ΕΙΣΗΓΗΣΗ 4 ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΕΕΔΣΑ 01 / 12 / 2012 Ι. ΜΑΧΑΙΡΑΣ Για τη διαχείριση των αποβλήτων η πολιτική, οι στόχοι, τα μέτρα, οι μέθοδοι διαχείρισης και οι δράσεις υλοποίησης αναφέρονται στα τρία Εθνικά Σχέδια: στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) ΚΥΑ 50910 / 2727 / ΦΕΚ 1909 / Β 2003. To ΕΣΔΑ εξειδικεύεται για κάθε Περιφέρεια και υλοποιείται σύμφωνα με τα εγκεκριμένα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ). στο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΕΣΔΕΑ). στο Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνα Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΕΕΣΔΕΑΥΜ). Α. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 1. Ν. 4042 / 2012 Νόμος Πλαίσιο για τα Απόβλητα. Αφορά όλα τα απόβλητα και ενσωματώνει στο εθνικό μας δίκαιο την Οδηγία 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19 ης Νοεμβρίου 2008 «για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών» Στο άρθρο 57 έχουν γίνει οι απαραίτητες τροποποιήσεις της παλαιότερης νομοθεσίας ώστε να έχει άμεση εφαρμογή ο νόμος μέχρις αυτές να αντικατασταθούν. Παραμένουν σε ισχύ τροποποιημένες μέχρι να αντικατασταθούν : 2. ΚΥΑ 50910 / 2727 / ΦΕΚ 1909 / 2003 Για την διαχείριση των Μη Επικίνδυνων Αποβλήτων ( Αστικά, Βιομηχανικά και λοιπών Δραστηριοτήτων. 3. Η ΚΥΑ 114218/17-11-1997 (ΦΕΚ 1016/Β): «Κατάρτιση πλαισίου Προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων». 4. Η ΚΥΑ 13588/725/2006 (ΦΕΚ 383/Β): Μέτρα, όροι και περιορισμοί για την διαχείριση επικινδύνων αποβλήτων κ.λπ. 5. Η ΚΥΑ 24944/1159/06 (ΦΕΚ 791/Β): Έγκριση Γενικών Τεχνικών Προδιαγραφών για την διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων κ.λπ. 6. Η ΚΥΑ 8668/07 (ΦΕΚ 287/Β): Έγκριση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων (ΕΣΔΕΑ) κ.λπ. Ισχύουν : 7. ΚΥΑ 29407 / Η ΚΥΑ 29407/3508/16-12-2002 (ΦΕΚ 1572/Β): «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή αποβλήτων». 8. Η ΚΥΑ οικ. 146163/2012 (ΦΕΚ 1537/Β): Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων. 9. Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΕΣΔΕΑΥΜ) 10. Εγκύκλιος : Ενδεικτικές κατηγορίες Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΑΥΜ) - Ενδεικτικές κατάλληλες εργασίες διαχείρισης ΑΥΜ Διευκρινίσεις επί ορισμένων απαιτήσεων της ΚΥΑ οικ.146163 /2012 11. ΚΥΑ Αριθμ. Η.Π. 4641/232 / ΦΕΚ 168 Β / 2006 «Καθορισμός τεχνικών προδιαγραφών μικρών χώρων υγειονομικής ταφής αποβλήτων σε νησιά και 1
απομονωμένους οικισμούς, κατ εφαρμογή του άρθρου 3 (παρ. 4) σε συνδυασμό με το άρθρο 20 (παράρτημα Ι) της υπ αριθμ. 29407/3508/2002 κοινή υπουργική απόφαση «Μέτρα και όροι για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων» (Β 1572)». Επίσης εφαρμόζονται ως έχουν : 12. Η Απόφαση 2003/33/ΕΚ του Συμβουλίου (ΕΕ L 11/ 16-1-2003), «για τον καθορισμό κριτηρίων και διαδικασιών αποδοχής των αποβλήτων στους χώρους υγειονομικής ταφής σύμφωνα με το άρθρο 16 και το παράρτημα ΙΙ της οδηγίας 1999/31/ΕΚ». 13. Ο Κανονισμός 1013/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14 ης Ιουνίου 2006 «για τις μεταφορές των αποβλήτων». 