ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Η επίδραση ενός προπονητικού προγράμματος παραγωγής γαλακτικού οξέος στη συγκέντρωση του γαλακτικού οξέος στο αίμα σε κολυμβητές και κολυμβήτριες Διπλωματική εργασία του φοιτητή Σωτήριου Παναγάκη Επιβλέπων: Δημήτριος Λούπος ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2015

2015 Σωτήριος Ι. Παναγάκης Απαγορεύεται η με οποιονδήποτε τρόπο, ολική ή μερική αντιγραφή του παρόντος χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του συγγραφέα

Ευχαριστίες Αρχικά θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον καθηγητή μου κ. Λούπο Δημήτρη, καθηγητή της ειδικότητας κολύμβησης για την βοήθεια που με επιμονή και υπομονή μου προσέφερε για την εκπόνηση της παρούσας εργασίας. Επίσης θα ήθελα ευχαριστήσω τον καθηγητή Βιοχημείας της Άσκησης κ. Βασίλη Μούγιο που τα τελευταία χρόνια με περίσσιο ζήλο με τροφοδοτεί με γνώσεις στο κομμάτι της Βιοχημείας. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον Νικολαΐδη Στέφανο πτυχιούχο του τμήματος καθώς ανέλαβε το οργανωτικό κομμάτι της έρευνας και για την βοήθεια και στηριξή του στο εργαστήριο. Στη συνέχεια θα ήθελα να ευχαριστήσω όλα τα μέλη της ερευνητικής ομάδας Βιοχημείας της Άσκησης για τη βοήθεια που μου προσέφεραν καθώς και τους αθλητές που έλαβαν μέρος στην έρευνα. Ένα μεγάλο ευχαριστώ οφείλω και σε όλους όσους βρίσκονταν δίπλα μου αυτά τα χρόνια στην Θεσσαλονίκη. Τέλος δεν θα μπορούσα να μην ευχαριστήσω την οικογένεια μου που στηρίζει πάντα τις επιλογές μου.

Περίληψη Σκοπός της παρούσας εργασίας ήταν να εξετάσει και να συγκρίνει την επίδραση ενός σετ παραγωγής γαλακτικού οξέος 8x25 στη συγκέντρωση γαλακτικού οξέος σε άντρες και γυναίκες. Επιπλέον, εξετάστηκε σε ποιο χρονικό σημείο το δείγμα εμφάνιζε πιο συχνά την μέγιστη συγκέντρωση γαλακτικού οξέος στο αίμα. Τέλος υπήρξε διερεύνηση σχέσεων μεταξύ των συγκεντρώσεων γαλακτικού οξέος, μέσης κολυμβητικής ταχύτητας και ρυθμού χεριάς. Εικοσιτρείς ενήλικες κολυμβητές (δώδεκα κολυμβητές και έντεκα κολυμβήτριες) εκτέλεσαν 8x25m στο ελεύθερο κολύμπι με μέγιστη ένταση ξεκινώντας την προσπάθειά τους κάθε 2 min. Κάθε αθλητής πραγματοποίησε το σετ τέσσερις φορές στο διάστημα τεσσάρων εβδομάδων. Δείγματα τριχοειδικού αίματος λήφθηκαν στην κατάσταση ηρεμίας και στα 3,5,7,9,12,30 και 60 λεπτά μετά τη λήξη της δοκιμασίας για να συγκριθούν οι τιμές μεταξύ αντρών και γυναικών και να προσδιοριστεί η συχνότητα εμφάνισης μέγιστης τιμής του γαλακτικού οξέος στο αίμα. Επιπλέον οι προσπάθειες βιντεοσκοπήθηκαν για τον υπολογισμό του ρυθμού χεριάς. Από την ανάλυση των αποτελεσμάτων διαπιστώθηκε ότι οι άντρες μετά από το συγκεκριμένο σετ παρουσιάζουν υψηλότερες συγκεντρώσεις γαλακτικού στο αίμα τους καθώς και ότι άντρες και γυναίκες με ποσοστά 58% και 66% αντίστοιχα εμφανίζουν μέγιστη τιμή γαλακτικού οξέος στο 3 ο λεπτό μετά την άσκηση. Παράλληλα διαπιστώθηκε συσχέτιση μεταξύ τιμών γαλακτικού οξέος από το 3 ο έως το 12 ο λεπτό καθώς επίσης με την μέση ταχύτητα και το μέσο ρυθμό χεριάς. Λέξεις κλειδιά: κολύμβηση,γαλακτικό οξύ,ρυθμός χεριάς, αίμα, αναερόβια ικανότητα

