Δπηπηώζεηο εθαξκνγήο ISO 9001:2000 ζηηο Διιεληθέο Αθαδεκατθέο Βηβιηνζήθεο

Δπηπηώζεηο εθαξκνγήο ISO 9001:2000 ζηηο Διιεληθέο Αθαδεκατθέο Βηβιηνζήθεο Κσζηαγηόιαο Α. Πέηξνο & Κίηζηνπ Β. Μαξία (Β.Sc., M.Sc.) Σκήκα Αξρεηνλνκίαο Βηβιηνζεθνλνκίαο, Ιφλην Παλεπηζηήκην, Παιαηά Αλάθηνξα, Κέξθπξα 49100 e-mail: pkostagiolas@ionio.gr, ηει. 26610-87402 Πεξίιεςε Η δηεξεχλεζε ηεο πνηφηεηαο απνηέιεζε θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο αληηθείκελν έληνλεο επηζηεκνληθήο αλαδήηεζεο ζηηο ππεξεζίεο πιεξνθφξεζεο. Αλαιφγσο παξαηεξείηαη αχμεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ δηαζθάιηζεο ηεο πνηφηεηαο ή/θαη γηα ηελ εθαξκνγή δηεζλψλ πξνηχπσλ πνηφηεηαο ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο. Ωζηφζν, ζηελ ρψξα καο, απνπζηάδνπλ εκπεηξηθέο έξεπλεο γηα ηηο επηπηψζεηο εθαξκνγήο ησλ πξνηχπσλ ζηνπο δηάθνξνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο. ήκεξα, πεξηζζφηεξν απφ πνηέ, ε θνηλσλία ηεο γλψζεο είλαη θαη ε θνηλσλία ησλ νξγαληζκψλ, δηφηη ε εμεηδηθεπκέλε γλψζε δελ παξάγεη απφ κφλε ηεο ηίπνηα, εάλ δελ εληαρζεί ζε έλα θνηλφ έξγν. Οη πξνζεγγίζεηο γηα ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δηαρξνληθά ζρεηίδνληαη κε ηελ ακθηζβήηεζε θαη ηε δεκηνπξγηθφηεηα ζρεηηθά κε ηελ παξαγσγή ηδεψλ. Σν άξζξν αξρηθά παξέρεη κηα επηζθφπεζε ησλ δηαθνξεηηθψλ πξνζεγγίζεσλ γηα ηε δηνίθεζε ηεο πνηφηεηαο, κε εθαξκνγή ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο. ηελ ζπλέρεηα, ζπζρεηίδεη ηηο πξνζεγγίζεηο κε ηηο αληηιήςεηο ησλ εξγαδνκέλσλ. Σέινο, παξνπζηάδνληαη ζηνηρεία απφ έξεπλα, ε νπνία δηεμήρζε θαηά ην ηξίην ηξίκελν ηνπ 2007 κέζσ ηεο αλάπηπμεο θαη δηαθίλεζεο εηδηθά δηακνξθσκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ, γηα ηελ θαηαγξαθή ηεο αληίιεςεο ζηειερψλ αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ, ζρεηηθά κε α. ηελ αλάπηπμε θαη εθαξκνγή ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο ISO 9001:2000, β. ηνπο ιφγνπο, πνπ σζνχλ ζηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ δηνίθεζεο ηεο πνηφηεηαο θαη γ. ηα πξνζδνθψκελα απνηειέζκαηα απφ ηελ εθαξκνγή ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο. Λέμεηο Κιεηδηά: δηαζθάιηζε πνηφηεηαο, ISO 9000, πηζηνπνίεζε, αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο, εκπεηξηθή δηεξεχλεζε. 1

Issues for ISO 9001:2000 implementation in Greek Academic Libraries Petros A. Kostagiolas & Maria B. Kitsiou Department of Archive & Library Science, Ionian University Palaia Anaktora, Corfu 49100, Greece e-mail: pkostagiolas@ionio.gr, tel. +3026610 87402 Abstract This work investigates and empirically assesses the current status of quality management systems implementation in the Greek academic libraries. More specifically, the main aim of this paper is the assessment of pitfalls and benefits of ISO 9001:2000 standard development, implementation and certification in the Greek academic libraries and information services. For that purpose, a. inferences and recommendations based on a national and international literature review for ISO 9001:2000 in academic libraries is provided, and b. an empirical research in regard to the effects of quality management system implementation in the Greek academic libraries is conducted. The empirical study was based on similar attempts for the Greek service sector. A questionnaire has been developed and distributed through electronic mail to the directors of the academic libraries within the spring of 2007. The open and closed questions that are included in the questionnaire express a. the reasons that may lead to a decision for ISO 9001:2000 standard implementation and, b. the expectations of academic libraries top management in regard to the effect of ISO 9001:2000 implementation in library operations and/or information service quality. Keywords: quality assurance, ISO 9000, certification, academic libraries, empirical research. 2

