Σχεδιασμός διδασκαλίας Παράδειγμα σχεδιασμού διαθεματικής δραστηριότητας. Κατιφένεια Χατζοπούλου

Σχεδιασμός διδασκαλίας Παράδειγμα σχεδιασμού διαθεματικής δραστηριότητας Κατιφένεια Χατζοπούλου

ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Προσέλευση των νηπίων Ελεύθερες Δραστηριότητες Ελεύθερες ανακοινώσεις/ δραστηριότητες καθημερινής ροής Ανάπτυξη διαθεματικών δραστηριοτήτων Φαγητό Διάλειμμα Μετάβαση από τη μια δραστηριότητα στην άλλη Αναχώρηση

Ημερήσιο πρόγραμμα στο νηπιαγωγείο Ελεύθερες- Αυθόρμητες δραστηριότητες Επιλέγονται από τον εκπαιδευτικό Οργανωμένες δραστηριότητες Επιλέγονται από τον εκπαιδευτικό σε συνεργασία με τα παιδιά Μπορεί να είναι διαθεματικές Μπορεί να είναι αυτόνομες Έχουν σαφείς μαθησιακούς στόχους. Συνδέονται με συγκεκριμένες ενότητες μαθησιακές περιοχές Μπορεί να είναι project

Σχεδιασμός & Υλοποίηση οργανωμένου προγράμματος Δε μιλάμε για «μαθήματα» αλλά για «δραστηριότητες» συνδεδεμένες για μία ή περισσότερες πλευρές ανάπτυξης παιδιού Παραδοσιακά ΑΠ δίνουν έμφαση στα περιεχόμενα VS Τα σύγχρονα εστιάζουν εξίσου στο περιεχόμενο & στη διαδικασία Δεν υπάρχουν δεσμευτικά περιεχόμενα διδασκαλίας αλλά στόχοι που επιδιώκονται μέσα από πληθώρα σύγχρονων θεμάτων Φαίνεται ο/η νηπιαγωγός να έχει απόλυτη ελευθερία επιλογών, όμως είναι απαραίτητο να έχει θεωρητικό background (σύγχρονες απόψεις για τη φύση παιδιού και γνώσης) Το Α.Π. λειτουργεί ως πλαίσιο, μέσα στο οποίο αναπτύσσει αυτενέργεια & δημιουργικότητά.

Σχεδιασμός διδασκαλίας Σχεδιασμός στη διδασκαλία εννοείται η συστηματική διαδικασία, κατά την οποία παίρνονται αποφάσεις σχετικά με τη μορφή & το περιεχόμενο της διδασκαλίας και καθορίζεται η ακολουθία των διδακτικών ενεργειών που οφείλουν να γίνουν σ' ένα μάθημα/ μια δραστηριότητα.

Σχεδιασμός διδασκαλίας Ο παραδοσιακός σχεδιασμός επιβάλλει να προσδιορίζονται με ακρίβεια & σαφήνεια οι διδακτικοί στόχοι, να προγραμματίζονται όλες οι διδακτικές ενέργειες & στρατηγικές που θα βοηθήσουν στην υλοποίηση των σκοπών και στόχων, και να καθορίζονται τα κριτήρια μέτρησης και αξιολόγησης των αποτελεσμάτων.

Προβληματική της διδακτικής πράξης Τι διδάσκω; Περιεχόμενο του προγράμματος, ενότητας, δραστηριότητας Γιατί το διδάσκω; Στόχοι του αναλυτικού προγράμματος Πώς το διδάσκω; Μέθοδοι, τεχνικές Σε ποιον διδάσκω; Ψυχολογική διάσταση του μαθητή Ποια τα αναμενόμενα Αποτελέσματα; Αξιολόγηση

Άρα βασικά δομικά στοιχεία μιας οργανωμένης διδασκαλίας Στόχοι Περιεχόμενο διδασκαλίας Μέθοδος διδασκαλίας Υλικά Αξιολόγηση

Τι περιλαμβάνει ο σχεδιασμός μιας οργανωμένης δραστηριότητας Τίτλος δραστηριότητας Ενότητα/ες (Ισχύον αναλυτικό) ή Μαθησιακές περιοχές (Πιλοτικό Πρόγραμμα σπουδών) Στόχος/οι Μέθοδοι Εποπτικό Υλικό Βοηθητικά μέσα Διάρκεια & χώρος διεξαγωγής της δραστηριότητας Πορεία διδασκαλίας Αξιολόγηση δραστηριότητας

