης, όσο και κατά την οριστική μεταβίβαση της κυριότητας των αγροτικών εκτάσεων προς τους αγρότες στη λήξη της χρηματοδοτικής μίσθωσης. Oι εταιρείες χρηματοδοτικής μίσθωσης όταν υπογράφουν συμβάσεις για αγροτικές εκτάσεις, φορολογούνται επί των εισπραττόμενων τόκων. Επίσης, υπολογίζονται και θεωρούνται ως έξοδα και οι αποσβέσεις επί της αξίας των συγκεκριμένων αγροτικών εκτάσεων. Επιτρέπεται στις εταιρίες Χρηματοδοτικής Μίσθωσης το ποσό των χρεολυσίων που εισπράττουν να φέρεται σε ειδικό αποθεματικό πρόβλεψης, το οποίο συμψηφίζεται με τη ζημία από την πώληση της αγροτικής έκτασης κατά τη λήξη της σύμβασης της χρηματοδοτικής μίσθωσης. Oι αγρότες όταν υπογράψουν συμβάσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης για αγροτικές εκτάσεις, απολαμβάνουν πλέον το προνόμιο της επιδότησης του επιτοκίου. H επιδότηση αυτή διαμορφώνεται ως εξής: σε ποσοστό 35% του επιτοκίου για τα δέκα πρώτα χρόνια της χρηματοδοτικής μίσθωσης 14. Το ποσοστό επιδότησης επιτοκίου αυξάνεται κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες και διαμορφώνεται στο 40% όταν ο 14 Ν.2520/1997, αρθ.25: «Χρηματοδοτική Μίσθωση αγροτικών εκτάσεων» 29

μισθωτής της σύμβασης για αγροτική έκταση ανήκει στις δύο ακόλουθες κατηγορίες: Όταν πρόκειται για νέους αγρότες που είναι αρχηγοί και κάτοχοι αγροτικών εκμεταλλεύσεων σύμφωνα με τον Κανονισμό 2328/1991 των αγροτών που είναι κάτοικοι ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, όπως αυτές χαρακτηρίζονται σύμφωνα με την οδηγία 75/ 268/E.Ε. 15. Γήπεδα και κτίρια κάθε είδους Βιομηχανικές και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις Θερμοκηπιακές μονάδες Συσκευαστήρια, αποθήκες. 3.2.1. ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Η ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ LEASING ΑΚΙΝΗΤΩΝ Με το νόμο 1665 της 27-11/4-12-1986, η κατά το άρθρο 2 αυτού του νόμου εταιρία με τη σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης υποχρεούται να παραχωρεί έναντι μισθώματος τη χρήση μόνο κινητού πράγματος που προοριζόταν για την επιχείρηση ή το επάγγελμα του αντισυμβαλλομένου της, παρέχοντάς του συγχρόνως το δικαίωμα είτε να αγοράσει το πράγμα είτε να ανανεώσει τη μίσθωση. Στη συνέχεια, με νέα 15 Ν.2520/1997, αρθ.25: «Χρηματοδοτική Μίσθωση αγροτικών εκτάσεων» 30