Δπηπηώζεηο εθαξκνγήο ISO 9001:2000 ζηηο Διιεληθέο Αθαδεκατθέο Βηβιηνζήθεο 1. Δηζαγσγή Κσζηαγηόιαο Α. Πέηξνο & Κίηζηνπ Β. Μαξία (Β.Sc., M.Sc.) Σκήκα Αξρεηνλνκίαο Βηβιηνζεθνλνκίαο, Ιφλην Παλεπηζηήκην, Παιαηά Αλάθηνξα, Κέξθπξα 49100 e-mail: pkostagiolas@ionio.gr, ηει. 26610-87402 Οη ππεξεζίεο πιεξνθφξεζεο δηαρεηξίδνληαη ηε ζπιινγηθή κλήκε ηεο αλζξσπφηεηαο. ε κηα «ηδαληθή» θνηλσληθννηθνλνκηθή δηεπζέηεζε, νη ππεξεζίεο πιεξνθφξεζεο πξέπεη λα είλαη ζρεδηαζκέλεο κε ηέηνην ηξφπν, ψζηε λα ηθαλνπνηνχλ αδηάιεηπηα ηηο πξαγκαηηθέο αλάγθεο θαη λα θαιχπηνπλ ηηο πξνζδνθίεο ησλ ρξεζηψλ (θπζηθψλ θαη λνκηθψλ πξνζψπσλ), αιιά θαη ησλ θνηλσληψλ γεληθφηεξα. Μνινλφηη έρνπλ γίλεη ζεκαληηθά βήκαηα ζηηο ππεξεζίεο πιεξνθφξεζεο, κε αηρκή ηνπ δφξαηνο ηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο, ε πξαγκαηηθφηεηα ραξαθηεξίδεηαη απφ έληνλα πξνβιήκαηα. Οη αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο δηαδξακαηίδνπλ, αλακθίβνια, ζεκαληηθφ ξφιν σο θνηλσληθνί ζεζκνί ππνζηήξημεο ηεο γλψζεο θαη ηεο έξεπλαο (Καηζηξίθνπ, 2004), ζηηο απαξρέο ηεο λέαο ρηιηεηίαο. Η παγθνζκηνπνίεζε, ε νπνία επεξεάδεη ηηο θνηλσλίεο θαη ηηο νηθνλνκίεο καο, έρεη σο απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ηνπ αληαγσληζκνχ δηεζλψο αιιά θαη ζηελ ρψξα καο. Οη βηβιηνζήθεο θαινχληαη λα απνδείμνπλ ηελ αμία ηνπο, λα αηηηνινγήζνπλ ηηο επελδχζεηο πνπ ηηο αθνξνχλ (Μπψθνο, 1999), θαη λα εθαξκφζνπλ ζχγρξνλεο πξαθηηθέο δηνίθεζεο γηα ηε δηεχξπλζε θαη ηε βειηίσζε ησλ ππεξεζηψλ, πνπ παξέρνπλ ζηνπο ρξήζηεο. Η πνηφηεηα απνηειεί ζηξαηεγηθφ επηρεηξεζηαθφ παξάγνληα επηηπρίαο. Παξάιιεια, φκσο, ε έλλνηα ηεο πνηφηεηαο είλαη βαζηά αλζξσπνθεληξηθή θαη ζχλζεηε, ζπλδένληαο ηηο αλζξψπηλεο αλάγθεο κε ηηο αλζξψπηλεο ελέξγεηεο (Υισκνχδεο & Κσζηαγηφιαο, 2004). ηε «λέα» νηθνλνκία ην νηθνλνκηθνθνηλσληθφ γίγλεζζαη κεηαβάιιεηαη, πξνζζέηνληαο ζεκαληηθά ζηελ πνιππινθφηεηα ησλ πξνβιεκάησλ, ηα νπνία αλαδεηνχλ ιχζεηο επίζεο ζχλζεηεο. ήκεξα, πεξηζζφηεξν απφ πνηέ, ε θνηλσλία ηεο γλψζεο είλαη θαη ε θνηλσλία ησλ νξγαληζκψλ, δηφηη ε εμεηδηθεπκέλε γλψζε δελ παξάγεη απφ κφλε ηεο «ιχζεηο», εάλ δελ εληαρζεί ζε θνηλφ έξγν (Drucker, 1995). Οη πξνζεγγίζεηο γηα ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δηαρξνληθά ζρεηίδνληαη κε ηελ ακθηζβήηεζε θαη ηελ θαηλνηνκία (Ackoff, 1991). Σν άξζξν αξρηθά παξέρεη κηα επηζθφπεζε ησλ δηαθνξεηηθψλ πξνζεγγίζεσλ γηα ηε δηνίθεζε ηεο πνηφηεηαο ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο. Αθνινχζσο, παξνπζηάδεη δεηήκαηα ζρεηηδφκελα κε ηηο αληηιήςεηο θαη ηηο ζεσξίεο ηεο πνηφηεηαο. Σέινο, παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα έξεπλαο, ε νπνία δηεμήρζε θαηά ην ηξίην ηξίκελν ηνπ 2007, κέζσ εηδηθά δηακνξθσκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ, γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ αληηιήςεσλ ησλ ππεπζχλσλ εμήληα ελλέα (69) αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ, ζρεηηθά κε: α. ηελ αλάπηπμε θαη εθαξκνγή ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο ISO 9001:2000, β. ηνπο ιφγνπο πνπ σζνχλ ζηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ δηνίθεζεο ηεο πνηφηεηαο θαη γ. ηα πξνζδνθψκελα απνηειέζκαηα απφ ηελ εθαξκνγή ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο. Η θαηαγξαθή ησλ αληηιήςεσλ ησλ ππεπζχλσλ ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο ζηε ρψξα καο είλαη ζεκαληηθή γηα ηε δηακφξθσζε ξεαιηζηηθψλ πνιηηηθψλ γηα ηελ πνηφηεηα, κε επίθεληξν ηελ αθαδεκατθή θνηλφηεηα. 