14. Ο Ν. 2939 / 2001, τα εκτελεστικά του ΠΔ και η ΚΥΑ για την Διαχείριση των ΑΕΚΚ. Ο Νόμος Πλαίσια για τα απόβλητα επιγραμματικά : Με τα άρθρα 10 έως 48 της Ενότητας Β, εναρμονίζεται το εθνικό δίκαιο προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19 ης Νοεμβρίου 2008 «για τα απόβλητα και την κατάργηση ορισμένων οδηγιών» και θεσπίζονται μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας εμποδίζοντας ή μειώνοντας τις αρνητικές επιπτώσεις της παραγωγής και της διαχείρισης αποβλήτων, και περιορίζοντας τον συνολικό αντίκτυπο της χρήσης των πόρων και βελτιώνοντας την αποδοτικότητά της Τα σημαντικότερα άρθρα του νόμου είναι : Άρθρο 11 Ορισμοί Απόβλητα Βιολογικά απόβλητα Πρόληψη (μέτρα μείωσης της ποσότητας και των επιπτώσεων) Επαναχρησιμοποίηση Επεξεργασία (οι εργασίες ανάκτησης ή διάθεσης) Ανάκτηση (εργασία με αποτέλεσμα τα απόβλητα να εξυπηρετούν ένα χρήσιμο σκοπό) Άρθρο 12 Υποπροϊόντα με κριτήρια για το πότε ένα απόβλητο μπορεί να χαρακτηρισθεί υποπροϊόν. α) είναι βέβαιη η περαιτέρω χρήση β) η ουσία ή το αντικείμενο είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν απευθείας γ) η ουσία ή το αντικείμενο παράγεται ως αναπόσπαστο μέρος μιας παραγωγικής διαδικασίας δ) η περαιτέρω χρήση είναι σύννομη Άρθρο 22 Σχέδια διαχείρισης αποβλήτων Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, σε συνεργασία με το κάθε φορά συναρμόδιο Υπουργείο, εκπονεί σχέδια διαχείρισης αποβλήτων για κάθε ρεύμα αποβλήτων ή για σύνολο ρευμάτων αποβλήτων, τα οποία καλύπτουν ολόκληρη ή μέρος της γεωγραφικής επικράτειας της χώρας. Τα σχέδια αυτά καλύπτουν συνδυασμένα το σύνολο της επικράτειας της χώρας για όλα τα είδη αποβλήτων. Άρθρο 23 Προγράμματα για την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων Στα Προγράμματα τίθενται στόχοι για την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων και περιγράφονται τα υφιστάμενα μέτρα πρόληψης. 2
Τα προγράμματα πρόληψης δημιουργίας αποβλήτων πρέπει να έχουν εκπονηθεί μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου 2013 από το ΥΠΕΚΑ ( άρθρο 58). Άρθρο 24 ευθύνη για τη διαχείριση των αποβλήτων Άρθρο 25 - Διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού Άρθρο 26 Ανάκτηση Άρθρο 27 - Επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση Άρθρο 29 - Ιεράρχηση των δράσεων και των εργασιών διαχείρισης των αποβλήτων 1. Απαγορεύεται η εγκατάλειψη, η απόρριψη και η ανεξέλεγκτη διαχείριση των αποβλήτων. 2. Ισχύει για τη διαχείριση των αποβλήτων κατά προτεραιότητα α) πρόληψη, β) προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, γ) ανακύκλωση, δ) άλλου είδους ανάκτηση, όπως ανάκτηση ενέργειας, και ε) διάθεση. Άρθρο 35 - Εθνικός και Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων Το ΕΣΔΑ καθορίζει τη στρατηγική, τις πολιτικές και τους στόχους για τη διαχείριση των αποβλήτων σε εθνικό επίπεδο. Το ΠΕΣΔΑ αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης του συνόλου των αποβλήτων, τα οποία παράγονται σε μία Περιφέρεια. Το ΠΕΣΔΑ εκπονείται και υλοποιείται από τον οικείο περιφερειακό Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (Φο.Δ.Σ.