Formelsammlung zur sphärischen Trigonometrie

Σχετικά έγγραφα
Ausarbeitung des Seminarvortrags. Trigonometrie

Geometrische Methoden zur Analyse dynamischer Systeme

MATERIALIEN ZUR VORBEREITUNG AUF DIE KLAUSUR INFORMATIK II FÜR VERKEHRSINGENIEURWESEN ANTEIL VON PROF. VOGLER IM WINTERSEMESTER 2011/12

3 Lösungen zu Kapitel 3

Jörg Gayler, Lubov Vassilevskaya

Tafeln für Erddruck- und Erdwiderstandsbeiwerte für ebene Gleitflächen

Klausur Strömungsmechanik II Dichte des Fluids ρ F. Viskosität des Fluids η F. Sinkgeschwindigkeit v s. Erdbeschleunigung g

Wenn ihr nicht werdet wie die Kinder...

Το σύστημα των αξιών της ελληνικής κοινωνίας μέσα στα σχολικά εγχειρίδια της Λογοτεχνίας του Δημοτικού Σχολείου

Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Η Δ Ι Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η

Hauptseminar Mathematische Logik Pcf Theorie (S2A2) Das Galvin-Hajnal Theorem

Klausur Strömungslehre

Rotationen und Translationen

Übungen zu Teilchenphysik 2 SS Fierz Identität. Handout. Datum: von Christoph Saulder

Übung 7 - Verfahren zur Lösung linearer Systeme, Gittereigenschaften

Auswandern Wohnen. Wohnen - Mieten. Θα ήθελα να ενοικιάσω ένα. Äußern dass man etwas mieten möchte. δωμάτιο Art der Unterbringung

Strukturgleichungsmodellierung

Griechisches Staatszertifikat - Deutsch

Griechisches Staatszertifikat - Deutsch

DEUTSCHE SCHULE ATHEN ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ

α + ω 0 2 = 0, Lösung: α 1,2

α + ω 0 2 = 0, Lösung: α 1,2

Herzlich Willkommen zu unserem 1. Elternabend für Kindergarten und Vorschule

Fragen, ob Gebühren anfallen, wenn man in einem bestimmten Land Geld abhebt

Bohrbild im Längsholz. Einstellbereich

Griechische und roemische Rechtsgeschichte

Εμπορική αλληλογραφία Ηλεκτρονική Αλληλογραφία

Planheizkörper Carat 5.5. Planheizkörper Typ 11, 20, 21, 22, 33 und Typ 10, 11, 20 und 21 Vertikal /2013


Computerlinguistik. Lehreinheit 10 : Computerlinguistik Hausarbeit - Aufgaben

Griechische und römische Rechtsgeschichte

Technisches Handbuch. Pergola Top Star 120X70. metaform Bescha ungssysteme

ΟΔΟΘ ΔΘΖΗΣΘΟΣ Θ,28-32

PASSANT A: Ja, guten Tag. Ich suche den Alexanderplatz. Können Sie mir helfen?

Auswandern Studieren Studieren - Universität Griechisch Θα ήθελα να εγγραφώ σε πανεπιστήμιο. Angeben, dass man sich einschreiben will Japanisch Θα ήθε

ΚΡΑΤΙΚΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑΣ HÖRVERSTEHEN. Mai 2012

Niveau A1 & A2 PHASE 3 ΚΡΑΤΙΚΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ, ΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

FLASHBACK: Der Mechanismus ist nicht komplett, verstehst du? Es fehlt ein Teil. Seit neunzehnhunderteinundsechzig.

Aufgabe 1 Dreierkette Legt mit den Bild- und Wortkarten eine Dreierkette. Τρεις στη σειρά. Σχηματίστε τριάδες με εικόνες και λέξεις που ταιριάζουν.

FLASHBACK: «Nostalgie» von Friedrich August Dachfeg. Unsere Melodie, Anna! Erinnerst du dich?

Mission Berlin. Deutsch lernen und unterrichten Arbeitsmaterialien. Mission Berlin 13 Βοήθεια εκ Θεού

18. Normale Endomorphismen

Griechisches Staatszertifikat - Deutsch

EL Ενωµένη στην πολυµορφία EL A7-0109/298. Τροπολογία. Renate Sommer εξ ονόµατος της Οµάδας PPE

Präpositionen ΠΡΟΣ (Ερώτηση με wohin?) nach προς (χώρα χωρίς άρθρο, πόλη, ήπειρο) προς (τοπικό επίρρημα)

ἀξιόω! στερέω! ψεύδομαι! συγγιγνώσκω!

