Στο σχεδιασμό της κλίσης των πρανών ενός χωμάτινου φράγματος δεν υπάρχουν ειδικοί κανόνες επιλογής των εξωτερικών κλίσεων του αναχώματος αυτού.

4.4. Λεπτομέρειες σχεδιασμού Στο σχεδιασμό της κλίσης των πρανών ενός χωμάτινου φράγματος δεν υπάρχουν ειδικοί κανόνες επιλογής των εξωτερικών κλίσεων του αναχώματος αυτού. Η γενική διαδικασία που συνήθως εφαρμόζεται είναι να γίνει αρχικά μια πρώτη εκτίμηση της κλίσης με βάση την εμπειρία από προϋπάρχουσες κατασκευές και μετά να γίνει τροποποίηση της εκτίμησης αυτής, με τις θεωρητικές αναλύσεις. Είναι κατανοητό ότι οι πλέον οικονομικές κατασκευές είναι αυτές με το μικρότεροόγκουλικώνκατασκευής, κάτι που προϋποθέτει τη μέγιστη ασφαλή κλίση εξωτερικών πρανών. Άρα χρήση μεθόδων ανάλυσης ευστάθειας πρανών. Για τους υπολογισμούς ανάλυσης της ευστάθειας είναι αναγκαίος ο καθορισμός της κατανομής της κατακόρυφης τάσης στην εν δυνάμει επιφάνεια αστοχίας. Η πραγματική κατακόρυφη τάση που μπορεί να υπάρχει είναι ένα πρόβλημα, μπορεί όμως να λυθεί κάνοντας απλοποιημένες εκτιμήσεις. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 351

4.4. Λεπτομέρειες σχεδιασμού Στο σχεδιασμό της κλίσης των πρανών ενός χωμάτινου φράγματος δεν υπάρχουν ειδικοί κανόνες επιλογής των εξωτερικών κλίσεων του αναχώματος αυτού. Η γενική διαδικασία που συνήθως εφαρμόζεται είναι να γίνει αρχικά μια πρώτη εκτίμηση της κλίσης με βάση την εμπειρία από προϋπάρχουσες κατασκευές και μετά να γίνει τροποποίηση της εκτίμησης αυτής, με τις θεωρητικές αναλύσεις. Βασικός κανόνας: οι πλέον οικονομικές κατασκευές είναι αυτές με το μικρότεροόγκουλικώνκατασκευής, κάτι που προϋποθέτει τη μέγιστη ασφαλή κλίση εξωτερικών πρανών. Άρα αναγκαία η χρήση μεθόδων ανάλυσης ευστάθειας πρανών. Για τους υπολογισμούς ανάλυσης της ευστάθειας είναι αναγκαίος ο καθορισμός της κατανομής της κατακόρυφης τάσης στην εν δυνάμει επιφάνεια αστοχίας. Η πραγματική κατακόρυφη τάση που μπορεί να υπάρχει είναι ένα πρόβλημα, μπορεί όμως να λυθεί κάνοντας απλοποιημένες εκτιμήσεις. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 352

Έτσι ένας αριθμός μεθόδων υπολογισμού είναι σε χρήση, με την κάθε μια να αναφέρεται σε διαφορετικές απλοποιήσεις, ενώ άλλες χρησιμοποιούν τις ενεργές τάσεις και άλλες τις ολικές. Στις πρώτες, είναι αναγκαίος ο υπολογισμός της κατανομής της πίεσης του νερού των πόρων, ενώστιςδεύτερεςθεωρείταιότιηδιατμητική αντοχή περιλαμβάνει και την επίδραση της πίεσης των πόρων. Πάντως η χρήση των ολικών τάσεων αν και αποτελεί μια καλή εφαρμογή στις περιπτώσεις αδυναμίας υπολογισμού της πίεσης του νερού των πόρων, εφαρμοζόταν παλαιότερα με επικράτηση σήμερα των μεθόδων που εμπλέκονται οι ενεργές τάσεις. 4.5. Σύντομη αναφορά στην πρότυπη μέθοδο υπολογισμού του συντελεστή ασφάλειας ( standard method of slices) Σήμερα η μέθοδος υπολογισμού των δυνάμεων που δρουν σε ένα φράγμα και ο εξ αυτών προσδιορισμός του συντελεστή ασφάλειας γίνεται με τη χρήση κατάλληλων προγραμμάτων στον Η/Υ. Εν τούτοις κρίθηκεσκόπιμηηπαράθεσητηςβασικής διαδικασίας υπολογισμού (χρησιμοποιείται η μέθοδος κατά Fellenius) ώστε να δοθεί μια γενική τουλάχιστον προσέγγιση στις βασικές αρχές των σχετικών ηλεκτρονικών προγραμμάτων. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 353

Αρχικά το τμήμα του σώματος του φράγματος που εξετάζεται για πιθανή αστοχία, διακρίνεται σε τμήματα ή φέτες (slices), για τις οποίες εφαρμόζεται η παραδοχή ότι οι δυνάμεις που δρουν στις πλευρές της κάθε φέτας δεν επηρεάζουν τη μέγιστη διατμητική αντοχή που αναπτύσσεται στη βάση της φέτας. Αναλυτικότερα, η διαδικασία υπολογισμών έχει ως εξής: 1. Η πιθανή προς αστοχία μάζα του σώματος του φράγματος διαχωρίζεται σε τμήματα (φέτες), με συνήθως σταθερό εύρος. Καθώς το πρόβλημα είναι δυδιάστατο, το τμήμα του φράγματος που αναλύεται υποτίθεται ότι έχει μοναδιαίο πάχος (δηλαδή 1m). 2. Για κάθε φέτα υπολογίζονται οι ακόλουθές δυνάμεις: Το συνολικό βάρος της φέτας, W(το γινόμενο του όγκου της φέτας επί το φαινόμενο βάρος του γεωυλικού κατασκευής), Την κάθετη δύναμη Ν, πουδραστηβάσητηςκάθεφέταςκαιδίνεται από τον τύπο Ν =Wxcosα, Την ολική δύναμη του νερού που δρα στη βάση της φέτας U, (το γινόμενο της μέσης πίεσης του νερού των πόρων {u} και του μήκους βάσης της φέτας {l = b/cosα}) - δηλαδή U=ub/cosα, ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 354

