Πως δημιουργείται η παχυσαρκία; Ένα άτομο θεωρείται παχύσαρκο όταν ξεπεράσει κατά 20% ή περισσότερο το βάρος που αντιστοιχεί στο φύλο και την ηλικία του. Στη χώρα μας, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας της Παχυσαρκίας, στη χώρα μας η συχνότητα της είναι 26,0% για τους άνδρες και 18,2% για τις γυναίκες, ενώ για τα ελληνόπουλα τα ποσοστά αγγίζουν το 6-8,5%. Η παχυσαρκία και ιδιαίτερα οι ακραίες μορφές της (νοσογόνος παχυσαρκία), μπορούν να χαρακτηριστούν ως ένας από τους χειρότερους παράγοντες νοσηρότητας. Υπολογίζεται ότι τα συνδεόμενα με την παχυσαρκία νοσήματα αποτελούν τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου μετά το κάπνισμα. Ένα κρίσιμο μέγεθος για τον προσδιορισμό της παχυσαρκίας, το οποίο συσχετίζει το σωματικό βάρος (Β) με το ύψος (Υ) είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ = Β/Υ2, kg/m2). Όλοι οι ενήλικοι παχύσαρκοι με ΔΜΣ άνω τoυ 30 ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου. Όταν ο ΔΜΣ ξεπερνά το 40, ο κίνδυνος καρδιαγγειακών επιπλοκών είναι εξαιρετικά υψηλός. Ένας πρόσθετος επιβαρυντικός παράγοντας είναι η ανδρικού τύπου κατανομή του λίπους (άθροιση λίπους στην κοιλιά). Όταν η διάμετρος της κοιλιάς είναι μεγαλύτερη από 102 cm για τους άνδρες ή άνω των 88 cm για τις γυναίκες, ο κίνδυνος είναι ακόμη μεγαλύτερος.
Που οφείλεται η παχυσαρκία; Γενετικοί παράγοντες Οικογενής παχυσαρκία Λίγα και μεγάλα γεύματα Μειωμένη φυσική δραστηριότητα Λήψη φαρμάκων Ψυχολογικοί παράγοντες Ποιες είναι οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας; Διαβήτης Πνευμονοπάθειες Υπνική άπνοια (sleep apnea syndrome) Υπέρταση Αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια Καρδιοπάθειες Φλεβοθρομβώσεις Πνευμονικές εμβολές Λοιμώξεις μαλακών μορίων Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση Λιπώδης εκφύλιση ήπατος Οστεοαρθρίτιδα Χρόνια κεφαλαλγία Διαταραχές γονιμότητας, ανικανότητα Αυξημένος κίνδυνος καρκίνου Κατάθλιψη, ψυχολογικές διαταραχές
H Ιατρική Κοινότητα παγκοσμίως έχει διαπιστώσει ότι η Μεσογειακή Διατροφή αποτελεί τον καλύτερο τρόπο πρόσληψης τροφής και συμμετέχει σημαντικά στην πρόληψη παθήσεων. Η Μεσογειακή διατροφή χαρακτηρίζεται από τις διατροφικές συνήθειες που βρέθηκε ότι είχαν οι κάτοικοι της Κρήτης και της Νότιας Ιταλίας. Είναι ξακουστή για τις ευεργετικές της ιδιότητες καθώς προφυλάσσει από εμφράγματα του μυοκαρδίου και από διάφορες μορφές καρκίνου, είναι φτωχή σε θερμίδες, τονώνει τον οργανισμό, βοηθάει την καλή λειτουργία του εντέρου και γενικά χαρίζει μακροζωία όπως έδειξαν μακροχρόνιες έρευνες.
