ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΧΟΛΗ : ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΧΟΛΗ : ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΤΙΤΛΟΣ: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΙΚΟΝΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΙΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ. ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ ΕΤΑΙΡΙΔΟΥ ΕΥΛΑΜΠΙΑ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ ΣΤΟΥΠΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΚΑΒΑΛΑ 2005

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος 1 Ευχαριστίες 2 Κεφάλαιο 1 1.Εισαγωγή 3 1.1 Ιστορική Αναδρομή.. 3 1.2 Εκπαίδευση και Μάθηση από απόσταση.. 5 1.2.1 Η διαφορά των δύο εννοιών.. 5 1.3 Παράγοντες σχεδιασμού της εκπαίδευσης από απόσταση.. 7 1.4 Συγκριτική μελέτη των παραδοσιακών συστημάτων εκπαίδευσης και της εκπαίδευση από απόσταση 8 1.4.1 Τα προβλήματα της συμβατικής εκπαίδευσης 8 1.4.2 Στρατηγικές για μάθηση από απόσταση 9 1.4.2.1 Προφίλ του σπουδαστή σε απόσταση. 9 1.4.2.2 Η εξέλιξη των σπουδαστών σε απόσταση ως μαθητευόμενοι.. 10 1.4.2.3 Βελτιώνοντας τη μάθηση από απόσταση.. 12 1.4.2.4 Συμπερασματικά. 15 1.4.3 Οι νέες τεχνολογίες και η ανάγκη ανάπτυξης νέων παιδαγωγικών μεθόδων για την εφαρμογή της εκπαίδευσης από απόσταση.. 15 1.4.4 Οι περιορισμοί των δικτύων στην προσπάθεια ανάπτυξης εφαρμογών πολυμέσων για εκπαίδευση από απόσταση. 17 Κεφάλαιο 2 2. Εκπαίδευση από απόσταση (Distance Education) 20 2.1 Λειτουργία της εκπαίδευσης από απόσταση (σχημ. απεικόνιση [2]). 20 2.2 Σε ποιους απευθύνεται η Εκπαίδευση από Απόσταση.. 21 2.2.1 Σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και σε εργαζόμενους ενήλικους.. 21 2.2.2 Σε άτομα με ειδικές ανάγκες 22 2.2.3 Οι διαφορές εικονικών-δυνητικών πανεπιστημίων και ανοιχτών πανεπιστημίων.. 23 2.3 Απαιτούμενο υλικό-λογισμικό για την εκπαίδευση από απόσταση 24

2.3.1 Έντυπο υλικό. 28 2.3.2 Ηχητικό υλικό 28 2.3.3 Οπτικό υλικό. 29 2.3.4 Λογισμικό εκπαίδευσης.. 29 2.3.5 Η/Υ.. 31 2.3.6 Προβολικές συσκευές 31 2.3.7 Κάμερες. 32 2.4 Γενικά για την επικοινωνία μέσω Υπολογιστών στην Εκπαίδευση.... 32 2.5 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της εκπαίδευσης από απόσταση.. 37 2.5.1 Γενικά 37 2.5.2 Έλλειψη σωστού εκπαιδευτικού περιεχομένου 38 2.5.3 Εμπορευματοποίηση. 39 2.5.4 Η ανάγκη να υπάρχει ο δάσκαλος καθοδηγητής.. 42 2.5.5 Η κοινωνική ανισότητα μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών παιδιών 42 Κεφάλαιο 3 3. Ασφάλεια στην εκπαίδευση από απόσταση.. 45 3.1 Γενικά.. 45 3.2 Ιστορικά στοιχεία.. 45 3.3 Ζητήματα ασφάλειας Διαδικτύου. 48 3.4 Θεσμικά και ανθρώπινα ζητήματα. 52 3.5 Συμπεράσματα. 56 3.6 O ρόλος των κινητών συσκευών σε περιβάλλον για e-learning. 57 3.6.1 Πρώτη εμπειρία με ένα ασύρματο περιβάλλον E-Learning. 57 3.6.2 Μπορούν οι υπηρεσίες εκμάθησης

των σπουδαστών να είναι βελτιωμένες αποδειγμένα από τις φορητές συσκευές; 58 3.7 Στόχοι και λειτουργία του προγράμματος Welcome 58 3.7.1 Γενικοί στόχοι και απαιτήσεις συστημάτων.. 58 3.7.2 Τεχνική υποδομή. 60 3.7.3 Χαρακτηριστικά γνωρίσματα και λειτουργίες.. 61 3.7.4 Συμπεράσματα 67 Κεφάλαιο 4 4. Case studies 67 4.1 Η Εκπαιδευτική On Line 67 4.1.1 Πως λειτουργεί. 67 4.1.2 Η μεθοδολογία της. 68 4.1.3 Η ύλη των μαθημάτων.. 69 4.1.4 Τα στελέχη της Εκπαιδευτικής On Line. 69 4.2 Ηλεκτρονικό Φροντιστήριο Scoolnet 70 4.2.1 Η σελίδα του φροντιστηρίου στο διαδίκτυο. 70 4.2.2 Βιβλιοθήκες στην σελίδα του Scoolnet 70 4.2.3 Αρχείο του Scoolnet.. 71 4.2.4 Φροντιστήρια σε όλη την Ελλάδα και θέματα που προτάθηκαν σε συνεργασία με το Scoolnet 72 4.2.5 Συνεργάτες.. 72 4.2.6 Πληροφορίες σχετικά με το Scoolnet. 73 Κεφάλαιο 5 5. Γενική περιγραφή του site 73 5.1 Εισαγωγή 73 5.2 Εγγραφή του Χρήστη 74 5.3 Διαγωνίσματα. 75 5.4 F.A.Q.. 75 5.5 Ανακοινώσεις 75 5.6 Η εταιρεία μας. 75 5.7 Οδηγίες και συμβουλές για τις εξετάσεις.. 76 5.8 Πρόγραμμα πανελληνίων.. 76 5.9 Παλιότερα θέματα εξετάσεων.. 76

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εξέλιξη των νέων τεχνολογιών και των δικτύων υπολογιστών δίνει νέα ζωή σε θεσμούς αιώνων, όπως η εκπαίδευση. Νέοι όροι όπως δια βίου μάθηση, εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι συνώνυμοι της καινοτομίας και θα τους ακούμε συχνά από εδώ και στο εξής. Η εξέλιξη λοιπόν αυτή των σύγχρονων τεχνολογιών σε συνδυασμό με την ολοένα και πιο επιτακτική ανάγκη για εξειδίκευση και συνεχή επιμόρφωση, έδωσαν ζωή σε νέες έννοιες τόσο στο χώρο της εργασίας όσο και της εκπαίδευσης. Σε πολλές περιπτώσεις αυτοί οι δύο όροι είναι αλληλένδετοι, υπό την έννοια ότι οι συνεχείς αλλαγές και ο μοντέρνος τρόπος ζωής και εργασίας «υποχρεώνουν» πλέον οποιονδήποτε επιθυμεί να παραμείνει ανταγωνιστικός στον επαγγελματικό τομέα, να βρίσκεται σε κατάσταση επαγρύπνησης και συνεχούς επιμόρφωσης. Αυτός ο κανόνας βρίσκει εφαρμογή τόσο σε άτομα όσο και σε επιχειρήσεις. Σπουδάστρια Εταιρίδου Ευλαμπία

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ευχαριστώ την οικογένεια μου για την στήριξη και την αγάπη όλα αυτά τα χρόνια και πολύ περισσότερο τα τέσσερα χρόνια των σπουδών μου. Επίσης ευχαριστώ την ξαδέρφη μου για τη πολύτιμη βοήθεια της καθώς επίσης και τις φίλες μου. Τέλος θέλω να ευχαριστήσω την καθηγήτρια μου για τη βοήθεια της ώστε να φέρω σε πέρας την πτυχιακή μου εργασία

1. ΕΙΣΑΓΩΓH 1.1 Ιστορική Αναδρομή <<ΔΙΚΤΥΩΣΗ μήτηρ πάσης μαθήσεως>> Από το χρυσό Αιώνα του Περικλή και τους αλληλεπιδραστικούς περιπάτους του Σωκράτη έως το δωδέκατο αιώνα και τα πρώτα ιταλικά Πανεπιστήμια όπου η εκπαίδευση βασιζόταν στη συνεύρεση μιας ομάδας ατόμων για την παρακολούθηση μιας διάλεξης, αλλά και έως τα πρόσφατα χρόνια, στα οποία υιοθετήθηκε το μοντέλο της μάθησης από απόσταση και της απόκτησης πτυχίου έστω και μη ισότιμου του παραδοσιακού, δεν είχε αλλάξει ουσιαστικά τίποτα. Τώρα όμως, χάρη στην τεχνολογία, σε μια εποχή πληροφοριών κατά την οποία η γνώση είναι δύναμη, υιοθετήθηκαν νέα μέσα και μέθοδοι εκπαίδευσης Μια δεκαετία πριν έγιναν οι πρώτες προσπάθειες εκμετάλλευσης των νέων τεχνολογιών, με εκπαιδευτικά CD ROM πολυμέσων, συστήματα τηλεδιάσκεψης, μέχρι και εκπαιδευτικό υλικό στο δικτυακό τόπο μιας επιχείρησης. Αυτές οι προσπάθειες ήταν οι πρώτες διερευνητικές κινήσεις, οι οποίες όμως δεν πέτυχαν όσα ζητούσε η νέα εποχή που έμελλε να έρθει με τον 21 αιώνα. Αν ορίσουμε την εκπαίδευση ως την παροχή των κατάλληλων πληροφοριών και προσόντων σε κάποια άτομα, προκειμένου να είναι ανταγωνιστικά στην αγορά εργασίας, τότε οι παραδοσιακές μέθοδοι εκπαίδευσης(π.χ.., διαλέξεις σε μια αίθουσα, εγχειρίδια) είναι αναχρονιστικές σε μια ταχέως εξελισσόμενη οικονομία, όπου η πληροφορία και η γνώση αποτελούν το πολυτιμότερο κεφάλαιο. Έχοντας αυτό κατά νου, οι επιχειρήσεις που σκοπεύουν να διατηρούν την ανταγωνιστικότητα τους, επενδύουν στην εκπαίδευση των εργαζομένων τους, υιοθετώντας νέα μοντέλα εκπαίδευσης, τα οποία βασίζονται στην τεχνολογία και στο διαδίκτυο. Αυτή η νέα βιομηχανία εκπαίδευσης αποκαλείται τηλε-εκπαίδευση. Η εκπαίδευση εξ αποστάσεως δεν προσπαθεί πλέον να αντικαταστήσει τη μάθηση σε μια αίθουσα και το χαρτί, παρά χρησιμοποιεί την τεχνολογία για να μεταμορφώσει όχι μόνο το μηχανισμό παράδοσης του εκπαιδευτικού υλικού αλλά και το περιεχόμενο του, με εκπληκτικούς και πρωτόγνωρους τρόπους. [1]