Τη δύναμη αστοχίας Τ = W x sinα, Τη συνιστώσα (συνοχή) της ολικής διατμητικής αντίστασης C, (προκύπτει από τη συνοχή του υλικού και είναι το γινόμενο της δρώσας συνοχής c και του μήκους της βάσης της φέτας {l = b/cosα}), δηλαδή C=c b/cosα, Την ολική διατμητική αντίσταση που μπορεί να αναπτυχθεί στη βάση της κάθε φέτας κατά την αστοχία και η οποία δίνεται από τον τύπο: S = C+(N-U) tanφ. Σχηματική διάταξη των τμημάτων (φετών) για τον υπολογισμό του συντελεστή ασφάλειας και οι δυνάμεις που δρουν σε κάθε φέτα. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 355

Τα αποτελέσματα των υπολογισμών δίνονται σε πίνακα (όπως για παράδειγμα αυτός που ακολουθεί) και υπολογίζονται αθροιστικά: οι δυνάμεις που οδηγούν σε αστοχία Τ =Wxsinα οι δυνάμεις που αντιστέκονται στην ολίσθηση S = C+(N-U) tanφ. και Διάταξη δυνάμεων που εξετάζονται για την ευστάθεια της φέτας. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 356

Ζώνη αναχώματος Παράμετροι διατμ. αντοχής Φαινόμενο βάρος c (ton/m 2 ) tan φ Αργιλικός πυρήνας 2,4 0,50 1,90 ton/m 3 Αδρομερή Σώματος 0 0,80 2,00 ton/m 3 Φέτα W (ton) sin a cos a Τ = W sinα (ton) Ν =Wcosα (ton) C= c b/cos α (ton/m 2 ) U=ub/cosα (ton/m 2 ) N U πυρήνας σώμα 1 7 0,920 0,391 6,44 2,74 6,14 2,56 3,88-2 12 0,841 0,540 10,09 6,48 4,44 1,85 3,63-3 20 0,687 0,727 13,74 14,54 3,31 1,38 13,16-4 25 0,559 0,829 13,98 20,73 1,21 20,52 5 29 0,435 0,900 12,62 26,10 1,11 24,99 Σύνολο 53,28 13,89 20,67 45,51 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 357

Έτσι ο συντελεστής ασφάλειας δίνεται από τον τύπο: FS = S { C = T ' + ( N U ) tanφ'} W sinα που με το αριθμητικό παράδειγμα που προηγήθηκε ο συντελεστής ασφάλειας έχει τιμή: FS 13,89 + 20,67(0,5) + 45,51(0,8) = 53,28 = 1,14 4.6. Γεωλογικοί παράγοντες που επηρεάζουν το σχεδιασμό ενός φράγματος Όπως σε κάθε κατασκευή έτσι και στα φράγματα η σημασία των γεωλογικών συνθηκών είναι ουσιαστική: 1. στην επιλογή της θέσης κατασκευής του φράγματος 2. στην επιλογή του τύπου αυτού. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 358

Πράγματι, οτύποςκαι το σχήμα του φράγματος που θα επιλεγούν είναι συνάρτηση των υπαρχουσών γεωλογικών συνθηκών (αλλαγή του σχήματος αυξάνει ή ελαττώνει τις τάσεις που θα εφαρμοστούν, τόσο από πλευράς μεγέθους όσο και από πλευράς κατεύθυνσης εφαρμογής αυτών). Κακές γεωλογικές συνθήκες σε μια περιοχή καθιστούν την κατασκευή ενός ταμιευτήρα δύσκολή, προβληματική και πολύ ακριβή, αλλά αν είναι απόλυτα αναγκαία η κατασκευή ενός φράγματος σε συγκεκριμένη θέση, τότε η τελική απόφαση είναι συνάρτηση μόνο του κόστους κατασκευής (οι γεωλογικές συνθήκες θα εξεταστούν και θα ληφθούν υπόψη στην τελική απόφαση για τον τύπο και το είδος του φράγματος). Αυτό βέβαια δεν είναι δυνατό να οριστικοποιηθεί στα πρώτα στάδια της τεχνικογεωλογικής γεωτεχνικής έρευνας, μια και κάποιες προβληματικές γεωλογικές συνθήκες μπορεί να αποκαλυφθούν σε προχωρημένα στάδια έρευνας. Έτσι, ο σχεδιασμός του έργου πρέπει να είναι τέτοιος που να επιδέχεται σημαντικές μεταβολές και να μπορεί να προσαρμόζεται εύκολα στις τεχνικογεωλογικές συνθήκες που μπορεί να προκύψουν καθ όλη τη διάρκεια της έρευνας. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 359