νομοθετήματα και συγκεκριμένα με το νόμο 2367/1995, το ισχύον Νομικό Καθεστώς, ειδικά όσον αφορά στη Χρηματοδοτική Μίσθωση Ακινήτων, διαμορφώθηκε ως εξής: Η διάρκεια της χρηματοδοτικής μίσθωσης στα ακίνητα είναι πάντοτε ορισμένη και δεν μπορεί να συμφωνηθεί μικρότερη από 10 έτη σύμφωνα με το ν. 2367/1995. Επίσης, με τον ίδιο ν. 2367/1995 απαλλάσσονται από τυχόν φόρο αυτόματου υπερτιμήματος που θα επιβληθεί, καθώς και από το φόρο μεταβίβασης ακινήτων: α) Η μεταβίβαση ακινήτου από την εκμισθώτρια εταιρία προς το μισθωτή κατά τη λήξη της χρηματοδοτικής μίσθωσης. β) Η εξαγορά του μισθίου ακινήτου πριν από τη λήξη της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης από το μισθωτή, σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης. Ακολούθως, ο νόμος 2682/5-2-1999 (ΦΕΚ 16/1999, Τεύχος Α) "Διαρρυθμίσεις στη φορολογία των αυτοκινήτων οχημάτων και άλλες διατάξεις" επέφερε σημαντικές αλλαγές και τροποποιήσεις στην ισχύουσα νομοθεσία της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης. Έτσι, με το άρθρο 27 αυτού με τίτλο "Χρηματοδοτική Μίσθωση" αντικαθίσταται η παράγραφος 2 του άρθρου 1 του ν. 1665/1986 ως εξής: αντικείμενο χρηματοδοτικής μίσθωσης μπορεί να είναι κινητό ή ακίνητο που αγόρασε προηγουμένως η εταιρία χρηματοδοτικής μίσθωσης από το μισθωτή. Εξαιρείται η αγορά ακινήτου από ελεύθερο επαγγελματία. Στην έννοια των ακινήτων πραγμάτων συμπεριλαμβάνονται οι αγροτικές εκτάσεις, οι οριζόντιες και κάθετες ιδιοκτησίες με κτίσματα μετά του ποσοστού του γηπέδου που αναλογεί στα συγκεκριμένα κτίσματα σε σχέση με τη δομήσιμη επιφάνεια του 31

γηπέδου και γενικά τα κτίσματα ή το συγκρότημα κτισμάτων μετά των λοιπών εγκαταστάσεων, συμπεριλαμβανομένου του γηπέδου που αναλογεί στα συγκεκριμένα κτίσματα. Επιπλέον ο ακάλυπτος χώρος που προβλέπεται από τις πολεοδομικές διατάξεις ως χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων. Στον ίδιο νόμο ορίζεται ότι: "Ακίνητα που αποτελούν αντικείμενο σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης εξαιρούνται της αναπροσαρμογής της αξίας τους, για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η σύμβαση". Επίσης ορίζεται ότι: "Ειδικά για τα ακίνητα που απετέλεσαν αντικείμενο σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης του ν.1665/1986 και μεταβιβάζονται είτε λόγω λήξης της σύμβασης αυτής ή εξαγοράζονται πριν από τη λήξη της μίσθωσης από το μισθωτή, ως αξία πώλησης αυτών λαμβάνεται αυτή που καθορίζεται από τους όρους της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης που είχε υπογραφεί. Η διάταξη του προηγούμενου εδαφίου δεν εφαρμόζεται στις περιπτώσεις που το ακίνητο μεταβιβάζεται σε τρίτο πρόσωπο πλην του μισθωτή ή των κληρονόμων του" 16. Έπειτα από τις παραπάνω τροποποιήσεις ήδη οι εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης μπορούν να προχωρήσουν σε αγορές ακινήτων, όπως οριζοντίων ιδιοκτησιών κ.λπ. και στη συνέχεια να τα εκμισθώσουν με σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης, η οποία θα πρέπει απαραιτήτως να περιβάλλεται το Συμβολαιογραφικό Tύπο. Σύντομα αναμένεται να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο το θεσμικό πλαίσιο της Χρηματοδοτικής Μίσθωσης Ακινήτων με τις αναμενόμενες 16 HOTEL & RESTAURANT, τεύχος 71 32