Εισαγωγή Από βιοχημική σκοπιά η απαιτούμενη ενέργεια για την σύσπαση των μυών κατά την κολύμβηση παρέχεται από τα τρία ενεργειακά συστήματα, το σύστημα ATP-CP, το σύστημα γαλακτικού οξέος και το σύστημα οξυγόνου (Μούγιος 2008; Astrand & Rodahl 1977) μέσω της ενέργειας που αποθηκεύεται στο μόριο του ATP και απελευθερώνεται όταν η τριφοσφορική ρίζα αποσπαστεί από το σύμπλεγμα. (Μούγιος 2008; David L. Costill 2007). Αναλόγως με το είδος και την ένταση της άσκησης υπερισχύει το αντίστοιχο σύστημα παραγωγής ενέργειας. Σε υψηλής έντασης άσκηση στις μυικές ίνες η ταχύτητα παραγωγής NADH στη γλυκόλυση ξεπερνά την ταχύτητα αερόβιας αναγέννησης NAD +, έτσι η αναερόβια μετατροπή του πυροσταφυλικού οξέος σε γαλακτικό οξύ είναι αυτή που εξασφαλίζει την απαιτούμενη ενέργεια. Το γαλακτικό οξύ στη συνέχεια μέσω της κυκλοφορίας του αίματος διαχέεται σε όλο το σώμα και εισέρχεται σε όργανα με χαμηλότερη συγκέντρωση γαλακτικού οξέος από το αίμα, όπως οι σκελετικοί μύες που δεν συμμετείχαν στην άσκηση, την καρδιά το ήπαρ. Επίσης μικρές ποσότητες προσλαμβάνονται και από τον εγκέφαλο και τους νεφρούς (Μούγιος 2008). Για την επίτευξη υψηλών επιδόσεων στην κολύμβηση είναι αναγκαία η χρησιμοποίηση εξειδικευμένων προγραμμάτων προπόνησης. Ένας όρος που έχει απασχολήσει την αθλητική κοινότητα είναι αυτός της «αναερόβιας ικανότητας». Σύμφωνα με τον Green (1994), αναερόβια ικανότητα είναι η μέγιστη ποσότητα ανασύνθεσης του ATP μέσω του αναερόβιου μεταβολισμού κατά τη διάρκεια συγκεκριμένου τύπου σύντομης και μέγιστης άσκησης. Οι αναερόβιες διεργασίες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες αναλόγως με την παραγωγή η όχι γαλακτικού οξέος. Ο αναερόβιος αγαλακτικός μηχανισμός παρέχει ανασύνθεση του ATP από της αντίδραση (CP + ADP + H+ ATP + C), ενώ ο αναερόβιος γαλακτικός μηχανισμός από τον καταβολισμό των υδατανθράκων σε γαλακτικό οξύ. Σε κολυμβητές ταχύτητας και μεσαίων αποστάσεων απαιτείται υψηλή αναερόβια γαλακτική ικανότητα καθώς έχει βρεθεί ότι σημειώνονται υψηλές τιμές γαλακτικού οξέος σε αγωνίσματα 100 και 200 μέτρων (Maglischo 2003; Αυλωνίτου 2000). Μετά από δοκιμασίες 100 μέτρων από μία μέχρι πέντε επαναλήψεις με μέγιστη ένταση και πυκνότητα