Συνεπώς, το αντικείμενο της έρευνας πρέπει να είναι τέτοιο που να μπορεί να καθορίσει το εύρος της γεωλογικής αβεβαιότητας, που θα απομείνει αφού ποτέ δεν είναι δυνατόν να αποκτήσει κανείς απόλυτη γνώση των ειδικών συνθηκών, παρά μόνο να καθορίσει τα όρια κύμανσης των γεωλογικών συνθηκών, τα οποία μπορεί να περιοριστούν σημαντικά ανάλογα με το χρηματικό ποσό που είναι διαθέσιμο για την έρευνα. Γενικά, η τεχνικογεωλογική πληροφορία θα πρέπει να αναφέρεται στην απόκτηση της γνώσης: της κατανομής της αντοχής, της παραμορφωσιμότητας, της υδροπερατότητας, της χημικής σταθερότητας του χώρου θεμελίωσης του φράγματος (πρανή και κοίτη κοιλάδας). Έτσι, η έρευνα των σχηματισμών πρέπει να γίνεται έχοντας πάντα υπόψη την κατεύθυνση των τάσεων που θα επιβάλει η κατασκευή, δηλαδή ποια είναι η κατεύθυνση των δυνάμεων και ποιο είναι το μέγεθος της συνισταμένης αυτών. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 360

Α. Αναφορικά με την αντοχή, αν οι ωθήσεις απότοφράγμαέχουν την ίδια κατεύθυνση με τις ασυνέχειες του πετρώματος τότε η κατασκευή αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, ενώ αν αυτές είναι κάθετες, οι ασυνέχειες κλείνουν (καλή κατάσταση). Καθώς όμως η κατεύθυνση των ωθήσεων από τα διάφορα μέρη του φράγματος μεταβάλλονται στο χώρο, είναι αναγκαία η γνώση της διατμητικής αντοχής κατά μήκος των ασυνεχειών. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη διάνοιξη ερευνητικών στοών στα πρανή (adits) ή πηγαδιών (shafts) στη βάση της κοιλάδας και την εκτέλεση επιτόπου δοκιμών διάτμησης. Έτσι, θα υπολογιστεί ποσοτικά η διατμητική αντίσταση των ασυνεχειών στο χώρο, αλλάκαιθακαθοριστείσεμεγάλοβαθμόκαιτο είδος του φράγματος. Αν κατά τη διάνοιξη της ερευνητικής στοάς διαπιστωθεί η παρουσία καλύτερου σχηματισμού σε κάποιο λογικό βάθος, τότε θα γίνει απομάκρυνση του πλέον αποσαθρωμένου πετρώματος. Έτσι, επιτυγχάνεται καλύτερος σχεδιασμός του έργου, με την τελική απόφαση να είναι πάντα συνάρτηση των διαθέσιμων κονδυλίων για τις ερευνητικές εργασίες. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 361

Επιπρόσθετα, η κατεύθυνση των πέραν της στρώσης ασυνεχειών είναι σημαντική. Π.χ. αν η στρώση στο χώρο κατασκευής κλίνει προς τα ανάντι δεν αρκεί για να εξασφαλίσει ευσταθείς συνθήκες, αν άλλες κύριες ασυνέχειες κλίνουν κατάντι. Β. Οι πιθανότητες παραμόρφωσης των σχηματισμών πρέπει επίσης να είναι γνωστή, πέρα από την αντοχή αυτών, καθώς μια κατασκευή σαν τα φράγματα μπορεί να ανεχθεί ελάχιστη παραμορφωσιμότητα. Άρα πρέπει να διερευνηθεί πως η παραμορφωσιμότητα των πετρωμάτων στο χώρο κατασκευής θα περιοριστεί στο μέγεθος αυτό. Αν π.χ. στο χώρο θεμελίωσης υπάρχουν σχιστόλιθοι και ψαμμίτες, η τοποθέτηση του σώματος του φράγματος θα πρέπει να γίνει είτε τον έναν είτε στον άλλο, (αποφυγή διαφορικών καθιζήσεων). Αν οι σχιστόλιθοι είναι ανάντι των ψαμμιτών, οι τελευταίοι προτιμώνται σαν έδαφος θεμελίωσης μια και οι σχιστόλιθοι εξασφαλίζουν στεγανότητα στη λεκάνη. Σε ανθρακικά πετρώματα θα ελέγχονται το πλήθος και το μέγεθος των καρστικών προκειμένου να στεγανοποιηθούν αυτά που μπορεί να προκαλέσουν σημαντικές απώλειες νερού. Γ. Η παρουσία του υπόγειου νερού αλλά και η γνώση των διαφορών του υδραυλικού φορτίου (κατανομή πιέσεων) είναι ουσιαστικής σημασίας και πρέπει να διερευνώνται λεπτομερώς. Αυξημένες υδροπερατότητες αντιμετωπίζονται με την κατασκευή κουρτίνας ενεμάτωσης. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 362

Δ. Η παρουσία κατάλληλων κατασκευαστικών υλικών (ύπαρξη δανειοθαλάμων), κοντά στο χώρο κατασκευής είναι πολύ σημαντική για την εξοικονόμηση χρημάτων. Ε. Η αναγνώριση κάθε είδους γεωλογικής καταστροφής που μπορεί να συμβεί στην περιοχή του έργου (λεκάνη απορροής, κατάκλυσης αλλά κυρίως το χώρο κατασκευής του φράγματος), είναι αναγκαία για την ασφάλεια του έργου. Η τεχνικογεωλογική και γεωτεχνική έρευνα πρέπει να σχεδιάζονται έτσι που να μπορούν να αναγνωρίζουν όλους τους κινδύνους που έχουν εκδηλωθεί αλλά και τις θέσεις που πιθανές αλλαγές λόγω κατασκευής, να ενεργοποιήσουν αστοχίες. Συνοψίζοντας μπορεί να λεχθεί ότι με βάση την έρευνα πεδίου θα πρέπει στο χώρο του έργου να διερευνηθούν: Όλοι οι τύποι των σχηματισμών στο χώρο έρευνας, Η γεωλογική δομή και οι φυσικομηχανικές ιδιότητες των σχηματισμών, Ο βαθμός αποσάθρωσης (προσδιορισμός των ορίων αβεβαιότητας του βάθους εντοπισμού του υγιούς πετρώματος), Η δομή, αλλά και οι φυσικές και μηχανικές ιδιότητες των συνεχειών (προσανατολισμός, συχνότητα απόσταση κλπ), Οι συνθήκες του υπόγειου νερού. Η κατάσταση των φυσικών τάσεων στους σχηματισμούς από την τεκτονική δραστηριότητα στην περιοχή, 363 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ

4.7. Γενικά στοιχεία για τη θεμελίωση σε βραχώδεις σχηματισμούς. Το πρόβλημα θεμελίωσης σε βραχώδεις σχηματισμούς (η συνήθης περίπτωση για τη θεμελίωση των φραγμάτων), είναι λιγότερο δύσκολο από ότι στους εδαφικούς σχηματισμούς. Αρκετοί βραχώδεις σχηματισμοί έχουν πολύ μεγαλύτερη αντοχή από το φορτίο που εφαρμόζεται, δηλαδή από την τάση που ασκούν ακόμα και οι βαρύτερες κατασκευές, όπως τα φράγματα. Όμως πάντα θα πρέπει να μελετάται και να ελέγχεται η φυσική κατάσταση του πετρώματος δηλαδή ο βαθμός αποσάθρωσης και ο κερματισμός, καθώς η αντοχή της βραχομάζας δεν είναι σταθερή αλλά εξαρτάται από τις παραμέτρους αυτές. Σύμφωνα με τον Goodman, η αντοχή σε ανεμπόδιστη θλίψη που υπάρχει γύρω από το θεμέλιο μιας κατασκευής αποτελεί τη μικρότερη αποδεκτή τιμή για τη φέρουσα ικανότητα μιας ομοιογενούς και συνεχούς βραχομάζας. Αν η βραχομάζα έχει σταθερή γωνία τριβής, φ, και αντοχή, Q u, τότε η φέρουσα ικανότητα δίνεται κατά Goodman, από τον τύπο: q ult = Qu φ ( N +1) ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 364

q ult = Qu φ ( N +1) όπου, q ult = η ολική φέρουσα ικανότητα, Q u = η αντοχή σε μοναξονική θλίψη της βραχομάζας, N φ =tan 2 (45+φ/2), με φ τη γωνία τριβής της βραχομάζας. Οι πραγματικές όμως συνθήκες απαιτούν ιδιαίτερη ανάλυση. Αν για παράδειγμα υπάρχει ορίζοντας σκληρού πετρώματος (π.χ. ψαμμίτη) πάνω σε πλέον εύκαμπτο σχηματισμό (π.χ. αργιλικό σχιστόλιθο), τότε σε υψηλά φορτία το σκληρό στρώμα του ψαμμίτη θα αστοχήσει σε κάμψη και το μεγαλύτερο μέρος του φορτίου θα μεταφερθεί στον υποκείμενο σχηματισμό. Έτσι διαμορφώνονται δύο περιπτώσεις: Για χαμηλά φορτία τότε στηριζόμαστε στην αντοχή του ορίζοντα του ψαμμίτη που υπολογίζεται θεωρώντας τον σαν δοκό αυξημένου σχετικά πάχους. Για μεγαλύτερα φορτία, αυτή η αστοχία σε κάμψη του στρώματος θεμελίωσης (ψαμμίτη) οδηγεί στον προσδιορισμό της φέρουσας ικανότητας του υποκείμενου στρώματος. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 365

Σε περίπτωση κερματισμού της βραχομάζας που διαμορφώνει κανονικά ορθογωνικά τεμάχη και το εύρος θεμελίωσης είναι περίπου ίσο με την απόσταση των ασυνεχειών, τότε η ολική φέρουσα ικανότητα (Ultimate bearing capacity) είναι περίπου ίση με την αντοχή σε μονοαξονική θλίψη της βραχομάζας (q ult =Q u ). Συγκρίνεται δηλαδή με κολώνα που η αντοχή της κάτω από αξονικό φορτίο είναι περίπου ίδια με την αντοχή σε ανεμπόδιστη θλίψη. Κανονική διάταξη ασυνεχειών σε ορθογωνικά τεμάχη (μορφή τοιχοποιίας). ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 366

Δηλαδή, το πρόβλημα είναι ο τρόπος προσδιορισμού των Q u και φ. Όπως ήδη αναφέρθηκε, η κατάσταση των ασυνεχειών επηρεάζει την αντοχή της βραχομάζας, συνεπώς μπορεί να διακρίνουμε δύο αδρές κατηγορίες σχηματισμών από την πλευρά αυτή: Κατηγορία 1. Περιλαμβάνει βραχώδεις σχηματισμούς με ιδιότητες περίπου ίδιες με αυτές της βραχομάζας τους και Κατηγορία 2. Περιλαμβάνει βραχώδεις σχηματισμούς των οποίων οι ιδιότητές διαφέρουν από αυτές της βραχομάζας τους. Για την ανάλυση (διάκριση) αυτή, χρησιμοποιούνται ιδιότητες όπως: το μέτρο ελαστικότητας ο συντελεστής υδροπερατότητας Το μέτρο ελαστικότητας της βραχομάζας προσδιορίζεται επιτόπου (π.χ. δοκιμές προσδιορισμού της ταχύτητας διάδοσης ηχητικών κυμάτων), ενώ του σχηματισμού με εργαστηριακές δοκιμές. Ο συντελεστής υδροπερατότητας διαφέρει στο άρρηκτο πέτρωμα από αυτόν της βραχομάζας του. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 367