Είναι μία μορφή ελεύθερης εκπαίδευσης στην οποία δεν απαιτείται ο εκπαιδευτής και οι εκπαιδευόμενοι να βρίσκονται στον ίδιο τόπο. Ο εκπαιδευτής επικοινωνεί με τους εκπαιδευόμενους με κάποιο μέσο αμφίδρομης επικοινωνίας σύγχρονης ή ασύγχρονης. Η εκπαίδευση αυτή ονομάζεται και τηλε-επιμόρφωση. Υπάρχουν πολλές μορφές εκπαίδευσης από απόσταση. Κάποιες μορφές κάνουν προσομοίωση της διδασκαλίας που γίνεται μέσα στην τάξη με πλήρη επικοινωνία καθηγητών και μαθητών σε πραγματικό χρόνο, ενώ άλλες μορφές υποστηρίζουν την ανεξάρτητη μάθηση που κατευθύνεται από τον εκπαιδευόμενο. Η μορφή ανεξάρτητης μάθησης με ασύγχρονη επικοινωνία εφαρμόζεται στα περισσότερα συστήματα εκπαίδευσης από απόσταση. Ένας από τους στόχους της ανοιχτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης είναι να παρέχει δυνατότητα πρόσβασης σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης σε άτομα που δεν μπορούν με άλλους τρόπους να συμμετέχουν σε αυτά, λόγω της γεωγραφικής θέσης που κατοικούν ή λόγω ειδικών προσωπικών προβλημάτων. Άλλος στόχος είναι να μεταδοθούν μαθήματα σε απομακρυσμένες περιοχές στις οποίες δεν μπορούν να μεταβούν οι καθηγητές για να διδάξουν ή να. μεταδοθούν στα εκπαιδευτικά ιδρύματα μιας περιοχής μαθήματα στα οποία διδάσκουν διάσημοι καθηγητές από γνωστά πανεπιστήμια από όλο τον κόσμο. Η παρουσίαση μαθημάτων από απόσταση μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για να βελτιώσει ένας καθηγητής τις τεχνικές διδασκαλίας του παρακολουθώντας άλλους καθηγητές να διδάσκουν το ίδιο μάθημα με αυτόν, ή για συνεργασία του καθηγητή με άλλους καθηγητές και για συνεργασία σχολείων μεταξύ τους. Στο παρελθόν υπήρχε εκπαίδευση από απόσταση που γινόταν κυρίως δια αλληλογραφίας. Για τον ίδιο σκοπό οι εκπαιδευτές χρησιμοποιούσαν κασέτες ήχου και βιντεοκασέτες που αποστελλόταν ταχυδρομικά στους εκπαιδευόμενους. Επίσης γινόταν και χρήση καναλιών της τηλεόρασης όπου παρουσιαζόταν σεμινάρια και κύκλοι μαθημάτων με μορφή τηλεοπτικών εκπομπών. Όλα τα μέσα αυτά λέγονται μη αλληλεπιδραστικά διότι δεν υπήρχε η δυνατότητα να απαντήσει άμεσα ο εκπαιδευόμενος. Στη σημερινή εποχή έχουν αναπτυχθεί τα δίκτυα υπολογιστών που προσφέρουν πολλές δυνατότητες αλληλεπιδραστικής επικοινωνίας και διευκολύνουν την εκπαίδευση από απόσταση. Όλες οι πληροφορίες που βρίσκονται σε μορφή κειμένων, εικόνας και ήχου μετατρέπονται σε ψηφιακή μορφή. [1]

Μέσω του δικτύου υπολογιστών ο εκπαιδευτής μπορεί να αποστείλει τέτοιες πληροφορίες ψηφιακής μορφής στους εκπαιδευόμενους οι οποίοι βρίσκονται σε μακρινές αποστάσεις. Το δίκτυο υπολογιστών είναι ένα μέσο επικοινωνίας σύγχρονης ή ασύγχρονης. Αυτό το μέσο μπορεί να συνδυαστεί και με άλλα μέσα επικοινωνίας όπως είναι η αμφίδρομη τηλεόραση (interactive TV, ITV ) ή η τηλεδιάσκεψη με φωνή (audio) και εικόνα (video) μέσω του Internet. Προγράμματα όπως το CU- SeeMe, NetMeeting, ClassPoint μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μετάδοση video και audio σε πραγματικό χρόνο. Με το δίκτυο υπολογιστών σε μία τηλεδιάσκεψη πολλών ατόμων μπορούν να γίνονται παρουσιάσεις κειμένων, εικόνων, γραφικών και ήχου, να σχεδιάζονται παρουσιάσεις μαθημάτων με πολυμέσα (multimedia courses). Τα πολυμέσα παρουσιάζουν στον υπολογιστή κείμενα, προγράμματα software, εικόνες video και ήχου και με αυτά μπορεί να σχεδιαστεί εκπαιδευτικό λογισμικό (educational software). Στην εκπαίδευση εξ αποστάσεως χρησιμοποιούνται αυτά τα μέσα επικοινωνίας σε συνδυασμό μεταξύ τους ώστε να υπάρξει όσο το δυνατόν καλύτερη καθοδήγηση των εκπαιδευόμενων. Ο όρος Distributed Education, σημαίνει τον συνδυασμό τεχνολογιών μετάδοσης πληροφοριών για διδασκαλία και μάθηση.[2] 1.2. Εκπαίδευση και Μάθηση από Απόσταση 1.2.1 Η Διαφορά των δυο Εννοιών Σύμφωνα με τη Steiner, (1996) οι περισσότεροι ειδικοί διαχωρίζουν την εκπαίδευση ή διδασκαλία εξ αποστάσεως από την μάθηση εξ αποστάσεως. Στη συνέχεια εξετάζεται η σημασία αυτών των εννοιών και οι διαφορές που υπάρχουν μεταξύ τους. Οι πληροφορίες που παρέχει το εκπαιδευτικό ίδρυμα ή ο εκπαιδευτής στους εκπαιδευόμενους χαρακτηρίζονται ως εκπαίδευση ή διδασκαλία εξ αποστάσεως.[6] Η εκπαίδευση ή διδασκαλία εξ αποστάσεως Distance Education έχει ως επίκεντρο τον εκπαιδευτή και τις πληροφορίες που παρέχει. Το αποτέλεσμα της είναι

η μάθηση εξ αποστάσεως Distance Learning. Η μάθηση αυτή εξαρτάται κυρίως από τις ομαδικές ή ατομικές προσπάθειες των εκπαιδευόμενων. Οι εκπαιδευόμενοι για να φτάσουν στην μάθηση εξ αποστάσεως πρέπει να εξερευνήσουν μόνοι τους τις πηγές πληροφοριών που τους παρέχονται έχοντας κάποια καθοδήγηση από τον εκπαιδευτή τους. Δηλαδή η μάθηση εξ αποστάσεως είναι μια ενεργητική διαδικασία και έχει ως επίκεντρο τον εκπαιδευόμενο. Βλέπουμε ότι το επίκεντρο στην εκπαίδευση εξ αποστάσεως παλαιότερα ήταν ο εκπαιδευτής. Τώρα μπορεί να μετατραπεί σε μάθηση εξ αποστάσεως και το επίκεντρο της να γίνει ο εκπαιδευόμενος. Αντί να είναι παθητικοί αποδέκτες της γνώσης, οι μαθητές θεωρούνται ικανοί να αποκτήσουν μόνοι τους τις δικές τους γνώσεις, με την καθοδήγηση του δασκάλου. Ένα μέρος από τις οδηγίες του δασκάλου μπορούν να παρέχονται μέσα σε περιβάλλον με πηγές πληροφοριών όπου οι μαθητές θα μπορούν να τις εξερευνούν και να επιλέγουν με ανεξαρτησία τις πληροφορίες που τους χρειάζονται. Η στάση των μαθητών γίνεται ενεργητική διότι εξερευνώντας τις πληροφορίες αποκτούν μόνοι τους τις γνώσεις που πρέπει να έχουν. Έτσι μαθαίνουν να λύνουν διάφορα προβλήματα όμοια με αυτά που θα συναντήσουν στην πραγματική ζωή τους ως επαγγελματίες. Με βάση αυτές τις απόψεις, προκύπτει ότι Distance Education σημαίνει παροχή διδασκαλίας από απόσταση ενώ Distance Learning μάθηση από απόσταση. Αποδίδοντας τους όρους Distance Education, Distance Learning σε ελληνική ορολογία δεχόμαστε ότι η διδασκαλία και η μάθηση εξ αποστάσεως, περιλαμβάνονται στον όρο «εκπαίδευση εξ αποστάσεως» που συχνά χρησιμοποιείται και για τις δύο έννοιες. Η εκπαίδευση από απόσταση δίνει περισσότερη έμφαση στην μάθηση και λιγότερη στην διδασκαλία. Η θεωρία μάθησης που εφαρμόζεται, προκαλεί μεταβολές στη φύση της μάθησης και στις προοπτικές που έχει ο μαθητής. Η γνώση θεωρείται ότι κατασκευάζεται μέσα από κοινωνική δραστηριοποίηση, επικοινωνία και ενεργή συμμετοχή των μαθητών. [6]