από 2 ως 20 λεπτά έχουν αναφερθεί υψηλές τιμές γαλακτικού οξέος (Stirn, Jarm and Kapus, 2010; Deminice et al., 2010; Toubekis et al. 2008; Mero, Keskinen, Malvela and Sallinen, 2004; Καλίτσης, Καμπασακάλης, Τσαλής και Μούγιος, 2004; Trappe, Costill, Goodpaster Vukovich and Fink, 1994; Mougios and Deligiannis, 1993; Collomp, Ahmaidi, Chatard, Audran and Préfaut, 1992 Gao, Costill, Horswill and Park, 1988 Goodman, Rogers, Vermaak and Goodman, 1985).Πολλοί ερευνητές αναφέρουν ότι η αναερόβια γαλακτική ικανότητα σχετίζεται με τη μέγιστη συγκέντρωση γαλακτικού οξέος στο αίμα (Μούγιος, 2008; Maglischo, 2003; Colwin, 2002; Viru and Viru, 2001; Αυλωνίτου, 2000; di Prampero, 1981). Έτσι ένα από τα αναγκαία προγράμματα προπόνησης για την επίτευξη υψηλών επιδόσεων στα αγωνίσματα ταχύτητας είναι η προπόνηση παραγωγής γαλακτικού οξέος. Τα οφέλη που προσφέρει είναι η αύξηση του αναερόβιου μεταβολισμού και αύξηση της μέγιστης κολυμβητικής ταχύτητας. Επιπλεόν αυτός ο τύπος προπόνησης αυξάνει τις ποσότητες των αποθηκευμένων ATP και CP των μυικών ινών, αυξάνει το ρυθμό αποδέσμευσης ενέργειας από το ATP, αυξάνει τον ρυθμό ανακύκώσης ATP με CP, αυξάνει τη μυϊκή ισχύ και αυξάνει τη νευρομυϊκή συναρμογή σε γρήγορες κολυμβητικές ταχύτητες (Maglischo, 2003). Σύμφωνα με τoν ίδιο ερευνητή η προπόνηση παραγωγής γαλακτικού οξέος αποτελείται από αποστάσεις 25-50m. Οι περίοδοι ξεκούρασης για τα 25m πρέπει να είναι 1 1/2 με 3 λεπτά ενώ για επαναλήψεις 50m είναι πιθανό να χρειάζονται περισσότερα λεπτά ξεκούρασης καθώς περισσότερο γαλακτικό οξύ θα συγκεντρωθεί στους μύες εξαιτίας του επιπλέον χρόνου που απαιτήται για την ολοκλήρωση μεγαλύτερης απόστασης. Οι προπονητικές ταχύτητες πρέπει να είναι πολύ γρήγορες για να επιτυγχάνεται υψηλός ρυθμός αναερόβιου μεταβολισμού. Το γαλακτικό οξύ που συγκεντρώνεται στο αίμα μετά την άσκηση έχει χρησιμοποιηθεί σε πολλές έρευνες για την αξιολόγηση της απόδοσης και επιτυχίας προπονητικών προγραμμάτων καθώς αποτελεί έναν αξιόπιστο δείκτη αξιολόγησης της απόδοσης και της προπόνησης (Μούγιος, 2008; Maglischo, 2003; Αυλωνίτου, 2000 ). Για την ανίχνευση της μέγιστης τιμής γαλακτικού οξέος στο αίμα χρειάζονται επανειλημμένες δειγματοληψίες που απέχουν το πολύ 2 λεπτά μεταξύ τους για 10λεπτά μετά την άσκηση (Μούγιος 2008). Υψηλή συγκέντρωση γαλακτικού οξέος βρέθηκε σε δοκιμασία 8 50 m με μεικτό χρόνο 1 min 30 s, στην οποία η ταχύτητα