Έτσι, μπορεί να συγκριθούν οι ιδιότητες αυτές και να βρεθεί ο λόγος: Ιδιότητες.. βραχομάζας = Ιδιότητες.. πετρώματος Αν C > 0,75 τότε ο σχηματισμός ανήκει στην Κατηγορία 1, (οι ασυνέχειες χωρίς σημασία στον καθορισμό της ολικής φέρουσας ικανότητας, κλειστές και με μεγάλη απόσταση). Τότε, η ολική φέρουσα ικανότητα έχει τιμή που φθάνει τρεις φορές αυτήν της αντοχή σε μονοαξονική θλίψη, δηλαδή: q ult =3Q u, καθώς σε κανονικές συνθήκες στο πρόβλημα δεν υπεισέρχεται μόνο η ορθή τάση (υπάρχει και η πλευρική). Τα ασθενή πετρώματα (μάργες, κιμωλία, κλπ) ή ακόμα και τα αποσαθρωμένα πετρώματα (παρουσιάζουν πλαστική ελαστική συμπεριφορά), μπορεί να μελετώνται σαν εδαφικοί σχηματισμοί, δηλαδή προσδιορίζονται οι παράμεροι διατμητικής αντοχής (συνοχή, c και γωνία τριβής, φ). Αν C < 0,75 τότε ο σχηματισμός ανήκει στην Κατηγορία 2, όπου οι ασυνέχειες έχουν μεγάλη σπουδαιότητα στον προσδιορισμό της ολικής φέρουσας ικανότητας (εξαρτάται από τη συνέχεια, το άνοιγμα και την απόσταση των ασυνεχειών). C ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 368

Σε αυτή την κατηγορία, μπορεί να διακριθούν δύο περιπτώσεις: Α. Στην πρώτη περίπτωση αναφέρονται θεμελιώσεις όπου το εύρος τους είναι μεγαλύτερο της απόστασης των ασυνεχειών. Στην περίπτωση αυτή ισχύει η σχέση όπου: q = q f = ασφαλής φέρουσα ικανότητα (safe bearing capacity). Q u = αντοχή σε μονοαξονική θλίψη. f Q 3 u Σχηματική απεικόνιση θεμελίωσης, όπου το εύρος αυτής (Β) είναι μεγαλύτερο της απόστασης (S) των ασυνεχειών. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 369

Β. Στη δεύτερη περίπτωση η απόσταση των ασυνεχειών είναι μεγαλύτερη του εύρους θεμελίωσης και η ασφαλής φέρουσα ικανότητα δίνεται από τον τύπο: q = j c f N cr Σχηματική απεικόνιση θεμελίωσης, όπου το εύρος αυτής (Β) είναι μικρότερο της απόστασης (S) των ασυνεχειών. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 370

όπου: q = j c f N cr q f = ασφαλής φέρουσα ικανότητα (safe bearing capacity) j = σταθερά που εξαρτάται από το εύρος του θεμελίου (B) και το πάχος του μπλοκ της ασυνέχειας (H). c = η συνοχή του πετρώματος και N cr = ο συντελεστής της φέρουσας ικανότητας που σχετίζεται με τη γωνία τριβής. Τα N cr και j είναι παράμετροι που προσδιορίζονται από διαγράμματα που τα συσχετίζουν με τους λόγους S/Β και H/B. Η φέρουσα ικανότητα βελτιώνεται όταν οι ασυνέχειες είναι κλειστές. Συνεπώς για να βελτιωθεί η φέρουσα ικανότητα (και παράλληλα να μειωθεί ο συντελεστής υδροπερατότητας) ένεμα εισπιέζεται στις ασυνέχειες. Βέβαια όταν το άνοιγμα των ασυνεχειών είναι μεγάλο (ιδιαίτερα σε εύθρυπτα πετρώματα), ο κατακερματισμός δυσκολεύει την εισπίεση του ενέματος. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 371

Αναφορικά με το μέγεθος των καθιζήσεων (d) στους βραχώδεις σχηματισμούς, αυτές εμφανίζονται άμεσα όπως και στα αμμώδη εδάφη, ο δε υπολογισμός τους (με την προϋπόθεση της συμμετρικής (ομοιόμορφης) κατανομής του φορτίου της θεμελίωσης), γίνεται με τους ακόλουθους τύπους, για κυκλικά και τετραγωνικά θεμέλια αντίστοιχα: Ο τύπος (1) για κυκλικά θεμέλια θεμέλια. 2 Q(1 v ) d = (1) 2RE d όπου: d= καθίζηση, και ο τύπος (2) για τετραγωνικά d = Q= φορτίο θεμελίωσης, R= ακτίνα θεμελίωσης, qb E E d = μέτρο αποσχηματισμού E= μέτρο ελαστικότητας v= λόγος του Poisson q= τάσης θεμελίωσης B= εύρος θεμελίωσης ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 372 (2)