Η συνηθισμένη μορφή της διδασκαλίας ως προφορική παρουσίαση μαθημάτων στον πίνακα, έχει μεταβληθεί σε μοντέλο πρακτικής εξάσκησης και η μάθηση έρχεται μέσα από διαλογικές συζητήσεις που διαπραγματεύονται τις έννοιες. Στην μάθηση από απόσταση επιδιώκεται η μάθηση μέσα από πρακτική εξάσκηση, που ονομάζεται Practice Centered Learning (PCL). Από όσα αναφέραμε γίνεται φανερό ότι οι ειδικοί προσπαθούν στην εκπαίδευση από απόσταση να δημιουργήσουν ένα νέο πρότυπο εκπαιδευόμενου που θα αυτενεργεί και θα αποκτά δια βίου εκπαίδευση. Ο λόγος που θεωρείται απαραίτητη η δια βίου εκπαίδευση, είναι ότι υπάρχει μεγάλη αύξηση πληροφοριών σε όλους τους τομείς. Καθώς οι γνώσεις σε πολλούς τομείς αυξάνονται διαρκώς, οι μαθητές δεν μπορούν να αντιμετωπίζονται ως άδεια δοχεία που περιμένουν παθητικά να δεχθούν γνώσεις. Στην υποχρεωτική εκπαίδευση τους, οι μαθητές μπορούν να αποκτήσουν τις βασικές γνώσεις που απαιτούνται για την σταδιοδρομία τους ως επαγγελματίες. Το υπόβαθρο γνώσεων σε πολλούς τομείς μπορεί να ήταν σταθερό παλαιότερα, όμως αυτό δεν θα συνεχίσει να παραμένει έτσι. Οι εκπαιδευόμενοι πρέπει να διδαχθούν τρόπους για δια βίου εκπαίδευση και ο καθηγητής πρέπει να τους δείξει πώς θα βρουν τις κατάλληλες πηγές που θα τους βοηθήσουν να συνεχίσουν την μάθηση τους.[6] 1.3 Παράγοντες σχεδιασμού της εκπαίδευσης από απόσταση Ο Peraya αναφέρεται στο περιβάλλον μάθησης που σχεδιάζεται στην εκπαίδευση από απόσταση και δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στο θέμα περιβάλλον μετάδοσης γνώσεων ή μάθησης. Πρέπει να σκεφτούμε πώς θα χρησιμοποιήσει ο εκπαιδευόμενος τις πληροφορίες που λαμβάνει. Θα πρέπει να υπάρχει ένα περιβάλλον μάθησης με δασκάλους, που θα του δίνουν συμβουλές και επεξηγηματικές οδηγίες που θα τον βοηθήσουν να εκμεταλλευτεί πλήρως τις παρεχόμενες γνώσεις. [2]

Σε ένα ανοιχτό πανεπιστήμιο πρέπει να υπάρχουν καταρτισμένοι δάσκαλοι και ειδικό προσωπικό και επίσης ικανοποιητικές τεχνολογίες μετάδοσης δεδομένων (Peraya, 1994). Ο Peraya διερωτάται αν θα πρέπει το εκπαιδευτικό υλικό να μεταδοθεί όπως είναι σε μία κανονική διδασκαλία ή να προσαρμοστεί κατάλληλα για τις ανάγκες της εκπαίδευσης από απόσταση. Επίσης διερωτάται αν η παρεμβολή του μέσου επικοινωνίας, οποιοδήποτε και αν είναι αυτό, θα απαιτήσει ειδική μορφοποίηση στο κείμενο, ως προς τη δομή, τη γλώσσα και τα νοήματά του. Τα βιβλία κειμένου ή τα βιβλία αναφοράς συνήθως σχεδιάζονται για να υποστηρίξουν διδασκαλία πρόσωπο με πρόσωπο, και συμπληρώνονται από τις οδηγίες που δίνει ο δάσκαλος στην τάξη. Στην εκπαίδευση από απόσταση, όπως και στην αυτόνομη εκπαίδευση άνευ διδασκάλου δεν υπάρχει επικοινωνία μαθητή-δασκάλου πρόσωπο με πρόσωπο. Σε αυτές τις δύο κατηγορίες εκπαίδευσης, το κοινό σημείο είναι ότι ο μαθητής εργάζεται μόνος του. Το εκπαιδευτικό υλικό πρέπει να έχει δομημένη μορφή. Πρέπει να εξομοιώνεται η επικοινωνία μαθητή-καθηγητή με την πραγματική επικοινωνία, σαν να βρισκόταν ο μαθητής πραγματικά μέσα σε τάξη, ή σε ιδιαίτερο μάθημα. Η εκπαιδευτική πληροφορία πρέπει να είναι ολοκληρωμένη. Να παρέχει στον μαθητή όλες τις πληροφορίες που του χρειάζονται. Περιεχόμενα, εξηγήσεις, παραδείγματα, εφαρμογές, ασκήσεις με τις λύσεις τους, ορολογία, βοηθήματα κλπ (Peraya, 1994).[2] 1.4 Συγκριτική μελέτη των παραδοσιακών συστημάτων εκπαίδευσης και της εκπαίδευση από απόσταση. 1.4.1 Τα προβλήματα της συμβατικής εκπαίδευσης Το σύνολο των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας από όποια θέση και αν βρίσκονται αυτοί βλέπουν τα τελευταία χρόνια τους φοιτητές τους σε κάθε βαθμίδα της εκπαίδευσης να αντιδρούν στις παραδοσιακές μεθόδους διδασκαλίας, τις οποίες θεωρούν ξεπερασμένες.[1]

Μελετητές του φαινομένου παραδέχονται την ύπαρξη αυτού του προβλήματος, δηλαδή ότι υπάρχει μια συνεχής απομάκρυνση από τις παραδοσιακές εκπαιδευτικές διαδικασίες και μια συνεχής διαφοροποίηση του τρόπου αντίληψης και των μορφών που έχει η μελέτη, μια διαφοροποίηση που εν πολλοίς αποδίδεται στο γεγονός ότι έχουν εισχωρήσει στην καθημερινή μας ζωή διαφορετικές πηγές πληροφόρησης, όπως είναι η τηλεόραση αλλά και οι υπολογιστές. Η πλήρης αποδοχή τους κυρίως ως μέσων παροχής της πληροφορίας φαίνεται να δημιουργεί νέους τρόπους μάθησης που είναι περισσότερο αποδεκτοί και προσομοιάζουν με τις φυσικές διαδικασίες μάθησης. Αυτό δικαιολογεί και την άμεση και μόνιμη αποδοχή των μέσων αυτών ως κύριας πηγής τροφοδότησης πρωτογενούς μαθησιακού υλικού από τους σπουδαστές κάθε βαθμίδας, γλώσσας ή φυλής. Ταυτόχρονα ενώ αυξάνεται συνεχώς η συνολική ανθρώπινη γνώση μειώνεται ο διαθέσιμος χρόνος μελέτης, ως αποτέλεσμα κοινωνικών και πολιτισμικών μετεξελίξεων, και αυτό αποτελεί αιτία αναζήτησης νέων, περισσότερο αποτελεσματικών και λιγότερο χρονοβόρων εκπαιδευτικών διαδικασιών. Μοναδικό παρήγορο στοιχείο είναι η ύπαρξη δυναμικών τεχνολογικών εξελίξεων που προσφέρουν νέες δυνατότητες προς επίλυση αυτών των προβλημάτων.[1] 1.4.2 Στρατηγικές για μάθηση από απόσταση 1.4.2.1 Προφίλ του σπουδαστή σε απόσταση Ο πρωταρχικός ρόλος του σπουδαστή είναι να μαθαίνει. Κάτω από τις καλύτερες συνθήκες, αυτή η απαιτητική εργασία χρειάζεται παρακίνηση, σχεδιασμό, και την ικανότητα να αναλύονται και να εφαρμόζονται οι πληροφορίες που διδάσκονται. Σε ένα περιβάλλον εκπαίδευσης από απόσταση, η διαδικασία της μόρφωσης του σπουδαστή είναι πιο περίπλοκη για αρκετούς λόγους (Schuemer, 1993): Πολλοί σπουδαστές εκπαίδευσης σε απόσταση είναι μεγαλύτεροι, έχουν δουλειές, και οικογένειες. Αυτοί πρέπει να συντονίζουν τις διάφορες πτυχές της ζωής τους οι οποίες επηρεάζουν η μία την άλλη - οικογένεια, εργασία, ελεύθερος χρόνος, και σπουδές πρέπει να συνδυαστούν κατάλληλα. [2]