των κολυμβητών αντιστοιχούσε σε ένταση 90% της καλύτερης πρόσφατης επίδοσής τους (άντρες 15,1 ± 3,3 mmol/l, γυναίκες 12,2 ± 3,2mmol/L) (Τσαλής, Πουλαρινός, Λούπος & Μούγιος, 2009). Έχουν βρεθεί ωστόσο και μικρότερες συγκεντρώσεις γαλακτικού οξέος όπως 9,3 mmol/l μετά από σετ 4x50 μέγιστης έντασης κάθε 2 λεπτά (Issurin, Kaufman & Tenenbaum, 2001). Υψηλές μετασκησιακές τιμές γαλακτικού οξέος στο αίμα έχουν συνδεθεί θετικά με την απόδοση σε αγωνίσματα που διαρκούν 1-2 λεπτά (Billat, 1996). Ωστόσο, λίγες είναι οι έρευνες που συγκρίνουν τις συγκεντρώσεις γαλακτικού οξέος μεταξύ των δύο φύλων. Στην έρευνα της Αυλωνίτου (1996) παρουσιάζεται άμεση συσχέτιση μεταξύ φύλου επίδοσης και μέγιστης τιμής γαλακτικού οξέος στο αίμα. Επιπλέον έρευνα του Bonafezi (1993) που είχε ως δείγμα 203 κολυμβητές (116 άντρες και 87 γυναίκες) οι οποίοι είχαν λάβει μέρος σε τέσσερα Πρωταθλήματα Ιταλίας 25άρας πισίνας και τέσσερά Ευρωπαϊκά Πρωταθλήματα, έδειξε ότι στα 5 από τα 13 αγωνίσματα οι άντρες παρουσίασαν σημαντικά υψηλότερες τιμές γαλακτικού οξέος, ενώ στα υπόλοιπα οι τιμές γαλακτικού κυμαίνονταν στα ίδια επίπεδα και για τα δύο φύλα. Ελαφρά υψηλότερες τιμές γαλακτικού οξέος βρέθηκε στους άντρες (14,8 ± 3,2) σε σύγκριση με τις γυναίκες (13,5 ± 3,7) μετά από μέγιστη προσπάθεια 100 μέτρων ελεύθερο στην έρευνα των Καλίτση,Καμπασακάλη,Τσαλή και Μούγιο (2004). Στην έρευνα των Wakayoshi, D'Acquisto, Cappaert & Troup JP (1995) υπήρξε θετική συσχέτιση μεταξύ ρυθμού χεριάς (SR) και γαλακτικού οξέος, ρυθμού χεριάς και κολυμβητικής ταχύτητας, πρόσληψης οξυγόνου και ταχύτητας,προσληψης οξυγόνου και ρυθμού χεριάς, καθως και στενή σχέση όλων των παραπάνω με την κολυμβητική επίδοση. Σε σετ 7x200 του Pedro και των συνεργατών του (2013) παρουσιάστηκε άμεση συσχέτηση του ρυθμού χεριάς, του μήκους χεριάς, του δείκτη συντονισμού, της πρόσληψης οξυγόνου, του γαλακτικού οξέος με την κολυμβητική ταχύτητα των κολυμβητών. Η σχέση μεταξύ ρυθμού χεριάς και μήκους χεριάς έχει απασχολήσει κατά καιρούς το επιστημονικό ενδιαφέρον καθώς όπως φαίνεται επιρεάζουν σε υψηλό βαθμό την επίδοση, με τους Craig & Pendergast, (1979); Smith, Norris, & Hogg, (2002) να αναφέρουν ότι η κολυμβητική ταχύτητα εξαρτάται από τον μέσο ρυθμό χεριάς και το μήκος χεριάς. Ο ρυθμός χεριάς αναφέρεται στον ρυθμό αναστροφής αναστροφής των χεριών, ενώ το μήκος χεριάς στον αριθμό των μέτρων που

διανύει το σώμα κατά τη διάρκεια ενός κύκλου χεριάς. Με βάση τα παραπάνω φαίνεται ότι οι συγκρίσεις στη συγκέντρωση γαλακτικού οξέος στο αίμα μεταξύ αντρών γυναικών αφορούν μεμονωμένες προσπάθειες.το γεγονός αυτό καθιστά κύριο σκοπός της εργασίας να εξετάσει την επίδραση ενός συγκεκριμένου προγράμματος παραγωγής γαλακτικού οξέος στη συγκέντρωση γαλακτικού οξέος στο αίμα ανδρών και γυναικών. Επιπλέον σκοπός της εργασίας είναι να διερευνήσει σε ποιο λεπτό μετά το συγκεκριμένο προπονητικό σετ εμφανίζεται η μέγιστη τιμή γαλακτικού οξέος στο αίμα στους άνδρες και γυναίκες.πράλληλα σκοπός της μελέτης αποτελεί η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ ρυθμού χεριάς, κολυμβητικής ταχύτητας και συγκεντρώσεων γαλακτικού οξέος μετά το σετ.

Μέθοδος Δέιγμα Στη μελέτη πήραν μέρος 12 κολυμβητές και 11 κολυμβήτριες εθνικού επιπέδου ηλικίας 21,3±1,8. Η κολυμβητική ηλικία του δείγματος ήταν 8,9 ± 2,1 χρόνια και συμμετείχαν τουλάχιστον σε 4-5 προπονήσεις κάθε εβδομάδα. Οι κολυμβητές ενημερώθηκαν για τον σχεδιασμό και τους πιθανούς κινδύνους της έρευνας και συγκατατέθηκαν να συμμετάσχουν. Η μελέτη σχεδιάστηκε και διεξήχθη σύφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας Ερευνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σχεδιασμός Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε διάστημα 4 εβδομάδων. Η δοκιμασία που πραγματοποιήθηκε από το δείγμα ήταν ελεύθερο 8x25m μέγιστης έντασης.το δείγμα πραγματοποίησε τη δοκιμασία 4 φορές στο διάστημα των 4 εβδομάδων που διεξαγόταν η έρευνα. Η μελέτη έλαβε χώρα σε εσωτερική πισίνα 25 μέτρων θερμοκρασίας νερού 27 C. Στο διάστημα των 4 εβδομάδων οι αθλητές είχαν χωριστεί σε 4 ομάδες και ανα δύο μέρες κάθε ομάδα πραγματοποιούσε τις δοκιμασίες. Η ώρα πραγματοποίησης των δοκιμασιών ήταν μεταξύ 09:00 και 12:00. Κάθε αθλητής πραγματοποιούσε δύο φορές τις δοκιμασίες κάθε βδομάδα. Μετά το τέλος των 8x25m μέγιστης έντασης πραγματοποιήθηκε λήψη δειγμάτων αίματος για την μέτρηση του γαλακτικού οξέος. Τέλος βιντεοσκοπήθηκαν οι προσπάθειες για την ανάλυση κινηματικών χαρακτηριστικών. Μετρήσεις Μετρήθηκε το σωματικό βάρος και το ανάστημα.. Για την μέτρηση των σωματικών χαρακτηριστικών χρησιμοποιήθηκε ηλεκτρονική ζυγαριά ακριβείας 0,1 kg και αναστημόμετρο ακριβείας 1 mm. Η καταγραφή των επιδόσεων των κολυμβητών έγινε με ηλεκτρονικό χρονόμετρο χεριού (Stopwatch Selecta, W10710, Waterfly). Προσδιορισμός γαλακτικού οξέος στο αίμα