διευκρινίσεις του λογιστικοφορολογικού χειρισμού των συνεπαγομένων εξόδων μιας μεταβίβασης ακινήτου (φόρος μεταβίβασης, συμβολαιογραφικά έξοδα, έξοδα υποθηκοφυλακείου, κ.λπ.), όπως επίσης και της δυνατότητας συνάψεως Συμβολαίων Ακινήτων με ρήτρα συναλλάγματος, κατά πάγια απαίτηση των ενδιαφερομένων υποψηφίων μισθωτών. 3.2.2. Εφαρμογή του Leasing Ακινήτων Παρά τον αναμφισβήτητα θετικό ρόλο που αναμένεται να διαδραματίσει το νέο αυτό χρηματοδοτικό εργαλείο στην αγορά ακινήτων, οι βραχυχρόνιες προσδοκίες αναμένονται ιδιαίτερα συγκρατημένες, δεδομένου ότι οι εταιρίες LEASING και η πλειοψηφία του επιχειρηματικού κόσμου τηρούν στάση αναμονής μέχρι να παρακολουθηθεί στενά η πρακτική εφαρμογή του νέου προϊόντος. Κατ' αυτό τον τρόπο είναι βέβαιο ότι παρά τη θετική επίδραση που θα υπάρξει στη λειτουργία του θεσμού γενικότερα, ο νέος νόμος σε καμία περίπτωση δεν θα λειτουργήσει ως πανάκεια για τα προβλήματα του κλάδου. Παρ' όλα αυτά, το LEASING Ακινήτων πέραν κάθε αμφισβήτησης θα λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής της ήδη αυξημένης κίνησης της κτηματαγοράς και θα τύχει της απαραίτητης προσοχής από δύο κυρίως κατηγορίες μισθωτών: 33

Από τις επιχειρήσεις εκείνες οι οποίες έχουν στην κυριότητά τους ακίνητα, τα οποία χρησιμοποιούν και τα οποία θα μπορούν να πωλούν στις εταιρίες LEASING και να τα επαναμισθώνουν (sale and lease back), προκειμένου να ρευστοποιούν στοιχεία του υπερπαγιοποιημένου Ενεργητικού τους. Από επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν ενοικιαζόμενα κτίρια γραφείων, βιομηχανικών εγκαταστάσεων κ.λπ., οι οποίες προκειμένου να αποκτήσουν στο απώτερο μέλλον ιδιόκτητη στέγη για τις αυξανόμενες δραστηριότητές τους και να καλύψουν τις ανάγκες τους για επενδύσεις βελτίωσης της ποιότητας των εγκαταστάσεών τους (μόνιμες κατασκευές δικτύων δεδομένων, τυποποιημένες κατασκευές γραφείων κ.λπ.), θα συμβληθούν απευθείας με μια εταιρία LEASING που θα χρηματοδοτήσει τον κατασκευαστή της εγκατάστασής τους. 3.2.3. ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ Οι καινοτομίες που εισάγει στην ελληνική αγορά η επέκταση του LEASING στα επαγγελματικά ακίνητα θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι είναι οι ακόλουθες: 34

Απόκτηση Επαγγελματικής Στέγης από νέες επιχειρήσεις, το κόστος αγοράς της οποίας είναι ιδιαίτερα υψηλό για τους ίδιους και επιπλέον δεσμεύει πολύτιμους πόρους στην έναρξη της επαγγελματικής τους δραστηριότητας. Το LEASING ανάγεται σε μακροπρόθεσμο (διάρκεια άνω των 10 ετών) χρηματοδοτικό εργαλείο, σε σχέση με το μεσοπρόθεσμο χαρακτήρα (3-5 έτη) του LEASING κινητών. Απελευθέρωση ιδιαίτερα σημαντικών επενδυτικών κεφαλαίων (στις περισσότερες περιπτώσεις άνω του 25% και μέχρι του 50% των ιδίων κεφαλαίων). Tα κεφάλαια αυτά θα καταστεί εφικτό να χρηματοδοτήσουν άλλες, περισσότερο παραγωγικές δραστηριότητες. Διεύρυνση της χρήσης του LEASING και από άλλους τομείς επιχειρηματικής δραστηριότητας πέραν της βιομηχανίας, η οποία υπήρξε μέχρι σήμερα ο κατεξοχήν χρήστης του LEASING. Εξάλειψη φαινομένων απαίτησης καταβολής ποσών ως "αέρα", χωρίς αντίστοιχη απεικόνιση στα λογιστικά βιβλία των επιχειρήσεων, δεδομένου ότι οι χρηματοδότριες εταιρίες Leasing είναι αδύνατο να ακολουθήσουν παρόμοιες πρακτικές. Βελτίωση της ρευστότητας των μισθωτών-επιχειρήσεων και της εικόνας του ισολογισμού τους, ιδιαίτερα με πράξεις sale and lease back και δεδομένης της συνήθως μεγάλης αξίας ενός ακινήτου. 35