Οι σπουδαστές από απόσταση έχουν διαφορετικούς ο καθένας λόγους που παρακολουθούν τέτοιου είδους σειρές μαθημάτων. Μερικοί σπουδαστές είναι ενδιαφερόμενοι στην απόκτηση ενός πτυχίου για να είναι ικανοί να διεκδικήσουν μία καλύτερη εργασιακή θέση. Πολλοί παίρνουν σειρές μαθημάτων απλά για να διευρύνουν την μόρφωσή τους και δεν ενδιαφέρονται τόσο για την απόκτηση ενός πτυχίου. Στην εκπαίδευση από απόσταση, ο μαθητευόμενος είναι συνήθως απομονωμένος. Οι παράγοντες παρακίνησης που απορρέουν από την επαφή ή το συναγωνισμό με άλλους σπουδαστές απουσιάζουν. Ο σπουδαστής επίσης έχει έλλειψη της άμεσης υποστήριξης ενός καθηγητή που να είναι παρών και ικανός να παρακινεί και, αν είναι απαραίτητο, να δίνει προσοχή στις πραγματικές ανάγκες και δυσκολίες που ανακύπτουν κατά της διάρκεια της μελέτης. Οι σπουδαστές σε απόσταση και οι καθηγητές τους έχουν λίγες ευκαιρίες για επικοινωνία με αποτέλεσμα να απαιτείται περισσότερος χρόνος για να αποκατασταθεί η μεταξύ τους επαφή. Χωρίς πρόσωπο-με-πρόσωπο επαφή οι σπουδαστές σε απόσταση μπορεί να μην νιώθουν άνετα με τον καθηγητή τους αλλά και με τη δική τους κατάσταση μάθησης. Σε περιβάλλοντα εκπαίδευσης από απόσταση, οι πληροφορίες και η επικοινωνία εξαρτώνται αποκλειστικά από την τεχνολογία ρέουν. Έως ότου ο καθηγητής και οι σπουδαστές εξοικειωθούν με το τεχνικό σύστημα παράδοσης, η επικοινωνία θα παρεμποδίζεται.[2] 1.4.2.2 Η εξέλιξη των σπουδαστών σε απόσταση ως μαθητευόμενοι Οι αρχάριοι σπουδαστές μπορεί να έχουν κάποια δυσκολία στο να καθορίσουν ποιες είναι οι απαιτήσεις μίας σειράς μαθημάτων ακαδημαϊκών σπουδών. Αυτό έγκειται στο γεγονός ότι αυτοί δεν έχουν την υποστήριξη μίας άμεσης ομότιμης ομάδας, γρήγορη πρόσβαση στον εκπαιδευτή, ή οικειότητα με την τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την παράδοση της σε απόσταση εκπαίδευσης σειράς μαθημάτων. Μπορεί να είναι αβέβαιοι για τους εαυτούς τους και την ικανότητα μάθησής τους. Ο Morgan (1991) υποδεικνύει ότι οι σπουδαστές σε απόσταση που δεν είναι σίγουροι για τις γνώσεις τους τείνουν να επικεντρώνονται στην απομνημόνευση γεγονότων και

λεπτομερειών για την ολοκλήρωση των ανατιθέμενων εργασιών και των εξετάσεων. Σαν αποτέλεσμα, καταλήγουν με μία φτωχή αντίληψη της ύλης της σειράς μαθημάτων. Ο Morgan θεωρεί την μνημόνευση των γεγονότων και λεπτομερειών ως μία "επιφανειακή προσέγγιση" στην μάθηση και την συνοψίζει ως εξής: Επιφανειακή Προσέγγιση: 1. Επικέντρωση στα "σύμβολα" (π.χ., το κείμενο ή τη διδασκαλία την ίδια). 2. Επικέντρωση σε διακριτικά στοιχεία. 3. Απομνημόνευση πληροφοριών και διαδικασιών για εξετάσεις. 4. Άσκεπτη συσχέτιση εννοιών και γεγονότων. 5. Αποτυχία στον διαχωρισμό αρχών από αποδείξεις, νέων πληροφοριών από παλιές. 6. Αντιμετώπιση των ανατιθέμενων εργασιών ως κάτι επιβαλλόμενου από τον εκπαιδευτικό. 7. Επικέντρωση στις επιφανειακές απαιτήσεις των ανατιθέμενων εργασιών και στις εξετάσεις, γεγονός που οδηγεί σε μία γνώση που αποκομμένη από την καθημερινή πραγματικότητα. Οι απομακρυσμένοι σπουδαστές πρέπει να είναι ιδιαίτερα επιλεκτικοί και επικεντρωμένοι στην μάθησή τους για να χειρίζονται δεξιοτεχνικά τις νέες πληροφορίες. Η μάθησή τους πρέπει να απαλλαχθεί από μια "επιφανειακή προσέγγιση" και να στοχεύσει σε μία "βαθιά προσέγγιση". Ο Morgan συνοψίζει αυτή την προσέγγιση ως εξής: Βαθιά Προσέγγιση: 1. Επικέντρωση σε ότι "καθίσταται γνωστό" (π.χ., τα επιχειρήματα του εκπαιδευτή). 2. Συσχέτιση και διάκριση νέων ιδεών και προηγούμενης γνώσης. 3. Συσχέτιση εννοιών με την καθημερινή εμπειρία. 4. Συσχέτιση και διάκριση απόδειξης και επιχειρήματος. 5. Οργάνωση και δομή περιεχομένου. 6. Τάση να δίδεται έμφαση στο πως η εκπαιδευτική ύλη σχετίζεται με την καθημερινή πραγματικότητα.[2]

1.4.2.3 Βελτιώνοντας τη μάθηση από απόσταση Η μετατόπιση από την "επιφανειακή" στην "βαθιά" μάθηση δεν είναι αυτόματη. Οι Brundage, Keane, and Mackneson (1993) προτείνουν ότι οι σπουδαστές και οι καθηγητές τους πρέπει να αντιμετωπίζουν και ξεπερνούν ένα αριθμό από προκλήσεις πριν η μάθηση αρχίσει να λαμβάνει χώρα συμπεριλαμβανομένων: 1.Να γίνονται και να παραμένουν υπεύθυνοι για τους εαυτούς τους 2. Να "εξουσιάζουν" τα δυνατά τους σημεία, τις επιθυμίες, τις δεξιότητες, και τις ανάγκες τους 3. Να διατηρούν και να αυξάνουν την αυτοεκτίμηση τους 4. Να σχετίζονται με άλλους 5. Να αποσαφηνίζουν ότι έχουν διδαχθεί 6. Να επαναπροσδιορίζουν ποία είναι η δικαιολογημένη γνώση 7. Να πραγματεύονται με την ύλη. Αυτές οι προκλήσεις μελετώνται σε σχέση με την εκπαίδευση σε απόσταση: "Να γίνονται και να παραμένουν υπεύθυνοι για τους εαυτούς τους". Για να ολοκληρωθούν σειρές μαθημάτων σε απόσταση απαιτείται ουσιώδης παρακίνηση επειδή η καθημερινή επικοινωνία με τους καθηγητές και τους σπουδαστές απουσιάζει χαρακτηριστικά. Οι εκπαιδευτές μπορούν να βοηθούν στην παρακίνηση των απομακρυσμένων σπουδαστών παρέχοντας συνεπή και έγκαιρη ανατροφοδότηση, ενθαρρύνοντας τη συζήτηση μεταξύ των σπουδαστών, όντας καλά προετοιμασμένοι για την τάξη, και ενθαρρύνοντας και ενισχύοντας αποτελεσματικές συνήθειες μελέτης των σπουδαστών. "Να είναι κύριοι των δυνατοτήτων, επιθυμιών, δεξιοτήτων, και αναγκών τους". Οι σπουδαστές χρειάζονται να αναγνωρίζουν τις δυνατότητες και τα όριά τους. Χρειάζονται επίσης να κατανοούν τους στόχους και τους αντικειμενικούς σκοπούς μάθησής τους. Ο εκπαιδευτής μπορεί να βοηθά τους απομακρυσμένους σπουδαστές να εξερευνούν τις δυνατότητες τους και τους αντικειμενικούς σκοπούς μάθησής τους αναλαμβάνοντας ένα ρόλο ατόμου διευκόλυνσης στη διαδικασία μαθήσεως.[2] Η παροχή ευκαιριών στους σπουδαστές να μοιράζονται τους προσωπικούς στόχους και τους

αντικειμενικούς σκοπούς μαθήσεώς τους βοηθά στο να γίνεται η μάθηση περισσότερο σημαντική και παράλληλα αυξάνει τα κίνητρα. "Διατήρηση και αύξηση της αυτοεκτίμησης". Οι απομακρυσμένοι σπουδαστές μπορεί να είναι φοβισμένοι όσο αφορά την απόδοσή τους στα μαθήματα τους. Ίσως είναι υποχρεωμένοι να φέρνουν σε πέρας πολλές ευθύνες συμπεριλαμβανομένων της εργασιακής τους απασχόλησης και της ανατροφής των παιδιών τους. Συχνά η ανάμιξή τους σε εκπαίδευση από απόσταση είναι άγνωστη στους συνεργάτες τους και τα μέλη της οικογένειάς τους. Η απόδοση των σπουδαστών επαυξάνεται όταν έχουν αρκετό χρόνο για τις εκπαιδευτικές τους δραστηριότητες και αν αυτοί λαμβάνουν οικογενειακή υποστήριξη στις ακαδημαϊκές τους προσπάθειες. Ο εκπαιδευτής μπορεί να διατηρεί την αυτοεκτίμηση του σπουδαστή παρέχοντας έγκαιρη ανατροφοδότηση. Είναι κρίσιμο για τους καθηγητές να απαντούν στις ερωτήσεις, τις ανατιθέμενες εργασίες, και ανησυχίες των μαθητών τους με ένα προσωποποιημένο και ευχάριστο τρόπο, χρησιμοποιώντας κατάλληλη τεχνολογία όπως φαξ, τηλέφωνο, ή υπολογιστή. Πληροφοριακά σχόλια τα οποία περιγράφουν λεπτομερώς την ατομική απόδοση των σπουδαστών και υποδεικνύουν σημεία για βελτίωση είναι ιδιαίτερα χρήσιμα. "Διαπροσωπικές Σχέσεις". Οι σπουδαστές συχνά έχουν μεγαλύτερη απόδοση όταν έχουν την ευκαιρία να αλληλεπιδρούν με άλλους σπουδαστές. Η αλληλεπίδραση αυτή οδηγεί στην επίλυση των ομαδικών προβλημάτων. Όταν οι σπουδαστές έχουν την δυνατότητα να συναντώνται προσωπικά, η κατάλληλη τεχνολογία αλληλεπίδρασης όπως το E-mail θα πρέπει να παρέχεται για να ενθαρρύνει την επικοινωνία μικρών ομάδων και ατόμων. Οι ανατιθέμενες εργασίες στις οποίες οι σπουδαστές εργάζονται μαζί και εν συνεχεία τις παραδίδουν ή τις παρουσιάζουν στην τάξη σαν σύνολο, ενθαρρύνουν την μεταξύ τους αλληλεπίδραση. Ο καθηγητής οφείλει να εξασφαλίσει σαφείς κατευθύνσεις και ρεαλιστικούς στόχους για ομαδικές αναθέσεις εργασιών (Burge, 1993). [2] "Αποσαφήνιση της μάθησης". Οι απομακρυσμένοι σπουδαστές χρειάζονται να μελετούν σε βάθος. Πρέπει να ξεκαθαρίζουν τα υπάρχοντα γενικά πλαίσια γνώσης που ήδη έχουν και να κατανοούν πως αυτά εμπλουτίζονται ή