Για τον προσδιορισμό των τιμών του γαλακτικού οξέος, στα 3, 5,7,9,12,30 και 60 min μετα το τέλος των 8x25 έγινε λήψη 14 μl τριχοειδικού αίματος από τη ράγα του δακτύλιου χεριού, μεταφορά του σε φιαλίδια τα οποία περιείχαν 140μL υπερχλωρικού οξέος 0,3 mol/l. Τα φιαλίδια αποθηκεύτηκαν στους -20 C μέχρι την ημέρα του προσδιορισμού τους Η συγκέντρωση του γαλακτικού οξέος προσδιορίστηκε στο υπερκείμενο υγρό κάθε δείγματος μετα από φυγοκέντρηση στα 1500 x g για 5 min. Η μέτρηση έγινε φασματομετρικά σύμφωνα με μια ενζυμική μέθοδο της εταιρίας Sigma Diagnostics (St. Louis, MO, Η.Π.Α., ένθετο του προιόντος L3916, lactic dehydrogenase). Για την μέτρηση χρησιμοποιήθηκε το φασματοφωτόμετρο διπλής δέσμης SpectroQuest SQ4802 της Unico (Dayton,NJ, Η.Π.Α.). Μέτρηση κινηματικών χαρακτηριστικών Για την μέτρηση του ρυθμού χεριάς χρησιμοποιήθηκε καταγραφή των προσπαθειών με βιντεοκάμερα (Sony Model No. DCR-TRV19E,Digital camera recorder). Η βιντεοκάμερα τοποθετήθηκε στο μέσο της πισίνας 25 μέτρων και μέσω της βιντεανάλυσης μετρήθηκε ο χρόνος τριών κύκλων χεριάς. Μέσω του παρακάτω τύπων υπολογίστηκε ο ρυθμός χεριάς (SR) και η μέση ταχύτητα (Bielec G., Makar P. 2009): SR = 60 x 3/tSR, SR= ρυθμός χεριάς, tsr= χρόνος 3 κύκλων χεριάς V = S/t, V- velocity, S= απόσταση, t= χρόνος. Τα παραπάνω υπολογίστηκαν με χρήση Microsoft Excel 2010. Στατιστική επεξεργασία Η στατιστική επεξεργασία έγινε με το πρόγραμμα ΙΒΜ SPSS Statistics 22 και χρησιμοποιήθηκε μονόδρομη ANOVA καθώς και T-test.

Αποτελέσματα Αρχικά από τις μετρήσεις προκύψαν τα σωματικά χαρακτηριστικά τα οποία παρουσιάζονται στον πίνακα 1. Πίνακας 1. Σωματικά χαρακτηριστικά. Ύψος (m) Βάρος (kg) BMI (kg/m 2 ) Άντρες 1,83 ± 0,07 79,5 ± 9,7 23,7 ± 1,6 Γυναίκες 1,68 ± 0,05 64,7 ± 6,6 22,9 ± 2 Στον πίνακα 2 παρουσιάζονται οι καμπύλες από τις συγκεντρώσεις γαλακτικού οξέος αντρών και γυναικών έχοντας τις τιμές από 3 ο, 5 ο, 7 ο, 9 ο, 12 ο, 30 ο και 60 ο λεπτό μετά το σετ των 8x25. Πίνακας 2. Καμπύλες συγκέντρωσης γαλακτικού οξέος ανδρώνγυναικών. Από τα αποτελέσματα διαπιστώθηκε ότι οι άντρες έχουν υψηλότερες τιμές γαλακτικού οξέος στο αίμα από τις γυναίκες σε όλα τα λεπτά αιμοληψίας. Η μέγιστη συγκέντρωση γαλακτικού οξέος για τους άντρες ήταν 13,9±3,3 mmol/l ενώ για τις γυναίκες ήταν 10,2±2,8 mmol/l. Ωστόσο, η χρονική στιγμή εμφάνισης της μέγιστης τιμής γαλακτικού οξέος διέφερε από κολυμβητή σε κολυμβητή. Στον πίνακα 3 παρουσιάζονται ποσοστιαία οι συχνότητες

