Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Οργάνωση και Λειτουργία Ταξιδιωτικής Βιομηχανίας Ι Ενότητα 11: Σχεδιασμός και ανάπτυξη προορισμών Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Ως ένας από τους κυριότερους κλάδους της οικονοµίας πολλών αναπτυσσόµενων χωρών, ο τουρισµός ασκεί µια εκτεταµένη επιρροή : Στην οικονοµία Την κοινωνική δοµή Το περιβάλλον µιας περιοχής Υπό αυτές τις συνθήκες, η ανάπτυξη του τουρισµού µπορεί να αναστατώσει τις λεπτές ισορροπίες ανάµεσα στις οικονοµικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές δυνάµεις. Κατά το παρελθόν, ο τουριστικός σχεδιασµός (tourism planning) θεωρούνταν κατά κύριο λόγο υπόθεση του ιδιωτικού τοµέα που απαιτούσε ελάχιστη ή καµία κυβερνητική συµµετοχή, ειδικά στις χώρες µε ελεύθερο οικονοµικό σύστηµα. Μια κοινή άποψη ήταν ότι ο τουριστικός σχεδιασµός σήµαινε µόνο την ενθάρρυνση ανέγερσης νέων ξενοδοχειακών µονάδων, την προώθηση των αεροπορικών πτήσεων, τη διευκόλυνση της διάβασης των συνόρων τη διοργάνωση µιας διαφηµιστικής εκστρατείας και την καταµέτρηση των εισπράξεων από τις τουριστικές δραστηριότητες.
Η ανάπτυξη των προορισµών, έχει γίνει αντικείµενο πολλών συζητήσεων σε συνεδριάσεις του Παγκόσµιου Οργανισµού Τουρισµού και άλλων τουριστικών ενώσεων Εάν αναπτυχθεί σωστά το τουριστικός προορισµός θα είναι Περιβαλλοντικά διατηρήσιµος και Οικονοµικά βιώσιµος Προσφέροντας ευρείες προοπτικές στην τοπική κοινωνία Σε αντίθετη περίπτωση, η οικονοµική βιωσιµότητα του προορισµού θα είναι σύντοµη, µε καταγραφή απωλειών για όλους τους εµπλεκόµενους.
Σχεδιασµός ταξιδιών και τουρισµού Κυβερνητικά θέµατα Οικονοµικοί, κοινωνικοί, δηµογραφικοί παράγοντες στον προορισµό Πολιτικές χρήσης γης και ελέγχου των ζωνών, Παραλιακές Ζώνες, Ιστορικές Περιοχές κλπ Περιβαλλοντικά θέµατα, προστασία των ευαίσθητων περιοχών Υποδοµή και επενδυτικό κόστος των σταθµών Τραίνων, Λεωφορείων, Αεροπλάνων, Δρόµων, Δηµόσιων παροχών κλπ Θέµατα εργασιακής απασχόλησης, διάθεσης δηµοσίων εκπαιδευτικών προγραµµάτων Δηµόσιες υπηρεσίες-ασφάλεια, Υγιεινή, Ιατρική περίθαλψη Άλλα Θέµατα Ιδιωτικού Τοµέα Αγοραστική επιτευξιµότητα, απόκτηση κοινοτικής υποστήριξης Περιορισµοί οικοδοµικών ζωνών και Αρχιτεκτονικής σχεδίασης Περιβαλλοντικοί περιορισµοί και επιδράσεις στην εππενδυση Οικονοµική δυνατότητα Ξενοδοχείου, παραθεριστικών κέντρων, καζίνο, θεµατικών πάρκων µεταφορικός εξοπλισµός κλπ Προµήθεια εργασίας και Ικανοτήτων Κάλυψη Δηµόσιας `ευθύνης Άλλα
Σχεδιασµός τουριστικής πολιτικής Παράλληλα µε τις επενδύσεις, κατά τον σχεδιασµό της τουριστικής ανάπτυξης, πρέπει να υπάρχουν οι κατευθύνσεις ως προς την έκταση και την ποιότητα της µελλοντικής τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής µέσα από την καθιέρωση µιας σταθερής πολιτικής. Παράδειγµα προοδευτικού σχεδιασµού σε επίπεδο πολιτείας, αποτελεί η Hawaii (1978)µέσα από την κατάρτιση 12 πλάνων τα οποία καταρτίστηκαν µέσα από δηµόσιο διάλογο, έρευνες κοινής γνώµης και τεχνικών µελετών κλπ. Η επικαιροποιηµένη εκδοχή του STFP (State Tourism Functional Plan) ασχολείται µε τα ειδικά θέµατα που αφορούν τη σύγχρονη τουριστική βιοµηχανία της Hawaii και συγκεκριµένα:
Ενδεικτικά το πλάνο περιλαµβάνει τους παρακάτω Αξονες: Ανάπτυξη Προηγούµενες, τρέχουσες και µελλοντικές τάσεις Θετικές και αρνητικές επιπτώσεις στην κοινότητα Καθορισµός και προσδιορισµός του βέλτιστου αναπτυξιακού ρυθµού Φυσική ανάπτυξη Ποιότητα και ποικιλία προϊόντος Σχεδιασµός της εκµετάλλευσης τησ γης Χρήση των υπηρεσιών δηµοσίας ωφέλειας από τους επισκέπτες Επάρκεια υποδοµής Περιβαλλοντικοί πόροι και πολιτιστική κληρονοµιά Ανταγωνισµός µεταξύ των επισκεπτών και των κατοίκων για τους περιορισµένους υπαίθριους πόρους ψυχαγωγίας Διατήρηση, προστασία και παρουσίαση των ιστορικών και πολιτιστικών πόρων Διατήρηση ενόσ καθαρού περιβάλλοντος Σχέσεις κοινότητας, επισκεπτών και βιοµηχανίας. Στάση κατοίκων έναντι της τουριστικής βιοµηχανίας Ασφάλεια και ευηµερία των επισκεπτών Υποστήριξη της κοινότητας από τον τουριστικό κλάδο Απασχόληση και επαγγελµατική εξέλιξη Προσφορά εργασίας Μάρκετινγκ Αυξανόµενος ανταγωνισµός Διαφοροποίηση αγορών Έρευνα αγοράς
Παγκόσµιος τουριστικός σχεδιασµός Το 1980 οργανώθηκε το πρώτο συνέδριο από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Τουρισµού για τον σχεδιασµό της τουριστικής ανάπτυξης σε παγκόσµιο επίπεδο και τη συζήτηση θεµάτων σχετικών µε την ανάµιξη του ιδιωτικού και του δηµόσιου τοµέα στην ανάπτυξη του τουρισµού. Ανάµεσα στα θέµατα που συζητήθηκαν ήταν και τα εξής: 1. η καλύτερη διαχείριση της τουριστικής προσφοράς 2. η τεχνολογική συνεργασία 3. οι ανθρώπινοι πόροι 4. η ελευθερία µετακινήσεων 5. συνοριακές διευκολύνσεις
Ανάπτυξη τουριστικών προορισµών Ο σχεδιασµός, η ανάπτυξη και το µάρκετινγκ προϋποθέτει τη στενή συνεργασία Των κυβερνητικών υπευθύνων Των επενδυτών Των αρχιτεκτόνων Των υπευθύνων ανάπτυξης Των οικονοµικών αναλυτών Απαιτεί επίσης: Οικονοµολόγους Κοινωνιολόγους Αρχαιολόγους και άλλους επιστήµονες ως συµβούλους
Τουριστικός προορισµός Είναι ένα συγκεκριµένο µέρος που επιλέγουν οι ταξιδιώτες και στο οποίο διαµένουν για περιορισµένο χρονικό διάστηµα. Δεν πρόκειται για τους ενδιάµεσους σταθµούς (transit) από τους οποίους διέρχονται οι ταξιδιώτες προκειµένου να φτάσουν στον τελικό τους προορισµό. οι προορισµοί ταξινοµούνται σε 2 τύπους: Ανεξάρτητος (αυτοτελής) τουριστικός προορισµός,που έχει αναπτυχθεί µε κύριο οικονοµικό σκοπό τον τουρισµό προσφέροντας όλες τις υπηρεσίες και τις παροχές που είναι απαραίτητες σε έναν επισκέπτη, µέσα σε αυτόν. (Π.Χ Disney World) Ο άλλος τύπος είναι ένας προορισµός ο οποίος αν και προσελκύει τουρίστες, ο τουρισµός αποτελεί ένα µέρος µόνο της συνολικής δραστηριότητας του
Θέλγητρα και γνωρίσµατα ενός τόπου Υπάρχουν πολλοί προορισµοί, που διαθέτουν πολυάριθµα θέλγητρα, τα οποία απευθύνονται σε ένα ευρύ φάσµα της αγοράς. Ένας τρόπος ταξινόµησης των χαρακτηριστικών γνωρισµάτων και θελγήτρων ενός προορισµού είναι ο εξής: 1. Φυσικοί πόροι όπως το κλίµα, οι παραλίες τα βουνά. 2. Πολιτιστικοί πόροι, όπως τα τουριστικά µνηµεία, τα µουσεία τα θέατρα αλλά και οι ίδιοι οι άνθρωποι. 3. Συνεδριακές εγκαταστάσεις, που αντιπροσωπεύουν µεγάλες δηµόσιες επενδύσεις για την προσέλκυση επαγγελµατικών τουριστών σε τουριστικά κέντρα ή µεγάλες πόλεις. 4. Εγκαταστάσεις αναψυχής, όπως θεµατικά πάρκα, µαρίνες, πίστες σκι κλπ. 5. Εκδηλώσεις, όπως το Mardi Gras στη Νέα Ορλεάνη, το Καρναβάλι του Ρίο, Ολυµπιακοί Αγώνες, διεθνείς εκθέσεις κλπ 6. Συγκεκριµένες Δραστηριότητες, όπως τα τυχερά παιχνίδια στο Λας Βέγκας ή το Μονακό, τα ψώνια στο Χονγκ Κονγκ ή τα θέατρα της Νέας Υόρκης 7. Ψυχολογική έλξη για περιπέτεια, ροµαντισµό ή αποµόνωση.