Σημαντικά Οφέλη για τα Δημόσια Έσοδα από την είσπραξη του Φ.Π.Α. επί των μισθωμάτων, δεδομένου ότι το LEASING των ακινήτων θα υποκαταστήσει κυρίως την απλή μίσθωση, για τον απλό λόγο ότι τα ακίνητα συνήθως μισθώνονται από τις επιχειρήσεις αντί να αγοραστούν, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν από αυτές. Αυτό γίνεται εξόχως κατανοητό εάν ληφθεί υπόψη η επιβάρυνση της απλής μίσθωσης με τέλη χαρτοσήμου 3,6% έναντι Φ.Π.Α. 18% που επιβάλλεται επί των μισθωμάτων LEASING. Από την παραπάνω ανάλυση γίνεται προφανής η ωφέλεια που προκύπτει για το Ελληνικό Δημόσιο από το LEASING Ακινήτων. Τόνωση της Κτηματαγοράς, λόγω της δυνατότητας απόκτησης με LEASING μεγάλων κτιρίων, διατηρητέων κ.λπ. που θα χρησιμοποιηθούν ως επαγγελματική στέγη, με εύλογες ευνοϊκές επιπτώσεις τόσο στην αύξηση των συναλλαγών όσο και στην είσπραξη των αντίστοιχων φόρων. Αξιοποίηση της πληθώρας των ιδιόκτητων ακινήτων που έχουν στην κυριότητά τους οι μητρικές εταιρίες των εταιριών LEASING (Τράπεζες και ΟΤΕ). 36

3.3. ΕΜΠΕΠΗΓΜΕΝΑ ΠΑΓΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Εμπεπηγμένα θεωρούνται γενικά όλα τα μηχανήματα που είναι εμπεπηγμένα στο έδαφος. Αυτά τα μηχανήματα δεν ανήκουν στην κατηγορία των ακίνητων ούτε των κινητών. 3.4. ΑΛΛΑ ΠΑΓΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Σ αυτήν την κατηγορία ανήκουν, προφανώς όσα δεν εντάσσονται σε καμία από τις παραπάνω κατηγορίες όπως: Τα πλοία, τα οποία μέχρι ενός μεγέθους θεωρούνται κινητά, από κάποιο μέγεθος και πάνω θεωρούνται ακίνητα. Τα αεροπλάνα, όπως και τα πλοία θεωρούνται κινητά και ακίνητα ανάλογα με το μέγεθος. Η Χρηματοδοτική Μίσθωση διακρίνεται ανάλογα με την εφαρμογή της σε Χρηματοδοτική Μίσθωση βιομηχανικού, αγροτικού, εμπορικού και διεθνούς τομέα. 37

ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ 3.5. Βασικές κατηγορίες ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες Χ/Μ σε διάφορες μορφές με κύρια χαρακτηριστικά την κυριότητα του πράγματος, τη μίσθωση και τη χρηματοδότηση. Οι δύο αυτές βασικές κατηγορίες της Χ/Μ είναι οι εξής: H Λειτουργική Μίσθωση (Operating Leasing) H Xρηματοδοτική Μίσθωση (Financial Leasing) 3.5.1. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ (Operating Leasing) Στη Λειτουργική Μίσθωση (Λ/Μ), η εταιρία LEASING εκμισθώνει στον μισθωτή (χρήστη) μηχανήματα κ.λ.π., για ορισμένο 38