Βέβαια, η ομοιόμορφη κατανομή του φορτίου που αποτελεί την προϋπόθεση για την εφαρμογή των παραπάνω τύπων δεν είναι πάντα δυνατή. Για παράδειγμα σε μια ανισότροπη βραχομάζα, η κατανομή είναι ανομοιόμορφη. Έτσι στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τις συνθήκες των ασυνεχειών και τα φορτία που εφαρμόζονται, διακρίνονται έξι κύρια σενάρια. Από αυτά αποκαλύπτεται η επίδραση των ασυνεχειών στην κατανομή των τάσεων στη βραχομάζα, δηλαδή στην παραμόρφωση του βολβού της πίεσης. Ακόμα, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι τα φορτία δεν είναι πάντα κατακόρυφα, όπως στα τοξωτά φράγματα όπου αρκετές τάσεις είναι περίπου οριζόντιες. Τα έξι κύρια σενάρια είναι τα ακόλουθα: ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 373

Επίδραση ασυνεχειών στη διαμόρφωση του βολβού κατανομής του φορτίου. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 374

4.8. Ασυνέχειες και κεκλιμένα φορτία. Η πιο συνηθισμένη περίπτωση κατασκευών όπου τα φορτία δεν είναι κατακόρυφα είναι τα φράγματα όπως φαίνεται και στο Σχήμα που ακολουθεί. Στις περιπτώσεις αυτές η γενική συνισταμένη δύναμη δρα είτε οριζόντια είτε κατά μήκος διατμητικών επιφανειών. Στις περιπτώσεις αυτές το έδαφος θεμελίωσης πρέπει να ενισχυθεί για να αυξηθεί η αντίσταση του φράγματος κατά της ολίσθησης. Σχηματική απεικόνιση εφαρμογής φορτίων διάφορων μορφών σε φράγματα. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 375

4.9. Προβλήματα στεγανότητας διαφυγών νερού Τα προβλήματα διαφυγών νερού από τον ταμιευτήρα και ιδιαίτερα κάτω από το σώμα του φράγματος αποτελούν σημαντική παράμετρο επηρεασμού επιλογής της θέσης κατασκευής, αφού στο χώρο θεμελίωσης του φράγματος μπορεί να προκαλέσουν πέρα από τις απώλειες όγκου ταμιευμένου νερού και σημαντικά προβλήματα στην ευστάθεια του έργου (αποπλύσεις, ανατροπές). Οι ανατροπές όπως έχει ήδη αναφερθεί προκύπτουν από τις ανομοιόμορφες υδροστατικές πιέσεις που αναπτύσσονται και διαμορφώνουν τάσεις ανατροπής που τελικά μπορεί να οδηγήσουν σε αστοχία ολίσθησης. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί ηκαταστροφήτουφράγματος Malρasset στη Γαλλία. Στο επόμενο σχήμα εμφανής είναι η ανισοκατανομή των υδροστατικών πιέσεων και η ασθενής ζώνη που ευνόησε την αστοχία. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 376

Σχηματική διάταξη του χώρου θεμελίωσης του φράγματος Malpasset Συνεπώς, απαιτείται μαζί με την τεχνικογεωλογική και υδρογεωλογική έρευνα στα πλαίσια της οποίας πρέπει αρχικά να συγκεντρωθούν στοιχεία για: τις μορφολογικές συνθήκες, το τεκτονικό καθεστώς, τη διάταξη των σχηματισμών που δομούν την περιοχή, την υδροπερατότητά τους, τον κερματισμό τους. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 377

Έτσι θα καθοριστούν με πολύ καλή προσέγγιση οι πιθανοί τύποι διαρροών διαφυγών νερού που μπορεί να προκύψουν στο βραχώδες υπόβαθρο από: το πρωτογενές πορώδες των σχηματισμών, την τεκτονική διάταξη, το βαθμό κερματισμού - αποσάθρωσης (δευτερογενείς διαφυγές), τις επιφάνειες στρώσεις (πρωτογενείς διαφυγές). Επιπρόσθετα διαρροές μπορεί να προκύψουν από την παρουσία νεότερων αδρόκοκκων περατών αποθέσεων αυξημένου πάχους στο χώρο θεμελίωσης ή και στη λεκάνη κατάκλισης, λόγω υδραυλικής επικοινωνίας γειτονικών κοιλάδων, λόγω ισχυρής αποκάρστωσης των σχηματισμών (ανθρακικοί σχηματισμοί), κλπ. Γενικά μπορεί να διακρίνουμε τις διαφυγές διαρροές σε αυτές του χώρου θεμελίωσης του φράγματος (οι πλέον σοβαρές) αυτές που αφορούν στο χώρο της λεκάνης κατάκλισης. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 378

4.9.1. Διαφυγές νερού στο χώρο θεμελίωσης του φράγματος Στο χώρο θεμελίωσης ασκούνται υδροστατικές πιέσεις από το νερό του ταμιευτήρα από συνδυασμό αυτού και της υπόγειας κυκλοφορίας στη βάση του φράγματος. Αυτές παρουσιάζουν ανισοκατανομή, αλλά έχουν σχέση με το ύψος του νερού στον ταμιευτήρα. Αν υπάρχει υπόγειος υδροφόρος που συνδέεται υδραυλικά με την υδροφορία της ζώνης θεμελίωσης και έχει πιεζομετρία μεγαλύτερη της ανώτερης στάθμης του ταμιευτήρα, τότε οι πιέσεις είναι πολύ μεγαλύτερες και πρέπει να λαμβάνονται υπ όψη στους υπολογισμούς της υδροστατικής πίεσης. Οι διαρροές κάτω από το φράγμα ή και μέσα από αυτό (χωμάτινα φράγματα), χαρακτηρίζονται από αυξημένη ταχύτητα ροής και μπορεί να προκαλέσουν απόπλυση (leaching) του λεπτόκοκκου υλικού με σημαντικές συνέπειες διασωλήνωσης κυρίως για τα χωμάτινα φράγματα που θεμελιώνονται ακόμα και σε σχηματισμούς με μειωμένη γεωμηχανική συμπεριφορά. Στα βαρύτητας, η θεμελίωση γίνεται στο υπόβαθρο, με απομάκρυνση των χαλαρών επιφανειακών υλικών και πλήρη καθαρισμό της επιφάνειας του υποβάθρου. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 379

