Κατηγορίες κακοποίησης- παραμέλησης Παραμέληση Φυσική κακοποίηση Σεξουαλική κακοποίηση Συναισθηματική κακοποίηση
Προσοχή Όλες οι μορφές κακοποίησης είναι εξίσου καταστροφικές για την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και εξέλιξη του παιδιού.
Δείκτες παραμέλησης Κουρασμένο όλες τις ώρες Συχνές αδικαιολόγητες απουσίες από το σχολικό πλαίσιο- αργοπορημένο Απεριποίητο, βρώμικο ή δύσοσμο Μείωση βάρους ή να παραμένει συνεχώς κάτω από την ανάλογη καμπύλη βάρους Ακατάλληλο ντύσιμο σε σχέση με τις καιρικές συνθήκες Mειωμένη Ψυχο-κοινωνική ανάπτυξη, κατάθλιψη, ψυχιατρικές ασθένειες και διαταραχές προσωπικότητας Απουσία ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Δείκτες φυσικής κακοποίησης Φυσικοί Δείκτες Ανεξήγητοι τραυματισμοί Μη παροχή αγωγής σε τραυματισμούς Τραυματισμοί σε μέρη του σώματος όπου τυχαίοι τραυματισμοί είναι απίθανοι Μώλωπες σε χέρι ή δάχτυλο. Σημάδια από κάψιμο τσιγάρου ή δάγκωμα Ζεματίσματα, κυρίως με σημάδια ανοδικής κατεύθυνσης, ή αποτύπωμα ύστερα από άγγιγμα αντικειμένου με πολύ ζεστό νερό Δείκτες Συμπεριφοράς Απροθυμία συνεργασίας γονέων (να έρθουν σε επαφή) Επιθετική συμπεριφορά και ιδιοσυγκρασία Παιδί που δείχνει φόβο να πάει στο σπίτι του ή τρέχει μακριά Αντίδραση παιδιών σε πλησίασμα/άγγιγμα Απροθυμία να αλλάξει ρούχα για αθλητικές δραστηριότητες Κάλυψη χεριών/ποδιών, ακόμη και όταν ο καιρός είναι ζεστός κατάθλιψη Υπερβολικά συγκαταβατικό με τους γονείς / κηδεμόνες
Απαγόρευση σωματικής τιμωρίας Οι χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης που μέχρι σήμερα έχουν απαγορεύσει με νόμο τη σωματική τιμωρία των παιδιών είναι οι ακόλουθες: Σουηδία Φινλανδία Δανία Ισλανδία Νορβηγία Κύπρος Ισπανία Ελλάδα Πορτογαλία Γερμανία Ολλανδία Λετονία Ουγγαρία Κροατία Αυστρία Βουλγαρία Μολδαβία Ρουμανία Ουκρανία
Δείκτες σεξουαλικής κακοποίησης Φυσικοί Δείκτες Πόνος, φαγούρα, μελανιές ή αιμορραγία στις κολπικές ή πρωκτικές περιοχές Οποιαδήποτε σεξουαλικά μεταδιδόμενη ασθένεια (STI) Επαναλαμβανόμενες κολπικές λοιμώξεις ή λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, χωρίς προφανή αιτία Στομαχικοί πόνοι Δυσφορία όταν το παιδί περπατά ή κάθεται Εγκυμοσύνη Δείκτες Συμπεριφοράς Ξαφνική ανεξήγητη αλλαγή στη συμπεριφορά Εμφανής φόβος για κάποιο άτομο Σεξουαλικά καταναγκαστικό με άλλα παιδιά Εφιάλτες ή ενούρηση Αυτοτραυματισμός, αυτο- ακρωτηριασμός, απόπειρες αυτοκτονίας, κατάχρηση ναρ- κωτικών/αλκοόλ, διατροφικές διαταρα- χές (ανορεξία/βουλιμία/υπερφαγία) Σεξουαλικές συμπεριφορές ή γνώση, σχέδια, γλώσσα Φυγή από το σπίτι