Ενότητες Μαθησιακές περιοχές Ισχύον πρόγραμμα σπουδών ΕΝΟΤΗΤΕΣ 1. Παιδί και γλώσσα (προφορική επικοινωνίαανάγνωση- γραφή) 2. Παιδί και μαθηματικά 3. Παιδί και περιβάλλον (φυσικό περιβάλλονανθρωπογενές περιβάλλον) 4. Παιδί και Δημιουργίαέκφραση (εικαστικά, θεατρική αγωγή, μουσική, φυσική αγωγή) 5. Παιδί και πληροφορική Πιλοτικό πρόγραμμα σπουδών ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ 1. Προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη 2. Φυσικές επιστήμες 3. Τεχνολογίες Πληροφοριών & Επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) 4. Περιβάλλον και εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη 5. Γλώσσα 6. Φυσική αγωγή 7. Τέχνες 8. Μαθηματικά

11 Σκοποί Στόχοι Σκοπός είναι μια γενική δήλωση-πρόθεση της διδασκαλίας και προσδιορίζει σε γενικές γραμμές τι επιδιώκει η διδασκαλία Στόχος, προσδιορίζεται στο πλαίσιο του διδακτικού σκοπού και τον εξειδικεύει. Αναφέρεται στα επιδιωκόμενα αποτελέσματα της διδασκαλίας με σαφή και αναλυτικό τρόπο Με τη διατύπωση των στόχων μιας δραστηριότητας προσδιορίζονται τα συγκεκριμένα αποτελέσματα που επιδιώκουμε από τη διδασκαλία της ενότητας αυτής.

12 Π.χ. Σκοπός: να αναπτυχθεί το νήπιο νοητικά κάνοντας βασικές λογικομαθηματικές συσχετίσεις μέσα από το φυσικό, το κοινωνικό και τεχνολογικό περιβάλλον Στόχος: να γνωρίσει τα αντικείμενα επενεργώντας πάνω τους ως προς το χρώμα, σχήμα, μέγεθος να διακρίνει ζώα ως προς τα βασικά χαρακτηριστικά τους.. να αναγνωρίσει φυτά ως προς τα βασικά χαρακτηριστικά τους.. να συγκρίνει την κατασκευή και λειτουργία ορισμένων αντικειμένων.. από το περιβάλλον

13 Στόχοι Αποτελούν τη βάση σχεδιασμού του ημερήσιου προγράμματος Η επιλογή των στόχων στηρίζεται στο επίπεδο ανάπτυξης των παιδιών και πρέπει να αντιστοιχούν στις πραγματικές δυνατότητες τους Επιμέρους στόχοι συνθέτουν συνολικό επίπεδο ανάπτυξης παιδιού Οι στόχοι πρέπει να παρατίθενται εξελικτικά ώστε ο επόμενος να προϋποθέτει προηγούμενο

14 Επίπεδα διδακτικών στόχων (Bloom) Γνώσεις: ποιες γνώσεις θα αποκτήσουν τα παιδιά Δεξιότητες: τι θα είναι ικανά να κάνουν τα παιδιά μετά το τέλος της διδασκαλίας Στάσεις αξίες συμπεριφορά Στάση είναι ένα σύνολο αξιών με βάση τις οποίες καθορίζεται η συμπεριφορά Ποιες αξίες θα αναπτύξουν τα παιδιά που θα επηρεάσουν τις προτιμήσεις, συμπεριφορά τους για πρόσωπα, πράγματα ή καταστάσεις.

15 Προδιαγραφές διατύπωσης στόχων/1 Δύσκολη δουλειά η διατύπωση στόχων: από αφηρημένη και γενικόλογη διατύπωση πρέπει να φτάσουμε στην εξειδίκευση Περιλαμβάνει τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα από τη διδασκαλία μιας ενότητας Τις τυπικές συνθήκες κάτω από τις οποίες θα εμφανιστεί το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα (μέσα & υλικά, χώρος, χρόνος) Τα κριτήρια επίτευξης και αποδοχής των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων, έτσι ώστε να είναι δυνατός ό έλεγχος και η μέτρηση τους