χρονικό διάστημα και στη συνέχεια μπορεί να τα εκμισθώσει σε άλλο πελάτη. Το αντικείμενο δηλαδή της Λειτουργικής Μίσθωσης είναι πράγματα (μηχανήματα), τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν διαδοχικά από διάφορους μισθωτές. Ο εκμισθωτής παρέχει υπηρεσίες συντήρησης και ασφάλισης του παγίου στοιχείου. 3.5.2. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗ ΜΙΣΘΩΣΗ (Financial Leasing) Η Χρηματοδοτική Μίσθωση (Χ/Μ) αντίθετα με τη Λειτουργική Μίσθωση είναι μια μορφή χρηματοδότησης που συνδυάζει τον τραπεζικό δανεισμό και τη μίσθωση κεφαλαιουχικού εξοπλισμού. Το αντικείμενο της Χ/Μ αφορά μηχανήματα κ.λ.π., που δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλους μισθωτές (όπως π.χ. τα παραγωγικά μηχανήματα) των οποίων η αξία, στο σύνολό της ή περίπου, πρέπει να αποσβεστεί στη διάρκεια του συμβολαίου της Χ/Μ. Ο εκμισθωτής μπορεί να παρέχει υπηρεσίες συντήρησης και ασφάλισης για τα πάγια στοιχεία του εξοπλισμού, μπορεί και όχι. Ο μισθωτής έχει την υποχρέωση της συντήρησης και της επισκευής του μισθίου. 39

3.6. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΗΣ ΜΙΣΘΩΣΗΣ Υπάρχουν διάφορες μορφές Χ/Μ, οι βασικότερες είναι οι εξής: Άμεση Μίσθωση (Direct Leasing) Στην περίπτωση αυτή υπάρχει διμερής σχέση, δηλαδή έχουμε τον εκμισθωτή, που είναι ο κατασκευαστής του παγίου στοιχείου και τον μισθωτή (χρήστη). Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί η σχέση να είναι τριμερής, δηλαδή να έχουμε τον εκμισθωτή-κατασκευαστή του παγίου στοιχείου, την εταιρία LEASING η οποία είναι ελεγχόμενη από τον κατασκευαστή και τον μισθωτή. Στη Χ/Μ επίσης η σχέση είναι τριμερής και έχουμε τον εκμισθωτή-κατασκευαστή του παγίου στοιχείου, την εταιρία LEASING η οποία είναι ανεξάρτητη και μη ελεγχόμενη από τον εκμισθωτή-κατασκευαστή και τον μισθωτή 17. Τα κύρια χαρακτηριστικά της Άμεσης Μίσθωσης είναι τα εξής: 17 ΚΙΟΧΟΣ Π.Α. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Γ.Δ., 2000, σελ. 383 40

Η τυποποίηση του μισθωμένου παγίου στοιχείου Η σύντομη χρονική διάρκεια της μίσθωσης (συνήθως 12 μήνες) Η μίσθωση μπορεί να διακοπεί με μια απλή προειδοποίηση του μισθωτή πριν από τη λήξη της ημερομηνίας της σύμβασης Ο εκμισθωτής, συνήθως, αναλαμβάνει την συντήρηση των παγίων στοιχείων ειδικής τεχνολογίας, όπως ηλεκτρονικών υπολογιστών, μηχανών γραφείου κ.λ.π. Ο μισθωτής συνήθως αναλαμβάνει την συντήρηση των παγίων στοιχείων που δεν θεωρούνται ειδικής τεχνολογίας όπως π.χ. φορτηγά αυτοκίνητα, αγροτικά μηχανήματα κ.α.. Για να χαρακτηριστεί μία μίσθωση «άμεση» πρέπει να υπερισχύει ο «εμπορικός» χαρακτήρας έναντι της χρηματοδοτικής πλευράς. Πολλές εταιρίες κάνουν Άμεση Μίσθωση όπως για παράδειγμα η Ι.Β.Μ. στον τομέα των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Λιγότερο γνωστή, είναι της αμερικανικής εταιρείας KEΑPNEY AND TRACKER CORPORATION που εκμισθώνει τις εργαλειομηχανές που κατασκευάζει 18. Η Άμεση Μίσθωση, γενικά, χρησιμοποιείται από μεγάλες επιχειρήσεις παραγωγής βιομηχανικών προϊόντων για την προώθηση των πωλήσεών τους και τις χρηματοδοτικές ρυθμίσεις αναλαμβάνει μια εταιρία άμεσα ελεγχόμενη (συνήθως θυγατρική) από την κατασκευάστρια εταιρία. 18 ΓΑΛΑΝΗΣ Π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, 1994, σελ.44-45 41