εμφάνισης της μέγιστης τιμής γαλακτικού οξέος στα διάφορα λεπτά αιμοληψίας. Σε άντρες και γυναίκες το 3 ο λεπτό αποτελεί το συχνότερο χρονικό σημείο εμφάνισης μέγιστης συγκέντρωσης γαλακτικού με 58% και 66% αντίστοιχα. Το 5 ο λεπτό ακολουθεί με 19% για τους άντρες και 20% για τις γυναίκες. Στο 7 ο υπήρξε μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ αντρών και γυναικών καθώς το 17% των αντρών παρουσίασε μέγιστη τιμή γαλακτικού οξέος ενώ μόλις το 7% για των γυναικών. Κοντά στο 4% στο 9 ο λεπτό και στο 2% στο 12 ο λεπτό κυμαίνεται η συχνότητα εμφάνισης μέγιστης τιμής και για τα δύο φύλα. Μετά το 12 ο λεπτό κανένας δεν εμφάνισε μέγιστη τιμή γαλακτικού οξέος. Πίνακας 3. Συχνότητα εμφάνισης μέγιστης τιμής γαλακτικού οξέος στις επαναλαμβανόμενες μετρήσεις. 70 60 50 % 40 30 20 10 Άνδρες Γυναίκες 0 3 5 7 9 12 Λεπτά (min) Οι συσχετίσεις μεταξύ των μεταβλητών της έρευνας παρουσιάζονται αναλυτικά στον πίνακα 4.Είναι φανερό πως η μέση κολυμβητική ταχύτητα ο μέσος ρυθμός χεριάς και η μέση μέγιστη τιμή γαλακτικού οξέος των 8x25 έχουν άμεση σχέση με τις μέσες τιμές γαλακτικού οξέος από το 3 o έως το 12 o λεπτό. Επιπλέον η μέση μέγιστη τιμή γαλακτικού παρουσιάζει υψηλή στατιστικά συσχέτιση και με τις τιμές γαλακτικού του 30 ου λεπτού. Όπως φαίνεται το γαλακτικό οξύ ηρεμίας δεν επιρεάζει καμία μεταβλητή. Τέλος

παρουσιάζεται υψηλή συσχέτιση μεταξύ ρυθμού χεριάς-κολυμβητικής ταχύτητας-μέγιστης τιμής γαλακτικού οξέος. Πίνακας 4. Συσχετίσεις μεταβλητών. SR (c/min ) U (m/s) Μέγισ τη τιμή γαλακ τικού οξέος (mmo l/l) SR(c/ min) U( m/s ) Γαλα κτικό οξύ ηρεμί ας (mm ol/l) Γαλα κτικό οξύ στα 3 (mm ol/l) Γαλα κτικό οξύ στα 5 (mm ol/l) Γαλα κτικό οξύ στα 7 (mm ol/l) Γαλα κτικό οξύ στα 9 (mm ol/l) Γαλα κτικό οξύ στα 12 (mm ol/l) Γαλα κτικό οξύ στα 30 (mm ol/l) Γαλα κτικό οξύ στα 60 (mm ol/l) + - + + + + + - - + + - + + + + + - - + + + - + + + + + + - Μέγισ τη τιμή γαλακ τικού οξέος (mmo l/l) + υποδηλώνει θετική συσχέτιση με p<.01 υποδηλώνει απουσία συσχέτισης P>.05