16 Προδιαγραφές διατύπωσης στόχων/2 Τα αποτελέσματα πρέπει να αναφέρονται σε μια άμεσα ορατή και εύκολα αναγνωρίσιμη συμπεριφορά. Γι αυτό οι στόχοι πρέπει να διατυπώνονται με ρήματα που δηλώνουν εύκολα προσδιορίσιμες ενέργειες. Πρέπει να αποφεύγονται οι στόχοι που διατυπώνονται με ρήματα όπως «να γνωρίζουν», «να μάθουν», «να καταλάβουν», επειδή δεν δηλώνουν ένα σαφές και φανερό αποτέλεσμα. Τα παρακάτω ρήματα δηλώνουν σαφείς και άμεσα ορατές ενέργειες:

17 Διατύπωση στόχων Γνώσεις: Αναγνωρίζω, διακρίνω, ερμηνεύω, περιγράφω, ορίζω, απαριθμώ, επιλέγω, κατατάσσω, ταξινομώ, κατηγοριοποιώ, συγκρίνω, συσχετίζω Δεξιότητες: Επιδεικνύω, κατασκευάζω, μετατρέπω, μετρώ, συντάσσω, σχεδιάζω, υπολογίζω, διορθώνω, ελέγχω, επαληθεύω, επιλύω, εφαρμόζω, χρησιμοποιώ, επεξηγώ, συμπληρώνω, οργανώνω Στάσεις: Αποδέχομαι, εκτιμώ, απορρίπτω, υποστηρίζω, αμφισβητώ, διερωτώμαι, ενθαρρύνω, παροτρύνω, προτιμώ, υιοθετώ, υποκινώ,

18 ΣΚΟΠΟΊ Ή ΣΤΟΧΟΙ/1 : Φυσική Αγωγή -να προσανατολιστούν στο χώρο με σημείο αναφοράς τις δύο πλευρές σώματός τους - να γνωρίσουν μέσα από τη κίνησή τους στο χώρο τις έννοιες ψηλά - χαμηλά - να εκτελούν βασικές κινήσεις με ολόκληρο το σώμα μονόζυγο - να επαναλαμβάνουν απλές/ σύνθετες συνθέσεις κινήσεων - να αναπτύξουν τον αισθησιοκινητικό τους συντονισμό

19 ΣΚΟΠΟΊ Ή ΣΤΟΧΟΙ/2 : Μαθηματικά -να ταξινομούν αντικείμενα με κριτήριο το μέγεθος - να αναπτύξουν μαθηματική σκέψη -να διατάσσουν αντικείμενα με βάση ύψος- μήκος -να διακρίνουν 3 βασικά γεωμετρικά σχήματα (τετράγωνο/ τρίγωνο/κύκλος) να κατανοούν χωροχρονικές σχέσεις

20 ΣΚΟΠΟΊ Ή ΣΤΟΧΟΙ/3 : Προφορικός λόγος -να παρατηρούν και να περιγράφουν ένα αντικείμενο - να διακρίνουν το αρσενικό & το θηλυκό γένος των ζώων -να βελτιώσουν το προφορικό λόγο & να εμπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους -να αφηγηθούν ένα γνωστό παραμύθι, χρησιμοποιώντας εκφράσεις: πρώτα, μετά, ύστερα, κλπ -να μάθουν να εκφράζουν προφορικά τις ιδέες τους

21 ΣΚΟΠΟΊ Ή ΣΤΟΧΟΙ/4 : Γραφή -να γράφουν το όνομά τους στις εργασίες τους -να συνδέσουν προφορικό με το γραπτό λόγο -να κατασκευάσουν μια ευχητήρια κάρτα -να συνειδητοποιήσουν ότι άλλο είναι το σχέδιο και άλλο η γραφή

22 ΣΚΟΠΟΊ Ή ΣΤΟΧΟΙ/5 : Ανάγνωση -να υιοθετήσουν βασικές συμβάσεις ανάγνωσηςαριστερά προς δεξιά -να διακρίνουν τι μπορεί να διαβαστεί και τι όχι - να εντοπίζουν το τίτλο και το όνομα του συγγραφέα στο εξώφυλλο - να συνειδητοποιήσουν τη σχέση προφορικούγραπτού λόγου - να αναγνωρίζουν/ συγκρίνουν διαφορετικές μορφές γραπτού λόγου (χειρόγραφο-έντυπο, λατινικό-ελληνικό αλφάβητο)

23 ΣΚΟΠΟΊ Ή ΣΤΟΧΟΙ/6 : Παιδί & Περιβάλλον -Να διακρίνουν τους μαγνήτες -Να συγκρίνουν διαφορετικές κατηγορίες ζώων ως προς το τόπο διαβίωσής τους - να διευρύνουν τη γνώση τους για το περιβάλλον - να περιγράφουν τις μεταβολές του καιρού - να συσχετίσουν τα μέσα μεταφοράς με τη μεταφορά προϊόντων - να διακρίνουν συσκευές/ αντικείμενα που δουλεύουν με ηλεκτρισμό