Α.), Άρθρο 36 - Έκδοση αδειών Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.) Άδεια λειτουργίας Άδεια συλλογής και μεταφοράς αποβλήτων Άρθρο 41 - Βιολογικά απόβλητα (βιοαπόβλητα) Έως το 2015, το ποσοστό χωριστής συλλογής των βιολογικών αποβλήτων πρέπει να ανέλθει, κατ ελάχιστον, στο 5% του συνολικού βάρους των βιολογικών αποβλήτων και Έως το 2020, κατ ελάχιστον, στο 10% του συνολικού βάρους των βιολογικών αποβλήτων. Άρθρο 42 Καταχώριση Καθιερώνεται ηλεκτρονικό σύστημα συστηματικής συλλογής και επεξεργασίας στοιχείων παραγωγής και διαχείρισης των αποβλήτων, στο οποίο εισάγονται, μέσω διαδικτύου, από τους υπόχρεους οι Ετήσιες Εκθέσεις Παραγωγών Αποβλήτων. Άρθρο 43 - Ειδικό τέλος ταφής Από 1 Ιανουαρίου 2014 η διάθεση σε ΧΥΤΑ των παρακάτω αποβλήτων με κωδικούς ΕΚΑ: 20 01 08, 20 02 01, 20 02 02, 20 03 01, 20 03 02, 20 03 07 17 01, 17 02, 17 03 02, 17 05 04, 17 05 06, 17 09 04, χωρίς να έχουν προηγηθεί εργασίες επεξεργασίας (D13, R3, R4, R5, R12) επιβαρύνονται, με ειδικό τέλος ταφής ανά τόνο αποβλήτων που διατίθεται. Το ειδικό τέλος ταφής ορίζεται, για το 2014, σε 35 ανά τόνο διατιθέμενων αποβλήτων και αυξάνεται ετησίως κατά 5 ανά τόνο έως του ποσού των 60 ανά τόνο. 3
Β. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 1. Υπάρχουσα κατάσταση Για όλες τις Περιφέρειες της χώρας έχουν εγκριθεί 13 ΠΕΣΔΑ. Παραγωγή και Διαχείριση ΑΣΑ Συνολική παραγωγή Αστικών Στερεών Αποβλήτων για το έτος 2010: 5.891.668 τόνοι σύμφωνα με τις Ετήσιες εκθέσεις των ΧΥΤΑ, τις εκθέσεις των συστημάτων ανακύκλωσης και ειδικά ερωτηματολόγια. Από αυτά διατέθηκαν : Υγειονομική Ταφή : 4.563.638 τον. Σε ΧΑΔΑ : 314.000 τον. Καύση : 0 τον. Ανακυκλώθηκαν : 872.174,00 τον. Οδηγήθηκαν για κομποστοποίηση σε Μονάδες Επεξεργασίας : 52.476 τον. Άλλου είδους κομποστοποίηση (κάδοι κομποστοποίησης και αγροτικές περιοχές) : 89.380 τον. Συνολική Ανακύκλωση : 1.014.030,10 τον συμπεριλαμβανομένης της κομποστοποίησης. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ 2010 - ΤΕΛΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Α1 ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΕΣ, εξ αυτού: 545.634 Α1α ΧΑΡΤΙ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ 369.780 Α1β ΥΠΟΛΟΙΠΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ 175.854 Α2 ΧΑΡΤΙ ΕΝΤΥΠΟ, εξ αυτού: 281.907 ΕΞΑΓΩΓΕΣ 150.000 ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ 131.907 Α3 ΜΠΑΤΑΡΙΕΣ (μικρές, εξαγωγές) 712 Α4 ΑΗΗΕ (από οικιακή χρήση) 43.921 ΣΥΝΟΛΟ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ (Α1+Α2+Α3+Α4) 872.174,10 (τν) Α5 ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΑ ΕΜΑΚ 52.476,00 Α6 ΕΚΤΡΟΠΗ ΒΑΑ ΑΓΡ. ΠΕΡΙΟΧΩΝ 79.380,00 Α7 ΚΑΔΟΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ 10.000,00 ΣΥΝΟΛΟ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ (Α5+Α6+Α7) 141.856,00 Υποδομές επεξεργασίας και διάθεσης ΑΣΑ: ΧΥΤΑ κατασκευασμένοι:79 ΧΥΤΑ Λειτουργούντες :71 Μονάδες Επεξεργασίας : 4 (Λιόσια, Χανιά,Ηράκλειο, Κεφαλονιά) Ικανός αριθμός ΣΜΑ 4
Υποχρεώσεις και Επίτευξη Στόχων σύμφωνα με την κοινοτική και εθνική νομοθεσία για τα ΑΣΑ : Παύση λειτουργίας των ΧΑΔΑ και Περιβαλλοντική Αποκατάσταση. Τα ΑΣΑ που οδηγούνται για υγειονομική ταφή πρέπει προηγουμένως να έχουν υποστεί επεξεργασία (άρθρο 7 της ΚΥΑ 29407/3508/2003). Εκτροπή ΒΑΑ( Βιοαποικοδομίσημο κλάσμα των Αστικών Αποβλήτων) από την υγειονομική ταφή (άρθρο 4 της ΚΥΑ 29407/3508/2003).: 2010 : έπρεπε να εκτραπούν 1.120.000,00 τον ΒΑΑ (επίτευξη κατά 85%), 2013 : πρέπει να εκτραπούν 1.931.000,00 τον ΒΑΑ και 2020 : πρέπει να εκτραπούν 2.728.000 τον. ΒΑΑ. Πρέπει επίσης να προωθηθεί η ανακύκλωση υψηλής ποιότητας με χωριστή συλλογή αποβλήτων όπου αυτό είναι τεχνικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά εφικτό έτσι ώστε έως το 2015 η χωριστή συλλογή να έχει καθοριστεί τουλάχιστον για : χαρτί, μέταλλο, πλαστικό και γυαλί. Έως το 2020 θα πρέπει να αυξηθεί κατ ελάχιστον στο 50% κατά βάρος, η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση αποβλήτων, για χαρτί, μέταλλο, πλαστικό και γυαλί από τα νοικοκυριά και ενδεχομένως άλλης προέλευσης, στο βαθμό που τα απόβλητα αυτά είναι παρόμοια με τα απόβλητα των νοικοκυριών. Έως το 2020 θα πρέπει να αυξηθεί κατ ελάχιστον στο 70% κατά βάρος η προετοιμασία για την επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και η ανάκτηση άλλων υλικών, (συμπεριλαμβανομένων των εργασιών επίχωσης (backfilling) όπου γίνεται χρήση αποβλήτων για την υποκατάσταση άλλων υλικών), των μη επικίνδυνων αποβλήτων ΑΕΚΚ, εξαιρουμένων των υλικών που απαντώνται στη φύση και τα οποία ορίζονται στην κατηγορία 17 05 04 του καταλόγου αποβλήτων. Έως το 2015, το ποσοστό χωριστής συλλογής των βιολογικών αποβλήτων πρέπει να ανέλθει, κατ ελάχιστον, στο 5% του συνολικού βάρους των βιολογικών αποβλήτων και Έως το 2020, το ανωτέρω ποσοστό χωριστής συλλογής πρέπει να ανέλθει, κατ ελάχιστον, στο 10% του συνολικού βάρους των βιολογικών αποβλήτων. Τέλος Ταφής: Από 1 Ιανουαρίου 2014 η διάθεση σε ΧΥΤΑ των παρακάτω αποβλήτων με κωδικούς ΕΚΑ: 20 01 08, 20 02 01, 20 02 02, 20 03 01, 20 03 02, 20 03 07 17 01, 17 02, 17 03 02, 17 05 04, 17 05 06, 17 09 04, χωρίς να έχουν προηγηθεί εργασίες επεξεργασίας (D13, R3, R4, R5, R12) επιβαρύνονται, με ειδικό τέλος ταφής ανά τόνο αποβλήτων που διατίθεται. Το ειδικό τέλος ταφής ορίζεται, για το 2014, σε 35 ανά τόνο διατιθέμενων αποβλήτων και αυξάνεται ετησίως κατά 5 ανά τόνο έως του ποσού των 60 ανά τόνο. 2. Υπόθεση ΔΕΚ - ΧΑΔΑ ΔΕΚ: Υπόθεση C-502/03: εκδόθηκε η 1 η Καταδικαστική Απόφαση ΔΕΚ στις 6-10-2005. Υλοποιείται επείγον πρόγραμμα παύσης λειτουργίας και αποκατάστασης των ΧΑΔΑ. Κάθε τρίμηνο διαβιβάζεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενημέρωση της πορείας υλοποίησης του προγράμματος. 4. Προβλήματα στην Διαχείριση των ΑΣΑ Η διαχείριση των ΑΣΑ είναι προβληματική για τους παρακάτω λόγους: Υπάρχουν Περιφέρειες με εγκεκριμένους ΠΕΣΔΑ και παντελή έλλειψη υποδομών τελικής διάθεσης των ΑΣΑ ( ΧΥΤΑ) π.χ. Περιφέρεια Πελοποννήσου. 5
Υπάρχουν Περιφέρειες με εγκεκριμένους ΠΕΣΔΑ και μερική έλλειψη υποδομών τελικής διάθεσης των ΑΣΑ ( ΧΥΤΑ) πχ ΑΜΘ, Στερεά Ελλάδα, Νότιο Αιγαίο κλπ. Δεν υπάρχουν υποδομές επεξεργασίας των ΑΣΑ σε όλες τις Περιφέρειες και δεν μπορούν να υλοποιηθούν οι δεσμευτικοί στόχοι για την εκτροπή του ΒΑΑ ( Βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των Αστικών Αποβλήτων). Οι ΦΟΔΣΑ υπολειτουργούν και με τις τροποποιήσεις του «Καλλικράτη» και του Ν. 4071, ενώ έχουν εκδοθεί τα ΦΕΚ σύστασής των, δεν έχουν συγκροτηθεί και δεν έχουν αναλάβει τις υποχρεώσεις τους. Γ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΑΙ ΛΟΙΠΑ) 1. Υπάρχουσα κατάσταση Συνολική παραγωγή βιομηχανικών μη επικίνδυνων αποβλήτων (Β.Μ.Ε.Α.) για το έτος 2010: 20.773.000 t (με βάση κυρίως τις «Ετήσιες εκθέσεις παραγωγών αποβλήτων»). Περιλαμβάνονται κυρίως: απόβλητα από εξορυκτικές δραστηριότητες, από την πρωτογενή παραγωγή αλουμινίου, χάλυβα και σιδηρονικελίου, από την παραγωγή λιπασμάτων και την παραγωγή ενέργειας. Διαχείριση Β.