ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ - ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ Ν. ΔΙΑΛΥΝΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ε.Μ.Π. ΑΘΗΝΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2016 1
Θεσμικό Πλαίσιο Νόμος 3855/2010 ΦΕΚ Τεύχος Α Αρ. 95 (23-6-2010) και Υπουργική Απόφαση Δ6/13280/14-6-2011 ΦΕΚ Τεύχος Β Αρ. 1228 (Διαθέσιμα στον ιστότοπο του ΥΠΕΚΑ). Σκοπός είναι τα Μέτρα για τη Βελτίωση της Ενεργειακής Απόδοσης κατά την Τελική Χρήση και οι Ενεργειακές Υπηρεσίες. Εφαρμόζεται στις Επιχειρήσεις Ενεργειακών Υπηρεσιών ΕΕΥ (Energy Service Companies ESCO), στους διανομείς ενέργειας, στους διαχειριστές δικτύων διανομής, στις επιχειρήσεις λιανικής πώλησης ενέργειας και στους τελικούς καταναλωτές. Καθορίζονται οι βασικές πολιτικές και οι κανονισμοί για την ανάπτυξη της αγοράς των Ενεργειακών Υπηρεσιών στην Ελλάδα. 2
Ενεργειακές Υπηρεσίες Αφορούν το φυσικό όφελος, τη χρησιμότητα ή το πλεονέκτημα που προκύπτει από το συνδυασμό ενέργειας με ενεργειακά αποδοτική τεχνολογία και μπορεί να περιλαμβάνει όλες τις απαιτούμενες εργασίες σύμφωνα με σχετική σύμβαση που συντάσσεται. Αφορούν κάθε μορφής εμπορικά διαθέσιμης ενέργειας (ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο, καύσιμα για θέρμανση και ψύξη, στερεά καύσιμα, καύσιμα κίνησης, βιομάζα). Ποσοτικοποιείται η Ενεργειακή Απόδοση που ορίζεται ως ο λόγος της εκροής επιδόσεων, υπηρεσιών, αγαθών ή ενέργειας προς την εισροή ενέργειας με σκοπό τη βελτίωση της κατά την τελική χρήση από τους καταναλωτές ως αποτέλεσμα των διαφόρων αλλαγών που δημιουργούνται. 3
Ενεργειακές Υπηρεσίες Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης επαληθεύεται με κατάλληλες μετρήσεις ή/και εκτιμήσεις. Προσδιορισμός της ποσότητας της εξοικονόμησης ενέργειας μετά από την υλοποίηση των σχετικών μέτρων με ταυτόχρονη εξασφάλιση της σταθερότητας των σχετικών εξωτερικών συνθηκών. Απαιτούνται προγράμματα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης με ανάπτυξη δραστηριοτήτων που θα εστιάζονται σε ομάδες τελικών καταναλωτών. Χρησιμοποιούνται κατάλληλοι μηχανισμοί που θα επιτρέπουν τη δημιουργία υποστηρικτού πλαισίου ή κινήτρων για τους συντελεστές της αγοράς (παροχή αγορά ενεργειακών υπηρεσιών). 4
Χρηματοδότηση από Τρίτους (ΧΑΤ) Σε έργα των ΕΕΥ μπορεί να συμμετάσχει Τρίτος ο οποίος χρηματοδοτεί το μέτρο βελτίωσης της ενεργειακής υπηρεσίας και λαμβάνει ένα ποσοστό αποζημίωσης για αυτό. Αυτός μπορεί να είναι η ΕΕΥ ή άλλο Νομικό Πρόσωπο (π.χ. Τράπεζα). Αυτά το χρηματοοικονομικό μέσο αποτελεί ένα από τα διαθέσιμα μέσα για την υλοποίηση του σκοπού της εξοικονόμησης ενέργειας και την κάλυψη του αρχικού κόστους του υλοποίησης του έργου (π.χ. επιδοτήσεις, φορολογικές ελαφρύνσεις, Ταμεία, συμβάσεις από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς). 5
Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ) Συμφωνία μεταξύ του τελικού καταναλωτή και της ΕΕΥ για την λήψη κατάλληλων μέτρων. Ρυθμίζονται τα ακόλουθα: Σχεδιασμός και διαχείριση της παρεχόμενης ενεργειακής υπηρεσίας και του ενεργειακού έργου. Μεθοδολογία εκτίμησης της εξοικονομούμενης ενέργειας και της αποτίμησης του προκύπτοντος συνολικού οικονομικού οφέλους. Αγορά, εγκατάσταση και θέση σε λειτουργία του απαραίτητου ενεργειακού εξοπλισμού (π.χ. ηλεκτρομηχανολογικά και ηλεκτρονικά συστήματα, υλικά κτιριακού κελύφους που βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση κατά την τελική χρήση). Διαχείριση, τρόπος λειτουργίας του εξοπλισμού και συντήρηση του. Συνολικό κόστος του έργου (κόστος προμήθειας και εγκατάστασης του απαραίτητου εξοπλισμού, κόστος λειτουργίας και συντήρησης του, κόστος χρηματοδότησης, αμοιβή της ΕΕΥ). Διαδικασία αποτίμησης του ενεργειακού οφέλους. Τρόπος και χρόνος αποπληρωμής. 6
Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ) Οι επενδύσεις πληρώνονται από το ποσοστό της συμφωνημένης Ενεργειακής Εξοικονόμησης. Σύμβαση Διαμοιραζόμενου Οφέλους: Η ΕΕΥ αναλαμβάνει την χρηματοδότηση, η κυριότητα του εξοπλισμού περιέρχεται στον πελάτη μετά τη λήξη της σύμβασης, δεν παρέχονται εγγυήσεις για το ελάχιστο ποσοστό του οικονομικού οφέλους εξοικονόμησης ενέργειας, η αμοιβή της ΕΕΥ είναι ποσοστό του συνολικού οικονομικού οφέλους. Σύμβαση Εγγυημένης Εξοικονόμησης: Ο πελάτης αναλαμβάνει την επένδυση και έχει την πλήρη κυριότητα του εξοπλισμού, η ΕΕΥ παρέχει εγγυήσεις για την ελάχιστη στάθμη εξοικονόμησης ενέργειας με αντίστοιχο ποσοστό αμοιβής που μπορεί να μειωθεί εάν δεν υπάρχει επίτευξη της, η σύμβαση μπορεί να λύεται πριν από τη λήξη της όταν δεν επιτυγχάνονται οι στόχοι. 7
Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης (ΣΕΑ) Όταν το οικονομικό όφελος είναι μικρότερο από το συμβατικά οριζόμενο, η ΕΕΥ πρέπει να καταβάλλει στον τελικό καταναλωτή τη διαφορά ή αυτός να καταβάλλει μικρότερο οικονομικό αντάλλαγμα (λειτουργία σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης). Εάν το οικονομικό όφελος είναι μεγαλύτερο, ο τελικός καταναλωτής καρπώνεται το υπερβάλλον. Οι ΕΕΥ υποχρεούνται να διασφαλίζουν το οικονομικό όφελος των τελικών πελατών καθόλη τη διάρκεια της σύμβασης. Ανεξάρτητοι πιστοποιημένοι φορείς επιβεβαιώνουν την εξοικονόμηση ενέργειας που προκύπτει από την εφαρμογή μίας ΣΕΑ εκδίδοντας σχετικό Λευκό Πιστοποιητικό. Υποδείγματα ΣΕΑ παρατίθενται στον ιστότοπο του ΥΠΕΚΑ. 8
Φάσεις Έργων που Υλοποιούνται από ΕΕΥ Προκαταρκτικός έλεγχος. Λεπτομερής ανάλυση. Υλοποίηση παρεμβάσεων. Εγγύηση και επαλήθευση του ποσού της εξοικονομούμενης ενέργειας. Υπολογισμός του συνολικού κόστους που εξοφλείται λαμβάνοντας υπόψη την εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται. 9
Παρεχόμενες Υπηρεσίες των ΕΕΥ στους Πελάτες Ανάπτυξη, σχεδιασμός και μέριμνα για τη χρηματοδότηση των έργων ενεργειακής απόδοσης. Ανάλυση και έλεγχος των ενεργειακών δεδομένων. Σχεδιασμός και εφαρμογή των μελετών που απαιτούνται. Διαχείριση ενέργειας της εγκατάστασης πριν και μετά την ολοκλήρωση της επέμβασης. Εγκατάσταση και συντήρηση του απαιτούμενου εξοπλισμού για τα έργα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Μέτρηση, παρακολούθηση και επαλήθευση της εξοικονομούμενης ενέργειας. Δέσμευση για την αποτελεσματικότητα της επέμβασης. 10
Παρακολούθηση της Κατανάλωσης Ενέργειας των Πελατών των ΕΕΥ Απαιτείται μία διαρκής παρακολούθηση των καταναλώσεων των πελατών των ΕΕΥ, έτσι ώστε να ποσοτικοποιηθεί η προβλεπόμενη μείωση του κόστους ενέργειας. Μετά την εγκατάσταση του κατάλληλου εξοπλισμού, τα μετρούμενα δεδομένα, συλλέγονται και αποστέλλονται σε πραγματικό χρόνο σε μία βάση δεδομένων που έχει αναπτυχθεί. Πραγματοποιείται σύγκριση με κάποια έτοιμα προεπεξεργασμένα δεδομένα ώστε να υπάρχουν χρήσιμες πληροφορίες για την ενέργεια που καταναλώθηκε και την πρόβλεψη της ενέργειας που αναμένεται να καταναλωθεί. Ο έλεγχος σε πραγματικό χρόνο παρέχει πολλές δυνατότητες για τη σωστή διαχείριση ενέργειας. Μπορούν περιλαμβάνονται επιπρόσθετες πληροφορίες που αφορούν την πρόβλεψη της κατανάλωσης ενέργειας σύμφωνα με τις ενεργειακές ανάγκες των χρηστών και των σχετικών μεγεθών της (π.χ. άεργος ισχύς, συντελεστής ισχύος, κλπ). 11