Δείκτες συναισθηματικής κακοποίησης Φυσικοί Δείκτες Μειωμένη ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού Ξαφνικές διαταραχές ομιλίας Καθυστερημένη σωματική ανάπτυξη Δείκτες Συμπεριφοράς Ψυχαναγκαστική νευρική συμπεριφορά, όπως το στριφογύρισμα των μαλλιών Απροθυμία ή αδυναμία να παίξει Υπερβολικός φόβος να κάνει λάθη Αυτο-τραυματισμός Υπερβολικός σεβασμός προς τους άλλους, ειδικά τους ενήλικες Υπερβολική έλλειψη εμπιστοσύνης, και ανάγκη για έγκριση, προσοχή & αγάπη Αδυναμία να διαχειριστεί τον έπαινο θυματοποίηση του εαυτού του στο σχολικό πλαίσιο και στις γενικότερες κοινωνικές συναναστροφές του
Παράγοντες που εγείρουν ανησυχίες Γονική (ή και από το παιδί) κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών Ενδοοικογενειακή βία στο σπίτι Γονείς με μαθησιακές δυσκολίες ή και προβλήματα ψυχικής υγείας Παιδιά με ειδικές ανάγκες Εξαιρετικά κινούμενες οικογένειες και οικογένειες χωρίς πρόσβαση σε κρατικούς πόρους Εκφοβισμός Αυτο-καταστροφικές συμπεριφορές
Κάποιες συμβουλές εάν ένα παιδί σας εμπιστευθεί Παραμείνετε ήρεμοι Θεωρείστε ότι το παιδί λέει κάτι σοβαρό και αληθές Ακούστε προσεκτικά χωρίς να διακόπτετε ή να προτρέπετε Καθησυχάστε το ότι δεν ευθύνεται αυτό Ενημερώστε το, ώστε να γνωρίζει τι πρόκειται να κάνετε για να το βοηθήσετε Βεβαιωθείτε ότι η σχετική υπηρεσία έκτακτης ανάγκης θα είναι σε άμεση επαφή εάν απαιτηθεί Καταγράψτε ότι σας έχει πει στον Υπεύθυνο Προστασίας Παιδιού το συντομότερο δυνατόν Καταγράψτε ότι ειπώθηκε: Ποιος είπε τι και ποιος ήταν παρών, χρησιμοποιώντας τα λόγια του παιδιού
Με το παιδί Παρατηρήστε, παρακολουθήστε και ακούστε Μην υπόσχεστε την τήρηση απορρήτου Μην αμφισβητείτε το παιδί Καθησυχάστε το ότι το πιστεύετε Ακούστε δείχνοντας κατανόηση και συμπάθεια
Συζητώντας με παιδιά για κακοποίηση Χρησιμοποιείστε ΜΟΝΟ ανοικτού τύπου ερωτήσεις για να συζητήσετε για το περιστατικό Η συμπεριφορά σας πρέπει να είναι: 1. Μη απειλητική 2. Μη πιεστική 3. Ήρεμη 4. Ευαίσθητη 5. Με έντονη (συνεχή) οπτική επαφή 6. Μη βάζετε λέξεις ή/και ιδέες στο στόμα τους
Προσοχή στης μη - λεκτικές και λεκτικές παρεμβάσεις Τι να αποφύγετε εάν ένα παιδί σας εμπιστευθεί Προσπαθήστε να μην δείξετε το σοκ ή την αποστροφή σας Μην ζητήσετε περισσότερες πληροφορίες από ό, τι σας δίνονται (κατά την πρώτη συζήτηση με το παιδί) Μην κάνετε υποθέσεις Μην επικρίνετε τον θύτη Μην δώσετε υποσχέσεις που δεν μπορείτε να κρατήσετε Μην συμφωνήσετε να κρατήσετε τις πληροφορίες μυστικές Ποτέ μην καθυστερήσετε στη λήψη μέτρων έκτακτης ανάγκης για την προστασία του παιδιού Ποτέ μην εκφράζετε δυσπιστία σε ότι ένα παιδί λέει Μην προσπαθήσετε να ερευνήσετε ή να αμφισβητήσετε το παιδί, παρά μόνο για να διευκρινίσετε τι έχετε ακούσει - ειδικά σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν υπόνοιες σεξουαλικής κακοποίησης
