ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Μ.Ε.ΠΡΟΟ ΟΣ ΕΣΠΕΡΙ ΩΝ 104, ΚΑΛΛΙΘΕΑ & ΑΙΓΑΙΟΥ 109, ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ ΤΗΛ. 210 9514517 ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ, Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 04 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012 Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΛΥΣΙΟΥ, ΥΠΕΡ ΜΑΝΤΙΘΕΟΥ 10-12 10 Ἐγὼ γὰρ πρῶτον μὲν οὐσίας μοι οὐ πολλῆς καταλειφθείσης διὰ τὰς συμφορὰς καὶ τὰς τοῦ πατρὸς καὶ τὰς τῆς πόλεως, δύο μὲν ἀδελφὰς ἐξέδωκα ἐπιδοὺς τριάκοντα μνᾶς ἑκατέρᾳ, πρὸς τὸν ἀδελφὸν δ οὕτως ἐνειμάμην ὥστ ἐκεῖνον πλέον ὁμολογεῖν ἔχειν ἐμοῦ τῶν πατρῴων, καὶ πρὸς τοὺς ἄλλους ἅπαντας οὕτως βεβίωκα ὥστε μηδεπώποτέ μοι μηδὲ πρὸς ἕνα μηδὲν ἔγκλημα γενέσθαι. 11 καὶ τὰ μὲν ἴδια οὕτως διῴκηκα περὶ δὲ τῶν κοινῶν μοι μέγιστον ἡγοῦμαι τεκμήριον εἶναι τῆς ἐμῆς ἐπιεικείας, ὅτι τῶν νεωτέρων ὅσοι περὶ κύβους ἢ πότους ἢ [περὶ] τὰς τοιαύτας ἀκολασίας τυγχάνουσι τὰς διατριβὰς ποιούμενοι, πάντας αὐτοὺς ὁρᾶτε μοι διαφόρους ὄντας, καὶ πλεῖστα τούτους περὶ ἐμοῦ λογοποιοῦντας καὶ ψευδομένους. καίτοι δῆλον ὅτι, εἰ τῶν αὐτῶν ἐπεθυμοῦμεν, οὐκ ἂν τοιαύτην γνώμην εἶχον περὶ ἐμοῦ. 12 ἔτι δ, ὦ βουλή, οὐδεὶς ἂν ἀποδεῖξαι περὶ ἐμοῦ δύναιτο οὔτε δίκην αἰσχρὰν οὔτε γραφὴν οὔτε εἰσαγγελίαν γεγενημένην καίτοι ἑτέρους ρτε πολλάκις εἰς τοιούτους ἀγῶνας καθεστηκότας. πρὸς τοίνυν τὰς στρατείας καὶ τοὺς κινδύνους τοὺς πρὸς τοὺς πολεμίους σκέψασθε οἷον ἐμαυτὸν παρέχω τῇ πόλει. Από το κείμενο που σας δίνετε να μεταφράσετε το ακόλουθο απόσπασμα: «περὶ δὲ τῶν κοινῶν μοι ἀγῶνας καθεστηκότας». (Μονάδες 10)
Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Στους δικανικούς λόγους οι πράξεις ἐκ τοῦ βίου είναι κοινοί τόποι τόσο για το ήθος του λέγοντος όσο και για το ήθος του αντιπάλου. Με βάση τις παραγράφους 10-11 να εντοπίσετε τα σημεία του κειμένου που επιβεβαιώνουν την άποψη αυτή και να τα αναλύσετε. (Μονάδες 15) 2. α) «οὔτε δίκην αἰσχρὰν οὔτε γραφὴν οὔτε εἰσαγγελίαν γεγενημένην»: Να εξηγήσετε τη σημασία της υπενθύμισης αυτής προς τους δικαστές εκ μέρους του Μαντιθέου. (Μονάδες 10) β) «πρὸς τοίνυν τὰς στρατείας καὶ τοὺς κινδύνους τοὺς πρὸς τοὺς πολεμίους σκέψασθε οἷον ἐμαυτὸν παρέχω τῇ πόλει». Ποιο ρόλο εξυπηρετεί η φράση στη δομή του κειμένου; 3. Αφού αναφέρετε ονομαστικά όλα τα μέρη ενός ρητορικού λόγου, να εξηγήσετε ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην πρόθεσιν και την διήγησιν. (Μονάδες 10) 4. α) Να γράψετε μια ετυμολογικά συγγενή λέξη από το αρχαίο κείμενο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: κάτοπτρο, ομόλογος, γινόμενο, τύχη, δήλωση, καθεστώς. β) Να γράψετε δύο παράγωγα στα νεοελληνικά των παρακάτω λέξεων, χρησιμοποιώντας τις εξής παραγωγικές καταλήξεις ος, -η, -μα, -ης.: καταλειφθείσης, ἐξέδωκα, ἐνειμάμην, εἶχον, δύναιτο. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!
Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ, Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 04 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΛΥΣΙΟΥ, ΥΠΕΡ ΜΑΝΤΙΘΕΟΥ 10-12 Όσον αφορά, στη δημόσια συμπεριφορά μου, νομίζω ότι το πιο σπουδαίο τεκμήριο της κοσμιότητάς μου είναι το ότι όσοι από τους νεότερους τυχαίνει να χάνουν τον καιρό τους στα ζάρια, στα ποτά και σε τέτοιου είδους ακολασίες, θα δείτε ότι όλοι αυτοί είναι εχθροί μου και ότι διαδίδουν πάρα πολλές συκοφαντίες και ψέματα για μένα. Και βέβαια είναι φανερό ότι, αν επιθυμούσαμε τα ίδια, δεν θα είχαν τέτοια γνώμη για μένα. Επίσης, κύριοι βουλευτές, κανείς δεν μπορεί να αποδείξει για μένα ούτε ότι έχει γίνει εναντίον μου κάποια επονείδιστη ιδιωτική δίκη, ούτε έγγραφη καταγγελία ούτε μήνυση για δημόσιο αδίκημα. Κι όμως βλέπετε ότι άλλοι πολλές φορές έχουν εμπλακεί σε τέτοιου είδους δικαστικούς αγώνες. Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Οι πράξεις ἐκ τοῦ βίου είναι κοινοί τόποι τόσο για το ήθος του λέγοντος όσο και για το ήθος του αντιπάλου γεγονός που αποδεικνύεται στις παραγράφους 10-11. Ο Μαντίθεος έχοντας κλείσει τον 1 ο άξονα του λόγου (την αναίρεση συγκεκριμένα του κατηγορητηρίου) ανοίγει τον 2 ο (την αναφορά στη ζωή και το ήθος του ευρύτερα). Πρόκειται για την κυρίως δοκιμασία, όπου ο Μαντίθεος εκθέτει τα επιχειρήματά του με σκοπό να αποδείξει πώς είναι τίμιος αδελφός, ενάρετος άνθρωπος, χρηστός πολίτης και γενναίος στρατιώτης. Εξάλλου είναι γνωστό πως η δοκιμασία ως εξέταση περιλάμβανε διεξοδικό έλεγχο της ιδιωτικής και της δημόσιας ζωής του δοκιμαζόμενου. Στο συγκεκριμένο έργο δεν είναι τυχαίο που ο Λυσίας επιλέγει να συνδέσει την διήγηση με την πίστη αφού
οι αναφορές στη στάση και συμπεριφορά του Μαντιθέου τόσο στην προσωπική-οικογενειακή ζωή όσο και στην δημόσια αποτελούν τα κατεξοχήν αποδεικτικά στοιχεία της υποδειγματικής συμπεριφοράς του. Ο Λυσίας δεξιοτέχνης της ηθοποιίας στηρίζει ολόκληρη την υπεράσπιση σ αυτή αναδεικνύοντας σε κάθε παράγραφο το ήθος του λέγοντος και μειώνοντας το ήθος του αντιπάλου. Στη παράγραφο 10 αναδεικνύει την άψογη στάση του απέναντι στα αδέλφια και στους φίλους του μέσα από την επιχειρηματολογία του (βλ.