Συζήτηση Στην παρούσα μελέτη εξετάσθηκε η επίδραση ενός σετ παραγωγής γαλακτικού οξέος στη συγκέντρωση γαλακτικού οξέος σε άντρες και γυναίκες. Αρχικά παρατηρούνται διαφορές στα σωματικά χαρακτηριστικά αντρών και γυναικών. Οι άντρες υπερτερούν σε όλα τα σωματικά χαρακτηριστικά (ύψος, βάρος, BMI) έναντι των γυναικών γεγονός που τεκμηριώνεται από έρευνες όπως της Avlonitou, 1996. Αυτό οφείλεται στην υψηλή τεστοστερόνη που χαρακτηρίζει το αρσενικό φύλο (Μούγιος, 2008). Η τεστοστερόνη έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της μυϊκής μάζας από την εφηβεία και μετά (Costill, 2007). Έτσι κατά τον ίδιο ερευνητή οι άντρες υπερέχουν σε επιδόσεις και η αυξημένη μυϊκή μάζα δίνει τη δυνατότητα αυξημένης γαλακτικής ικανότητας στους άντρες. Αυτό φαίνεται και στο συγκεκριμένο σετ παραγωγής γαλακτικού οξέος όπου οι άντρες μετά το σετ παρουσίασαν υψηλότερες τιμές γαλακτικού οξέος στο αίμα σε όλα τα λεπτά αιμοληψίας. Ένας παράγοντας που δυσκολεύει την έρευνα είναι ο οικονομικός. Γι αυτό το λόγο διερευνήσαμε σε ποιο χρονικό σημείο μετά το συγκεκριμένο σετ παρουσιάζεται μέγιστη τιμή γαλακτικού οξεός. Η συχνότητα εμφάνισης μέγιστης συγκέντρωσης γαλακτικού οξέος στο συγκεκριμένο σετ είναι μεγαλύτερη και για τα δύο φύλα στο 3ο λεπτό μετά την άσκηση με το 5 ο λεπτό να ακολουθεί. Συνεπώς δειγματοληψίες στο 3 ο και 5 ο λεπτό αρκούν για την εύρεση της μέγιστης τιμής γαλακτικού οξέος για όσους επιλέξουν να πραγματοποίησουν πείραμα με το ίδιο σετ. Τέλος μεγάλη συσχέτιση υπάρχει μεταξύ των τιμών γαλακτικού οξέος από το 3 ο έως το 12 ο λεπτό με την ταχύτητα και τον ρυθμό χεριάς. Η αναερόβια ικανότητα αντανακλάται στην καλή λειτουργία του αναερόβιου συστήματος (Green,1994) κατ επέκταση, υψηλότερες τιμές γαλακτικού οξέος στο σετ ισοδυναμούν με μεγαλύτερες ταχύτητες. Η ταχύτητα όπως φαίνεται από τα αποτελέσματα έχει άμεση σχέση με τον ρυθμό χεριάς. Όσο πιο γρήγορα ανακυκλώνονται οι κύκλοι χεριάς τοσο μεγαλύτερες ταχύτητες παράγονται (Maglischo,2003) και υψηλότερες τιμές γαλακτικού οξέος λόγο του αυξημένου παραγώμενου έργου.

Βιβλιογραφία 1. Astrand, P-O. and Rodahl, K. 1977. Textbook of work physiology: Physiological bases of exercise. New York: McGraw-Hill Book Company. 2. Avlonitou E (1996) Maximal lactate values following competitive performance varying according to age, sex and swimming style. J Sports Med Phys Fitness 36:24 30. 3. Billat, L.V. (1996). Use of blood lactate measurements for prediction of exercise performance and for control of training. Recommendations for long-distance running. Sports Medicine, 22, 157-175. 4. Bonifazi, M., Martelli, G., Marugo, L., Sardella, F., & Carli, G. (1993). Blood lactate accumulation in top level swimmers following competition. The Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 33, 13-18. 5. Collomp, K., Ahmaidi, S., Chatard, J. C., Audran, M., and Préfaut, C. (1992). Benefits of caffeine ingestion on sprint performance in trained and untrained swimmers. European Journal of Applied Physiology and Occupational Physiology, 64 (4), 377-380. 6. Colwin, C. M. (2002). Breakthrough Swimming, Human Kinetics, Champaign. 7. Costill L. David, Maglischo W. Ernest, Richardson B. Allen, Κολύμβηση, Π. Χ. Πασχαλίδης, Αθήνα 2007. 8. Craig, J. R. A. B. & Pendergast, D. R. (1979) Relationships of stroke rate, distance per stroke and velocity in competitive swimming. Medicine and Science in Sports, 11(3), 278-83. 9. Deminice, R., Trindade, S. C., Degiovanni, C. G., Garlip, R. M., Portari, V. G., Teixeira, M., and Jordao, A. A. (2010). Oxidative stress biomarkers response to high intensity interval training and relation to performance in competitive swimmers. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 50 (3), 356-362. 10. di Prampero, P. E. (1981). Energetics of muscular exercise. Review of Physiology, Biochemistry and Pharmacology, 89, 144-222. 11. Gao, J., Costill, D. L., Horswill, C. A., and Park, S. H. (1988). Sodium bicarbonate ingestion improves performance in interval swimming. European Journal of Applied Physiology and Occupational Physiology, 58, 171-174. 12. Goodman, C., Rogers, G. G., Vermaak, H., and Rogers, M. R. (1985). Biochemical response during recovery from maximal and submaximal swimming exercise. European Journal of Applied Physiology and Occupational Physiology, 54 (4), 436-441.