Μ.Ε.Α.: από τις εκθέσεις για το 2010 προκύπτει ότι από τα παραγόμενα εν λόγω απόβλητα οδηγείται προς εργασίες ανάκτησης ποσοστό μόνο 8% περίπου. Τα υπόλοιπα διατίθενται σε ΧΥΤ αστικών αποβλήτων (παράνομα) εντός της χώρας ή αποθηκεύονται (παράνομα) σε χώρους των παραγωγών τους, εν αναμονή άλλης εργασίας διαχείρισης ή αναμιγνύονται με άλλου είδους απόβλητα π.χ μπάζα. 2. Προβλήματα στην Διαχείριση των Β.Μ.Ε.Α Μείζον ζήτημα και στην περίπτωση των Β.Μ.Ε.Α. είναι η έλλειψη υποδομών διαχείρισης και ιδίως τελικής διάθεσης υγειονομικής ταφής (ΧΥΤΒΑ). Οι υποδομές και η υλοποίησή τους, σύμφωνα με τον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης (μη επικίνδυνων) στερεών αποβλήτων (ΚΥΑ 50910/2727/2003), για την τελική διάθεση των εν λόγω αποβλήτων, αποτελεί ευθύνη του παραγωγού ή του τελικού κατόχου αυτών. Δ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ 1. Υπάρχουσα κατάσταση Συνολική παραγωγή Ε.Α. για το έτος 2010: 227.000 t (με βάση κυρίως τις «Ετήσιες εκθέσεις παραγωγών αποβλήτων») συμπεριλαμβανομένων και των Επικίνδυνων Αποβλήτων από Υγειονομικές Μονάδες (17.000,00 τον). Περιλαμβάνονται κυρίως: απόβλητα ελαίων και υγρών καυσίμων, απόβλητα από τη μεταλλουργία και χύτευση μετάλλων, από μονάδες επεξεργασίας υγρών βιομηχανικών αποβλήτων και από τη διύλιση πετρελαίου, άχρηστες μπαταρίεςσυσσωρευτές και ηλεκτρικός-ηλεκτρονικός εξοπλισμός, απόβλητα από τον τομέα της υγείας και της παραγωγής ενέργειας, χρωμάτων, λιπασμάτων, φαρμάκων. Διαχείριση Ε.Α.: από τις εκθέσεις για το 2010 προκύπτει ότι από τα παραγόμενα Ε.Α. οδηγούνται προς: 6
εργασίες ανάκτησης, σε ποσοστό 44% περ., εντός και εκτός της χώρας (εντός της χώρας οδηγούνται κυρίως σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας ρευμάτων αποβλήτων εναλλακτικής διαχείρισης και παραγωγής δευτερογενών καυσίμων), εργασίες διάθεσης, σε ποσοστό 31% περίπου, εντός και εκτός της χώρας, αποθήκευση εντός της χώρας, εν αναμονή άλλης εργασίας διαχείρισης, το υπόλοιπο 25% περίπου. Επίσης, οι εξαγωγές Ε.Α. ανήλθαν σε 39.000 t και οι εισαγωγές σε 11.600 t (για το 2010). 2. Προβλήματα στην Διαχείριση των Ε.Α Μείζον ζήτημα είναι η έλλειψη υποδομών τελικής διάθεσης υγειονομικής ταφής των Ε.Α. (ΧΥΤΕΑ). Υπάρχουν σε λειτουργία μόνο - 2 ΧΥΤΕΑ της ΔΕΗ, - 1 ΧΥΤΕΑ του «Αλουμίνιον της Ελλάδος» και - 1 χώρος ταφής ρυπασμένων εδαφών στο Τεχνολογικό Πάρκο Λαυρίου. Έχει καταστεί σαφές από το Υπουργείο (και μέσω του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων) ότι η υλοποίηση των υποδομών αυτών θα γίνει από τους παραγωγούς Ε.Α. (εφαρμόζοντας την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει»). Δεν μπορεί να εκτιμηθεί ο όγκος των αποθηκευμένων και αποθηκευόμενων διαχρονικά ΕΑ που βρίσκονται διάσπαρτα στη χώρα, σε χώρους υφιστάμενων παραγωγών, σε χώρους εγκαταλειμμένων δραστηριοτήτων ή και αλλού. 3. Υπόθεση ΔΕΚ Στις 10-9-2009 εκδόθηκε η καταδικαστική απόφαση του ΔΕΚ για την πλημμελή διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων στη Χώρα μας και κυρίως κατά του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης. Τα κύρια σημεία του κατηγορητηρίου είναι : 1. Ο Εθνικός μας σχεδιασμός δεν έχει σαφή κριτήρια χωροθέτησης των έργων διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων και δεν πληροί τα κριτήρια της Οδηγίας 2006 / 12 (αντικατέστησε την Οδηγία 75 / 442 / ΕΟΚ). 