Τα κυριότερα στοιχεία βάσει των οποίων οι τουρίστες επιλέγουν έναν προορισµό είναι : Καιρός Οµορφιά τοπίου Φιλική συµπεριφορά των κατοίκων Κατάλληλα καταλύµατα Ενδιαφέρουσα κουλτούρα και τρόπος ζωής Λογικές τιµές Ασφάλεια και σιγουριά Ευνοϊκές τιµές συναλλάγµατος
Στοιχεία που περιλαµβάνονται στο Σχεδιασµό Ανάπτυξης ενός Προορισµού Περιβάλλον προορισµού Θέση και εγγύτητα στις αγορές Φυσικό περιβάλλον Ιστορικές επιρροές Κυβερνητική υποστήριξη Τοπική κοινοτική Υποστήριξη Ανάλυση αγοράς Εκτίµηση των ήδη υπαρχόντων και απαιτούµενων πόρων Ιστορικά µνηµεία Γραφικά τοπία και δασικές ζώνες Τουριστικά αξιοθέατα Ψυχαγωγικές δραστηριότητες Τοπική κουλτούρα Τέχνες και είδη λαϊκής τέχνης Προσφορά ειδικευµένου εργατικού δυναµικού Υποδοµή και ανωδοµή Μεταφορική πρόσβαση από θάλασσα, αέρα, έδαφος Μεταφορικά συστήµατα Αφορολόγητες αγορές Καταλύµατα επισκεπτών Μάρκετινγκ και προβολή Οικονοµικές και χρηµατικές αναλύσεις Επενδυτικές απαιτήσεις Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Κοινωνικές επιπτώσεις
Παράγοντες που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά το σχεδιασµό ανάπτυξης του προορισµού Ανάλυση αγοράς Αξιολόγηση υφιστάµενων πόρων Κύρια θέλγητρα Κουλτούρα Ανθρώπινοι πόροι Συµπληρωµατικές υπηρεσίες Δευτερεύοντα θέλγητρα Χρηµατοοικονοµική ανάλυση Κοινωνικές επιπτώσεις Βασικό Επιχειρησιακό σχέδιο (Master Plan)
Στάδια ανάπτυξης προορισµών Η θεωρία του κύκλου ζωής των προορισµών (destination life cycle theory) είναι ένας ακόµη τρόπος χαρακτηρισµού των σταδίων ανάπτυξης ενός προορισµού. Στο µάρκετινγκ, θεωρείται ότι οι προορισµοί, όπως και τα προϊόντα, έχουν µια συγκεκριµένη διάρκεια ζωής που περνά µέσα από 4 στάδια ανάπτυξης: Ι. Έναρξη ανακάλυψη ΙΙ. Ανάπτυξη τοπική ανταπόκριση και πρωτοβουλία ΙΙΙ. Ωριµότητα καθιέρωση IV. Παρακµή κορεσµός και αποξένωση
Πηγές βιβλιογραφία Gee C. et al. (2004), Τουριστικη και Ταξιδιωτικη βιοµηχανία, Εκδόσεις ΕΛΛΗΝ, Αθήνα http://www.destinationworld.info/newsletter/feature27.html http://amble.com/ambler/2009/09/the-rise-and-fall-of-a-destination/
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.
Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.