Griechisches Staatszertifikat - Deutsch

cos(2α) τ xy sin(2α) (7) cos(2(α π/2)) τ xy sin(2(α π/2)) cos(2α) + τ xy sin(2α) (8) (1 + ν) cos(2α) + τ xy (1 + ν) sin(2α) (9)

Weitere Tests bei Normalverteilung

Dr. Christiane Döll Leiterin Luft & Lärm im Umweltamt

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΒΕΡΝΗΣ Bern

Preisliste AB JUNI 2019

Griechisches Staatszertifikat - Deutsch

Mission Berlin. Deutsch lernen und unterrichten Arbeitsmaterialien. Mission Berlin 25 Απρόοπτες δυσκολίες

Harmonischer Oszillator: Bewegungsgleichung. Physik für Mechatroniker WiSe 2008/2009

1. Kapitel I Deskriptive Statistik

4K HDMI Splitter 1x4. User s Guide / Bedienungsanleitung / Εγχειρίδιο Χρήστη

Kapitel 6 Schweißverbindungen

Εμπορική αλληλογραφία Ηλεκτρονική Αλληλογραφία

Mission Berlin. Deutsch lernen und unterrichten Arbeitsmaterialien. Mission Berlin 26 Πειράµατα µε τον χρόνο

Auswandern Dokumente Dokumente - Allgemeines Griechisch Koreanisch Dokumente - Persönliche Informationen

Griechische und römische Rechtsgeschichte

Kulturgeschichte II. Thematische Einheit Nr.9: Das geeinte Deutschland

Griechische und römische Rechtsgeschichte

λ + ω 0 2 = 0, Lösung: λ 1,2

Die Präposition Πρόθεςη

Griechische und roemische Rechtsgeschichte

PUBLIC 5587/18 ADD 1 1 DG G LIMITE EL. Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βρυξέλλες, 7 Φεβρουαρίου 2018 (OR. en)

English PDFsharp is a.net library for creating and processing PDF documents 'on the fly'. The library is completely written in C# and based

English PDFsharp is a.net library for creating and processing PDF documents 'on the fly'. The library is completely written in C# and based

Εκπαιδευτικοί προσχολικής ηλικίας στη Γερμανία. Ευκαιρία και πρόκληση

Hessisches Kultusministerium. Schulbücherkatalog. für den Unterricht in Herkunftssprachen in Verantwortung des Landes Hessen.

Technische Mechanik III Aufgabensammlung 1. Aufgabensammlung 1

FLASHBACK: Die Spieldose, aha? Sie ist kaputt. Kein Problem Anna, ich repariere sie dir.

Optisches Glas. Anfragegläser Datenblätter

DEUTSCHE SCHULE ATHEN ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ

Mission Berlin. Deutsch lernen und unterrichten Arbeitsmaterialien. Mission Berlin 04 Σήµατα κινδύνου

6. Klein-Gordon-Gleichung und Elektrodynamik

ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ Bildung älterer Arbeitnehmer

A1 A2 B2 C1. Ολοκληρωμένες προτάσεις για αποτελεσματική διδασκαλία για όλες τις ηλικίες και όλα τα επίπεδα

Mission Berlin. Deutsch lernen und unterrichten Arbeitsmaterialien. Mission Berlin 05 εν γνωριζόµαστε;

Auswandern Dokumente. Dokumente - Allgemeines. Fragen wo man ein Formular findet. Fragen wann ein Dokument ausgestellt wurde

Auswandern Dokumente. Dokumente - Allgemeines. Dokumente - Persönliche Informationen. Fragen wo man ein Formular findet

Simon Schiffel Implizite Ausfallwahrscheinlichkeiten von Unternehmensanleihen

Ο ΜΥΘΟΣ ΤΗΣ ΛΟΡΕΛΑΪ DIE LORELEY FABEL

Mission Berlin. Deutsch lernen und unterrichten Arbeitsmaterialien. Mission Berlin 14 Στο παρελθόν για το µέλλον

STAATLICHE BEIHILFEN ZYPERN

Μπορώ να κάνω ανάληψη στην [χώρα] χωρίς να πληρώσω προμήθεια; Fragen, ob Gebühren anfallen, wenn man in einem bestimmten Land Geld abhebt

Can I withdraw money in [country] without paying fees? Fragen, ob Gebühren anfallen, wenn man in einem bestimmten Land Geld abhebt

Griechische und römische Rechtsgeschichte

ΤΟ HISTORISCHES WÖRTERBUCH DER PHILOSOPHIE * THEO KOBUSCH Ruhr Universität Bochum