Αν σε φράγματα κάποιοι γεωλογικοί σχηματισμοί, πετρώματα ή ασυνέχειες πετρωμάτων, δεν επιτρέπουν διέλευση αξιόλογων ποσοτήτων υπόγειων νερών, η σημαντική αύξηση της υδραυλικής κλίσης μεταξύ της ανάντη και της κατάντη του φράγματος ζώνης, οδηγεί αυτόματα σε αύξηση της παροχής. Στο Σχήμα που ακολουθεί δίνονται κύριες διατάξεις στρωμάτων σε σχέση μετηζώνηθεμελίωσηςκαιτηλεκάνηκατάκλυσης(τα μαύρα είναι τα υδροπερατά). Χαρακτηριστικές διατάξεις λιθοστρωματογραφίας σε θέσεις θεμελίωσης φραγμάτων αλλά και στη λεκάνη κατάκλυσης (περατά τα στρώματα με μαύρο χρώμα). ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 380

Στα επόμενα τέσσερα σχήματα, παρουσιάζονται περιπτώσεις που ευνοούν τις διαφυγές νερού στη θέση θεμελίωσης του φράγματος και σχετίζονται: με τη λιθοστρωματογραφική διάρθρωση του χώρου με την παρουσία ρηξιγενών ζωνών και ζωνών κερματισμού με των συνδυασμό των δύο Σχέση τεκτονικής και λιθοστρωματογραφίας με διαφυγές στο υπόβαθρο του χώρου θεμελίωσης του φράγματος. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 381

Ποικίλες ζώνες διαφυγών νερού σε σχέση με τη λιθοστρωματογραφία και την τεκτονική. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 382

Ιδεατές τομές σε θέσεις θεμελίωσης που δείχνουν τη σχέση της τεκτονικής και της λιθοστρωματογραφίας με τις διαφυγές νερού. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 383

Συμμετοχή της τεκτονικής (πτυχές, ρήγματα, κερματισμός) στη δημιουργία οδών διαρροής του υπόγειου νερού. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 384

4.9.2. Σχεδιασμός των φίλτρων στα χωμάτινα φράγματα Από αυτά που αναφέρθηκαν μέχρι τώρα για τη ροή του νερού μέσα από τα υλικά κατασκευής ενός χωμάτινου φράγματος, γίνεται κατανοητό ότι το πρόβλημα της εγκατάστασης των φίλτρων και των σωμάτων αποστράγγισης σε μια τέτοια κατασκευή συνίσταται: στημείωσητηςπίεσηςτουνερούτων πόρων στο κατάντη, ως προς τον πυρήνα, τμήμα του φράγματος αυξάνοντας την ευστάθεια αυτού, μειώνοντας δηλαδή την πιθανότητα ολίσθησης, στην εύκολη και γρήγορη είσοδο του νερού μέσα στη ζώνη των φίλτρων χωρίς να του δίνεται η δυνατότητα να μεταφέρει μαζί του λεπτόκοκκα εδαφικά σωματίδια που μπορεί να αποσπά από τα υλικά κατασκευής. Περιγραφή του τρόπου επιλογής των φίλτρων, αλλά και των ιδιοτήτων αυτών έχει δοθεί στο κεφάλαιο των αδρανών υλικών. 4.9.3. Διαφυγές νερού από τη λεκάνη κατάκλυσης Πέρα από το χώρο θεμελίωσης του φράγματος πολλές φορές σημαντικό είναι και το πρόβλημα διαφυγών νερού από την περιοχή της λεκάνης κατάκλυσης. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 385

Οι διαφυγές αυτές μπορεί σε κάποιες θέσεις να είναι τόσο σοβαρές που να καταστήσουν αδύνατη την πλήρωση του ταμιευτήρα και συνεπώς να μην του επιτρέπουν να εκπληρώσει το λόγο κατασκευής του. Βασική αιτία τέτοιων διαρροών διαφυγών νερού είναι η γεωλογική δομή της λεκάνης κατάκλυσης. Συνθήκες ευνοϊκής ανάπτυξης ταμιευτήρα από γεωλογικής πλευράς. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 386

Συνθήκες διαφυγών νερού ανάλογα με τη διάταξη περατών στρωμάτων και το ύψος του ταμιευτήρα. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 387

Τρόπος διαρροών νερού από ταμιευτήρα σε γειτονική κοιλάδα. Περίπτωση διαφυγών νερού σε παρακείμενη κοιλάδα από υδροπερατό ορίζοντα του υποβάθρου. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 388

Διαρροές νερού που μπορεί να προκύψουν από την παρουσία θαμμένης κοίτης ή κοιλάδας. Μιαιδιαίτερηπερίπτωσηαπώλειαςνερούαπότηλεκάνηκατάκλυσης και συνεπώς αδυναμίας χρήσης του φράγματος αποτελεί ηπερίπτωση του ταμιευτήρα Φωλιάς στην περιοχή της Καβάλας που έγινε για αρδευτικούς σκοπούς. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 389