2. Δπηζθόπεζε πξνζεγγίζεσλ δηνίθεζεο ηεο πνηόηεηαο ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο Η «πνηφηεηα» γηα ηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο δηεπξχλεηαη πέξαλ ησλ δεηεκάησλ πνπ άπηνληαη ηεο βηβιηνζεθνλνκηθήο νξγάλσζεο, ψζηε λα ζπκπεξηιάβεη εζσηεξηθά θαη εμσηεξηθά πξφηππα ζρεηηδφκελα κε ηνλ ηξφπν πνπ νη δηαθνξεηηθνί εκπιεθφκελνη αληηιακβάλνληαη ηηο παξερφκελεο ππεξεζίεο (Νηθεηάθεο & ίηαο 1999: ίηαο, 2004: Derfert- 3

Wolf et al., 2005: Κπξηιιίδνπ, 2005). Γηαζηάζεηο ηεο πνηφηεηαο ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο ζπκπεξηιακβάλνπλ ηηο ππεξεζίεο, ηα πξντφληα θαζψο θαη ην πξνζσπηθφ, ηνλ εμνπιηζκφ θαη ηνλ ρψξν. χκθσλα κε ην πξφηππν ISO 11620, ε πνηφηεηα ζηηο βηβιηνζήθεο νξίδεηαη σο ην ζύλνιν ησλ ηδηνηήησλ θαη ησλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ πξντόληνο ή ηεο ππεξεζίαο, ην νπνίν ζύκθσλα κε ηηο ηθαλόηεηεο ηεο βηβιηνζήθεο ηθαλνπνηεί εθθξαζκέλεο θαη ζπλεπαγόκελεο αλάγθεο. Σν γλσζηηθφ αληηθείκελν ηεο δηνίθεζεο ηεο πνηφηεηαο ζηεξίδεηαη ζηηο αξρέο, πνπ δηαηχπσζαλ ζεκαληηθνί εξεπλεηέο (φπσο νη Juran, Deming, Ishikawa, Crosby, Feigenbaum θ.ά.), θαη έρεη κέρξη ζήκεξα βαζηζηεί ζε ηξεηο ηχπνπο ζρεδηαζκνχ (Srdoc, et al. 2005): α) ζρεδηαζκφο δηνξζσηηθψλ ελεξγεηψλ (επηζεψξεζε θαη έιεγρνο πνηφηεηαο), β) ζρεδηαζκφο πξνιεπηηθψλ ελεξγεηψλ (δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο) & γ) ζρεδηαζκφο ζπλερνχο βειηίσζεο (Γηνίθεζε Οιηθήο Πνηφηεηαο θαη Βξαβεία Πνηφηεηαο). Η δηεξεχλεζε ηεο πνηφηεηαο απνηέιεζε θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο αληηθείκελν αλαδήηεζεο ζηηο ππεξεζίεο πιεξνθφξεζεο (Brophy, 2001: Rowley, 2005). ηαδηαθά παξαηεξείηαη αχμεζε ηνπ ελδηαθέξνληνο γηα ηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ δηαζθάιηζεο ηεο πνηφηεηαο ή/θαη ηελ εθαξκνγή δηεζλψλ πξνηχπσλ πνηφηεηαο, ηδηαίηεξα ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο (Derfert-Wolf et al., 2005). Παξά ην γεγνλφο απηφ, ηδηαίηεξα ζηε ρψξα καο, απνπζηάδνπλ εκπεηξηθέο έξεπλεο γηα ηηο επηπηψζεηο εθαξκνγήο ησλ πξνηχπσλ ζηνπο δηάθνξνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο (Gotzamani & Tsiotras, 2001). Δπηζεκαίλεηαη δε φηη επηρεηξήζεηο θαη νξγαληζκνί πξνεξρφκελνη απφ δηαθνξεηηθνχο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο δελ ελζσκαηψλνπλ κε ηνλ ίδην ηξφπν ηα ζπζηήκαηα πνηφηεηαο, παξά ην γεγνλφο φηη ππάξρνπλ νκνηφηεηεο (Rowley, 2005). 2.1. Σπζηήκαηα δηαζθάιηζεο ηεο πνηόηεηαο θαη πξόηππα Η έλλνηα ηεο δηαζθάιηζεο ηεο πνηφηεηαο είλαη απιή, αληί λα ειέγρνληαη ηα πξντφληα ή νη παξερφκελεο ππεξεζίεο, είλαη αξθεηφ λα επηβεβαησζεί φηη ν παξαγσγφο είλαη ελδεδεηγκέλα νξγαλσκέλνο (Κσζηαγηφιαο, 2006). Η δξαζηεξηφηεηα ηεο ηππνπνίεζεο θαη ηα πξφηππα 1 παξέρνπλ θαηεπζχλζεηο σο πξνο ηνπο ηξφπνπο «ελδεδεηγκέλεο νξγάλσζεο», ψζηε λα πξνσζνχληαη πνιηηηθέο γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο. Η δηαπίζησζε απφ αλεμάξηεην αξκφδην θνξέα, κέζσ εηδηθνχ ηχπνπ επηζεψξεζεο (επηζεψξεζε ηξίηνπ κέξνπο), φηη έλαο νξγαληζκφο εθαξκφδεη έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο ηεο πνηφηεηαο, νδεγεί ζηελ πηζηνπνίεζε ηνπ ελ ιφγσ ζπζηήκαηνο (Lagodimos, et al, 2005). Σν πξφηππν, κε βάζε ην νπνίν δχλαηαη λα πηζηνπνηεί κηα βηβιηνζήθε έλα ζχζηεκα δηαρείξηζεο ηεο πνηφηεηαο, είλαη ην ISO 9001:2000 (Rowely, 2005) θαη παξνπζηάδεη πςειφ δείθηε ζπκβαηφηεηαο κε ηα εηδηθά πξφηππα γηα ηηο βηβιηνζήθεο (Sumsion, 2003). Οη βηβιηνζήθεο νθείινπλ, ζεβφκελεο ηνπο ρξήζηεο ηνπ παξφληνο αιιά θαη ηνπ κέιινληνο, λα αλαπηχμνπλ ζπζηήκαηα γηα ηελ πεξηβαιινληηθή δηαρείξηζε (Ephrain, 2003), θαζψο επίζεο θαη λα εμεηάζνπλ δεηήκαηα γηα ηελ αζθάιεηα ησλ εξγαδνκέλσλ αιιά θαη ησλ πιεξνθνξηψλ (Davies, 1997). 