13. Green, S. (1994). A definition and systems view of anaerobic capacity. European Journal of Applied Physiology and Occupational Physiology, 69 (2), 168-173. 14. Issurin, V. B., Kaufman, L. E., and Tenenbaum, G. (2001). Modelling of velocity regimens for anaerobic and aerobic power exercises in high performance swimmers. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 41 (4), 433-440. 15. Maglischo, E. W. (2003). Swimming Fastest, Human Kinetics, Champaign. 16. Mero, A. A., Keskinen, K. L., Malvela, M. T., and Sallinen, J. M. (2004). Combined creatine and sodium bicarbonate supplementation enhances interval swimming. Journal of Strength and Conditioning Research, 18 (2), 306-310. 17. Mougios, V., and Deligiannis, A. (1993). Effect of water temperature on performance, lactate production and heart rate at swimming of maximal and submaximal intensity. Journal of Sports Medicine and Physical Fitness, 33 (1), 27-33. 18. Pedro Figueiredo, Pedro Morais, João Paulo Vilas-Boas, Ricardo J. Fernandes. Changes in arm coordination and stroke parameters on transition through the lactate threshold. European Journal of Applied Physiology (2013) 113:1957 1964. 19. Smith, D., Norris, S. & Hogg, J. (2002). Performance Evaluation of Swimmers. Scientific Tools. Sports Medicine, 32(9), 539-554. 20. Stirn, I., Jarm, T., Kapus, V., and Strojnik, V. (2010). Evaluation of muscle fatigue during 100-m front crawl. European Journal of Applied Physiology, 111 (1), 101-113. 21. Toubekis, A. G., Peyrebrune, M. C., Lakomy, H. K., and Nevill, M. E. (2008). Effects of active and passive recovery on performance during repeated-sprint swimming. Journal of Sports Sciences, 26 (14), 1497-1505. 22. Toubekis, A. G., Tsolaki, A., Smilios, I., Douda, H. T., Kourtesis, T., and Tokmakidis, S. P. (2008). Swimming performance after passive and active recovery of various durations. International Journal of Sports Physiology and Performance, 3 (3), 375-386. 23. Trappe, S. W., Costil, D. L., Goodpaster, B., Vukovich, M. D., and Fink, W. J. (1994). The effect of L-carnitine supplementation on performance during

interval swimming. International Journal of Sports Medicine, 15 (4), 181-185. 24. Viru, A., and Viru, M. (2001). Biochemical Monitoring of Sport Training, Human Kinetics, Champaign. 25. Wakayoshi K, D Acquisto LJ, Cappaert JM, Troup JP. Relationship between oxygen uptake, stroke rate and swimming velocity in competitive swimming. International Journal of Sports Medicine.1995;16:19 23. 26. Αυλωνίτου, Ε. (2000). Αθλητικές Επιδόσεις στη Κολύμβηση, College of Sports Sciences Press, Αθήνα. 27. Καλίτσης, Κ., Καμπασακάλης, Α., Τσαλής, Γ., και Μούγιος, Β. (2004). Βιοχημική αξιολόγηση δοκιμασιών μέγιστης έντασης στην κολύμβηση. Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή και τον Αθλητισμό, 2 (2), 103-109. 28. Μούγιος, Β. Κ. (2008). Βιοχημεία της Άσκησης, Π. Χ. Πασχαλίδης, Αθήνα. 29. Τσαλής, Γ., Πουλαρινός, Γ., Λούπος, Δ., και Μούγιος, Β. (2009). Η επίδραση της κολύμβησης με ελεγχόμενη αναπνοή στη συγκέντρωση γαλακτικού στο αίμα. Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή και τον Αθλητισμό, 7 (2), 210-215.