ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ

Transcript

1 ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΚ 1013 «Ανάπτυξη φυσικής κατάστασης στον αγωνιστικό αθλητισμό (δύναμη - ισχύς)» 11η Διάλεξη: «Αξιολόγηση της δύναμης» Strength evaluation Δρ. Γεροδήμος Βασίλειος Λέκτορας ΤΕΦΑΑ-ΠΘ

2 Στόχος της διάλεξης είναι να μάθουν οι φοιτητές να αξιολογούν αξιόπιστα και αποτελεσματικά όλες τις μορφές της δύναμης. Περιεχόμενα της διάλεξης 1.Μέθοδοι ελέγχου. 2.Μετρήσεις εργαστηρίου & πεδίου. 3.Ισοκινητική Ισοκινητική, ισομετρική και ισοτονική αξιολόγηση. 4.Αξιολόγηση κατακόρυφης και οριζόντιας αλτικότητας.

3 Η μεγιστοποίηση της επίδοσης-απόδοσης δεν είναι μια σταθερή και σε ευθεία γραμμή διαδικασία, αλλά ένας επαναλαμβανόμενος κύκλος που περιλαμβάνει τη διάγνωση, την ανάλυση και την καθοδήγηση. Ε Π Α Ν Α Τ Ρ Ο Φ Ο Δ Ο Τ Η Σ Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ ΕΛΕΓΧΟΣ-ΤΕΣΤ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΡΥΘΜΙΣΗ

4 ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ-ΑΠΟΔΟΣΗΣ Είναι μια διαδικασία η οποία περιλαμβάνει τη μελέτη των παραμέτρων (παραγόντων) της επίδοσης μεμονωμένων αθλητών σε ένα άθλημα ή αγώνισμα. Αυτή υλοποιείται με μετρήσεις, παρατηρήσεις και αξιολογήσεις που στοχεύουν στον καθορισμό της επίδρασης διαφορετικών προπονητικών επιβαρύνσεων ή στον προσδιορισμό της προπονητικής κατάστασης ενός αθλητή. Οι διαδικασίες ελέγχου είναι οι μέθοδοι που εφαρμόζονται γι αυτό το σκοπό.

5 ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΜΕΣΟΙ ΕΜΜΕΣΟΙ Συνθετικός έλεγχος της απόδοσης Έλεγχος μεμονωμένων παραγόντων της απόδοσης

6 Ο έλεγχος της απόδοσης στον αγωνιστικό αθλητισμό συνεισφέρει: Στην υλοποίηση του ετήσιου και μακροχρόνιου προγραμματισμού. Στην καλύτερη εφαρμογή βασικών αρχών της προπονητικής (πχ. αρχή της ατομικότητας). Στη συστηματική και στοχευμένη αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της προπόνησης. Στη σωστότερη εφαρμογή των προπονητικών περιεχομένων και μεθόδων.

7 Ο έλεγχος της απόδοσης στον αγωνιστικό αθλητισμό συνεισφέρει: Στην εγκυρότερη επιλογή και αξιοποίηση των αθλητικών ταλέντων. Στην αυτοκαθοδήγηση του αθλητή. Στη δημιουργία ειδικών ως προς το αγώνισμα/άθλημα άθλημα- κριτηρίων αξιολόγησης. Στην παρακολούθηση του δυναμικού τραυματισμού-αποκατάστασης αποκατάστασης.

8 Ανάλογα με το χώρο διεξαγωγής των μετρήσεων και τα όργανα που χρησιμοποιούνται διακρίνονται σε: μετρήσεις πεδίου και εργαστηριακές μετρήσεις

9 Μετρήσεις πεδίου Διεξάγονται στο χώρο της προπόνησης και είναι πολύ σημαντικές για τον προπονητή. Πολλές από αυτές τις μετρήσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο με μια μετροταινία και ένα χρονόμετρο. Δίνουν άμεση πληροφορία στον προπονητή, ελέγχουν άμεσα την αποτελεσματικότητα της προπόνησης και έχουν μεγαλύτερη πρακτική σημασία όταν χρησιμοποιούνται ως δείκτες για τη βελτίωση των ίδιων αθλητών σε επαναλαμβανόμενες μετρήσεις.