2.2. Γηνίθεζε Οιηθήο Πνηόηεηαο θαη βξαβεία πνηόηεηαο Η Γηνίθεζε Οιηθήο Πνηφηεηαο (ΓΟΠ) απνηειεί θηινζνθία δηνίθεζεο, πνπ ζέηεη σο ζηφρν ηε ζπλερή βειηίσζε θαη ηελ ηθαλνπνίεζε εζσηεξηθψλ θαη εμσηεξηθψλ πειαηψλ (Butterwick, 1993: O Neil, 1994). Ωο εμσηεξηθνί πειάηεο λννχληαη νη ηειηθνί απνδέθηεο, θαηαλαισηέο ή ρξήζηεο ησλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, ελψ σο εζσηεξηθνί πειάηεο λννχληαη νη εξγαδφκελνη θαη νη νξγαλσζηαθέο νληφηεηεο κέζα ζηνλ νξγαληζκφ (Γεξβηηζηψηεο, 2001). Η εθαξκνγή 1 ISO 2789:2003 Information and Documentation International Library Statistics, ISO 11620:1998 Information and Documentation Library Performance Indicators, BS 7799-3:2006 Information Security Management Systems Guidelines for Information Security Risk Management, ISO 14001:2004 Environmental Management Systems Requirements with guidance for use, BSI OHSAS 18001:1999 Occupational Health and Safety Management Systems-Specifications θαη ε ζεηξά πξνηχπσλ ISO 9000:2000 γηα ηελ δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο. 4

κηαο ηέηνηαο ζηξαηεγηθήο απαηηεί ηελ καθξνπξφζεζκε έκπξαθηε δέζκεπζε ηεο δηνίθεζεο (Jurow & Barnard, 1993), ηελ νκαδηθή εξγαζία θαη ηε ζπλεξγαζία φισλ ησλ εκπιεθνκέλσλ κεξψλ. Δπηπξνζζέησο, ε εθαξκνγή πξνγξάκκαηνο δηνίθεζεο νιηθήο πνηφηεηαο έρεη απμεκέλεο απαηηήζεηο σο πξνο ηελ αλάπηπμε πνιηηηθψλ γηα ηελ θάιπςε ζπζηεκάησλ πιεξνθφξεζεο. Σα βξαβεία πνηφηεηαο αληαπνθξίλνληαη ζηε θηινζνθία ηεο ΓΟΠ παξέρνληαο έλα ζπλεθηηθφ ζχλνιν θξηηεξίσλ απην-αμηνιφγεζεο. Δηδηθφηεξα, ζην πιαίζην ηνπ Δπξσπατθνχ Ιδξχκαηνο γηα ηε Γηνίθεζε Πνηφηεηαο (European Foundation for Quality Management, EFQM) αλαπηχρζεθε ην Δπξσπατθφ Βξαβείν Πνηφηεηαο Δπηρεηξεκαηηθήο Αξηζηείαο (European Quality Award, EQA). Σν κνληέιν Αξηζηείαο βαζίδεηαη ζε ελλέα (9) θξηηήξηα, ρσξηζκέλα ηζνβαξψο κεηαμχ πξνυπνζέζεσλ θαη απνηειεζκάησλ. Οη πξνυπνζέζεηο (enablers) αθνξνχλ ζην πψο ν νξγαληζκφο πξνζεγγίδεη ηελ Αξηζηεία, ζχκθσλα κε έλα θαηάινγν πεξηνρψλ (areas to address). Σα θξηηήξηα «απνηειεζκάησλ» επηθεληξψλνληαη ζε απνηειέζκαηα γηα ηελ εθάζηνηε ρξνληθή ζηηγκή σο πξνο ηελ απφδνζε, ην βαζκφ επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ θαη, φπνπ είλαη δπλαηφλ, ηελ απφδνζε ησλ θαιχηεξσλ νξγαληζκψλ. 2.3. Μεηξήζεηο ηθαλνπνίεζεο θαη SERVQUAL Η πνηφηεηα εηεξνπξνζδηνξίδεηαη, νξηδφκελε απφ ηνπο ηειηθνχο απνδέθηεο ησλ ππεξεζηψλ (Κσζηαγηφιαο, 2006) είηε σο πξνο ηελ κέηξεζε ηεο ηθαλνπνίεζεο (satisfaction) ησλ ρξεζηψλ, είηε ζπγθξίλνληαο ηηο αληηιήςεηο (perceptions) ησλ ρξεζηψλ κε ηηο πξνζδνθίεο (expectations). Η δεχηεξε πξνζέγγηζε είλαη γλσζηή σο κεζνδνινγία SERVQUAL (Parasuraman et al. 1988: Parasuraman, 2004) θαη έρεη ρξεζηκνπνηεζεί επξχηαηα γηα ην ρψξν ησλ βηβιηνζεθψλ (π.ρ. Harris & Harrington, 2000: Snoj & Petermanec, 2001: Walters, 2003: Nagata et al, 2004: Satoh, 2005: Kyrillidou θαη Persson, 2006). Μηα ζεκαληηθή πξνζέγγηζε αθνξά ζην πξσηφθνιιν κεηξήζεσλ LibQUAL (Κπξηιιίδνπ, 2005), ην νπνίν πξνέξρεηαη απφ ηξνπνπνίεζε ηνπ εθηεηακέλνπ SERVQUAL κε πξσηνβνπιία ηνπ A.R.L. (Association of Research Libraries). Σν LibQUAL +3 ζηελ ηξέρνπζα 2 κνξθή ηνπ αμηνινγεί ηελ πνηφηεηα σο πξνο ηξεηο (3) δηαζηάζεηο θαη είθνζη δχν (22) ραξαθηεξηζηηθά. 