σχόλια,σχ.εγχειρ.σελ.97-98) η οποία συμπληρώνεται με τη χρήση βασικών σχημάτων λόγου (βλ. σχόλια, φροντ.εγχειρ.σελ.25). Στη παράγραφο 11 αναφέρεται στη συμπεριφορά του στη δημόσια ζωή στηριζόμενος σε ένα εύστοχο ψυχολογικό επιχείρημα, στο οποίο διακρίνει τη διαφορά του ήθους του από τους άλλους νέους, απαριθμώντας τις κακές συνήθειες και ασχολίες εκείνων σε σχέση με το άμεμπτο ήθος που τον χαρακτηρίζει (βλ.σχόλια, σχ.εγχειρ.σελ 98, «ὅσοι περὶ κύβους», «λογοποιοῦντας καὶ ψευδομένους», «εἰ τῶν αὐτῶν ἐπεθυμοῦμεν, οὐκ ἂν τοιαύτην γνώμην εἶχον περὶ ἐμοῦ»). Η επιχειρηματολογία του συμπληρώνεται με τη χρήση βασικών σχημάτων λόγου (βλ. σχόλια, φροντ.εγχειρ.σελ.25). 2.α) Ο Μαντίθεος χρησιμοποιεί ένα ισχυρό ηθικό επιχείρημα, θυμίζοντας στους βουλευτές τη κακή συνήθεια πολλών Αθηναίων να συμμετέχουν σε δικαστικούς αγώνες. Επειδή οι Αθηναίοι ήταν φιλόδικοι επαινούσαν όποιον δεν πήγαινε στο δικαστήριο ούτε ως κατήγορος ούτε ως κατηγορούμενος. Βλ.σχόλια, σχ.εγχειρ. σελ 98 «οὐδεὶς γεγενημένην» και βλ.σχόλια φροντ.εγχειρ. σελ 25 παρ.12). Βλ.σχόλια, σχ.εγχειρ. σελ.98 δίκην, γραφήν, σελ.99 εισαγγελίαν). 2.β) Η τελευταία περίοδος της 12 χρησιμεύει ως επιλογική για τα προηγούμενα και προλογική για τα επόμενα. Ο Μαντίθεος μέχρι στιγμής έχει μιλήσει για την ιδιωτική και τη δημόσια ζωή του, αναδεικνύοντας το
άμεμπτο ήθος του (ενάρετος άνθρωπος, χρηστός πολίτης) και στη συνέχεια προετοιμάζει το ακροατήριο για όσα θα ακολουθήσουν και αφορούν τη στρατιωτική του ζωή (συμμετοχή σε στρατιωτικές δραστηριότητες της Αθήνας). 3.Βλ.εισαγωγή σχ.βιβλ. σελ 18-20 για τα μέρη του ρητορικού λόγου :προοίμιον, διήγησις, πίστις, επίλογος. Συγκεκριμένα για τη διαφορά ανάμεσα στην πρόθεσιν και την διήγησιν βλ.εισαγωγή σχ.βιβλ. σελ. 18-19. 4.α) Κάτοπτρο :ὁρᾶτε ομόλογος :ὁμολογεῖν γινόμενο: γενέσθαι τύχη; τυγχάνουσι δήλωση: δῆλον καθεστώς: καθεστηκότας 4.β) καταλειφθείσης: διάλειμμα, αδιάλειπτος ἐξέδωκα: δόση, δότης ἐνειμάμην: νομός, απονομή εἶχον: σχήμα, ηνίοχος δύναιτο: δύναμη, δυναμικός