24 ΣΚΟΠΟΊ Ή ΣΤΟΧΟΙ/7 : Εικαστικά -να πειραματιστούν με τη χρήση δακτυλομπογιών πινέλων σε διαφορετικά μεγέθη χαρτιού - να αναπτύξουν τη φαντασία και δημιουργικότητά τους -να κόβει με ψαλίδι σε ευθείες ακολουθώντας σχέδιο σε γραμμή -να ασκηθούν στη λεπτή κινητικότητα και να νιώσουν τη χαρά της προσωπικής δημιουργίας - να γεμίζει κενές επιφάνειες χωρίς να ξεφεύγει από το περίγραμμα

25 Στόχοι Αποτελούν το πλαίσιο κάθε διδακτικής ενότητας με βάση το οποίο οι εκπαιδευτικοί καθορίζουν και οργανώνουν το αναλυτικό της περιεχόμενο, τις δραστηριότητες, τις τεχνικές ή τα μέσα για την υλοποίηση της. Επίσης, αποτελούν το πλαίσιο για τη διατύπωση των κριτηρίων και την επιλογή των μέσων και των μεθόδων αξιολόγησης Στόχοι & αποτελέσματα της διδασκαλίας είναι αλληλένδετα Προηγούμενοι στόχοι επαναπροσδιορίζονται μέσα από νέες καταστάσεις προβληματισμού και νέες δραστηριότητες προκειμένου να επιτύχει κατάκτηση στόχων σε υψηλότερο & ανώτερο βαθμό

Υλικά & Μέσα & χώρος & διάρκεια - Υλικά & μέσα (=Η χρήση πολλαπλών μέσων, με χρώμα, Εικόνα, Ήχος, βίντεο π.χ. Οπτικοακουστικά, έντυπα, εικόνες, αντικείμενα, σχεδιαγράμματα, κλπ) - Χρήση, οργάνωση, τακτοποίηση - Εσωτερικός χώρος- γωνιές (συζήτησης, οικοδομικού υλικού, βιβλιοθήκης, εικαστικών, κουκλοθεάτρου, σύγχρονης τεχνολογίας, επιστημών & εξερευνήσεων, μαθηματικών ή των επιτραπέζιων παιχνιδιών δραματικής τέχνης, μουσικής, κλπ) ή ο εξωτερικός χώρος (αυλή, επίσκεψη π.χ. επισκέψεις σε μουσεία, σε εκθέσεις, σε θέατρο, στον κινηματογράφο, σε χώρους εργασίας, κλπ )

Μέθοδος διδασκαλίας Μέθοδος: συγκεκριμένη στρατηγική προκειμένου να υλοποιηθούν οι στόχοι του προγράμματος Κάθε στόχος μπορεί να υλοποιηθεί με διαφορετικές μεθόδους Η μέθοδος οφείλει να συμπεριληφθεί στο σχεδιασμό αλλά η επιτυχία της γίνεται αισθητή στη διάρκεια της διδασκαλίας

Διδακτικές Μέθοδοι & Προσεγγίσεις Διάλεξη, εισήγηση Αφήγηση (παραμυθιού, ιστορικών γεγονότων, βιωματική) Διάλογος Παρατήρηση Περιγραφή Επίδειξη Επίσκεψη Υπόδυση ρόλου & δραματοποίηση Καταιγισμού ιδεών Brainstorming Ανακάλυψη ή επίλυση προβλήματος Ομαδοσυνεργατική προσέγγιση Διαφοροποιημένη προσέγγιση Εξατομικευμένη προσέγγιση Μελέτη ή σχέδιο δράσης_project

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή! Τι είναι η θεματική προσέγγιση Πρόκειται για διερευνήσεις θεμάτων που επιλέγει και προτείνει ο/η εκπαιδευτικός. Θεωρούνται προγραμματισμένες εμπειρίες μάθησης (Lake, 1994) μέσα από τις οποίες αναζητούμε συστηματικά διαθεματικές συνδέσεις ή προεκτάσεις μεταξύ των διαφορετικών γνωστικών περιοχών. Εξυπηρετούνται οι στόχοι του προγράμματος αλλά και οι ανάγκες των παιδιών

