EYNOΪΚΟΙ & ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΜΕ ΟΡΟΥΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ Θέμα εργασίας: Φισκάρδο: προβλήματα ανάπτυξης και προστασίας του περιβάλλοντος σε έναν τουριστικό παραδοσιακό οικισμό Μάνια Μπεριάτου Νοέμβριος 2011
Αντικείμενο εργασίας: η εξέταση των προβλημάτων που ανακύπτουν αναφορικά με την προστασία και ανάπτυξη του περιβάλλοντος στην περιοχή του Φισκάρδου Κεφαλονιάς Υπόθεση εργασίας: ο τουρισμός και συγκεκριμένα η τουριστική ανάπτυξη που παρατηρείται στην περιοχή του Φισκάρδου εγκυμονεί σημαντικούς κινδύνους για τον οικισμό όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος (φυσικού και πολιτιστικού)
ΦΙΣΚΑΡΔΟ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑΣ (Google Earth)
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι 1.1 Γενικά στοιχεία για την περιοχή 1.2 Περιγραφή υφιστάμενης κατάστασης 1.3 Ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ 2.1 Εντοπισμός δυνατών και αδύναμων στοιχείων για την ανάπτυξη της περιοχής 2.1 Ανάλυση SWOT ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ 3.1 Σενάριο ανάπτυξης (κατευθύνσεις για την αναπτυξιακή προοπτική της περιοχής με όρους αειφορίας) 3.2 Αξιολόγηση σεναρίου ανάπτυξης ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV Συμπεράσματα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ηέννοιατηςαειφορίαςκαιτηςαειφόρου(βιώσιμης) ανάπτυξης αειφόρος χρήση των πόρων (φυσικών και πολιτιστικών) τουρισμός < - > περιβάλλον αειφόρος (βιώσιμος) τουρισμός
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι 1.1 Γενικά στοιχεία για την περιοχή ευρύτερος γεωγραφικός χώρος φυσικά χαρακτηριστικά οικισμού ιστορική φυσιογνωμία πληθυσμιακά στοιχεία πολεοδομική εξέλιξη οικισμού αρχιτεκτονική οικισμού ισχύοντες όροι και περιορισμοί δόμησης του οικισμού σύντομη αναφορά στις μελέτες που έχουν γίνει για τον οικισμό
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι 1.1 Γενικά στοιχεία για την περιοχή ευρύτερος γεωγραφικός χώρος φυσικά χαρακτηριστικά οικισμού
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι 1.1 Γενικά στοιχεία για την περιοχή ιστορική φυσιογνωμία σχέδιο Φισκάρδου (ιστορικό αρχείο Κεφαλονιάς) lazzaretto (κρατικό αρχείο Βενετίας)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι 1.1 Γενικά στοιχεία για την περιοχή πληθυσμιακά στοιχεία ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΦΙΣΚΑΡΔΟΥ 1920 1928 1940 1951 1961 1971 1981 1052 586 536 395 305 172 193 ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΦΙΣΚΑΡΔΟΥ 1951 1961 1971 1981 149 143 80 93
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι 1.1 Γενικά στοιχεία για την περιοχή πολεοδομική εξέλιξη οικισμού
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι 1.1 Γενικά στοιχεία για την περιοχή αρχιτεκτονική οικισμού μουσείο και εκκλησία Φισκάρδου σχέδιο διώροφης κατοικίας διώροφη κατοικία στο Φισκάρδο
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι 1.1 Γενικά στοιχεία για την περιοχή ισχύοντες όροι και περιορισμοί δόμησης του οικισμού 1. Π.Δ. Περί χαρακτηρισμού ως Παραδοσιακών Οικισμών τινών του Κράτους και καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων αυτών (ΦΕΚ 594/Δ, 13 Νοεμβρίου 1978) 2. Π.Δ. Τρόπος καθορισμού ορίων οικισμών της χώρας μέχρι 2.000 κατοίκους, κατηγορίες αυτών και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησής τους (ΦΕΚ 181/Δ, 3 Μαΐου 1985) 3. Α.Ν. Καθορισμός ορίων, όρων και περιορισμών δόμησης στους οικισμούς Φισκάρδο, Ευρετή, Κατσαράτα, Τσελεντάτα της Κοινότητας Φισκάρδου Ν.Κεφαλονιάς (ΦΕΚ 1266/Δ, 31 Δεκεμβρίου 1986) 4. Α.Ν. Τροποποίηση όρων δόμησης οικισμών Άσσου και Φισκάρδου Ν.Κεφαλληνίας (ΦΕΚ 674/Δ, 30 Οκτωβρίου 1989) 5. Α.Ν. Τροποποίηση ορίων, όρων και περιορισμών δόμησης στον οικισμό Φισκάρδο κοιν. Φισκάρδου Ν.Κεφαλονιάς (ΦΕΚ 854/Δ, 28 Ιουλίου 1993)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι 1.1 Γενικά στοιχεία για την περιοχή ισχύοντες όροι και περιορισμοί δόμησης του οικισμού ΦΕΚ 1266/Δ, 31-12-1986 και ΦΕΚ 854/Δ, 28-7-1993