Τρόποι παρέμβασης Σε περιπτώσεις υποψίας κακοποίησης Παραμέλησης Τι κάνουμε Προσεγγίζουμε το παιδί με ενσυναίσθηση έχοντας μία στοργική και θετική στάση απέναντί του Καλούμε την οικογένεια και συζητάμε μαζί της, η συνάντηση δεν θα εστιάζει στην υποψία κακοποίησης Διερευνητική συνάντηση Σε περιπτώσεις παραμέλησης δεν καλούμε την οικογένεια για να την κρίνουμε αλλά για την καταλάβουμε και να την βοηθήσουμε. Δεν δίνουμε συμβουλές που μπορούν να μειώσουν την γονική αξία Προσεγγίζουμε την οικογένεια με ενσυνάισθηση για ενδεχόμενες δύσκολες καταστάσεις που μπορεί να αντιμετωπίζει οι οποίες πυροδοτούν παραμελητικές συμπεριφορές. Βοηθάμε την οικογένεια να αναζητήσει βοήθεια από κρατικά υποστηρικτικά κοινωνικά δίκτυα προκειμένου να καλύψει ανάγκες των μελών της και την κατευθύνουμε. Αν η οικογένεια βρίσετε σε κρίση αναζητούμε και ανεπίσημα δίκτυα φροντίδας (π.χ. παππούδες γιαγιάδες, θείοι κ.α) που μπορούν να βοηθήσουν και να συνεργαστούν μαζί σας Σε περιπτώσεις κακοποίησης συνεργαζόμαστε άμεσα με τα επίσημα δίκτυα στην κοινότητα (φορείς και υπηρεσίες) και καταγγείλουμε το περιστατικό σε φορείς προστασίας ανηλίκων Συνεργασία με εισαγγελικές και αστυνομικές αρχές Δεν φοβόμαστε να καταγγείλουμε περιστατικά κακοποίησης, λειτουργούμε άμεσα και γρήγορα- η σιωπή είναι συνενοχή! Ζητάμε την γνώμη και ειδικών ή άλλων συναδέλφων για πάρουμε πληροφορίες, ιδέες διαχείρισης αλλά και για να ανακουφιστούμε από συναισθηματική φόρτιση.
Να θυμάστε το παιδί δεν είναι το πρόβλημα αλλά <<ο φέρων>> το πρόβλημα Η συμπεριφορά του παιδιού αποτελεί την αντανάκλαση μίας παθολογίας, στις σχέσεις, συμπεριφορές, πεποιθήσεις καθώς και των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των μελών της οικογένειας του. Το παιδί πολύ συχνά είναι το θύμα ενός δυσλειτουργικού οικογενειακού συστήματος.
ΓΡΑΜΜΕΣ ΒΟΗΘΕΙΑΣ Υπάρχουν πολλές γραμμές στις οποίες μπορεί το θύμα να απευθυνθεί ( και ανώνυμα ) και να ζητήσει βοήθεια. Κάποιες από αυτές είναι : Γραμμή SOS ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ κατά της οικογενειακής βίας του Δικτύου Γυναικών Ευρώπης (πανελλαδικής εμβέλειας), χωρίς χρέωση: 800 11 88881 Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ): : 2310 471101 Εταιρία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (Ε.Ψ.Υ.Π.Ε) : 116-111 ΜΚΟ W.I.N HELLAS : 11707 Ξενώνας κακοποιημένης γυναίκας και παιδιού:801-11 - 16000 Παιδικά χωριά SOS (MKO):2810-222610 Τμήμα βιασμών και ανηλίκων (Α.Δ.Η.):2810-274230 Εισαγγελία ανηλίκων: 2810-282895 Συνήγορος του Παιδιού: 800.11.32000
Ευχαριστώ για την προσοχή σας!