ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 20 ΙΣΤΟΡΙΑ & ΕΞΕΛΙΞΗ της ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Δρ Νικόλαος Λυμούρης
1945 1959 Μια ειρηνική Ευρώπη - Η αρχή της συνεργασίας - 1950 Διακήρυξη Schuman - 18/4/1951 [Παρίσι] - Ίδρυση ΕΚΑΧ [διάρκειας 50 ετών] - 6 ιδρυτικά μέλη [Βέλγιο, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Λουξεμβούργο και Κάτω Χώρες] - 1954 Αποτυχία σχεδίου René Pleven - Το 1957 [25/3], με τη Συνθήκη της Ρώμης ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), ή «Κοινή Αγορά».
1960 1969 Η «ανθηρή δεκαετία του 60» - Κατάργηση των δασμών στις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ. - Τα κράτη μέλη συμφωνούν να ελέγχουν από κοινού την παραγωγή τροφίμων, ούτως ώστε να υπάρχει επάρκεια τροφίμων για όλους. - 1967 Ενοποίηση θεσμικών οργάνων ΕΟΚ & ΕΚΑΧ - 2 αρνήσεις de Gaulle στην ένταξη της Μ. Βρετανίας [1963 / 1967]
1970 1979 Η Κοινότητα σε εξέλιξη - Δανία, Ιρλανδία και Ηνωμένο Βασίλειο προσχωρούν στην Ευρωπαϊκή οικογένεια την 1 η Ιανουαρίου 1973. - Αραβοϊσραηλινός πόλεμος [1973] / πρώτη ελληνικής δικτατορίας [1974] / ανατροπή καθεστώτος Σαλαζάρ στην Πορτογαλία [1974] / θάνατος Φράνκο στην Ισπανία [1975] - Σηματοδοτούν την πτώση των τελευταίων ακροδεξιών δικτατοριών στην Ευρώπη. - 1979 Πρώτες Ευρωεκλογές.
1980 1989 Η μορφή της Ευρώπης αλλάζει - 1981 Η Ελλάδα γίνεται το 10 ο μέλος. - 1986 Είσοδος Ισπανίας & Πορτογαλίας - Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη Η πρώτη τροποποίηση των Ιδρυτικών Συνθηκών - Στόχος της ΕΕΠ είναι η δημιουργία της «Ενιαίας Αγοράς» - Παρέχει τη βάση για ένα φιλόδοξο 6ετές πρόγραμμα που αποσκοπεί στην εξάλειψη των εμποδίων στο ελεύθερο εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών της ΕΟΚ.
Η πορεία προς το Μάαστριχτ «Μετασεισμικές δονήσεις» του γεωπολιτικού σεισμού του 1989. «Ο άνθρωπος που συνέβαλε τα μέγιστα στην ενοποίηση της Ευρώπης ήταν ο Ιωσήφ Στάλιν» (Paul Henry Spaak) Ανάγκη για επέκταση του ενοποιητικού εγχειρήματος Διάδραση διεύρυνσης εμβάθυνσης
3/10/1991: Ενοποίηση Γερμανίας Ευρωπαϊκοί φόβοι Συνεννόηση Kohl Mitterand «μισό γερμανικό μάρκο για τον Mitterand, ολόκληρη η Γερμανία για τον Kohl». Πρόταση Mitterand για «πανευρωπαϊκή συνομοσπονδία» & Delors για «ομόκεντρους κύκλους».
Δουβλίνο 90: Απόφαση για σύγκλιση 2 ΔΔ: για ΟΝΕ και για Πολιτική Ένωση Κοινή πρόταση Kohl Mitterand για επέκταση κοινοτικών αρμοδιοτήτων. Υγεία Κοινωνική πολιτική Ιθαγένεια Ενισχυμένη πλειοψηφία Ενίσχυση Ευρ. Κοινοβουλίου Visa Πρόβλημα με «Κόλπο», Γιουγκοσλαβία, μετανάστες
Γερμανία: Ανάγκη για Κοινή Εξωτερική Πολιτική Άρνηση από Μ.Βρ. + Γαλλία 3 Βάθρα / Πυλώνες: Philippe de Boissieu «Ευρωπαϊστές»: Ρήτρα αμοιβαίας βοήθειας όπως σε ΔΕΕ «Ατλαντιστές»: «Έχουμε το ΝΑΤΟ» Ρήτρα αυτοεξαίρεσης (opt-out) για ΟΝΕ για Μ.Βρ. + Δανία
Συνθήκη Μάαστριχτ
3 στάδια ΟΝΕ ίδρυση το 1994 του ΕΝΙ για προετοιμασία ΟΝΕ (εφαρμογή κριτηρίων σύγκλισης) ΕτΠ Πρωτοδικείο Ombudsman Αρχή της επικουρικότητας Ευρωπαϊκή Ιθαγένεια κ.ά.