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι 1.1 Γενικά στοιχεία για την περιοχή σύντομη αναφορά στις μελέτες που έχουν γίνει για τον οικισμό α) Το πρόγραμμα διατήρησης και ανάπτυξης παραδοσιακών οικισμών του ΕΟΤ (1975-1992) β) Η μελέτη επέκτασης - αναθεώρησης του Φισκάρδου στα πλαίσια της ΕΠΑ (Επιχείρηση Πολεοδομικής Ανασυγκρότησης) του ΥΠΕΧΩΔΕ (1988)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι 1.2 περιγραφή υφιστάμενης κατάστασης δίκτυα υποδομής (οδικό δίκτυο, συγκοινωνίες, ύδρευση, αποχέτευση, δίκτυο ηλεκτρισμού και τηλεπικοινωνιών) διοίκηση οικιστική ένταξη στην ευρύτερη περιοχή αναψυχή τουριστική υποδομή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι 1.3 ανάλυση υφιστάμενης κατάστασης στοιχεία πρωτογενούς έρευνας: - χρήσεις ισογείου - χρήσεις ορόφου - αριθμός ορόφων - κατάσταση κτηρίων (παλαιότητα-διατηρητέα) - υπάρχον οδικό δίκτυο και κοινόχρηστοι χώροι επισήμανση προβλημάτων: - περιβαλλοντικό επίπεδο - πολεοδομικός ιστός - αρχιτεκτονική/μορφολογική διάσταση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ 2.1 εντοπισμός δυνατών & αδύναμων στοιχείων για την ανάπτυξη της περιοχής τα δυνατά σημεία για την ανάπτυξης της περιοχής (υπό τον θεματικό άξονα της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς) παραθαλάσσιος οικισμός - παραλιακό μέτωπο - γεωγραφική θέση τουριστικό αγκυροβόλιο παραδοσιακός οικισμός δείγμα επτανησιακής αρχιτεκτονικής ύπαρξη αρχαιολογικών χώρων, μνημείων, ενάλιων αρχαιοτήτων εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ 2.1 εντοπισμός δυνατών & αδύναμων στοιχείων για την ανάπτυξη της περιοχής τα αδύναμα σημεία για την ανάπτυξης της περιοχής (υπό τον θεματικό άξονα της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς) μονομερής εξάρτηση από τον τουρισμό (λειτουργική εξειδίκευση στον τουρισμό) αλλοίωση τοπίου ρύπανση φυσικού περιβάλλοντος ανεπαρκείς τεχνικές υποδομές υψηλό κόστος ζωής ακρίβεια χαμηλή ποιότητα παροχής τουριστικών υπηρεσιών καταστρατήγηση όρων δόμησης αισθητική υποβάθμιση κτηρίων άναρχη δόμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ 2.2 Ανάλυση SWOT ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ αποτελεί παραθαλάσσιο οικισμό, ο οποίος λειτουργεί, λόγω γεωγραφικής θέσης, ως τουριστικό αγκυροβόλιο εκτεταμένο παραλιακό μέτωπο αποτελεί παραδοσιακό οικισμό δείγμα της επτανησιακής αρχιτεκτονικής διαθέτει πολλούς αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία καθώς και ενάλιες αρχαιότητες διαθέτει εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον λειτουργική εξειδίκευση στον τουρισμό εποχικότητα τουρισμού (έντονη αντίθεση χειμώνα καλοκαίρι) αλλοίωση τοπίου ρύπανση φυσικού περιβάλλοντος καταστρατήγηση όρων δόμησης ανεπαρκείς τεχνικές υποδομές αισθητική υποβάθμιση κτηρίων αυθαίρετες επεκτάσεις άναρχη δόμηση προστασία και ανάδειξη φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος προστασία τοπίου δυνατότητα ανάπτυξης εναλλακτικών μορφών τουρισμού επιμήκυνση τουριστικής περιόδου τουριστική επέλαση (εποχική πίεση σε τουριστικό επίπεδο) περαιτέρω ρύπανση φυσικού περιβάλλοντος περαιτέρω αλλοίωση τοπίου περαιτέρω αλλοίωση δομημένου περιβάλλοντος (έντονη οικιστική ανάπτυξη, δόμηση αντίθετη με την κλίμακα της περιοχής) ελλιπής προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ 3.1 Σενάριο ανάπτυξης κατευθύνσεις σχετικά με τη βιώσιμη διαχείριση του οικισμού... προτάσεις οι οποίες κατηγοριοποιούνται στα εξής πεδία: Α. προσεισμικά μετασεισμικά - σύγχρονα κτήρια Β. αντιμετώπιση θαλάσσιου μετώπου Γ. κοινόχρηστοι χώροι Δ. ιεράρχηση οδικού δικτύου και χωροθέτηση parking Ε. ζώνη προστασίας τοπίου ΣΤ. χάραξη αιγιαλού Ζ. ενεργειακές τεχνικές υποδομές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ 3.2 Αξιολόγηση σεναρίου ανάπτυξης Οι κατευθύνσεις που δίνονται σχετικά με τη βιώσιμη διαχείριση του οικισμού εστιάζουν στην προστασία και ανάδειξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος της περιοχής. Βασίζονται ουσιαστικά στα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει ο οικισμός (παραλιακό μέτωπο, παραδοσιακός οικισμός, ύπαρξη αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον), με κύριο γνώμονα αφενός την προστασία τους και αφετέρου την ανάδειξή τους
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙV Συμπεράσματα κρίνεται πλέον επιτακτική η ανάγκη για μια πολιτική διαχείρισης της τουριστικής ανάπτυξης, ούτως ώστε να εξασφαλιστεί -κατά το δυνατόν- η σωστή και συνετή χρήση των φυσικών και πολιτιστικών πόρων ο ίδιος ο τουρισμός (και κατ επέκταση η τουριστική ανάπτυξη) μπορεί να αποτελέσει βασικό κίνητρο για την αειφόρο διαχείριση των φυσικών πόρων καθώς και για την προστασία και ανάδειξη των ιστορικών πολιτιστικών μνημείων της περιοχής