μεταβάλλονται από εισερχόμενες πληροφορίες. Οι εξετάσεις, τα θέματα εξετάσεων, και οι παρουσιάσεις εντός της τάξεως παρέχουν ευκαιρίες τόσο για τον σπουδαστή όσο και στον καθηγητή να κάνουν εκτίμηση της μαθήσεως. Ωστόσο, ακόμη και μπορούν επίσης να βοηθήσουν τους σπουδαστές και τον καθηγητή να κατανοήσουν τη γνώση που τελικά επιτυγχάνεται. Για παράδειγμα, ο εκπαιδευτικός μπορεί περιοδικά να ζητά από τους σπουδαστές να γράφουν μία σύντομη περιγραφή του ότι έχουν μάθει και εν συνεχεία να παρακινούν αυτούς που αποδεικνύεται ότι έχουν κατανοήσει τις βαθύτερες γνώσεις, να τις μοιράζονται με τα άλλα μέλη της τάξης. "Επανακαθορισμός όσον αφορά τι η εύλογη γνώση ". Οι Brundage, Keane, και Mackneson (1993) υποδεικνύουν ότι οι ενήλικες μαθητευόμενοι ίσως δυσκολεύονται να αποδεχθούν ότι η εμπειρία και οι συλλογισμοί τους αποτελούν εύλογη γνώση. Αν ο εκπαιδευτικός υιοθετήσει ένα ρόλο διευκόλυνσης παρά εξουσιαστικό οι σπουδαστές θα αντιμετωπίσουν τη δική τους εμπειρία ως πολύτιμη και σημαντική για την περαιτέρω μάθησή τους. Ο Burge (1993) προτείνει να ζητείται από τους μαθητευόμενους να χρησιμοποιούν γλώσσα πρώτου προσώπου ώστε να υποστηρίζουν την κυριότητα των προσωπικών τους αξιών, εμπειριών, και βαθύτερων κατανοήσεων. "Πραγματεία με την ύλη". Η μόρφωση του σπουδαστή επαυξάνεται όταν η ύλη συσχετίζεται με παραδείγματα. Οι εκπαιδευτές τείνουν να διδάσκουν χρησιμοποιώντας παραδείγματα τα οποία ήταν βοηθητικά όταν αυτοί λάμβαναν τη δική τους εκπαίδευση. Ωστόσο, οι εκπαιδευτικοί της μάθησης από απόσταση οφείλουν να ανακαλύπτουν παραδείγματα τα οποία είναι σχετικά με τους απομακρυσμένους σπουδαστές τους και να τους ενθαρρύνουν να βρίσκουν ή να αναπτύσσουν παραδείγματα τα οποία είναι σχετικά με αυτούς ή την κοινότητά τους.

1.4.2.4 Συμπερασματικά Η διδασκαλία και η μάθηση σε απόσταση είναι απαιτητική. Ωστόσο, η μάθηση θα είναι "βαθύτερη" για τους απομακρυσμένους σπουδαστές, αν οι σπουδαστές και ο εκπαιδευτής τους: 1. Mοιράζονται την ευθύνη για την ανάπτυξη στόχων και αντικειμενικών σκοπών μαθήσεως 2. Ενεργά αλληλεπιδρούν με μέλη της τάξης 3. Προωθούν συλλογισμούς επί της εμπειρίας 4. Συσχετίζουν νέες πληροφορίες με παραδείγματα που έχουν νόημα στους μαθητευόμενους 5. Διατηρούν την αυτοεκτίμησή τους Αξιολογούν αυτά που μαθαίνουν. Αυτή είναι η πρόκληση και η ευκαιρία που παρέχεται από την εκπαίδευση σε απόσταση.[2] 1.4.3 Οι νέες τεχνολογίες και η ανάγκη ανάπτυξης νέων παιδαγωγικών μεθόδων για την εφαρμογή της εκπαίδευσης από απόσταση Η είσοδος στο χώρο της εκπαιδευτικής πρακτικής των νέων τεχνολογιών της πληροφορικής και των επικοινωνιών (πολυμέσα, υπερμέσα και δίκτυα), τα οποία παρουσιάζουν αλματώδη εξέλιξη δημιουργούν μια πραγματική πρόκληση όσον αφορά την αναζήτηση της ιδανικής τους χρήσης. Πραγματικά οι νέες δυνατότητες που παρέχουν οι τεχνολογίες αυτές καθιστούν αναγκαία την ανεύρεση νέων παιδαγωγικών μεθόδων (διδακτικά μοντέλα και μοντέλα επικοινωνίας) που θα εκμεταλλευθούν καλύτερα τις δυνατότητες που παρέχονται.[7] Είναι πράγματι αποδεκτό στο χώρο της έρευνας των διδακτικών μεθοδολογιών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να υποβοηθήσουν τη διδασκαλία μέσω υπολογιστή καθώς και την εκπαίδευση από απόσταση ότι δεν υπάρχει πια ένας αποκλειστικός και προνομιούχος τρόπος με τον οποίο ο εκπαιδευτής θα παραδώσει το

μάθημα του αλλά μια πλειάδα επιλογών που σχετίζεται με τους τρόπους και τα μέσα που συμβάλλουν στην διαμόρφωση και παρουσίαση του διδακτικού περιεχομένου. Σε αυτά τα περιβάλλοντα μάθησης ο εκπαιδευτής μετατρέπεται σε αρχιτέκτονα ης μαθησιακής διαδικασίας. Πράγματι ενώ με τη συμβατική διαδικασία ο εκπαιδευτής ακολουθώντας συνήθως μια προκαθορισμένη πορεία χαραγμένη πάνω σε ένα στατικό διδακτικό μοντέλο μετέδιδε γνώσεις και πληροφορίες στο ακροατήριο του σήμερα πρέπει να οργανώσει και να σχεδιάσει τη διδακτική του μεθοδολογία επιλέγοντας ταυτόχρονα τα κατάλληλα μέσα που θα χρησιμοποιήσει για να είναι αυτή αποδοτικότερη ανάλογα με τις ανάγκες του κοινού του. Για την επιτυχή και ικανοποιητική απόδοση σ ένα τέτοιο μαθησιακό περιβάλλον είναι απαραίτητη η ύπαρξη μιας διαδικασίας οργάνωσης και διαχείρισης της εκπαιδευτικής πρακτικής αυτό που ονομάζεται παιδαγωγικό μοντέλο. Το παιδαγωγικό μοντέλο στην εκπαίδευση από απόσταση που θα χρησιμοποιηθεί για την οργάνωση του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος ώστε να επιτευχθεί ένα συγκεκριμένο διδακτικό αποτέλεσμα. Σε ένα τέτοιο σύστημα η τεχνολογία των υπερμέσων επιτρέπει την ουσιαστική αναβάθμισης της ανθρώπινης επαφής (αλληλεπίδραση). Η αλληλεπίδραση ( επαφή ανθρώπου-υπολογιστή και διαπροσωπική επικοινωνία) είναι αποτελεσματικότερη από την επικοινωνία εκπαιδευτή-εκπαιδευόμενου σε συμβατική αίθουσα διδασκαλίας και λιγότερο αποτελεσματική από την άμεση προσωπική επικοινωνία πράγμα που αποδεικνύεται και πειραματικά. Η αλληλεπίδραση λοιπόν είναι η ειδοποιός διαφορά μεταξύ ενός σύγχρονου εκπαιδευτικού συστήματος και των απερχόμενων τεχνολογιών. Επομένως,εφόσον είναι δυνατή η μετάδοση των δεδομένων τους στο δίκτυο, η βασική προσφορά των υπερμέσων στην εκπαίδευση από απόσταση είναι ο τρόπος διασύνδεσης των μέσων και η δυνατότητα αλληλεπίδρασης που προσφέρουν. Όπως συνάγεται από τα προηγούμενα, είναι ισχυρότατες οι επιδράσεις των νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία και θα μπορούσαν να γίνουν καταλυτικές κάτω από ορισμένες συνθήκες. Ο τρόπος κατάλληλης εφαρμογής των νέων αυτών τεχνολογιών στην εκπαίδευση αποτέλεσε και αποτελεί ακόμη το πιο κρίσιμο σημείο και εδώ φαίνεται να συγκλίνουν όλες οι προσπάθειες. Θα ήταν δυνατό σε γενικές