10 Εργαστηριακές μετρήσεις Απαιτούν τεχνογνωσία, ειδικό επιστημονικό προσωπικό, ειδικά διαμορφωμένο εργαστήριο και τα αποτελέσματά τους πολλές φορές δεν είναι άμεσα εκμεταλλεύσιμα από τον προπονητή. Οι πληροφορίες που προσφέρουν όμως είναι αξιόπιστες, πολύ περισσότερες από τις αντίστοιχες των μετρήσεων πεδίου και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διάγνωση δυσλειτουργιών και την αποφυγή τραυματισμών των αθλητών

11 Πολλές μετρήσεις όμως μπορούν να γίνουν στο χώρο της προπόνησης με τη χρησιμοποίηση εργαστηριακού εξοπλισμού. Αυτές θεωρούνται και οι πιο σημαντικές για τον προπονητή γιατί διεξάγονται σε πραγματικές συνθήκες προπόνησης ή αγώνα και προσφέρουν έγκυρα και αξιόπιστα αποτελέσματα.

12 Αξιολόγηση δύναμης Αλτική ικανότητα (ταχυδύναμη). Μέγιστη ισοκινητική ροπή δύναμης. Μέγιστη ισομετρική δύναμη. Μέγιστη ισοτονική δύναμη (1 RM).

13 Οριζόντια αλτικά τεστ Μήκος χωρίς φορά με χρησιμοποίηση χεριών Μήκος χωρίς φορά χωρίς χρησιμοποίηση χεριών 3πλούν, 5πλούν, 10πλούν από στάση 3πλούν, 5πλούν, 10πλούν με φορά 3πλούν στο ένα πόδι (κουτσά)

14 Κατακόρυφα αλτικά τεστ Τεστ Abalakow Seargent τεστ (jump and reach test). Άλμα και επαφή με το χέρι Άλμα βάθους Άλμα με 3 διασκελισμούς φορά Τεστ Bosco

15 Κατακόρυφες Αλτικές α. Squat Jump (SJ) Μέτρηση του μέγιστου κατακόρυφου ύψους στο άλμα από ημικάθισμα. Αξιολόγηση της εκρηκτικής δύναμης. β. Squat Jump με επιβάρυνση (SJbw) Μέτρηση του μέγιστου κατακόρυφου ύψους στο άλμα από ημικάθισμα με επιπλέον επιβάρυνση. Αξιολόγηση της εκρηκτικής δύναμης. γ. Counter-movement jump (CΜJ) Μέτρηση του μέγιστου κατακόρυφου ύψους στο άλμα με αντίθετη κίνηση. Αξιολόγηση της εκρηκτικής δύναμης και της ικανότητας νευρικής επιστράτευσης και χρησιμοποίησης της ελαστικής ενέργειας.

16 Κατακόρυφες Αλτικές α. Drop Jump (DJ) Μέτρηση του μέγιστου κατακόρυφου ύψους στο άλμα με πτώση από ύψος cm. Αξιολόγηση της εκρηκτικής δύναμης και της ικανότητας αντίδρασης και ισχύος. β. Rebound jumps (RJ) Συνεχόμενα άλματα για s, με στόχο την αξιολόγηση της αγαλακτικής ή της γαλακτικής αντοχής στην ταχυδύναμη.

17 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗΣ ΑΛΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ Αξιοπιστία πρωτοκόλλου αξιολόγησης : r = (Αλεξανδρής 2000) και 0,94-0,97 (Bosco, 1995; Bosco et al. 1983) ανάλογα με το άλμα που αξιολογήθηκε.