Τι είναι η θεματική προσέγγιση; Αφορά ένα σύνολο προσχεδιασμένων δράσεων πάνω σε ένα συγκεκριμένο θέμα που θεωρείται σημαντικό και η νηπιαγωγός προσδιορίζει τις πληροφορίες που θα πρέπει να αποκτηθούν. Τα επιθυμητά αποτελέσματα είναι προκαθορισμένα αλλά χρειάζεται να προσαρμόζονται κάθε φορά στις ιδιαιτερότητες των παιδιών της τάξης Καταλαμβάνουν σημαντική θέση στα ΑΠΣ και μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη γνώση των παιδιών

Διαθεματική προσέγγιση: Εννοούμε τη μορφή εκείνη της διδασκαλίας που αποσκοπεί να ενοποιήσει γνωστικά αντικείμενα που στα παραδοσιακά ΑΠ παρουσιάζονται χωριστά Τα παιδιά προσεγγίζουν τη σχολική γνώση ενιαιοποιημένη Καταλύονται τα διακριτά μαθήματα

Ποια θέματα; Επιλέγονται θέματα επίκαιρα, σύγχρονα, οικεία στα παιδιά, που δίνουν ευκαιρίες για διερευνήσεις, που προκαλούν το ενδιαφέρον τους, πλούσιο & με πολλές διαστάσεις. Τα παιδιά εξοικειώνονται με διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα. Υιοθετούνται και δραστηριότητες που προκύπτουν ή προτείνονται από τα παιδιά. Ο εκπαιδευτικός τα παροτρύνει να διατυπώσουν σκέψεις, να αποκαλύψουν γνώσεις & να εκφράσουν αντιλήψεις γύρω από το θέμα.

Κριτήρια επιλογής των θεμάτων: Που συνάδουν με ενδιαφέροντα & ανάγκες παιδιών Επετειακά και επίκαιρα γεγονότα Που προκαλούν, που επιδέχονται διερεύνησης, που σχετίζονται με τη γνωστική,. ανάπτυξη των παιδιών. Που προκύπτουν από την καθημερινότητα του νηπιαγωγείου. Που διεξάγονται με δημιουργικές δραστηριότητες & δράσεις Που προάγουν δημιουργικότητα, φαντασία, κριτική σκέψη Που δεν προτάσσουν το διδακτισμό, δεν αναδεικνύουν το λόγο της Νηπιαγωγού..

34 Επιλογή θέματος Θεματικό πεδίο προς εξερεύνηση. Π.χ. Ωκεανοί, Δελφίνια, Χειμώνας Ζήτημα που αφορά έρευνα. Π.χ.Επικοινωνία, Μέσα μεταφοράς, Πόλεμος Ένα πρόβλημα Η διερεύνηση ενός θεσμού, φαινομένου, γεγονότος ή έννοιας. Π.χ ο Καιρός, ο Χρόνος, η Ελ. Επανάσταση Επιλογή με κριτήρια: Ενδιαφέρον των παιδιών, ευρύτητα των προοπτικών, διαθέσιμες πηγές, στόχους του Α.Π

35 Τα θέματα ανήκουν σε κατηγορίες Λογοτεχνία Κοινωνικές και Φυσικές Επιστήμες Αφηρημένες έννοιες Γεγονότα από τη ζωή των παιδιών Ενδιαφέροντα των παιδιών Αντικείμενα-κατασκευές

Παράγοντες που συνδέονται με το σχεδιασμό μιας διαθεματικής δραστηριότητας: o Το προφίλ του εκπαιδευτικού. o Το μαθησιακό προφίλ των μαθητών o o o o Το γενικό αναπτυξιακό επίπεδο των παιδιών & πώς μαθαίνουν Τα ενδιαφέροντα & οι ανάγκες των παιδιών. Οι εμπειρίες που έχουν βιώσει στο κοινωνικό & πολιτισμικό τους περιβάλλον. Οι γνώσεις που ήδη έχουν κατακτήσει. Ο χρόνος & ο χώρος διεξαγωγής της Υλικά & μέσα που διαθέτουμε για την υποστήριξή της Οι διάφορες μέθοδοι & στρατηγικές που θα χρησιμοποιηθούν ανάλογα με τους στόχους που έχουν τεθεί και τις ανάγκες των παιδιών (διαφοροποιημένη παιδαγωγική)

Ως νηπιαγωγός άρα οφείλω να έχω σχεδιάσει & προσδιορίσει: Θέμα Ενότητες μαθησιακούς/διδακτικούς στόχους που θα επιδιώξει να κατακτήσουν τα παιδιά Μεθόδους χρονική διάρκεια επεξεργασίας του θέματος & χώρο Πορεία/ περιεχόμενο