2. Δεν αποτυπώνεται το πλήρες το πλήρες δίκτυο διαχείρισης των επικίνδυνων αποβλήτων (παραγωγή συλλογή- μεταφορά αποθήκευση εργασίες ανάκτησης και ασφαλής τελική διάθεση) 3. Δεν έχουμε ολοκληρωμένη και συνεχή απογραφή των επικίνδυνων αποβλήτων. 4. Δεν υπάρχουν επαρκείς υποδομές στη Χώρα για την ασφαλή τελική διάθεση των επικίνδυνων αποβλήτων. 5. Η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων στην Ελλάδα γίνεται κυρίως με τη μέθοδο της «Προσωρινής Αποθήκευσης» η οποία στην πράξη καθίσταται μόνιμη. 6. Για τα αποθηκευμένα ιστορικά επικίνδυνα απόβλητα δεν έχουν ληφθεί μέτρα. Στις 23-2-2010 εστάλη 2ετές πρόγραμμα μέτρων συμμόρφωσης με την απόφαση του ΔΕΚ. Περιελάμβανε: εκπόνηση μελετών, θεσμικές αλλαγές και ενέργειες σχετικά με το δίκτυο υποδομών (βλ. παρακάτω παράγραφο). Η τελευταία ενημέρωση της Ε.Ε. από το ΥΠΕΚΑ έγινε το τέλος Ιουνίου 2012. 4. Ιστορικό πρόσφατων σχετικών εξελίξεων 5.1. Διαδικασία εκπόνησης νέου ΕΣΔΕΑ: 7
Ανατέθηκε από το ΥΠΕΚΑ και υλοποιήθηκε «Μελέτη για τον προσδιορισμό κατάλληλων περιοχών για εγκαταστάσεις επεξεργασίας και τελικής διάθεσης Ε.Α.» (ολοκληρώθηκε μέσα στο 2011) Έκδοθηκε Εγκύκλιος ΥΠΕΚΑ αρ.18/2011 για τον καθορισμό κριτηρίων χωροθέτησης εγκαταστάσεων διάθεσης Ε.Α. 5.2. Σχετικά με τη δημιουργία υποδομών διάθεσης Ε.Α.: Δημοσιεύτηκε πρόσκληση εκδήλωσης σχετικού ενδιαφέροντος (23-6-2010) από τον Γ.Γ. ΥΠΕΚΑ. Υπήρξε ανταπόκριση με την υποβολή 10 προτάσεων από ενδιαφερόμενους επενδυτές. Εστάλη επιστολή 6-2-2012 του Γ.Γ. ΥΠΕΚΑ προς ανωτέρω ενδιαφερόμενους, προκειμένου να υποβληθούν από αυτούς οι σχετικές με τις προτάσεις τους ΜΠΕ. Δεν υπήρξε ανταπόκριση (μέχρι τέλος Ιουνίου 2012). Εστάλη εκ νέου επιστολή την 7-9-2012. Πρόσφατα Οκτώβρης του 2012 κλήθηκαν οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές από την Γενική Γραμματέα για να επιβεβαιώσουν το επενδυτικό τους ενδιαφέρον μετά την οικονομικοί κρίση που βιώνουμε όλοι μας. Διαπιστώθηκε ότι υπάρχει ακόμα επενδυτικό ενδιαφέρον και ενθαρρύναμε τους επενδυτές να προχωρήσουν στην υλοποίηση των σχεδίων τους καταθέτοντας μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων κλπ. 5.3. Έκδοση ΕΕΣΔΕΑΥΜ: Σύμφωνα με την ΚΥΑ 146163/2012 (για τη διαχείριση Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων), εγκρίθηκε και αναρτήθηκε στο Διαδίκτυο, με την οικ.33312/4110/3-7-2012 Απόφαση του Γεν. Δ/ντή Περιβάλλοντος, το Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΕΕΣΔΕΑΥΜ). Ε. ΕΚΠΟΝΟΥΜΕΝΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων Κατάρτιση οδηγού για την εφαρμογή της διαλογής στην πηγή των βιοαποβλήτων, επεξεργασία του θεσμικού πλαισίου και τυποποίηση ελεγκτικών διαδικασιών. Εκπόνηση Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων Απογραφή και σύνταξη καταλόγων συσκευών που περιέχουν PCBs Σχεδιασμός διάθεσης απολύμανσης. Καταγραφή και πρώτη αξιολόγηση επικινδυνότητας ρυπασμένων χώρων από βιομηχανικά επικίνδυνα απόβλητα στην Περιφέρεια Αττικής και στους παρακάτω Νομούς της Ελλάδας: Θεσσαλονίκης, Βοιωτίας, Εύβοιας, Κοζάνης, Αχαΐας, Ηρακλείου, Μαγνησίας, Καβάλας και Χαλκιδικής. ΣΤ. ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΤ.1. Απαραίτητες Νομοθετικές Ρυθμίσεις που απορρέουν από το Νόμο 4042 / 2012 Διορθώσεις Ν. 4042 / 2012 κυρίως τυπογραφικά λάθη. Έκδοση Κανονιστικών πράξεων Οι κανονιστικές πράξεις που προβλέπονται να εκδοθούν κατ εξουσιοδότηση του νόμου αναφέρονται στα άρθρα 38, 45 και 57. 1. ΚΥΑ διαχείρισης των Αστικών Αποβλήτων και βιοαποβλήτων με παραρτήματα. 8