18 Αξιολόγηση της κατακόρυφης αλτικής ικανότητας Υπολογίζονται η εκρηκτική δύναμη, η ικανότητα νευρικής επιστράτευσης με ενεργοποίηση και της ελαστικής ενέργειας (κύκλος διάτασης-βράχυνσης), η ικανότητα αντίδρασης των κάτω άκρων, η αντοχή στην ταχυδύναμη (αγαλακτικό και γαλακτικό τεστ αντοχής στην ταχυδύναμη), ο δείκτης μυϊκής κόπωσης καθώς επίσης και ο δείκτης συντονισμού της κίνησης των άνω-κάτω άκρων.

19 Ισοκινητικό δυναμόμετρο για μέτρηση της μυϊκής δύναμης Εργαστηριακό όργανο αξιολόγησης της μέγιστης ροπής δύναμης που παράγεται σε διάφορες κυκλικές κινήσεις των αρθρώσεων των κάτω και άνω άκρων. Η ισοκινητική ενεργοποίηση αναφέρεται σε κινήσεις με σταθερή ταχύτητα και μεταβαλλόμενη επιβάρυνση. Μπορεί να είναι ομόκεντρη και έκκεντρη.

20 Ισοκινητική αξιολόγηση δύναμης Η ισοκινητική αξιολόγηση χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της μέγιστης ροπής δύναμης, τηςγωνίαςστην οποία επιτεύχθηκε η μέγιστη ροπή και της αναλογίας καμπτήρων/ εκτεινόντων μυών. Με τον τρόπο αυτό παρέχονται πληροφορίες για τη δύναμη, τις πιθανές μυϊκές ανισορροπίες και την επιβάρυνση των αρθρώσεων του γονάτου, του ισχίου, της ποδοκνημικής, του ώμου, του αγκώνα και του καρπού των αθλητών. Οι πληροφορίες αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα από προπονητές και θεράποντες για πρόληψη και θεραπεία τραυματισμών.

21 ΙΣΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΓΟΝΑΤΟΥ Αξιοπιστία πρωτοκόλλου αξιολόγησης : r= 0,90 ως 0,99 (Kellis, E., Kellis, S., Gerodimos, V. & Manou, V., 1999), ανάλογα με την δοκιμασία και τη γωνιακή ταχύτητα στην οποία γινόταν η αξιολόγηση Αρχική γωνία αρθρώσεων (ισχίου και γονάτου): 90 0

22 ΙΣΟΚΙΝΗΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ Αξιοπιστία πρωτοκόλλου αξιολόγησης ποδοκνημικής: r=0,74 ως 0,94 ανάλογα με την δοκιμασία και με τη γωνιακή ταχύτητα στην οποία γινόταν η αξιολόγηση (Karnofel, Wilkinson & Lentell, 1989; Nitschke, 1992; Topp & Mikesky, 1994; Wennerberg, 1991).

23 Ισομετρικό τεστ δύναμης Εργαστηριακό όργανο μέτρησης της μέγιστης δύναμης που παράγεται κατά τη διάρκεια μιας μέγιστης ισομετρικής συστολής (ταχύτητα=0). Η ισχύς δεν μπορεί να μετρηθεί γιατί δεν υπάρχει παραγωγή έργου.

24 Ισομετρική αξιολόγηση της δύναμης των κάτω άκρων Η αξιολόγηση της ισομετρικής δύναμης περιλαμβάνει τη μέτρηση της μέγιστης ισομετρικής δύναμης, του ρυθμού ανάπτυξης της δύναμης καθώς και του δείκτη της ταχυδύναμης. Δείκτη ταχυδύναμης αποτελεί ο ρυθμός ανάπτυξης της δύναμης.

25 ΙΣΟΜΕΤΡΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Γωνίες αρθρώσεων: ισχίων 90 0 και γονάτων Αξιοπιστία πρωτοκόλλου αξιολόγησης : r = 0,96 (Ioakimidis, P., Gerodimos, V., Kellis, E. & Kellis, S., 2003)

26 Ισοτονική αξιολόγηση δύναμης Αναφέρεται σε κινήσεις με σταθερή εξωτερική επιβάρυνση σε όλο τους το εύρος και μεταβαλλόμενη ταχύτητα. Μπορεί να είναι ομόκεντρες ή έκκεντρες.