Mission Berlin. Deutsch lernen und unterrichten Arbeitsmaterialien. Mission Berlin 11 Φαστ-φούντ

Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΑ

Mission Berlin. Deutsch lernen und unterrichten Arbeitsmaterialien. Mission Berlin 24 Το ρολόι χτυπάει

I. Münzen der Livia unter Augustus. RPC 2359 (Pergamon/Mysien)

ΟΙ ΕΚΛΟΓΕΣ ΘΑ ΓΙΝΟΥΝ:

Griechisches Staatszertifikat - Deutsch

2015/2016 ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ

22 είκοσι δύο. Κύπρος. Ελλάδα. Ελβετία. Αυστρία. Γερμανία. Από πού είσαι; Είμαι από τη Γερμανία. Εσύ; Από την Κύπρο. Από πού είσαι; Είμαι από

Mission Berlin. Deutsch lernen und unterrichten Arbeitsmaterialien. Mission Berlin 16 Παλιοί γνωστοί

Transcript:

Formelsammlung zur sphärischen Trigonometrie A. Goniometrie A.1. Additionstheoreme für α β für α = β (α ± β) =α cos β ± cos α β ( α) =α cos α cos (α ± β) =cosα cos β β = cos α tan α ± tan β tan (α ± β) = 1 tan α tan β cos ( α) =cos α α =cos α 1 =1 α cot α cot β 1 cot (α ± β) = cot β ± cot α A.. Verwandlungsformeln x + y = x+y cos x y x y = cos x+y x y cos x + cos y = cos x+y cos x y cos x cos y = x+y x y 1

B. Ebene Trigonometrie B.1. Sinussatz B.. Koussatz B.3. Tangentenformel a:b:c=α :β :γ a =b +c bc cosα b =c +a ca cosβ c =a +b ab cosγ 4. Winkel und Seiten haben positive Werte! Sonst: π α,..., π a,... oder π + α,... oder... 5. Prüfen Sie, ob die Winkelsumme größer ist als π: + γ>π. 6. Prüfen Sie, ob die Seitensumme kleiner ist als π: +c< π. 7. Prüfen Sie, ob dem größeren von zwei Winkeln auch die größere Seite gegenüber liegt: b < a β<α. es gilt: s =+c tan α = (s b)(s c) s(s a) tan β = (s c)(s a) s(s b) tan γ = (s a)(s b) s(s c) C. Sphärische Trigonometrie C.1. Sinussatz b C.. Seitenkoussatz β b c γ = c cos a = cos b cos c + b c cos α cos b = cos c cos a + c cos β cos c = cos a cos b + b cos γ C.3. Winkelkoussatz cos α = cos β cos γ +β γ cos a cos β = cos γ cos α +γ cos b cos γ = cos α cos β +α β cos c 11

D. Ergänzungen C.4. Fünfstückebeziehung (Sinus-Koussatz) D.1. Mehrdeutigkeiten bei der Berechnung von sphärischen Dreiecken D.1.1. Grundaufgabe 5 (siehe C.10.5) 1. Fall > π α< π α> π. Fall < π α< π α> π β> π β< π β< π β< π > π, oder > π < π, oder > π (geometrisch eindeutig), (geometrisch zweideutig). (geometrisch zweideutig), (geometrisch eindeutig). C.5. Kotangentensatz cos β =cosbc b cos c cos α cos γ =coscb c cos b cos α b cos α =cosac cos c cos β b cos γ =cosca c cos a cos β c cos α =cosab cos b cos γ c cos β =cosba b cos a cos γ cos b = cos β γ +β cos γ cos a cos c = cos γ β +γ cos β cos a β cos a = cos α γ +α cos γ cos b β cos c = cos γ +γ cos α cos b γ cos a = cos α β +α cos β cos c γ cos b = cos β +β cos α cos c D.1.. Grundaufgabe 6 (siehe C.10.6) 1. Fall > π a < π a > π. Fall < π a < π a > π D.. Grundregeln b > π b < π b < π b < π 1. Vermeiden Sie den Sinussatz! > π, oder > π < π, oder > π (geometrisch eindeutig), (geometrisch zweideutig). (geometrisch zweideutig), (geometrisch eindeutig). C.6. Halbstücksrelationen es gilt: δ = + γ = cos δ cos (δ α) β γ b = cos δ cos (δ β) γ c = cos δ cos (δ γ) β cos a cos β =acotc β cot γ cos a cos γ =acotb γ cot β cos b cos α =bcotc cot γ cos b cos γ =bcota γ cot α cos c cos α =ccotb cot β cos c cos β =ccota β cot α cos a = cos (δ β) cos(δ γ) β γ cos b = cos (δ γ) cos(δ α) γ cos c = cos (δ α) cos(δ β) β. Im Falle des Sinussatzes für jede Grundaufgabe die Lösung auf Mehrdeutigkeiten prüfen! 3. Zweite Lösung im mehrdeutigen Fall für α im ersten Quadranten ist 180 α. 10 3