38 Μεθοδολογία ανάπτυξης θεματικής προσέγγισης Α ΦΑΣΗ: Αιτιολόγηση επιλογής του θέματος Διερεύνηση προηγούμενων εμπειριών & γνώσεων παιδιών «Τι ξέρετε για.» Καταγραφή των ερωτημάτων των παιδιών τα οποία καθορίζουν και τις πτυχές του θέματος «Τι θέλετε να μάθετε για» Καθορισμός των υποθεμάτων-ενοτήτων του κεντρικού θέματος και δημιουργία Σχεδιαγράμματος με τις προτεινόμενες ενότητες Μαθησιακές επιδιώξεις (πτυχές που σχετίζονται με το τι θεωρεί η/ο Ν αναγκαίο να μάθουν/να κάνουν τα παιδιά γύρω από το θέμα) Υποστηρικτικό υλικό που αποτελεί το φάκελο παρουσίασης του θέματος Συγκρότηση φακέλου ενημέρωσης εκ/κου Β ΦΑΣΗ: Ομαδικές & ατομικές & Ολομέλεια δημιουργικές δραστηριότητες Δραστηριότητες ολοκλήρωσης του θέματος (Κάθε δραστηριότητα κρύβει την υλοποίηση ενός ή περισσοτέρων στόχων & Κάθε στόχος υπαγορεύει δράσεις για την επίτευξη του. Άρα καταγραφή των στόχων & Δράσεων και αρμονική αντιστοίχισή τους ) Γ ΦΑΣΗ: Αξιολόγηση

Παράδειγμα σχεδιασμού μιας διαθεματικής δραστηριότητας Θεματική: Παιχνίδια Υπόθεμα: παιχνίδια έξω από το σπίτι Τίτλος δραστηριότητας: Παίζω με τους φίλους μου Μαθησιακοί στόχοι: Ενότητα: Παιδί & δημιουργία έκφραση (εικαστικά) Να παρατηρήσουν & να περιγράψουν τον πίνακα του Συμεών Σαββίδη «Γύρω-γύρω όλοι». Να χρησιμοποιήσουν όποια εργαλεία σχεδίασης προτιμούν, προκειμένου να ζωγραφίσουν ένα πίνακα με ανάλογο θέμα. Ενότητα: Παιδί & γλώσσα (προφορική επικοινωνία) Να διατυπώσουν οδηγίες σχετικά με τον τρόπο που παίζονται ανάλογα παιχνίδια

Εποπτικά μέσα & υλικά: Ακριβές αντίγραφο του πίνακα «Γύρω-γύρω όλοι» του Σ. Σαββίδη, φωτοτυπίες του πίνακα και άλλων έργων με αντίστοιχο θέμα σε χαρτί Α4 κομμένες σε διάφορα κομμάτια (puzzle), ποικίλα υλικά ζωγραφικής (ξυλομπογιές, μαρκαδόροι, κηρομπογιές, τέμπερες), υλικά σχεδίασης (πινέλα, χαρτιά και χαρτόνια ζωγραφικής).

Χρόνος: 45 50 λεπτά (για το κύριο μέρος της δραστηριότητας) 30 λεπτά για την αξιολόγηση της δραστηριότητας Μέθοδοι: παρατήρηση, περιγραφή, μέθοδος ερωταπαντήσεων, ατομική εργασία, εργασία σε ομάδες Χώρος διεξαγωγής: γωνιά της συζήτησης, γωνιά των εικαστικών, γωνιά παιδαγωγικού υλικού.

Τίτλος έργου: Γύρω-γύρω όλοι Ζωγράφος: Συμεών Σαββίδης

Πορεία διδασκαλίας Εισαγωγή στη δραστηριότητα Αφόρμηση. Η/Ο νηπ. μέσα από μια μικρή κουκλοθεατρική δράση παρουσιάζει τον πίνακα στην ομάδα. Οι ήρωες ζητούν από τα παιδιά διευκρινήσεις σχετικά με το περιεχόμενο του πίνακα. Η/Ο νηπ. εισάγει τα παιδιά στο θέμα της δραστηριότητας: «Νομίζω ότι σήμερα μας δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουμε παιχνίδια μέσα από το έργο ενός ζωγράφου» Και στη συνέχεια: «αναρωτιέμαι αν μπορούμε κι εμείς να γίνουμε ζωγράφοι».