γραμμές να γίνουν αποδεκτές δύο διαδικασίες οι οποίες ακολουθούνται γι αυτό το σκοπό, από τις οποίες όμως μόνο για τη μια υπάρχουν στοιχεία και σίγουρη κρίση για την εφαρμογή της. Η πρώτη αναφέρεται στη χρησιμοποίηση των νέων τεχνολογιών, αυτών που υπάρχουν και όσων θα εφευρεθούν ως εργαλεία κατά τη συμβατική διδασκαλία μέσα στην αίθουσα χρησιμοποιώντας τις νέες δυνατότητες ως επικουρικά μέσα. Η δεύτερη προσπαθεί να βρει νέους τρόπους εκπαίδευσης και να δημιουργήσει νέες τεχνικές αυτοτελούς ή καθοδηγούμενης εκπαίδευση όπου προφανώς κεντρικό ρόλο θα διαδραματίζουν οι νέες τεχνολογίες. Για το σκοπό αυτό γίνονται πειράματα και μελέτες ενώ συνεχώς νέες θεωρίες παρουσιάζονται και γίνεται προσπάθεια τεκμηρίωσης τους όπως η περίπτωση που αναφέρεται στην συνέχεια.[7] Η σημερινή τεχνολογία παρουσιάζει δυναμικότερη και πιο ενεργή ανάπτυξη αλλά ακόμα δεν έχει λύσει τα προβλήματα που αφορούν τις επιλογές των τεχνικών, τους τρόπους ανάπτυξης των παιδαγωγικών μεθόδων και τη δυσκολία προσαρμογής στα νέα περιβάλλοντα μάθησης. Το κύριο πρόβλημα όμως που παραμένει είναι το πώς, με ποιο τρόπο και με ποιες μεθόδους τα χαρακτηριστικά των νέων τεχνολογιών (πολυμέσα, αλληλεπίδραση, παγκόσμιος ιστός) θα συνδυαστούν με τον κατάλληλο παιδαγωγικό σχεδιασμό για να οδηγήσουν σ ένα ικανοποιητικό μαθησιακό αποτέλεσμα. Οι προβληματισμοί αυτοί εκτείνονται σε όλο το φάσμα του σχεδιασμού, της σύνθεσης και παραγωγής εκπαιδευτικού υλικού και απασχολούν τη διεθνή εκπαιδευτική κοινότητα. Είναι βέβαια αναγκαία προϋπόθεση πριν προχωρήσει η χρήση τους να δημιουργηθεί η κατάλληλη θεωρητική δομή υποστήριξης τους.[7] 1.4.4 Οι περιορισμοί των δικτύων στην προσπάθεια ανάπτυξης εφαρμογών πολυμέσων για εκπαίδευση από απόσταση. Όπως ήδη προαναφέρθηκε η εκπαίδευση από απόσταση με χρήση νέων τεχνολογιών για να είναι επιτυχής απαιτεί τη χρήση νέων παιδαγωγικών μεθόδων προσαρμοσμένων σ αυτή τη μορφή εκπαίδευσης αλλά και στα χαρακτηριστικά και

στις δυνατότητες των ιδίων των μέσων. Στο σύνολο τους πράγματι οι εργασίες οι οποίες ασχολούνται με την από απόσταση εκπαίδευση κατευθύνονται προς την εκπαιδευτική διαδικασία η οποία στηρίζεται στη χρήση υπερμέσων με τη συνεργασία ή και αυτοτελή υποβοήθηση από τον υπολογιστή. Αυτές προσκρούουν σε εμπόδια τεχνολογικής φύσεως αναγκάζοντας τους ερευνητές στην προσαρμογή της μελέτης τους στις δυνατότητες του δικτύου. Σε κάθε περίπτωση θεωρείται προϋπόθεση η διάθεση σημαντικών πόρων του δικτύου για να γίνεται δυνατή η αποστολή των εξαιρετικά επιβαρημένων δεδομένων των πολυμέσων από τον έναν υπολογιστή στον άλλον. Αυτό είναι το πρόβλημα του οποίου τη λύση ακόμη αναζητείται και γίνονται σημαντικές προσπάθειες για την επίλυση του και με διαφορετικές προσεγγίσεις. Παρακάτω γίνεται η παρουσίαση μιας τεκμηριωμένης παιδαγωγικής λύσης προς αυτή την κατεύθυνση όπως παρουσιάζεται αναλυτικά.[4] Η τεχνολογία σήμερα μπορεί να διαθέσει μεγάλες ταχύτητες μεταξύ κόμβων (μέχρι 1 Gbyte), όμως το πρόβλημα είναι ότι: -είναι λύσεις πανάκριβες -απαιτούν εξειδικευμένη συνδεσμολογία -αφορούν μόνο το 5% περίπου των δικτυωμένων συστημάτων. Πράγματι η παρούσα δικτυακή υποδομή κατά το υψηλότερο ποσοστό της (95%) δεν επιτρέπει τη μετάδοση του όγκου των δεδομένων που απαιτείται για τη online σύγχρονη εκπαίδευση από απόσταση ενώ η αλληλεπίδραση, κυρίαρχο στοιχείο περιορίζεται σε κάποιες μορφές της. Ακόμα όμως και στις λίγες περιπτώσεις που επιτυγχάνεται να λειτουργήσει περιορισμένα μια τηλεδιάσκεψη λείπουν από το διδακτικό σχεδιασμό τα στοιχεία εκείνα που θα βοηθήσουν τον εκπαιδευτή να επιτύχει τη μέγιστη χρήση των νέων τεχνολογιών αλλά και τον εκπαιδευόμενο να αποκομίσει την καλύτερη δυνατή απόδοση χρησιμοποιώντας το σύνολο των δυνατοτήτων του συστήματος.

Ποια είναι όμως τα δεδομένα των πολυμέσων που πρέπει να αποστέλλονται δια μέσου του διαδικτύου και ποια είναι η επιβάρυνση του συστήματος από αυτά; Οι βασικές κατηγορίες των πολυμέσων περιορίζονται στα κείμενα, τις εικόνες, τα γραφικά, τον ήχο. Τα κείμενα είναι αυτά που επιβαρύνουν λιγότερο το σύστημα. Στις εικόνες περιλαμβάνονται οι φωτογραφίες καθώς και οι κινούμενες εικόνες και το βίντεο. Στον ήχο εκτός της φωνής περιλαμβάνονται η μουσική και οι διάφοροι θόρυβοι, ήχοι κ.λ.π.[4] Συνήθως με τον όρο σύνθετα πολυμέσα αναφερόμαστε στις περιπτώσεις εκείνες όπου συνυπάρχουν περισσότερες από μία μορφές τους, για παράδειγμα ένα βίντεο κλιπ το οποίο εκτός της γρήγορης αλληλοδιαδοχής μιας σειράς εικόνων μπορεί να περιλαμβάνει ήχους ή μουσική ως επένδυση ή φωνή ως αφήγηση κ.λ.π. Αυτές είναι και οι μορφές οι οποίες επιβαρύνουν περισσότερο και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως μέτρο προσδιορισμού των αναγκών σε εύρος ζώνης για τη διαμετακόμιση των πληροφοριών αυτού του είδους. Σήμερα η υποστήριξη μετάδοσης τέτοιου όγκου δεδομένων είναι αδύνατη ( ή οικονομικά αδύνατη η πραγματοποίηση της απαραίτητης υποδομής ). Η αδυναμία λοιπόν μετάδοσης μεγάλου πλήθους δεδομένων τα οποία είναι απαραίτητα για τη χρήση πολυμέσων στην εκπαίδευση από απόσταση, μαζί με την έλλειψη κατάλληλων γι αυτήν παιδαγωγικών μεθοδολογιών είναι παράμετροι που δυσχεραίνουν ουσιαστικά την εξάπλωση της. Όμως είναι προφανής η ανάγκη της χρησιμοποίησης της ειδικά στις περιπτώσεις που αφορούν απομονωμένες περιοχές ή περιοχές που παρουσιάζουν μεγάλη διασπορά. Έτσι λοιπόν στο σύστημα στο οποίο επιτρέπεται η πραγματοποίηση της από απόσταση εκπαίδευση, μεταφέρονται μόνο εντολές διαχείρισης και συντονισμού μαζί με ζωντανή ομιλία. Αντί δε για τη μεταφορά των μεγάλων αρχείων που είναι απαραίτητα για τις εκπαιδευτικές εφαρμογές των πολυμέσων αυτά βρίσκονται τοπικά, προσομοιώνεται δηλαδή μόνο η αποστολή τους και εκτελούνται τοπικά.[7]

2. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΠΟ ΑΠΟΣΤΑΣΗ (Distance Education) 2.1 Λειτουργία της εκπαίδευσης από απόσταση (σχημ. απεικόνιση [2]) ΕΚΚΙΝΗΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Έξοδος ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Παρουσίαση των σχετικών με το μάθημα αρχείων. Επιτόπια επισκόπηση. Επιλογή των καταλλήλων. ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΡΓΑΣΊΑΣ Τοποθέτηση τους σε κατάλληλη σειρά. Αποθήκευση των επιλογών. Συνέχιση Διδασκαλία ς ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΑ ΣΥΝΔΕΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΓΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΥΝΔΕΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΣΥΝΔΕΣΗ Ενημέρωση συνδεδεμένων Εμφάνιση κατάστασης συνδεόμενων και επιλεγμένων αρχείων για την διδασκαλία Εκτέλεση διδασκαλίας Ενεργοποίηση βοηθητικών προγραμμάτω ν Αποστολή και αποθήκευση των μακριά επιλεγμένων χαρακτηριστικών στοιχείων ΕΚΤΈΛΕΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Εντολή εκτέλεσης από μακριά Αποστολή εντολής εκτέλεσης Τέλος Εργασίας Έξοδος