2.4. Σπζηήκαηα κεηξήζεσλ απνδνηηθόηεηαο θαη αμηνιόγεζεο ηεο πνηόηεηαο Η κέηξεζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ζηηο βηβιηνζήθεο ζπκπεξηιακβάλεη ηελ αμηνιφγεζε ηεο πνηφηεηαο (Υισκνχδεο & Κσζηαγηφιαο, 2004), κε βάζε νκάδα θξηηεξίσλ, ηα νπνία θαζνξίδνληαη ζε νξγαλσζηαθφ, εζληθφ ή επξχηεξν επίπεδν. εκαληηθά κνληέια αμηνιφγεζεο ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ (Wilson et. al 2000: Blixrud 2001: Eustace, 2003: Ward, 2003: Ryan, 2007) ζπκπεξηιακβάλνπλ, κεηαμχ άιισλ, ζε επξσπατθφ θαη δηεζλέο επίπεδν ηα αθφινπζα: ηα πξφηππα ISO 11620:1998 & ISO 2789:2003, νδεγίεο ησλ IFLA 3, ARL, ACRL θαη ησλ αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ ζηελ Απζηξαιία θαη ηε Μ. Βξεηαλία, εζληθά πιαίζηα αμηνιφγεζεο φπσο απηφ ηεο ΜΟΠΑΒ 4 ζηελ Διιάδα, θαη ηα 2 Οη δηαζηάζεηο είλαη (Κπξηιιίδνπ, 2005) α. Η Βιβλιοθήκη ως Συναισθηματική Σχέση, β. Η Βιβλιοθήκη ως Φυσικός Χώρος και γ. Η Βιβλιοθήκη ως Πληροφορία που βοηθάει την Αυτόνομη Έρευνα (http://www.libqual.org/) 3 IFLA guidelines for performance measurement in academic libraries, ALR New Measures Initiative, ACRL Standards for Libraries in Higher Education, Guidelines for the application of best practice in Australian University Libraries, UK The Effective Academic Library. 4 Η Μνλάδα Οιηθήο Πνηφηεηαο Αθαδεκατθψλ Βηβιηνζεθψλ (ΜΟΠΑΒ), ζην Παλεπηζηήκην Ισαλλίλσλ, έρεη σο βαζηθφηεξνπο ζθνπνχο ηε ζπιινγή, επεμεξγαζία θαη αλάιπζε α) ζηαηηζηηθψλ θαη βηβιηνζεθνλνκηθψλ πιεξνθνξηψλ ησλ Διιεληθψλ Αθαδεκατθψλ Βηβιηνζεθψλ θαη β) ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ γηα ηε δηεπθφιπλζε ηνπ έξγνπ ησλ Οκάδσλ Δξγαζίαο θαη ηεο Δθηειεζηηθήο Δπηηξνπήο ηεο Κνηλνπξαμίαο (www.mopab.gr/). 5

αληίζηνηρα ζε άιιεο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, θαζψο θαη επξσπατθά πξνγξάκκαηα 5. Σα παξαπάλσ κνληέια ελζσκαηψλνπλ ζηνηρεία απφ φιεο ηηο φςεηο ιεηηνπξγίαο κηαο βηβιηνζήθεο (Kyrillidou & Blixrud 1998): εηζεξρφκελα (δεδνκέλα νηθνλνκηθά, ζηνηρεία πξνζθηήζεσλ θαη ηεο ζπιινγήο, ρξήζηεο θαη πξνζσπηθφ, ρψξνο θαη ζέζεηο εξγαζίαο), εμεξρφκελα (θαηαινγξάθεζε, ππεξεζίεο επξεηεξίνπ, δηαηήξεζεο, δαλεηζκψλ, δηαδαλεηζκψλ, δείθηεο ρξήζεο εμνπιηζκνχ, ςεθηαθέο ππεξεζίεο θ.ά.), απνηειέζκαηα (επηδξάζεηο ηεο βηβιηνζήθεο ζηνπο ρξήζηεο, ζηνλ νξγαληζκφ θαη ηελ θνηλσλία), θαζψο θαη ζπλδπαζκνχο ησλ παξαπάλσ. ε απηή ηελ πεξίπησζε, βάζε γηα ηελ κέηξεζε ηεο πνηφηεηαο απνηειεί ε ζπιινγή θαη ε αλάιπζε ζηνηρείσλ γηα ηηο βηβιηνζήθεο κε άμνλα νκάδεο δεηθηψλ θαη ζηαηηζηηθψλ, θαζψο θαη άιισλ πνζνηηθψλ θαη πνηνηηθψλ κεζφδσλ ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ νκάδσλ εηδηθψλ, ηεο δηεμαγσγήο ζπλεληεχμεσλ θαη ηεο δηαθίλεζεο εξσηεκαηνινγίσλ. 3. Η ηζνξξνπία ζηηο ζπζρεηίζεηο πξνζεγγίζεσλ θαη αληηιήςεσλ γηα ηελ πνηόηεηα ε κηα παγησκέλε νξγαλσζηαθή θαζεκεξηλφηεηα ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο, ε αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ ή/θαη ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο κπνξεί ηειηθά λα απνηειέζεη πξφθιεζε γηα ηελ θαηαλφεζε ηεο πνιππινθφηεηαο θαη ηεο αβεβαηφηεηαο ηεο ίδηαο ηεο θαζεκεξηλφηεηαο. Η ζπλνπηηθή επηζθφπεζε, πνπ πξνεγήζεθε, απέδσζε ηέζζεξηο άμνλεο δηαθνξεηηθψλ πξνζεγγίζεσλ γηα ηελ πνηφηεηα ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο. Σν γεγνλφο απηφ, δειαδή ε πιεζψξα ησλ δηαθνξεηηθψλ ηάζεσλ γηα ηελ πνηφηεηα, δελ πξέπεη λα δεκηνπξγεί ζχγρπζε (Rowley, 2005) θαη λα απνκαθξχλεη απφ ηα βαζηθά δεηνχκελα ηεο ίδηαο ηεο έλλνηαο ηεο πνηφηεηαο, ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ ηεο IFLA θαη ηνπ ISO 11650. Δπηπξνζζέησο, ε πνηφηεηα ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο δελ γίλεηαη αληηιεπηή κε ηνλ ίδην ηξφπν απφ ηηο δηαθνξεηηθέο νκάδεο εκπιεθνκέλσλ ρξεζηψλ ζηελ αθαδεκατθή θνηλφηεηα αιιά θαη εθηφο απηήο (Derfert-Wolf et al., 2005). Καηά ζπλέπεηα, ε «ηξέρνπζα θαηάζηαζε» (άξα θαη ε πνηφηεηα) δελ πξέπεη λα γίλεη αληηιεπηή σο ε «κνλαδηθή», εθφζνλ αμηνινγείηαη κε δηαθνξεηηθνχο ηξφπνπο ζχκθσλα κε ηελ νπηηθή ηεο θάζε νκάδαο ελδηαθεξνκέλσλ, φπσο δηνίθεζε versus εξγαδφκελνη, ρξήζηεο versus ρξεκαηνδφηεο θ.ά. Πίλαθαο 1: πζρέηηζε πξνζεγγίζεσλ πνηφηεηαο θαη επηπηψζεσλ εθαξκνγήο Πξνζεγγίζεηο Πνηόηεηαο Γηαζηάζεηο Δπηπηώζεσλ Δθαξκνγήο A. Έκθαζε (Focus) B. Μεηξήζεηο (Measurements) Γ. Κύξηεο νκάδεο εκπιεθόκελσλ (primary stakeholders) Γ. Δπίπεδν πίζηεο εξγαδόκελσλ (Level of staff ownership) Δ. Δπηπηώζεηο (Consequences) 1 ε Γηαζθάιηζε & Πξόηππα Ιθαλνπνίεζε απαηηήζεσλ πξνηχπσλ / Γηεξγαζίεο βηβιηνζήθεο Γείθηεο Δηζεξρνκέλσλ / Δμεξρφκελσλ Υξεκαηνδφηεο / Δξγαδφκελνη 2 ε Γηνίθεζε Οιηθήο Πνηόηεηαο & Βξαβεία Πνηόηεηαο Βειηηζηνπνίεζε απφδνζεο σο πξνο ηα Κξηηήξηα (Αξηζηείαο) Γείθηεο Δηζεξρνκέλσλ / Δμεξρφκελσλ / Απνηειεζκάησλ Υξήζηεο / Υξεκαηνδφηεο / Δξγαδφκελνη 3 ε Μεηξήζεηο Ιθαλνπνίεζεο ρξεζηώλ & SERVQUAL Ιθαλνπνίεζε Δμσηεξηθψλ Πειαηψλ /ρξεζηψλ Γείθηεο Δμεξρφκελσλ Δξγαδφκελνη / Υξήζηεο 4 ε Μεηξήζεηο βάζεη ζπζηεκάησλ & νδεγηώλ απνδνηηθόηεηαο Γηεξγαζίεο βηβιηνζήθεο Γείθηεο Δηζεξρνκέλσλ / Δμεξρφκελσλ / Υξεκαηνδφηεο / Δξγαδφκελνη Μέζν Τςειφ Μέζν Υακειφ Πηζηνπνίεζε/ δηαζθάιηζε / Έιεγρνο ηνπ θφζηνπο Αλαγλψξηζε / Υξεκαηνδφηεζε / πλερήο Βειηίσζε/ Μείσζε ηνπ θφζηνπο Βειηίσζε επηπέδνπ ηθαλνπνίεζεο ρξεζηψλ απφ ηελ αθαδεκατθή θνηλφηεηα Βειηίσζε επηπέδνπ ζρεδηαζκνχ δηεξγαζηψλ 5 Γηα παξάδεηγκα ηα CAMILE (http://www.cerlim.ac.uk/projects/), EQUINOX (http://equinox.dcu.ie/), θαη EQLIPSE (http://www.cerlim.ac.uk/projects/eqlipse/), θαζψο θαη PRISM, MERITUM & MAGIC. 6

Οη επηπηψζεηο ηνπ ηξφπνπ, κε ηνλ νπνίν γίλεηαη αληηιεπηή ε έλλνηα «πνηφηεηα», είλαη πνιχπιεπξεο, ηφζν ζε ζπιινγηθφ, φζν θαη ζε αηνκηθφ επίπεδν. Οη Derfert-Wolf et al. (2005) αλέιπζαλ ηηο φςεηο ηεο πνηφηεηαο ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο αθνινπζψληαο ηελ δηάθξηζε α. ρξήζηεο (πξνηεξαηφηεηεο: πξφζβαζε παξάδνζε ηαρχηεηα ρψξνη εξγαζίαο αληαπφθξηζε πξνζσπηθνχ αμηνπηζηία ππεξεζίαο), β. θνξείο ρξεκαηνδφηεζεο (πξνηεξαηφηεηεο: ζρέζε θφζηνπο θαη απνηειεζκαηηθφηεηαο πνηφηεηα ζρεδηαζκνχ ζεηηθά απνηειέζκαηα ζηνπο ρξήζηεο ζπλεξγαζία κε άιινπο νξγαληζκνχο θήκε) θαη γ. πξνζσπηθφ (πξνηεξαηφηεηεο: θαιέο ζπλζήθεο εξγαζίαο πνηφηεηα ζρεδηαζκνχ θήκε ζπζηεκαηηθή αλάπηπμε πξνζσπηθνχ). Δπηπξνζζέησο, ν Πίλαθαο 1 ζπζρεηίδεη ηηο ηέζζεξηο δηαθνξεηηθέο πξνζεγγίζεηο κε ηηο πέληε (5) δηαζηάζεηο επηπηψζεσλ εθαξκνγήο ησλ πξνζεγγίζεσλ ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο. Παξά ην γεγνλφο φηη δελ πξέπεη λα πξνηάζζεηαη σο παλάθεηα θακία εθ ησλ αλαθεξνκέλσλ πξνζεγγίζεσλ θαη φηη ν ζπλδπαζκφο ηνπο απνηειεί ζπλήζε πξαθηηθή, ε δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο κέζσ ηεο αλάπηπμεο θαη εθαξκνγήο δηεζλψλ πξνηχπσλ απνηειεί κηα επξέσο απνδεθηή πξνζέγγηζε (Fontana & Sardelli, 2005). Η πηνζέηεζε πξνηχπσλ πνηφηεηαο ζηελ Διιάδα απμήζεθε ζεκαληηθά θαηά ηελ ηειεπηαία πεληαεηία (Lagodimos et al, 2005). Πέξαλ απηνχ, ζε δηαηνκεαθέο έξεπλεο (Zantanidis, S. & Tsiotras, 1998: Tsekouras et al, 2002) δηαπηζηψλεηαη φηη βαζηθά πξνβιήκαηα θαηά ηελ αλάπηπμε ησλ ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο ζηελ Διιάδα πξνθχπηνπλ απφ παγησκέλεο εζθαικέλεο αληηιήςεηο γηα ηελ πνηφηεηα θαζψο θαη ηελ έιιεηςε θαηαξηηζκέλσλ ζηειερψλ. Οη Gotzamani & Tsiotras (2002) θαη Σζηφηξαο (2002) ζεσξνχλ φηη ελδερφκελε «απνηπρία» ελφο ζπζηήκαηνο ISO 9001 ζηελ Διιεληθή αγνξά αθνξά ζηελ αδπλακία ή/θαη ζηελ απξνζπκία ηνπ πξνζσπηθνχ σο πξνο ηελ ζσζηή εθαξκνγή ζπζηεκάησλ δηαζθάιηζεο ηεο πνηφηεηαο. Αληίζηνηρν ελδηαθέξνλ γηα ην πξφηππν ISO 9000:2000 / ISO 9001:2000 παξαηεξείηαη ζηαδηαθά ζην ρψξν ησλ αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ ζηελ Διιάδα (π.ρ. Πξεληάθε, 2004: Γεσξγίνπ & πλέιιε, 2006). Η εκπεηξία κάιηζηα δηδάζθεη φηη, εθφζνλ νινθιεξσζνχλ νη πξψηεο πηζηνπνηήζεηο, αξθεηνί άιινη ζα ζπεχζνπλ λα αθνινπζήζνπλ. Η έξεπλα, πνπ δηεμήρζε, θαηαγξάθεη ηηο αληηιήςεηο ησλ επαγγεικαηηψλ γηα ηελ αλάπηπμε θαη εθαξκνγή ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο θαηά ISO 9001 ζηηο Διιεληθέο Αθαδεκατθέο Βηβιηνζήθεο. 4. Γηεμαγσγή έξεπλαο ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο γηα ην ISO 9001:2000 Σν δεηνχκελν γηα ηελ έξεπλα είλαη ε θαηαγξαθή ησλ αληηιήςεσλ ησλ ππεπζχλσλ ησλ ειιεληθψλ Αθαδεκατθψλ Βηβιηνζεθψλ γηα ηελ εθαξκνγή ζπζηεκάησλ δηαζθάιηζεο ηεο πνηφηεηαο θαη εηδηθφηεξα ηνπ ISO 9001:2000. Οη βαζηθνί ζηφρνη, πνπ εηέζεζαλ, αθνξνχλ ζηελ θαηαγξαθή ησλ αληηιήςεσλ σο πξνο α. ηελ αλάπηπμε θαη εθαξκνγή ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο ISO 9001:2000, β. ηνπο ιφγνπο πνπ σζνχλ ζηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ δηνίθεζεο ηεο πνηφηεηαο θαη γ. ηα πξνζδνθψκελα απνηειέζκαηα απφ ηελ εθαξκνγή ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο. Οη παξαθάησ ελφηεηεο παξνπζηάδνπλ ηελ κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε, ην εξσηεκαηνιφγην πνπ δηακνξθψζεθε, θαζψο θαη ηα βαζηθά απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο. ΚΕΝΑ Δ/Α 0,0% 1,4% 17,4% 17,4% ΌΧΙ 43,5% 88,4% ΝΑΙ 10,1% 21,7% 0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0% 80,0% 90,0% 100,0% Ύπαπξη ζςζηήμαηορ ποιόηηηαρ Ππόθεζη εθαπμογήρ ζςζηήμαηορ ποιόηηηαρ Γξάθεκα 1: Απαληήζεηο σο πξνο ηελ χπαξμε (Δξψηεζε Α.8) θαη ηελ πξφζεζε εθαξκνγήο (Δξψηεζε Α.9) ζπζηήκαηνο πνηφηεηαο 7

4.1. Μεζνδνινγία θαη αλάπηπμε εξσηεκαηνινγίνπ Η εκπεηξηθή έξεπλα βαζίζηεθε ζηελ αλάπηπμε θαη ζηελ ειεθηξνληθή δηαθίλεζε εκηδνκεκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ, ην νπνίν απεπζχλζεθε ζε εηδηθνχο πξνεξρνκέλνπο απφ αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο (θεληξηθέο, ηκεκαηηθέο θαη παξαξηήκαηα) Αλσηάησλ Δθπαηδεπηηθψλ θαη Σερλνινγηθψλ Ιδξπκάησλ φιεο ηεο ρψξαο. Γηα ηνλ ηξφπν δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο αθνινπζήζεθαλ δηεζλείο νδεγίεο (π.ρ. ICC/ESOMAR, 2005). Ωο εθ ηνχηνπ, αθελφο θαηά ηελ αλάπηπμε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ δηεμήρζε πνηνηηθή πηινηηθή δηαθίλεζε ζε νκάδα εηδηθψλ (ηξηψλ αθαδεκατθψλ απφ δχν αλψηαηα ηδξχκαηα θαη πέληε ππεπζχλσλ αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ), θαη αθεηέξνπ πξν ηεο ειεθηξνληθήο δηαθίλεζεο ην ζχλνιν ησλ ζπκκεηερφλησλ είρε ελεκεξσζεί ζρεηηθά κε ηελ έξεπλα. Σν εξσηεκαηνιφγην αθνινπζεί ηε δνκή θαη κεζνδνινγία ησλ Gotzamani & Tsiotras (2001), κε πξνζαξκνγέο θαηά ηελ πηινηηθή, αξρηθή θάζε ζρεηηθά κε ηε δηεξεχλεζε ησλ αληηιήςεσλ ησλ ππεπζχλσλ ζηηο ειιεληθέο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο. Σν