Τα παιδιά καλούνται να παρατηρήσουν καλά τον πίνακα και να καταθέσουν τις ιδέες τους σχετικά με το θέμα που διαπραγματεύεται. Η νηπιαγωγός με κατάλληλες ερωτήσεις υποβοηθά & ενεργοποιεί τη σκέψη των παιδιών ώστε να καταθέσουν όσο το δυνατόν περισσότερες απόψεις με δομημένο λόγο.

Ενδεικτικές διδακτικές ερωτήσεις oτι παρατηρείτε στο πίνακα; oσε ποιο χώρο πιστεύετε ότι βρίσκονται; oπως είναι τα ρούχα τους; oπροσέξτε το πρόσωπό τους. Τι παρατηρείτε; oτι χρώματα έχει χρησιμοποιήσει ο ζωγράφος; oτι υλικό νομίζετε ότι έχει χρησιμοποιήσει ο ζωγράφος για να φτιάξει το πίνακα; Πως το καταλάβατε;

Ενδεικτικές διδακτικές ερωτήσεις oαλήθεια έχετε καμιά ιδέα για το τι κάνουν τα κορίτσια που βλέπετε στο πίνακα; oγιατί λέτε ότι παίζουν κάποιο παιχνίδι; oαπό πού βγάζετε αυτό το συμπέρασμα; oποια σημεία της σκηνής σας δίνουν την εντύπωση κάποιας κίνησης; oτι φαντάζεστε ότι μπορεί να συζητούν μεταξύ τους; oποια είναι η γνώμη σας σχετικά με τον τρόπο που οργανώνουν το παιχνίδι τους;

oεσείς έχετε υπόψη σας κάποια άλλα παιχνίδια που παίζονται με αυτό τον τρόπο; oκι αν ναι, ποια είναι αυτά; oξέρετε τον τρόπο που παίζονται; Τα έχετε παίξει; oθα μπορούσατε να δώσετε οδηγίες για τον τρόπο που παίζονται σε κάποια άλλα παιδιά που δεν τα ξέρουν; Πως θα τις δίνατε; Τα παιδιά καλούνται να διατυπώσουν οδηγίες σχετικά με τον τρόπο παιξίματος του παιχνιδιού που ξέρουν. Αυτό το υλικό μπορεί να μαγνητοφωνηθεί και να αποτελέσει υλικό για επόμενη χρήση (να γίνει ένα cd με οδηγίες παιξίματος όλων των παιχνιδιών που έπαιξαν στη τάξη τους εκείνη τη χρονιά)

Αν εσείς ήσασταν ζωγράφοι και θέλατε να φτιάξετε ένα πίνακα ανάλογο με αυτόν που είδαμε, πως σκέφτεστε να τον κάνετε; Τι υλικά θα διαλέγατε; Η νηπιαγωγός εξηγεί στα παιδιά τα επόμενα βήματα στο χώρο εργασίας με σαφή λόγο. Ν: «Σε λίγο θα πάμε στη γωνιά των εικαστικών ή στα τραπεζάκια. Το κάθε παιδί ανάλογα με το υλικό σχεδίασης που θα διαλέξει για να ζωγραφίσει, θα πρέπει να ψάξει και να βρει το τραπεζάκι που υπάρχει το αντίστοιχο υλικό.»

Τι θα χρησιμοποιήσεις για να φτιάξεις το πίνακα σου ; Υπάρχει κάποιος λόγος που επιλέγεις να ζωγραφίσεις με το συγκεκριμένο υλικό; Βλέπω ότι διάλεξες να ζωγραφίσεις με τέμπερες. Σε τι είδους χαρτί θα ζωγραφίσεις για να μη χαλάσει; Ποιο παιχνίδι έχεις στο μυαλό σου να ζωγραφίσεις; Που παίζεται; (ΑΝΟΙΧΤΑ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Η συγκεκριμένη δράση αποτελεί ανοιχτό φύλλο εργασίας γιατί δίνει την ελευθερία στο παιδί να επιλέξει όποιο παιχνίδι προτιμά για να ζωγραφίσει και το υλικό που θέλει να χρησιμοποιήσει για το έργο του. ΚΛΕΙΣΤΟ ΦΥΛΛΟ: θα ήταν να του δοθεί ένα φύλλο στο οποίο θα απεικονιζόταν συγκεκριμένα παιχνίδια και να του ζητηθεί να κυκλώσει αυτά που παίζονται έξω στην αυλή χρησιμοποιώνταςι συγκεκριμένο υλικό σχεδίασης (π.χ. κηρομπογιές )

Η νηπιαγωγός περνάει από τον κάθε χώρο και με συμπληρωματικές ερωτήσεις παρατηρήσεις ζητά από τα παιδιά να της δώσουν περισσότερες εξηγήσεις για το έργο που φτιάχνουν. Τα παιδιά τελειώνοντας το έργο τους αφού το υπογράψουν, το κρεμούν σε ένα ταμπλό.