es gilt: s = a + b + c aus zwei Seiten und dem eingeschlossenen Winkel (s b) (s c) = b c β (s c) (s a) = c γ (s a) (s b) = b C.7. Tangentenformeln tan a = cos δ cos (δ α) cos (δ β) cos(δ γ) tan b = cos δ cos (δ β) cos (δ γ) cos(δ α) tan c = cos δ cos (δ γ) cos (δ α) cos(δ β) cos α s (s a) = b c cos β s (s b) = c cos γ s (s c) = b tan α = (s b) (s c) s (s a) tan β = (s c) (s a) s (s b) tan γ = (s a) (s b) s (s c) cot ε =cotα + cot b cot c =cotβ + cot c cot a β =cotγ + cot a cot b γ Näherungsformel für kleine sphärische Dreiecke (Seiten bis 75 km, R = Erdradius) ε = a β γ ρ R = b γ ρ R β = c β ρ R γ C.8. Delambresche Formelpaare (Gaußsche Formeln) cos a cos β + γ cos a β + γ cos b cos γ + α cos b γ + α cos c cos cos c + β = b+c cos =cos α cos b c = β c+a cos =cos β cos c a = γ cos =cos γ cos a b cos β γ β γ b cos γ α b γ α c cos α β c β = b+c =cos α b c = β c+a =cos β c a = γ =cos γ b Zusammenhang zwischen Exzeß und Fläche des sphärischen Dreiecks I I= O 70 ε O=Kugeloberfläche Mit O = 4πR und für die Einheitskugel R = 1 folgt I=arcε 4 9

90 b 90 a 180 γ b α β c 90 α 90 β (a) für das rechtwinklige Dreieck γ =90 (b) für das rechtseitige Dreieck c = 90 Abbildung : Neperscher Ring a C.9. Nepersche Tangentenformeln (Nepersche Analogien) tan tan tan β + γ tan b+c tan γ + α tan c+a =cot γ cos ab cos =tan c cos αβ cos α+β =cot α cos bc cos b+c =tan a cos βγ cos β+γ =cot β =tan b cos ca cos c+a cos γα cos γ+α tan α β tan a b tan β γ tan b c tan γ α tan c a =cot γ b +b =tan c β +β =cot α bc b+c =tan a βγ β+γ =cot β =tan b ca c+a γα γ+α C.11. Rechtwinkliges und rechtseitiges Dreieck Nepersche Regel Der Kous eines Stückes im Neperschen Ring (Abb. ) ist gleich dem Produkt der Kotanges der anliegenden Stücke oder gleich dem Produkt der Sinus der nichtanliegenden Stücke. C.1. Sphärischer Exzeß ε Winkelsumme im sphärischen Dreieck: Im Eulerschen Dreieck gilt: Berechnung von ε: + γ = 180 + ε 0 <ε<360 aus drei Seiten (nach L Huilier) tan ε 4 = tan s tan s a tan s b tan s c C.10. Formeln für die Auflösung der 6 Standardfälle des sphärischen Dreiecks C.10.1. Gegeben: a, b, c cos α = cos a cos b cos c b c cos β = tan β = cos γ = tan γ = oder b tan α = (s b) (s c) s (s a) s= +c 8 5

C.10.. Gegeben: α, β, γ cos a = cos α +cosβ cos γ β γ cos b = tan b = tan a = cos δ cos (δ α) cos (δ β) cos(δ γ) C γ b α. A c c=c1 +c a β B Abbildung 1: Skizze zum Verständnis von C.10.5 und C.10.6 c 1 cos c = tan c = oder c = β C.10.3. Gegeben: a, b,γ δ = + γ C.10.5. Gegeben: a, b,α b tan c 1 =cosβ tan a tan c b α+β = β tan a b cos c = cos a cos b + = + b cos γ γ c C.10.4. Gegeben: α, β, c cos γ = cos α cos β + +α β cos c c = γ tan tan α β tan tan a b c = =cot γ =cot γ cos (ab) cos () (ab) () γ =tan c = c cos (αβ) cos (α+β) tan c =cosα tan b cot γ = C.10.6. Gegeben: α, β, a c β tan c 1 =cosβ tan a tan c = tan c =cosα tan b cot γ = 6 7