Μάαστριχτ - Η επόμενη μέρα Πρόβλημα με επικυρώσεις Περίοδος οικονομικής ύφεσης και υψηλής ανεργίας Δημοψήφισμα σε Δανία ΟΧΙ: 50,7% - ΝΑΙ: 49,3% Σε Γαλλία ΝΑΙ: 51% Β Δημοψήφισμα σε Δανία ΝΑΙ: 56,8% (opt-out σε ΟΝΕ και Άμυνα)
Από το Μάαστριχτ στο Άμστερνταμ 4 η Διεύρυνση: Σουηδία, Φιλανδία, Αυστρία (52% Όχι από Νορβηγία) 1994: Συμβιβασμός των Ιωαννίνων: Αναστέλλουσα μειοψηφία «Ατζέντα 2000» - Κριτήρια Κοπεγχάγης (10 + 2 + 1)
Συνθήκη του Άμστερνταμ ΔΔ 96 (πρόβλεψη από Μάαστριχτ) Διεύρυνση πεδίου αρμοδιοτήτων της ΕΚ Απλοποίηση και ενοποίηση Συνθηκών Θέσπιση Ανώτατο Εκπροσώπου / Ύπατου Εκπροσώπου ΚΕΠΠΑ. Κοινοτικοποίηση Συνθήκης Σένγκεν (όχι Μ.Βρ.+Δαν.)
Από το Άμστερνταμ στη Νίκαια «Δήλωση του Σαιντ-Μαλό» (3-4/12/1998) για την Ευρωπαϊκή Άμυνα Αποστολές Πέτερσμπεργκ Μέλλον ΔΕΕ Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Συνθήκη της Νίκαιας Η σύγκληση της ΔΔ του 2000 προβλεπόταν ρητά στο πρωτόκολλο σχετικά με τα όργανα ενόψει της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης της Συνθήκης του Άμστερνταμ. «Έναν τουλάχιστον χρόνο πριν τα κράτη μέλη της Ε.Ε. υπερβούν τα είκοσι, θα συγκληθεί διάσκεψη των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών προκειμένου να προβεί σε συνολική αναθεώρηση των διατάξεων των Συνθηκών που αφορούν τη σύνθεση και τη λειτουργία των οργάνων».
3 κράτη μέλη (Βέλγιο, Γαλλία + Ιταλία): «αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ολοκλήρωση των πρώτων διαπραγματεύσεων προσχώρησης». Προετοιμασία Ε.Ε. για τη διεύρυνση αναθεωρώντας 4 βασικούς τομείς των Συνθηκών: το μέγεθος και τη σύνθεση της Επιτροπής τη στάθμιση των ψήφων στο Συμβούλιο την επέκταση του συστήματος λήψης αποφάσεων με ειδική πλειοψηφία τις ενισχυμένες συνεργασίες.
Η θεσμική μεταρρύθμιση χαρακτηρίστηκε ως «τεχνική» και «περιορισμένη». Τροποποίηση σύνθεσης της Επιτροπής, ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου της και τροποποίηση του τρόπου διορισμού του. Κοινοβούλιο: επέκταση της διαδικασίας συναπόφασης και τροποποίηση του αριθμού των βουλευτών που εκλέγονται σε όλα τα τωρινά και μελλοντικά κράτη μέλη.
Ευέλικτο σύστημα ενισχυμένων συνεργασιών (ελαστικότεροι όροι, κατάργηση του δικαιώματος αρνησικυρίας και επέκταση των συναφών τομέων). Επέκταση του συστήματος λήψης αποφάσεων με ειδική πλειοψηφία σε τριάντα περίπου νέους τίτλους στους οποίους θα ισχύει αυτός ο τρόπος λήψης αποφάσεων. Επίσης, λήψη αποφάσεων για τα θεμελιώδη δικαιώματα, την ασφάλεια και την άμυνα, τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις κ.λπ.
Μετά τη Νίκαια 23/7/2002: Λήξη Συνθήκης ΕΚΑΧ Δήλωση σχετικά με το μέλλον της Ένωσης (Νίκαια): Επιθυμία της ΔΔ να αρχίσει μια διεξοδικότερη και ευρύτερη συζήτηση για το μέλλον της Ε.Ε. Η συζήτηση αυτή, στην οποία θα πρέπει να συμμετέχουν τα εθνικά κοινοβούλια και σύσσωμη η κοινή γνώμη καθώς και οι υποψήφιες προς ένταξη χώρες, θα οδηγήσει στη σύγκληση νέας ΔΔ το 2004.