Η σωματική άσκηση βοηθάει στη μεγαλύτερη δυνατή απώλεια σωματικού λίπους, με παράλληλη διατήρηση ή και ενίσχυση του μυϊκού ιστού. Όσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό της άλιπης μάζας στο σώμα, τόσο μεγαλύτερος είναι και ο βασικός μεταβολισμός. Δηλαδή πολύ απλά, «καίμε» περισσότερες θερμίδες. Το παχύσαρκο άτομο θα πρέπει να καταφεύγει σε χρήση φαρμάκων, όπως αναστολείς αποθήκευσης λίπους (αμφεταμίνες, φυτικές ίνες) και λιπολυτικούς παράγοντες (θυρεοειδικές ορμόνες, εφεδρίνη, αδρεναλίνη), μόνο όταν η διαιτολογική αντιμετώπιση έχει αποδεδειγμένα αποτύχει στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Το παχύσαρκο άτομο μπορεί να αντιμετωπιστεί χειρουργικά, αποκλειστικά και μόνο όταν όλες οι άλλες προσπάθειες θεραπείας έχουν αποτύχει ή όταν πρόκειται για νοσογόνο παχυσαρκία, όπου οι κίνδυνοι για την υγεία αλλά και τη ζωή του ατόμου είναι αυξημένοι. Τρόποι χειρουργικής θεραπείας της παχυσαρκίας Γαστρικός ρυθμιζόμενος δακτύλιος Η αφαίρεση του γαστρικού θόλου Γαστρική παράκαμψη (By-pass) Ενδογαστρικό μπαλόνι με αέρα Xολοπαγκρεατική εκτροπή
Η παχυσαρκία αποτελεί ένα διεθνώς αναγνωρισμένο παράγοντα κινδύνου για τη δημόσια υγεία και έχει λάβει στις μέρες μας διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι η επίπτωση της παχυσαρκίας των ενηλίκων στις αναπτυγμένες χώρες αυξήθηκε την τελευταία δεκαετία κατά 37%. Σε μια πρόσφατη μελέτη του British Medical Bulletin φαίνεται ότι σήμερα ο ένας στους τρεις Αμερικανούς και ο ένας στους τέσσερις Ευρωπαίους είναι παχύσαρκος. Αντίθετα, η Ασία και η Αφρική έχουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας. Οι Μεσογειακές χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έχουν τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας στην Ευρώπη (πίνακας). ΓΥΝΑΙΚΕΣ Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat) η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στην Ευρώπη στην παχυσαρκία των ανδρών με ποσοστό 26,7% ενώ στην παχυσαρκία των γυναικών μοιράζεται τη δεύτερη θέση με την Μεγάλη Βρετανία με ποσοστό 17,8%. ΑΝΔΡΕΣ Βόρεια Ευρώπη 15% Βόρεια Ευρώπη 10% Δυτική Ευρώπη 16% Δυτική Ευρώπη 13% Μεσογειακές Χώρες 30% Μεσογειακές Χώρες 16% Ανατολική Ευρώπη 30% Ανατολική Ευρώπη 18% Η.Π.Α. (λευκές) 8% Η.Π.Α. (λευκοί) 15% Η.Π.Α. (έγχρωμες) 37% Η.Π.Α. (έγχρωμοι) 20%
Γιατί οι Έλληνες είναι παχύσαρκοι; Οι Έλληνες δεν έχουν καταλάβει καλά ότι η παχυσαρκία είναι νόσος. Μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, οι Έλληνες είχαμε σημαντική στέρηση τροφίμων, και τώρα "πέσαμε" κυριολεκτικώς επάνω στην αφθονία του φαγητού. Δυστυχώς δεν έχουμε την πρέπουσα ενημέρωση σε ευρεία έκταση σε ότι αφορά την επιλογή τροφίμων, παρότι η ελληνική δίαιτα και ιδίως αυτή που εφαρμόζονταν την παλαιά εποχή στην Κρήτη είναι η κατ εξοχήν δίαιτα μεσογειακού τύπου, η οποία συνιστάται σήμερα και μάλιστα υιοθετείται και ενθαρρύνεται από πολλές πολιτισμένες χώρες. Μόνο τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε ότι αυτή η δίαιτα η οποία στηρίζεται σε πολλά λαχανικά, όσπρια, φρούτα, ψάρι και σε μικρές ποσότητες από κρέας και στα προϊόντα του, είναι η δίαιτα η οποία συνδυάζεται με καλή υγεία, λιγότερη προσβολή του καρδιαγγειακού συστήματος από αθηροσκλήρωση, λιγότερα νεοπλάσματα. Στην Ελλάδα, μόνο τα τελευταία χρόνια αρχίσαμε να συνειδητοποιούμε την αξία της φυσικής άσκησης, και περισσότερο την αξία του απλού περπατήματος.
Παρατηρείται αύξηση της παχυσαρκίας στην παιδική και εφηβική ηλικία. Σύμφωνα με επιδημιολογικά δεδομένα, η παχυσαρκία, μεταξύ των ετών 1963-2004, διπλασιάστηκε στα παιδιά ηλικίας 2-5 ετών (από 5% σε 14%), τετραπλασιάστηκε στα παιδιά ηλικίας 6-11 ετών (από 4% σε 19%), τριπλασιάστηκε στους εφήβους (από 5% σε 17%) ενώ και το 12% των βρεφών ηλικίας 6-23 μηνών είναι υπέρβαρα. Η αυξημένη επίπτωση της παιδικής παχυσαρκίας, όπως και η παχυσαρκία των ενηλίκων, οφείλεται στην τεράστια αλλαγή του τρόπου ζωής που ακολουθεί το «Δυτικό» πρότυπο. Όσον αφορά στα παιδιά, το παιχνίδι σε αυλές και πλατείες έχει πλέον αντικατασταθεί από τα «Playstation» και τα παιχνίδια στον ηλεκτρονικό υπολογιστή που μεταφράζονται σε καθιστική ζωή.