Παράρτημα Ι: Κατάλογος Αστικών Αποβλήτων και προσομοιαζόντων που θα υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής της. Παράρτημα ΙΙ: Τεχνικές Προδιαγραφές διαχείρισης Οδηγός Διαχείρισης Αστικών Αποβλήτων. Οδηγός Διαχείρισης Βιοαποβλήτων 2. ΚΥΑ διαχείρισης Μη Επικίνδυνων Αποβλήτων ( βιομηχανικών και λοιπών δραστηριοτήτων). Παράρτημα Ι: Κατάλογος Αποβλήτων που θα υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής της. Παράρτημα ΙΙ: Τεχνικές Προδιαγραφές Διαχείρισης Μη Επικίνδυνων Αποβλήτων Οδηγός Διαχείρισης Μη Επικίνδυνων Αποβλήτων. 3. ΚΥΑ Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων που θα καταργεί την ΚΥΑ 13588 / 2006 και την ΚΥΑ 24944 / 2006. Παράρτημα Ι: Κατάλογος Αποβλήτων που θα υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής της. Παράρτημα ΙΙ: Τεχνικές Προδιαγραφές. Οδηγός Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων. 4. Η ΚΥΑ που προβλέπεται για τα ΑΥΜ έχει ήδη εκδοθεί. 5. ΚΥΑ Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων Προετοιμασία Αποβλήτων για Επαναχρησιμοποίηση. Δεν μπορεί να εκδοθεί άμεσα, διότι πρέπει να ολοκληρωθεί η σχετική μελέτη που θα ανατεθεί από το ΕΠΠΕΡΑΑ μέχρι τέλος Φεβρουαρίου.. 6. Η ΚΥΑ που προβλέπεται για τον επιμερισμό του Ευρωπαϊκού προστίμου για τους ΧΑΔΑ. Θα πρέπει να εκδοθεί όταν επιβληθεί το πρόστιμο από το ΔΕΚ. 7. Η ΚΥΑ για την ηλεκτρονική καταχώριση των αποβλήτων έπρεπε να έχει εκδοθεί. 8. Η ΚΥΑ που προτείνεται στην παρ. 6 που προστέθηκε με το άρθρο 17 του Ν. 4071 / 2012 για τις Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) κρίνεται σκόπιμο να εκδοθεί μετά την ολοκλήρωση της μελέτης του ΕΣΔΑ που εκκρεμεί. 9.Οι ΚΥΑ για την διευθέτηση της διαχείρισης των ΑΣΑ όπου δεν υπάρχουν ΧΥΤΑ, προκειμένου να κλείσουν οι ΧΑΔΑ της περιοχής εκδίδονται κατά περίπτωση. ΑΛΛΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ 1. Μείζον ζήτημα για την υλοποίηση υποδομών διαχείρισης αποβλήτων αποτελούν οι οριοθετήσεις NATURA και ΖΟΕ και θα πρέπει να ρυθμιστεί με αναγκαίες τροποποιήσεις των αντίστοιχων νομοθετημάτων. 2. Πρέπει να διευκολυνθούν οι ΦΟΔΣΑ με νομοθετική ρύθμιση για τη σύσταση και λειτουργία τους και να έχουν τη δυνατότητα διαχείρισης εκτός των ΑΣΑ και άλλων αποβλήτων (προβλέπεται στον Ν. 4042 / 2012 η εκπόνηση των ΠΕΣΔΑ για όλα τα απόβλητα της Περιφέρειας). 3. Άμεση τροποποίηση της ΚΥΑ 36259/1757/Ε103 ΦΕΚ 1312 / Β / 2010 «Μέτρα, όροι και πρόγραμμα για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ» ΣΤ. 2. Επιτάχυνση υλοποίησης των μελετών που πρέπει να εκπονηθούν Πρέπει να γίνει προσπάθεια και να επιταχυνθεί η υλοποίηση των μελετών που αναφέρονται στην παράγραφο Ε και ιδιαίτερα : Η Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων. 9