Παρά την καλή κατασκευή του φράγματος και την εν γένει στεγανή διαμόρφωση του χώρου (όχι απώλειες νερού στα αντερείσματα ή στη βάση θεμελίωσης του φράγματος), αυτό ποτέ δεν γέμισε είτε διότι δεν φθάνει το νερό της λεκάνης απορροής στο χώρο του ταμιευτήρα είτε διότι και αυτό που ταμιεύεται μετά από ισχυρές βροχοπτώσεις σιγά - σιγά χάνεται χωρίς εμφανή δικαιολογία. Στο Σχήμα απεικονίζεται η γενική διάταξη του χώρου και η θέση του φράγματος. Είναι εύκολο να διαπιστωθεί η αιτία της αδυναμίας πλήρωσης του ταμιευτήρα. Ο μεγάλος υπόγειος ταμιευτήρας που διαμορφώνεται πίσω από το χώρο της λεκάνης κατάκλυσης και επικοινωνεί υδραυλικά με αυτήν, υφίσταται τα τελευταία χρόνια εντατική εκμετάλλευση με αποτέλεσμα τη συνεχή υποβάθμιση του υδροφόρου. Σχηματική απεικόνιση των γεωλογικών και υδρογεωλογικών συνθηκών στο χώρο του ταμιευτήρα Φωλιάς. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 390

Συνεπώς το νερό που διασχίζει την πεδιάδα με την υπεράντληση κατεισδύει μέσα σε αυτήν χωρίς να διαμορφώνει επιφανειακή ροή προς τη λεκάνη κατάκλυσης. Επιπρόσθετα, ότι νερό κατορθώσει να φθάσει με πλημμυρικές παροχές στον ταμιευτήρα εκφορτίζεται πολύ γρήγορα λόγω υδραυλικής επικοινωνίας με τον υπόγειο υδροφορέα. Έτσι το καθεστώς της φωτογραφίας είναι μόνιμη κατάσταση για το συγκεκριμένο φράγμα. Άποψη της λεκάνης κατάκλυσης του ταμιευτήρα Φωλιάς από το ανάχωμα του φράγματος. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 391

4.10. Προβλήματα ευστάθειας χώρου θεμελίωσης φραγμάτων Άλλο σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζεται κατά τη μελέτη φραγμάτων είναι και ο βαθμός ευστάθειας των σχηματισμών στο χώρο θεμελίωσης, αλλά και στη λεκάνη κατάκλυσης, χωρίς να παραγνωρίζεται και η σταθερότητα των σχηματισμών στο χώρο της λεκάνης απορροής. Η ευστάθεια των σχηματισμών είναι σημαντική και σε αυτή τη λεκάνη, από πλευράς στερεοπαροχής. Συνθήκες ευστάθειας στο χώρο θεμελίωσης φραγμάτων με υπόβαθρο ιζηματογενή πετρώματα (άποψη από κατάντι). 2, πολύ ευσταθείς συνθήκες, 1,4,5, ευσταθείς συνθήκες, 3, ασταθείς συνθήκες, 6, ασταθείς στο δεξιό αντέρεισμα. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 392

Συνθήκες που επιβάλλουν αστάθεια στα αντερείσματα θεμελίωσης φράγματος αλλά και στα πρανή του ταμιευτήρα. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 393

Προβλήματα στη θεμελίωση φράγματος βαρύτητας λόγω γεωλογικής δομής του χώρου. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 394

Εδώ, φαίνονται οι συνθήκες πιθανής αστοχίας πρανούς στα αντερείσματα θεμελίωσης ενός χωμάτινου ή λιθόρριπτου φράγματος, κατά μήκος καμπύλων διατμητικών επιφανειών. Η ενεργοποίηση τέτοιων επιφανειών, οφείλεται στην εξασθένιση των σχιστολιθικών οριζόντων που υπόκεινται των περατών ψαμμιτών, από τη δράση του νερού. Αστοχίες αντερεισμάτων θεμελίωσης, λόγω των γεωλογικών και υδρογεωλογικών συνθηκών. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 395

Α. Θεμελίωση σε ισχυρά κερματισμένη βραχομάζα που ευνοεί διατμητικές μετατοπίσεις. Β Ιζηματογενή πετρώματα κλίνουν προς τα κατάντη και διατέμνονται από ρηξιγενή ζώνη που κλίνει προς τα ανάντη περιέχοντας υλικό πλήρωσης χαμηλής αντοχής. C Αποκαλύπτει δυσμενείς συνθήκες που προκύπτουν από την παρουσία λεπτών και μειωμένης διατμητικής αντοχής στρωμάτων. Συμβολή γεωλογικών και τεκτονικών συνθηκών στην αστοχία φραγμάτων βαρύτητας. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 396

Α Στρώματα εύθραυστου και κερματισμένου σχηματισμού πάνω από στρώματα σχιστολίθων με μειωμένες αντοχές. Οι πιθανότητες αστοχίας είναι πολλές λόγω του κερματισμού των ψαμμιτών και της αδυναμίας των σχιστολίθων. Β Θεμελίωση σε οριζόντια στρώματα σκληρού πετρώματος που αναπτύσσονται πάνω σε στρώματα ασθενούς σχηματισμού. Πιθανή αστοχία στη διεπιφάνεια των σχηματισμών. C Θεμελίωση σε κρυσταλλικό πέτρωμα με κερματισμό στο χώρο θεμελίωσης και παρουσία υποοριζόντιας ρηξιγενούς ζώνης πληρωμένης με μαλακό υλικό πολύ χαμηλής διατμητικής αντοχής που επιφέρει αστοχία. Πρόσθετες περιπτώσεις όπου οι γεωλογικές και τεκτονικές συνθήκες ευνοούν αστοχίασε φράγματα βαρύτητας ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 397

Διάφορες περιπτώσεις ευνοϊκής ή δυσμενούς θεμελίωσης φραγμάτων βαρύτητας. ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΙΙ 398