2.2 Σε ποιους απευθύνεται η Εκπαίδευση από Απόσταση. 2.2.1 Σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης και σε εργαζόμενους ενήλικους Η εκπαίδευση από απόσταση απευθύνεται είτε σε ενήλικους είτε σε μαθητές σχολείων. Μπορεί να διαχωριστεί σε τρεις βασικές κατηγορίες. α) Εκπαίδευση και διαρκής κατάρτιση εργαζόμενων ενηλίκων, β) ανώτερη εκπαίδευση σε πανεπιστήμια και σε κολέγια, γ) κατώτερη και μέση εκπαίδευση σε μαθητές δημοτικών σχολείων και γυμνασίων λυκείων. Τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες σε κάθε χώρα ώστε τα σχολεία όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης και τα πανεπιστήμια να συνδεθούν στο παγκόσμιο δίκτυο υπολογιστών Internet. Έτσι η εκπαίδευση από απόσταση μέσω του Internet μπορεί να είναι προσιτή σε μαθητές κάθε ηλικίας από όλο τον κόσμο. Οι ενήλικοι που παρακολουθούν μαθήματα με εκπαίδευση από απόσταση συνήθως είναι εργαζόμενοι ή έχουν οικογενειακές υποχρεώσεις και δεν μπορούν να παρακολουθήσουν κανονικά παραδόσεις μαθημάτων σε διδασκαλία πρόσωπο με πρόσωπο. Στην εκπαίδευση από απόσταση με ανεξάρτητη μάθηση οι σειρές μαθημάτων παραδίδονται στο χώρο και στο χρόνο που επιλέγει ο εκπαιδευόμενος, συνήθως στο σπίτι ή στο χώρο εργασίας του. Έτσι οι εργαζόμενοι προτιμούν να παρακολουθούν μαθήματα από απόσταση. Ακόμη όταν οι εργοδότες θέλουν να βελτιώσουν την μόρφωση των υπαλλήλων τους με επιμορφωτικά σεμινάρια, χωρίς όμως οι υπάλληλοι να φύγουν από τον τόπο εργασίας τους, επιλέγουν την εκπαίδευση από απόσταση. [9] Όταν η εκπαίδευση απευθύνεται σε μαθητές σχολείων χρησιμοποιούνται μέθοδοι προσομοίωσης της πραγματικής διδασκαλίας. Οι μαθητές επικοινωνούν με άλλα σχολεία της περιοχής ή με μαθητές από όλο τον κόσμο και συμμετέχουν σε ομαδικές εργασίες. Τα σχολεία απομακρυσμένων περιοχών παρακολουθούν μαθήματα από καθηγητές που βρίσκονται σε κεντρικές πόλεις και δεν μπορούν να επισκεφθούν τις περιοχές αυτές. Αυξάνονται οι ευκαιρίες επικοινωνίας και αυξάνεται η συμμετοχή των ατόμων που εκπαιδεύονται.[9]

Στις Η.Π.Α, τα συστήματα εκπαίδευσης από απόσταση βελτιώνονται συνεχώς και εφαρμόζονται σε όλους τους τομείς της εκπαίδευσης. Συγκεκριμένα: Κολέγια, ανοιχτά πανεπιστήμια, εικονικά-δυνητικά πανεπιστήμια, δημοτικά σχολεία και γυμνάσια, Ιδρύματα δια βίου εκπαίδευσης ενηλίκων και διαρκούς κατάρτισης, παραδίδουν μαθήματα ή σεμινάρια μέσω του Internet και μέσω ψηφιακής τηλεόρασης σε μαθητές από όλο τον κόσμο. Σύντομα, το ίδιο αναμένεται να γίνει στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής ένωσης με την σύνδεση δημοτικών σχολείων, γυμνασίων, λυκείων και πανεπιστημίων κάθε χώρας στο Internet. 2.2.2 Σε άτομα με ειδικές ανάγκες Η εκπαίδευση από απόσταση επίσης απευθύνεται και σε ειδικές κατηγορίες ατόμων με κινητικά προβλήματα που δεν μπορούν να βγουν από το σπίτι και να παρακολουθήσουν κανονικά μαθήματα στο σχολείο. Για τα άτομα αυτά δημιουργούνται ειδικές υπηρεσίες χειρισμού του υπολογιστή, όπως ανίχνευση της κίνησης των ματιών του χρήστη με ενσωματωμένη κάμερα στον υπολογιστή και αυτόματη ενεργοποίηση των εντολών χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιήσει ο χρήστης ποντίκι ή πληκτρολόγιο. Τα άτομα με ειδικές ανάγκες μπορούν να έχουν ισότιμη πρόσβαση στην εκπαίδευση και παρακολουθούν το μάθημα μιας τάξης από απόσταση. Όταν η επικοινωνία γίνεται με γραπτά κείμενα, αυτό ενισχύει την ανωνυμία των εκπαιδευόμενων και έτσι μπορούν να αποκρύψουν από τους άλλους ότι είναι τυφλοί ή έχουν κινητικά προβλήματα και να συμμετέχουν ως ίσοι στην επικοινωνία. Ένα τεχνολογικό μέσο που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένας τυφλός είναι ένα σύστημα που συνθέτει φωνή και του ανακοινώνει τα μηνύματα που εμφανίζονται στην οθόνη, ή μπορεί να χρησιμοποιήσει ζωντανή επικοινωνία με ήχο μέσω του Internet.[9] Η ισότητα δίνει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση στο άτομο με ειδικές ανάγκες. Του δίνει δυνατότητα να επικοινωνήσει με άτομα που ίσως θα δίσταζαν να επικοινωνήσουν μαζί του πρόσωπο με πρόσωπο, διότι συχνά τα άτομα με ειδικές ανάγκες απομονώνονται από τους άλλους και αποτελούν ξεχωριστή μειονότητα.

Η εκπαίδευση από απόσταση δίνει στους μαθητές με ειδικά προβλήματα ένα περιβάλλον στο οποίο έχουν αποτελεσματική επικοινωνία με ειδικούς καθηγητές που τους βοηθούν να υπερνικήσουν τις φυσικές δυσκολίες και να αποκτήσουν πλήρη εκπαίδευση. Δημιουργούνται κοινότητες ατόμων με ειδικές ανάγκες και μπορούν να εκπαιδευτούν μαζί ομάδες ατόμων που αντιμετωπίζουν κοινά προβλήματα. Το άτομο με ειδικές ανάγκες έχει πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες, και έχει στη διάθεση του ένα πλήθος προγραμμάτων και υπηρεσιών. Ψυχολόγοι και σύμβουλοι που κατοικούν σε μακρινές περιοχές, επικοινωνούν μαζί του και του παρέχουν οδηγίες από απόσταση.[9] 2.2.3 Οι διαφορές εικονικών-δυνητικών πανεπιστημίων και ανοιχτών πανεπιστημίων Τα δύο μοντέλα των πανεπιστημίων στην εκπαίδευση από απόσταση είναι το εικονικό-δυνητικό πανεπιστήμιο (Virtual University) και το ανοιχτό πανεπιστήμιο (Open University). Υπάρχουν ενήλικοι που αναζητούν πλήρη μόρφωση. Ενδιαφέρονται να παρακολουθήσουν ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα σπουδών και να αποκτήσουν ένα νέο πτυχίο. Έτσι η εκπαίδευση από απόσταση εμφανίζεται ως μια δεύτερη ευκαιρία εκπαίδευσης. Πολλοί είναι εργαζόμενοι και επαγγελματίες και η εκπαίδευση από απόσταση ίσως είναι ο μόνος τρόπος για να αποκτήσουν το πτυχίο που θέλουν. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν ενήλικοι που επιθυμούν απλά να αυξήσουν τις γνώσεις τους και να έχουν κάποια πρακτική εξάσκηση πάνω σε τομείς που αφορούν το επάγγελμα τους. Ενδιαφέρονται για συγκεκριμένο θέμα ή τεχνικές γνώσεις και θέλουν να παρακολουθήσουν ειδικά σεμινάρια.[13] Αυτοί δεν είναι απαραίτητο να παρακολουθήσουν ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα σπουδών που θα τους παρέχει πτυχίο. Ο κύριος στόχος τους είναι να έχουν κάποια επιπλέον ενημέρωση που θα αυξήσει τα επαγγελματικά τους προσόντα (Peraya, 1994).

Δημιουργούνται δύο μορφές εκπαίδευσης από απόσταση για να καλυφθούν οι ανάγκες αυτών των δύο κατηγοριών. Σε αυτές κατηγορίες εκπαίδευσης από απόσταση υπάρχει διαφορά ως προς τον ρόλο και τα καθήκοντα του καθηγητή. Η εκπαίδευση από απόσταση που παρουσιάζει ομοιότητες με εκπαίδευση συνηθισμένου πανεπιστημίου, γίνεται σε εικονικό-δυνητικό πανεπιστήμιο όπου απαιτούνται πανεπιστημιακοί καθηγητές, και διεξαγωγή έρευνας παράλληλα με την διδασκαλία. Αντίθετα σε ένα ανοιχτό πανεπιστήμιο ο κύριος σκοπός είναι η διδασκαλία και η μετάδοση γνώσεων και το ερευνητικό έργο δεν είναι υποχρεωτικό για τους καθηγητές αλλά γίνεται προαιρετικά Αυτές οι γενικές διαφορές έχουν ως αποτέλεσμα να διαφέρουν στους δύο τρόπους εκπαίδευσης η οργάνωση της διδασκαλίας και η δημιουργία των διδακτικών κειμένων (Peraya,1994). Στο εικονικό-δυνητικό πανεπιστήμιο (Virtual University) για να παρακολουθήσει κανείς τα μαθήματα πρέπει να έχει απολυτήριο λυκείου ενώ στο ανοιχτό πανεπιστήμιο (Open University) μπορεί να εγγραφεί οποιοσδήποτε ενήλικος ανεξάρτητα από το επίπεδο μόρφωσης του.[13] 2.3 Απαιτούμενο υλικό-λογισμικό για την εκπαίδευση από απόσταση Πολλοί εκπαιδευτικοί οργανισμοί αντιμετωπίζουν τις νέες εκπαιδευτικές προκλήσεις με τη δημιουργία προγραμμάτων εκπαίδευσης από απόσταση. Στο πιο βασικό επίπεδο, η εκπαίδευση από απόσταση υλοποιείται στις περιπτώσεις όπου ένας εκπαιδευτής και ο/οι εκπαιδευόμενοι βρίσκονται σε διαφορετικές τοποθεσίες και η τεχνολογία (δηλ. φωνή, video, δεδομένα, έντυπο υλικό, κτλ), συχνά σε συνδυασμό με επικοινωνία πρόσωπο με πρόσωπο, χρησιμοποιείται για να γεφυρώσει το διδακτικό κενό. Αυτού του τύπου τα προγράμματα είναι σε θέση να παράσχουν σε ενήλικες μια δεύτερη ευκαιρία για ανώτερη εκπαίδευση και επιμόρφωση, να απευθυνθούν σε άτομα με περιορισμούς χρόνου, με φυσικούς ή σωματικούς περιορισμούς και να αυξήσουν τις γνώσεις των εργαζομένων στο τόπο της εργασίας τους.[14] Σημαντικός παράγοντας στην επιτυχημένη υλοποίηση εφαρμογών τηλεκπαίδευσης, είναι να υπάρχει μια ουσιαστική ανάγκη εκπαίδευσης που είναι είτε