Πώληση-Μίσθωση (Sale and Lease Back) Στην περίπτωση αυτή, ο μισθωτής αγοράζει το πάγιο στοιχείο (μηχανήματα κ.λ.π.) και επειδή αντιμετωπίζει προβλήματα ταμιακής ρευστότητας, πουλάει το πάγιο στοιχείο στην εταιρία LEASING (εκμισθωτή) και στη συνέχεια το μισθώνει. Ο εκμισθωτής αντί να είναι εταιρεία Leasing μπορεί να είναι μια εμπορική τράπεζα ή μια ασφαλιστική εταιρεία ή ακόμη και ένας μεμονωμένος επενδυτής. Η μίσθωση στην περίπτωση αυτή αποτελεί εναλλακτική λύση υποθήκης. Μια συμφωνία πώλησης και μίσθωσης έχει ως αποτέλεσμα τη ρευστοποίηση υπαρχόντων περιουσιακών στοιχείων ενώ στις άλλες μορφές χρηματοδοτικής μίσθωσης, έχουμε χρηματοδότηση νέων επενδύσεων. Μια συμφωνία της μορφής αυτής είναι συνήθως για μεγάλη χρονική περίοδο που μπορεί να φθάσει τα 20 30 έτη. Η μέθοδος αυτή αποτελεί μια μακροπρόθεσμη επένδυση χαμηλού κινδύνου και μάλιστα με ικανοποιητική απόδοση. Με τη μορφή αυτή της χρηματοδοτικής μίσθωσης δίνεται η δυνατότητα στο μελλοντικό μισθωτή να προμηθευτεί για προκαθορισμένη περίοδο, περιουσιακά στοιχεία της απόλυτης αρεσκείας του και σύμφωνα με τις προδιαγραφές του. Μετά τη λήξη της περιόδου έχει τη δυνατότητα ο μισθωτής να το ξαναγοράσει αν το επιθυμεί σε τιμή που προκαθορίζεται ή είναι δυνατό να καθορισθεί με συγκεκριμένη διαδικασία. Σ όλη τη διάρκεια της μίσθωσης τα έξοδα επισκευών και συντήρησης και οι φόροι, τα τέλη κλπ. θα επιβαρύνουν τον μισθωτή. 42

Συμμετοχική ή Εξισορροπητική Μίσθωση (Leveraged Leasing) Η Συμμετοχική Χρηματοδοτική Μίσθωση εφαρμόζεται συνήθως σε πάγια στοιχεία μεγάλης αξίας όπως τραίνα, αεροπλάνα. Για παράδειγμα, η Air Florida Inc. με τη μορφή αυτή της μίσθωσης απέκτησε 5 Boeing 727 αξίας 75 εκατ. δολαρίων, η Airwisconsin Inc. ένα Aerospace BAe146, αξίας περίπου 16 εκατ. δολαρίων, η Delta Air Lines, ένα Boeing 757 200, αξίας περίπου 31 εκατ. δολαρίων. Περιλαμβάνει συνήθως τέσσερα μέρη: Τον μισθωτή (χρήστη) Τον εκμισθωτή (εταιρία LEASING) Τον κατασκευαστή ή προμηθευτή του παγίου στοιχείου Την τράπεζα ή άλλο χρηματοδοτικό οργανισμό. Η τράπεζα ή ο χρηματοδοτικός οργανισμός χρηματοδοτεί με μακροπρόθεσμο δανεισμό τον εκμισθωτή (εταιρία LEASING) με εγγύηση το σύνολο των μισθωμάτων που θα λάβει από τον εκμισθωτή. Στη Συμμετοχική Χρηματοδοτική Μίσθωση μπορεί να συμμετέχουν παραπάνω από τέσσερα μέρη με ανάλογη συμμετοχή. 43