Η προετοιμασία για την προκήρυξη και η εκπόνηση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων. ΣΤ.3. Για την Διαχείριση των ΑΣΑ 1. Εντατικοποίηση του Προγράμματος Παύσης λειτουργίας και αποκατάστασης των ΧΑΔΑ για να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία την καταδικαστική απόφαση του ΔΕΚ και να μην επιδικαστεί πρόστιμο στη χώρα. Εδώ θεωρούμε πολύ χρήσιμη τη συμβολή των ΦΟΔΣΑ ώστε να αντιστοιχίσουμε ΧΑΔΑ με υφιστάμενους ΧΥΤΑ που μπορούν να τους εξυπηρετήσουν. 2. Μετά την αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων να αναθεωρηθούν όλοι οι ΠΕΣΔΑ σύμφωνα με το Ν. 4042 / 2012 με επισπεύδοντες τους νέους ΦΟΔΣΑ. 3. Να προγραμματιστούν και να υλοποιηθούν έργα επεξεργασίας των ΑΣΑ ώστε να μπορέσουμε να καλύψουμε τις υποχρεώσεις και τους στόχους μας. 4. Στις Περιφέρειες που έχουν έλλειψη των βασικών υποδομών θα πρέπει να επιταχυνθούν οι διαδικασίες ωρίμανσης και υλοποίησης των έργων. ΣΤ.4. Για τη διαχείριση των ΒΜΕΑ 1. Να δημιουργηθούν υποδομές επεξεργασίας και τελικής διάθεσης των ΒΜΕΑ από τους παραγωγούς και κατόχους ή από ομάδες παραγωγών εξασκώντας την απαραίτητη πίεση μέσω της περιβαλλοντικής αδειοδότησης των παραγωγικών τους μονάδων. 2. Επειδή από τον Ν. 4042 / 2012 οι ΦΟΔΣΑ : Εκπονούν τους ΠΕΣΔΑ που πλέον αναφέρονται σε όλα τα παραγόμενα απόβλητα στην οικεία Περιφέρεια και Μπορούν να υλοποιούν έργα διαχείρισης και άλλων αποβλήτων εκτός ΑΣΑ θα πρέπει να γίνει συνεννόηση με το Δίκτυο των ΦΟΔΣΑ κεντρικά και να αναλάβουν την υποχρέωση υλοποίησης των απαραίτητων υποδομών τελικής διάθεσης (ΧΥΤΑ) των ΒΜΕΑ υλοποιώντας νέες υποδομές ή επεκτείνοντας τις υφιστάμενες και αφού βρεθεί κατάλληλος τρόπος χρηματοδότησης. 3. Με την Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων να γίνουν οι απαραίτητες προτάσεις εντοπισμού των κατάλληλων θέσεων για την δημιουργία των υποδομών και να επιβληθεί η υλοποίησή τους είτε από τους παραγωγούς είτε από τους ΦΟΔΣΑ. 4. Μετά την εκπόνηση και έγκριση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων να επιβληθεί η εφαρμογή του στους παραγωγούς προϊόντων. ΣΤ.5. Για τη Διαχείριση των ΕΑ 1. Να επιταχυνθεί η υλοποίηση της μελέτης (βρίσκεται στο στάδιο της ανάθεσης) «Απογραφή και σύνταξη καταλόγων συσκευών που περιέχουν PCBs Σχεδιασμός διάθεσης απολύμανσης» γιατί η απομάκρυνση και η καταστροφή των PCBs έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί στις 31 / 12 / 2010 και είναι πολύ πιθανόν να ξεκινήσει από την ΕΕ σχετική καταγγελία. 2. Να επιταχυνθεί η υλοποίηση της μελέτης «Καταγραφή και πρώτη αξιολόγηση επικινδυνότητας ρυπασμένων χώρων από βιομηχανικά επικίνδυνα απόβλητα στην Περιφέρεια Αττικής και στους παρακάτω Νομούς της Ελλάδας: Θεσσαλονίκης, Βοιωτίας, Εύβοιας, Κοζάνης, Αχαΐας, Ηρακλείου, Μαγνησίας, Καβάλας και Χαλκιδικής» (βρίσκεται στο στάδιο της ανάθεσης). 10
3. Μετά την υλοποίηση του έργου «Προκαταρκτικές μελέτες σκοπιμότητας, βιωσιμότητας, κόστους ωφέλειας για την κατασκευή δύο νέων μονάδων αποτέφρωσης Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων (ΑΥΜ) και μιας μονάδας διαχείρισης της παραγόμενης τέφρας» και της έγκρισης του ΕΣΔΕΑΥΜ να γίνει πρόσκληση από το ΕΠΠΕΡΑΑ προς τους τελικούς δικαιούχους (αναφέρονται στον ΕΣΔΕΑΥΜ) για την ωρίμανση των έργων και την υλοποίησή τους αφού έχει ήδη προβλεφθεί δαπάνη 20.000.000,00 στο ΕΠΠΕΡΑΑ. 4. Θα πρέπει άμεσα να γίνουν προσπάθειες για την υλοποίηση υποδομών επεξεργασίας και διάθεσης ΕΑ στη Χώρα από υποψήφιους επενδυτές (είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον παλαιότερα και απογοητεύτηκαν από την χρονοβόρα διαδικασία έγκρισης περιβαλλοντικών όρων). Ο Προϊστάμενος ΤΔΣΑ / ΥΠΕΚΑ Ι. ΜΑΧΑΙΡΑΣ 11