αδύνατο είτε οικονομικά ασύμφορο να καλυφθεί με τις κλασικές μεθόδους, οι οποίες απαιτούν τη συνύπαρξη του εκπαιδευτή και των εκπαιδευομένων στον ίδιο χώρο, κατά τη διάρκεια διεξαγωγής της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Τέτοιες περιπτώσεις είναι: Η ανάγκη για εκπαίδευση και επιμόρφωση μεγάλου αριθμού ατόμων, που βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές. Η εκπαίδευση και επιμόρφωση ατόμων με ειδικές ανάγκες, και ειδικότερα με κινητικούς περιορισμούς. Η εκπαίδευση και επιμόρφωση ατόμων που κατοικούν σε δυσπρόσιτες περιοχές (π.χ. ορεινή και νησιωτική χώρα) Η διευκόλυνση συμμετοχής στην εκπαιδευτική διαδικασία ειδημόνων και συμβούλων που κατέχουν εξειδικευμένες γνώσεις σε διάφορους τομείς. Η συνεργατική διεξαγωγή της εκπαιδευτικής διαδικασίας από διδάσκοντες που βρίσκονται σε διαφορετικές περιοχές. Έτσι λοιπόν υπάρχουν δυο είδη εκπαίδευσης, η Σύγχρονη και η Ασύγχρονη εκπαίδευση. Η Σύγχρονη Εκπαίδευση απαιτεί την ταυτόχρονη συμμετοχή όλων των μαθητών και των εισηγητών. Η αλληλεπίδραση μεταξύ εκπαιδευτή και εκπαιδευόμενου γίνεται σε πραγματικό χρόνο, και κατά την διάρκειά της μπορούν να ανταλλάσσουν εκτός από απόψεις και εκπαιδευτικό υλικό. Η ταυτόχρονη εμπλοκή μπορεί να επιτευχθεί είτε με το να βρίσκονται στον ίδιο χώρο (τάξη κλπ.) είτε με το να είναι διασυνδεδεμένοι μέσω δικτύου που επιτρέπει audio ή/και video conference ενώ επιπλέον υπάρχει η δυνατότητα ανταλλαγής αρχείων, και ηλεκτρονικού μαυροπίνακα.[16] Η Ασύγχρονη Εκπαίδευση δεν απαιτεί την ταυτόχρονη συμμετοχή των μαθητών και των εισηγητών. Οι μαθητές δεν είναι ανάγκη να βρίσκονται συγκεντρωμένοι μαζί στον ίδιο χώρο ή την ίδια χρονική στιγμή. Αντίθετα, μπορούν να επιλέγουν μόνοι τους το προσωπικό τους εκπαιδευτικό χρονικό πλαίσιο και να συλλέγουν το εκπαιδευτικό υλικό σύμφωνα με αυτό. Η ασύγχρονη εκπαίδευση είναι περισσότερο ευέλικτη από την σύγχρονη. Στο είδος αυτό της εκπαίδευσης ανήκει η Αυτοδιδασκαλία, η Ημιαυτόνομη Εκπαίδευση και η Συνεργαζόμενη Εκπαίδευση.

Στην Αυτοδιδασκαλία ο εκπαιδευόμενος εκπαιδεύεται μόνος του χρησιμοποιώντας όποιο μέσο κρίνει αυτός κατάλληλο (βιβλία, Internet κλπ.). Στην Ημιαυτόνομη Εκπαίδευση ισχύει ότι και στην Αυτοδιδασκαλία μόνο που υπάρχει και συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα επικοινωνίας με τον υπεύθυνο εκπαιδευτή είτε με φυσική παρουσία στην τάξη, είτε μέσω δικτύου (Internet, E-mail κλπ.) είτε μέσω audio ή/και video conference και προφανώς τις ώρες εκείνες θεωρείται ότι έχουν σύγχρονη εκπαίδευση. Στην Συνεργαζόμενη Εκπαίδευση εκπαιδευτής και εκπαιδευόμενοι επικοινωνούν ασύγχρονα μεταξύ τους, οι εκπαιδευόμενοι μελετούν στον δικό τους χρόνο, ακολουθούν όμως ένα χρονοδιάγραμμα παράδοσης των εργασιών. Η Σύγχρονη και η Ασύγχρονη τηλεκπαίδευση δεν λειτουργούν ως ανταγωνιστικές έννοιες, αλλά μπορούν και πολλές φορές επιβάλλεται, να συμπληρώσουν η μία την άλλη. [16] Η Σύγχρονη τηλεκπαίδευση μπορεί να προσφέρει στην εκπαιδευτική διαδικασία, την αμεσότητα της επαφής του διδάσκοντα με τους εκπαιδευόμενους, και να δώσει μια άλλη διάσταση στο αντικείμενο της μάθησης. Οι εκπαιδευόμενοι, αν και δε βρίσκονται στον ίδιο τόπο με τον εκπαιδευτή, μπορούν να έχουν μαζί του φωνητική και οπτική επικοινωνία, και με αυτό τον τρόπο αποδυναμώνουν τους περιορισμούς των αποστάσεων. Όμως κάθε συνεδρία Σύγχρονης τηλεκπαίδευσης, είναι ένα γεγονός που έχει αξία και πέραν της χρονικής στιγμής διεξαγωγής της, επειδή ακριβώς απαιτείται χρονικός συντονισμός όλων των παραγόντων. Η καταγραφή της συνεδρίας καθίσταται έτσι απαραίτητη, ώστε οι εκπαιδευόμενοι να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτή και σε μελλοντικές χρονικές στιγμές. Επιπλέον, το μαγνητοσκοπημένο υλικό μπορεί να αξιοποιηθεί και από άλλους εκπαιδευόμενους που δεν συμμετείχαν απαραίτητα στο αρχικό γεγονός, διευρύνοντας έτσι το δυνητικό κοινό της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Σε αυτό το σημείο, η Ασύγχρονη τηλεκπαίδευση μπορεί να προσφέρει πολλά θετικά στοιχεία, εμπλουτίζοντας το πρωτογενές υλικό (την μαγνητοσκοπημένη διάλεξη) με επιπλέον παραπομπές για ενημέρωση, βιβλιογραφία, δυνατότητες για σχολιασμό και συζήτηση που δεν υπάρχει χρόνος να γίνουν με σύγχρονο τρόπο.

Η ενσωμάτωση του μαγνητοσκοπημένου υλικού με όλο το υποστηρικτικό υλικό, σχηματίζει έτσι ένα πλήρες σύνολο εκπαιδευτικού υλικού, που παρέχει στους εκπαιδευόμενους γνώσεις με πολλά διαφορετικά μέσα. Από την άλλη πλευρά, η Ασύγχρονη τηλεκπαίδευση στερείται της αμεσότητας που προαναφέρθηκε, και μέσω της ενσωμάτωσης μαγνητοσκοπημένων Σύγχρονων στιγμιότυπων μπορεί να εμπλουτισθεί και να αποδώσει καλύτερα όποιο αντικείμενο πραγματεύεται. Επιπλέον, οι σημερινές εκπαιδευτικές διαδικασίες, όλο και περισσότερο απαιτούν την διαρκή αλληλεπίδραση εκπαιδευτή και εκπαιδευομένων, και την παρακολούθηση της προόδου των δεύτερων μέσω εργασιών, ερωτήσεων και συζητήσεων. Αυτές οι ενέργειες προφανώς δεν μπορούν να ενταχθούν άμεσα σε μια Σύγχρονη συνεδρία, καθώς εκεί προτεραιότητα έχει η διεξαγωγή της διάλεξης, και η μερική αλληλεπίδραση των δύο μερών. Στην Ασύγχρονη όμως τηλεκπαίδευση δεν υπάρχει αυτός ο περιορισμός, και έτσι μια Σύγχρονη συνεδρία, μπορεί να έχει την συνέχισή της με ασύγχρονο τρόπο, μέσα από ένα περιβάλλον εκπαίδευσης στο οποίο έχουν πρόσβαση και ο διδάσκων και οι εκπαιδευόμενοι. [14] Αυτό το ασύγχρονο περιβάλλον θα πρέπει να περιλαμβάνει: Πρόσθετο υποστηρικτικό εκπαιδευτικό υλικό Ομάδες συζητήσεων στο πρότυπο των Internet Newsgroups Επικοινωνία με ηλεκτρονική αλληλογραφία Εφαρμογές αξιολόγησης και αυτό-αξιολόγησης των εκπαιδευομένων Το εκπαιδευτικό υλικό ενός μαθήματος είτε κανονικής εκπαίδευσης, είτε τηλεκπαίδευσης μπορεί να αποτελεί μια σύνθεση έντυπου, ηχητικού, οπτικού υλικού και να συνοδεύεται από βοηθητικό ή κύριο εκπαιδευτικό λογισμικό. [15]