Η συζήτηση θα πρέπει να καλύψει κυρίως τέσσερα βασικά θέματα: την ακριβέστερη οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων μεταξύ της Ένωσης και των κρατών μελών το καθεστώς του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης την απλοποίηση των Συνθηκών τον ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Προς ένα Ευρωπαϊκό Σύνταγμα Η δήλωση του Λάκεν (Δεκέμβριος 2001) Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λάκεν ανακοίνωσε τη μέθοδο που επιλέχθηκε τελικά για την υλοποίηση της μεταρρύθμισης (τη σύγκληση Συνέλευσης) και το χρονοδιάγραμμα, και καθόρισε το περιεχόμενο της συζήτησης θέτοντας πολλές ερωτήσεις για το μέλλον της Ένωσης.
Η Συνέλευση Η εν λόγω Συνέλευση, όπως ακριβώς και η Συνέλευση που συνέταξε τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, αποτελείτο από εκπροσώπους των κυβερνήσεων και των εθνικών κοινοβουλίων των κρατών μελών και των υποψήφιων προς ένταξη χωρών, και από εκπροσώπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής. Η εναρκτήρια συνεδρίασή της έλαβε χώρα στις 28 Φεβρουαρίου 2002 και οι εργασίες της ολοκληρώθηκαν έπειτα από συζητήσεις που διήρκεσαν 17 μήνες.
Η Συνέλευση συνέταξε σχέδιο Συνθήκης για τη θέσπιση Συντάγματος της Ευρώπης, το οποίο παρουσίασε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Θεσσαλονίκης ο Πρόεδρός της, ο κ. Giscard d'estaing. Η Συνέλευση ολοκλήρωσε επίσημα τις εργασίες της τον Ιούλιο του 2003.
Η ΔΔ και το σχέδιο Συνταγματικής Συνθήκης Το σχέδιο Συνταγματικής Συνθήκης χρησίμευσε ως βάση για τις διαπραγματεύσεις της ΔΔ που συγκλήθηκε τον Οκτώβριο του 2003. Το σχέδιο Συνταγματικής Συνθήκης, μετά την πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε στις 18 Ιουνίου 2004 με τη λήξη των εργασιών της εν λόγω ΔΔ, διαβιβάστηκε στους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων οι οποίοι το υπέγραψαν στις 29 Οκτωβρίου 2004.
5 η Διεύρυνση (2004) 10 κράτη: Τσεχία, Κύπρος, Εσθονία, Ουγγαρία, Λετονία, Λιθουανία, Μάλτα, Πολωνία, Σλοβακία, Σλοβενία
Για να τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη για τη θέσπιση Συντάγματος της Ευρώπης, έπρεπε να επικυρωθεί από όλα τα κράτη μέλη, με βάση τους ισχύοντες συνταγματικούς κανόνες τους, δηλαδή μέσω επικύρωσης από το κοινοβούλιο ή μέσω δημοψηφίσματος. Λόγω των δυσκολιών που συνάντησε η επικύρωση της Συνθήκης, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων αποφάσισαν (16 & 17/6/2005) να δρομολογήσουν μια «περίοδο προβληματισμού» με αντικείμενο το μέλλον της Ευρώπης.
6 η Διεύρυνση (2007): Βουλγαρία, Ρουμανία (27 κράτη μέλη) 7 η Διεύρυνση (2013): Κροατία (28 κράτη μέλη)
Πιθανές μελλοντικές Διευρύνσεις
Η Συνθήκη της Λισσαβόνας Στις 22/6/2007 επετεύχθη συμβιβασμός. Δόθηκε εντολή για τη σύγκληση ΔΔ με σκοπό την οριστικοποίηση και την έκδοση μιας «Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης» για την Ε.Ε. και όχι Ευρωπαϊκού Συντάγματος. Το τελικό κείμενο της νέας Συνθήκης εγκρίθηκε στη Λισσαβόνα στις 18-19/10/2007 και υπογράφηκε από τα κράτη μέλη στις 13 Δεκεμβρίου 2007.
Η Συνθήκη της Λισσαβόνας με μια ματιά Ένας Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ο Χάρτη γίνεται πλέον νομικά δεσμευτικός. Ένας ύπατος Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής Ο Εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής θα συγχωνευθεί στην θέση του Ύπατου εκπροσώπου της Ένωσης για την κοινή πολιτική εξωτερικών και ασφαλείας.
Αναβάθμιση ρόλου Ευρ. Κοινοβουλίου (επέκταση αρμοδιοτήτων) αλλά και εθνικών κοινοβουλίων. Ένας Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Θα αντικαταστήσει την τωρινή εναλλασσόμενη Προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ο Πρόεδρος θα έχει θητεία 2,5 χρόνων. Απόκτηση Διεθνούς Νομικής Προσωπικότητας Επιτρέπει στην Ε.Ε. να συνομολογεί διεθνείς συνθήκες.