Τα αίτια της παιδικής παχυσαρκίας δεν διαφέρουν πολύ από αυτά των ενηλίκων. Η έλλειψη άσκησης και φυσικής δραστηριότητας σε συνδυασμό με την κακής ποιότητας τροφή και τις ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες (fast food, ζάχαρη και λίπη), ευνοούν την αύξηση του βάρους και την εναπόθεση λίπους στον οργανισμό. Υποστηρίζεται βέβαια ότι για την παχυσαρκία «φταίνε» και τα γονίδια, δηλ. διαταραχές στο γενετικό μας υλικό που προδιαθέτουν κάποια άτομα να γίνουν παχύσαρκα. Πραγματικά, η γενετική προδιάθεση πάντα υπήρξε πιθανή αιτία στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας και γίνεται πολλή συζήτηση και εκτεταμένη έρευνα για την ταυτοποίηση συγκεκριμένων γονιδίων και διαταραχών που αυξάνουν την όρεξη ή μειώνουν τον κορεσμό ή διαταράσσουν το φυσιολογικό μεταβολισμό Όμως η γενετική από μόνη της, δεν μπορεί να δικαιολογήσει τη δραματική αύξηση της παχυσαρκίας. Το σενάριο που ερμηνεύει καλύτερα την πραγματικότητα είναι ότι τα άτομα με κάποια γενετική προδιάθεση που εκτίθενται σε ένα «κακό» περιβάλλον με κακή διατροφή και λίγη άσκηση, γίνονται παχύσαρκα. Η κληρονομικότητα, η άγνοια των γονέων και η κοινωνικοοικονομική κατάσταση της οικογένειας, συντηρούν και επιδεινώνουν το πρόβλημα.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Παρά την εξέλιξη της επιστήμης, η πρόληψη, η έγκαιρη αναγνώριση και η παρέμβαση κυρίως με υγιεινοδιαιτητικές συστάσεις, αποτελούν σημαντικά βήματα στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Τα παιδιά είναι ευάλωτα στις κοινωνικές και περιβαλλοντικές πιέσεις που οδηγούν σε αύξηση της παχυσαρκίας. Αν και είναι δυνατόν να τα ενθαρρύνουμε έτσι ώστε να αυξήσουν τον αυτοέλεγχο έναντι των πειρασμών και να τους παρέχουμε τις κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες προκειμένου να κάνουν καλύτερες επιλογές, δεν μπορούμε να περιμένουμε απ αυτά να σηκώσουν το βάρος της ευθύνης για τον έλεγχο του βάρους τους. Η ευθύνη αυτή βαρύνει την οικογένεια, το σχολείο, την κοινότητα και την πολιτεία.
ΚΑΝΟΝΕΣ ΣΩΣΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Για μια σωστή και υγιεινή διατροφή δεν αρκεί μόνο να προσέχουμε τι τρώμε αλλά και πώς, πόσο, κάθε πότε τρώμε. Παρακάτω παραθέτουμε συμβουλές για τους κανόνες διατροφής που είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι αλλά ο σύγχρονος τρόπος ζωής δεν μας αφήνει συχνά να τους ακολουθήσουμε: 1. Τρώμε πάντοτε καθιστοί στο τραπέζι 2. Τρώμε πρωινό κάθε μέρα 3. Τρώμε σε ατμόσφαιρα ηρεμίας και συντροφικότητας 4. Τρώμε αργά. Δεν καταβροχθίζουμε τα γεύματά μας 5. Αποφεύγουμε να βλέπουμε τηλεόραση ταυτόχρονα με τα γεύματα 6. Αποφεύγουμε τα αεριούχα αναψυκτικά 7. Τρώμε "μεσογειακά", δηλαδή λαδερά φαγητά, λαχανικά, όσπρια, σούπες, ψωμί 8. Παίρνουμε κολατσιό στο σχολείο από το σπίτι ώστε να αποφεύγουμε τα "έτοιμα" παρασκευάσματα του κυλικείου 9. Τρώμε συχνά ψάρι 10. Τρώμε άφθονα φρέσκα λαχανικά, κυρίως εποχής 11. Τρώμε φρούτα, είναι σύμμαχοι της υγείας 12. Προτιμάμε το ψωμί ολικής άλεσης στα γεύματά μας 13. Πίνουμε πολύ νερό κάθε μέρα 14. Αποφεύγουμε τα οινοπνευματώδη ποτά 15. Αποφεύγουμε τη ζάχαρη και όλα τα προϊόντα που την περιέχουν 16. Προτιμάμε το ελαιόλαδο στα φαγητά μας, κατά προτίμηση ωμό
http://anaggelioxoros.blogspot.com/2010/08/blog-post_1704.html http://www.pare-dose.net/?p=2604 http://proactolgreece.blogspot.com/ http://14press.gr/content/%cf%80%ce%b1%ce%b9%ce%b4%ce%b9%ce%ba%ce%ae%cf%80%ce%b1%cf%87%cf%85%cf%83%ce%b1%cf%81%ce%ba%ce%af%ce%b1-%ce%b7%cf%83%cf%8d%ce%b3%cf%87%cf%81%ce%bf%ce%bd%ce%b7%ce%b5%cf%80%ce%b9%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%af%ce%b1 http://radar-gr.blogspot.com/2010/12/blog-post_1149.html http://neoskosmos.com/news/el/node/4808 http://www.incardiology.gr/odigies/paxisarkia.htm http://www.paidorama.com/%ce%94%ce%b9%ce%b1%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%86%ce%ae/%ce %93%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AC/%CE%A0%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%BA%C E%AE-%CF%80%CE%B1%CF%87%CF%85%CF%83%CE%B1%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%B1.html http://11dim-kaval.kav.sch.gr/main/diatrofi/5kanones.htm