Πελατολόγιο των ΕΕΥ δημόσια κτίρια, κλπ) αλλά και οικιακούς καταναλωτές Περιλαμβάνει εγκαταστάσεις που αφορούν επιχειρήσεις ευαισθητοποιημένες σε ενεργειακά θέματα (βιομηχανίες, ξενοδοχεία, νοσοκομεία, που επιθυμούν να μειώσουν την κατανάλωση ενέργειας τους. Αυτές οι εγκατάστασεις ακολουθούν γνωστές και προδιαγεγραμμένες παραγωγικές διαδικασίες ή απαιτήσεις με στάδια κατά τη διάρκεια των οποίων καταναλώνονται συγκεκριμένες ποσότητες ενέργειας σε καθορισμένες χρονικές περιόδους της ημέρας. 12
Πελατολόγιο των ΕΕΥ Οι ΕΕΥ μπορούν για συγκεκριμένες κατηγορίες πελατών να έχουν διαθέσιμα δεδομένα για να συγκρίνονται με τα πραγματικά δεδομένα και να ενημερώνουν τους πελάτες τους για τις υπάρχουσες αποκλίσεις από τις επιθυμητές τιμές ενέργειας που χρειάζονται οι πελάτες για να καλύψουν τις ανάγκες τους (μείωση του ποσού της ενέργειας που χρησιμοποιείται με επενδύσεις σε κατάλληλες υποδομές ή του κόστους για την αγορά/παραγωγή του). Οι ΕΕΥ μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες που αφορούν τα ενεργειακά δεδομένα πελατών για εφαρμογές με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. 13
Πλεονεκτήματα των Πελατών των ΕΕΥ Τεχνολογική αναβάθμιση των εγκαταστάσεων τους. Δεν απαιτείται δέσμευση κεφαλαίων από αυτούς. Ο κίνδυνος αναλαμβάνεται από τον φορέα ΧΑΤ. Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και των χρηματοοικονομικών δεδομένων τους. Αύξηση της σχέσης μεταξύ ιδίων κεφαλαίων προς ξένα για την αντίστοιχη επένδυση. Βελτίωση των οικονομικών δεικτών των πελατών. 14
Συμβολή των ΕΕΥ Στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας. Στους ενεργειακούς στόχους της χώρας (20/20/20). Στη μείωση των ενεργειακών καταναλώσεων των επιχειρήσεων και πολιτών. Στη μείωση των εκπομπών αερίων ρύπων. Στη αύξηση της απασχόλησης του εργατικού δυναμικού της χώρας. Στη μείωση του κόστους λειτουργίας των επιχειρήσεων. Στη ενίσχυση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης ως ένα εργαλείο προώθησης των δραστηριοτήτων των επιχειρήσεων. 15
Μητρώο και Κώδικας Δεοντολογίας των ΕΕΥ Έχει συσταθεί ένα μητρώο στο οποίο καταχωρούνται οι ΕΕΥ σύμφωνα με το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο. Το μητρώο αυτό διαχειρίζεται από τη Διεύθυνση Αποδοτικής Χρήσης και Εξοικονόμησης Ενέργειας του ΥΠΕΚΑ (47 ΕΕΥ Δεκέμβριος 2016). Τα κύρια κριτήρια ένταξης των ΕΕΥ αφορούν την τεχνική και οικονομική επάρκεια τους αλλά και τη σχετική εμπειρία τους (Κατηγορία Α Εταιρείες, Κατηγορία Β Φυσικά Πρόσωπα). Έχει θεσπισθεί ένας Κώδικας Δεοντολογίας των ΕΕΥ που περιλαμβάνει τις αρχές και τις δεσμεύσεις που οφείλουν να τηρούν για να αναπτυχθεί με εύρυθμο τρόπο η σχετική αγορά. Στο μητρώο καταχωρίζονται τα σχετικά κείμενα των ΣΕΑ τηρώντας την εμπιστευτικότητα των προσωπικών δεδομένων και των εμπορικών πληροφοριών. Οι ΕΕΥ υιοθετούν συγκεκριμένες πρακτικές ορθής εκτέλεσης των έργων. Προβλέπονται κυρώσεις στις ΕΕΥ όταν διαπιστωθούν παραβάσεις των κανόνων λειτουργίας τους. 16