Ενδεικτικές ερωτήσεις: Για εξήγησέ μου, γιατί διάλεξες αυτά τα χρώματα; Ο δικός σου πίνακας μοιάζει με τον πίνακα που είδαμε; Σε τι μοιάζει σε τι διαφέρει; Η νηπιαγωγός τους ενημερώνει ότι όποιος τελειώνει μπορεί να προσπαθήσει να ανασυνθέσει τον αρχικό πίνακα ή άλλους πίνακες που απεικονίζουν αντίστοιχο θέμα, φτιάχνοντας ένα πάζλ στη γωνιά του παιδαγωγικού υλικού (εναλλακτική πρόταση για όσους τελειώνουν)

Αξιολόγηση Αξιολόγηση μαθησιακών στόχων Αξιολόγηση 1 ου στόχου (=Να παρατηρήσουν και να περιγράψουν στον πίνακα του Συμεών Σαββίδη το παιχνίδι που απεικονίζεται. Να εντοπίσουν το υλικό σχεδίασης και τον τρόπο απεικόνισης των προσώπων): Θέτει τα παιδιά σε κατάσταση προβληματισμού: «Αλήθεια, αν ερχόταν ένας φωτογράφος στο σχολείο μας και σας ζητούσε να δείξετε ένα ομαδικό παιχνίδι που παίζετε για να σας φωτογραφίσει, ποιό θα ήτανε και πώς θα το δείχνατε; Πώς σκέφτεστε να το κάνετε;». Χωριστείτε σε 4 ομάδες. Αξιολόγηση 2 ου στόχου (=Να χρησιμοποιήσουν όποια εργαλεία σχεδίασης προτιμούν, προκειμένου να ζωγραφίσουν ένα πίνακα με ανάλογο θέμα): Οι ομάδες ανάλογα με το παιχνίδι που διάλεξαν να αναπαραστήσουν καλούνται και να το παίξουν. Ένα παιδί από κάθε ομάδα δίνει οδηγίες στις υπόλοιπες ομάδες για τον τρόπο που παίζεται. Αξιολόγηση 3 ου στόχου (=Να διατυπώσουν οδηγίες σχετικά με τον τρόπο που παίζονται ανάλογα παιχνίδια): Γίνεται κατά τη διάρκεια της εργασίας των ομάδων

Αξιολόγηση μαθησιακής διαδικασίας. Τα παιδιά συζητούν στην ολομέλεια για την δραστηριότητα. Τι τους άρεσε, τι τους δυσκόλεψε, αν θα ήθελαν να την επαναλάβουν. Επίσης, μπορούν να ψηφίσουν αν την θεώρησαν ενδιαφέρουσα ή όχι, τσεκάροντας το ανάλογο κουτάκι σε ένα αρχείο-πίνακα στον Η/Υ ή αναρτώντας αντίστοιχα χρωματιστά χαρτόνια (π.χ. το κίτρινο χαρτόνι αντιστοιχεί στην επιλογή «μου άρεσε», το κόκκινο αντιστοιχεί στην επιλογή «δεν μου άρεσε»

ΠΟΙΑ ΑΠΟ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΚΑΝΑΜΕ ΣΗΜΕΡΑ ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΞΑΝΑΚΑΝΩ; ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΕΥΓΕΝΙΑ ΚΩΣΤΑΣ ΕΙΡΗΝΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΝΙΚΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΑΙΔΡΑ ΦΑΝΗ ΣΤΕΛΛΑ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΝΔΡΕΑΣ ΣΠΕΡΗ

Βιβλιογραφία Δαφέρμου, Χ., Κουλούρη, Π.,Μπασαγιάννη Ε. (2006). ΟδηγόςΝηπιαγωγού Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί, Δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης. Αθήνα:ΟΕΔΒ ΔΕΠΠΣ (Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών) Υπουργείο Εθνικής παιδείας και Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Αθήνα, Σεπτέμβριος 2002