27 Ισοτονική αξιολόγηση δύναμης (1RM) Στον αγωνιστικό αθλητισμό το τεστ εφαρμόζεται συνήθως στις ασκήσεις του πάγκου, στα καθίσματα (ημικάθισμα, βαθύ κάθισμα) και στις πολυαρθρικές (αρασέ, επολέ, ζετέ). Ο ασκούμενος ξεκινά, με στόχο την προθέρμανση, τις προσπάθειες μιας επανάληψης από το 50% του προηγούμενου μέγιστου και συνεχίζει στο 75%, στο 90%, στο 100% και πάνω.

28 Ισοτονική αξιολόγηση δύναμης (1RM) Σε αθλήματα στα οποία η δύναμη δεν είναι καθοριστικός παράγοντας απόδοσης αποφεύγεται το τεστ δύναμης της μιας μέγιστης προσπάθειας (1RM). Αυτό που μπορεί να εφαρμοστεί είναι η χρησιμοποίηση στο τεστ τέτοιας επιβάρυνσης ώστε ο ασκούμενος να μπορεί να εκτελέσει 4-6 επαναλήψεις (ανάλογα με το επίπεδό του). Με τον τρόπο αυτό προσδιορίζουμε περίπου το 80-85% της μέγιστης απόδοσης και μπορούμε να υπολογίσουμε, με βάση τους πίνακες που υπάρχουν, το ατομικό ρεκόρ του καθενός με απόκλιση περίπου+/-10%.

29 Υπολογισμός της καλύτερης επίδοσης (του 1RM*) μέσω των επαναλήψεων RM % Αρχάριοι Προχωρημένοι % % % % % % % % * 1RM = 1 μέγιστη επανάληψη ** Εξαιρούνται οι αθλητές βαρέων αθλημάτων-ρίπτες

30 Σύστημα καταγραφής ηλεκτρομυογραφήματος Χρησιμοποιείται κυρίως για ερευνητικούς σκοπούς και δίνει σημαντικές πληροφορίες για τον τρόπο ενεργοποίησης και δραστηριότητας των μυών.

31 Η αξιολόγηση πρέπει να περνά από τα πιο κάτω στάδια για να θεωρείται ολοκληρωμένη: τη μέτρηση την αξιολόγηση και την καθοδήγηση της προπονητικής διαδικασίας (σχεδιασμός προγραμμάτων προπόνησης, συμβουλές, συνεργασία με προπονητές).

32 Θέματα προς συζήτηση - μελέτη Δοκιμασίες πεδίου ή εργαστηρίου; Πλεονεκτήματα μειονεκτήματα. Με ποια κριτήρια θα επιλέξουμε τις δοκιμασίες στις οποίες θα αξιολογήσουμε τον αθλητή μας;

33 Επίλογος Η αξιολόγηση είναι μια διαδικασία η οποία περιλαμβάνει τη μελέτη των παραμέτρων (παραγόντων) της επίδοσης μεμονωμένων αθλητών σε ένα άθλημα ή αγώνισμα. Αυτή υλοποιείται με μετρήσεις, παρατηρήσεις και αξιολογήσεις που στοχεύουν στον καθορισμό της επίδρασης διαφορετικών προπονητικών επιβαρύνσεων ή στον προσδιορισμό της προπονητικής κατάστασης ενός αθλητή.

34 Βιβλιογραφία Γεροδήμος, Β.. (2004). Σημειώσεις Μαθήματος. Τρίκαλα. Baechle, T.. (1994). Essentials of Strength Training and Conditioning. Champaign IL: Human Kinetics. Σελ Docherty, D. (1996). Measurement in Pediatric Exercise Science. Champaign IL: Human Kinetics. Σελ