εξσηεκαηνιφγην ζπκπεξηιακβάλεη αλνηρηνχ θαη θιεηζηνχ ηχπνπ εξσηήζεηο. Γηα ηηο θιεηζηνχ ηχπνπ εξσηήζεηο ρξεζηκνπνηήζεθε πεληαβάζκηα θιίκαθα Likert κε εχξνο απφ 1= «απφιπηε δηαθσλία» έσο 5= «απφιπηε ζπκθσλία», γηα λα εθθξάζνπλ νη εξσηψκελνη ην βαζκφ ζπκθσλίαο ηνπο σο πξνο ηηο δηαθνξεηηθέο εξεπλεηηθέο εξσηήζεηο. Σν εξσηεκαηνιφγην δηαξζξψλεηαη ζε ηξεηο ελφηεηεο θαη ζπκπεξηιακβάλεη ηξεηο αλνηρηνχ ηχπνπ εξσηήζεηο θαη ηξηάληα κία (31) θιεηζηνχ ηχπνπ εξσηήζεηο σο αθνινχζσο: Δξεπλεηηθέο Δξσηήζεηο απφ 1 κέρξη 9 Δλφηεηα Α: ζηνρεχεη ζηελ θαηαγξαθή ησλ βαζηθψλ θαηεγνξηθψλ κεηαβιεηψλ (επνλνκαζία βηβιηνζήθεο, νλνκαηεπψλπκν εξσηψκελνπ, επίπεδν θαηάξηηζεο, δηεχζπλζε, ηειέθσλν, θαμ) θαη ηεο άπνςεο ησλ εξσηψκελσλ αλαθνξηθά κε α. ηελ χπαξμε ζπζηήκαηνο πνηφηεηαο θαη β. ηελ πξφζεζε αλάπηπμεο ζπζηήκαηνο πνηφηεηαο. Δξεπλεηηθέο Δξσηήζεηο απφ 1 κέρξη 10 Δλφηεηα Β: ζηνρεχεη ζηε δηεξεχλεζε ηεο αληίιεςεο ησλ εξσηψκελσλ σο πξνο ηνπο ιφγνπο εθαξκνγήο ζπζηήκαηνο πνηφηεηαο. Δξεπλεηηθέο Δξσηήζεηο απφ 1 κέρξη 12 Δλφηεηα Γ: ζηνρεχεη ζηε δηεξεχλεζε ηεο αληίιεςεο ησλ εξσηψκελσλ σο πξνο ηηο πξνζδνθψκελεο επηπηψζεηο απφ ηελ εθαξκνγή ζπζηήκαηνο πνηφηεηαο. Η εξεπλεηηθή εξψηεζε 8 ηεο ελφηεηαο Α, θαη ζπλνιηθά νη ελφηεηεο Β & Γ ζπλνδεχνληαη ε θαζεκία απφ αλνηθηνχ ηχπνπ εξψηεζε (ζπλνιηθά ηξεηο αλνηθηνχ ηχπνπ εξσηήζεηο), ζηηο νπνίεο νη εξσηψκελνη δηαηχπσζαλ ζε ειεχζεξν αθεγεκαηηθφ ιφγν επηπξφζζεηα ζρφιηα. Η έξεπλα δελ ζηφρεπε ζηε δηαηχπσζε γεληθεχζηκσλ απνηειεζκάησλ, παξά ην γεγνλφο φηη ζχκθσλα κε ηνλ Μπερξάθε (1999) ηα απνηειέζκαηα θαη ε πνηνηηθή αλάιπζε παξάγνπλ ελδεηθηηθά απνηειέζκαηα βαζηδφκελα ζηελ άπνςε ησλ ππεπζχλσλ ησλ αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ. 4.2. Ταπηόηεηα έξεπλαο Η έξεπλα δηεμήρζε θαηά ην ηξίην ηξίκελν ηνπ 2007. Μεηά ην πέξαο ηεο πηινηηθήο δηαθίλεζεο, έιαβε ρψξα επηθνηλσλία κε 146 ππεπζχλνπο αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ, απφ ηνπο νπνίνπο νη 69 (47,3%) αληαπνθξίζεθαλ ζεηηθά ζηελ έξεπλα. ηελ έξεπλα ζπκκεηείραλ 19 ππεχζπλνη θεληξηθψλ αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ, 28 ππεχζπλνη ηκεκαηηθψλ θαη 22 ππεχζπλνη παξαξηεκάησλ. Δθ ησλ ππεπζχλσλ, πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα, πεξίπνπ ην 21,7% είλαη θάηνρνη Μεηαπηπρηαθνχ Γηπιψκαηνο, ελψ δχν (2) είλαη δηδάθηνξεο. Σν ζχλνιν ησλ ππεπζχλσλ ησλ αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ δηαζέηνπλ εκπεηξία αλαθνξηθά κε ηελ έλλνηα ηεο πνηφηεηαο, ηα ζπζηήκαηα πνηφηεηαο θαη ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ ζρεηηδφκελσλ κε ηελ πνηφηεηα κέζσ ησλ εηήζησλ εθζέζεσλ ηεο ΜΟΠΑΒ θαη γεληθφηεξα κέζσ ηεο παξαθνινχζεζεο εμειίμεσλ ζην αληηθείκελν απηφ. 4.3. Απνηειέζκαηα & ζπδήηεζε ηελ εξψηεζε εάλ εθαξκφδεηαη θάπνην ζχζηεκα πνηφηεηαο, επηά δήισζαλ ζεηηθά (εθ ησλ νπνίσλ δχν εξσηψκελνη δήισζαλ ISO 9001 θαη ηξείο ΓΟΠ), ελψ ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία 8

δήισζε φηη δελ εθαξκφδεηαη θάπνην ζχζηεκα δηνίθεζεο ηεο πνηφηεηαο (Γξάθεκα 1.). ηελ επφκελε εξψηεζε, σο πξνο ηελ πξφζεζε εθαξκνγήο ζπζηήκαηνο πνηφηεηαο, ην πνζνζηφ πνπ εθθξάδεη ζεηηθή δηάζεζε είλαη κφλν 21,7% (15 εξσηψκελνη) ελψ νη πεξηζζφηεξνη εθ ησλ ππεπζχλσλ (πνζνζηφ 43,5 %) δήισζαλ φηη δελ ζα ελδηαθέξνληαλ. Παξάιιεια, εθθξάζηεθε θαη «ακεραλία» κε έλα πνζνζηφ ηεο ηάμεσο ηνπ 34,8% λα κελ δειψλεη νχηε ζεηηθή νχηε αξλεηηθή δηάζεζε. Πίλαθαο 2: Απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο γηα ηηο ελφηεηεο θιεηζηψλ εξσηήζεσλ Β & Γ. Δλόηεηα Β Λόγνη Αλάπηπμεο ν βαζκφο ζπκθσλίαο εθθξάδεηαη απφ 1= «απφιπηε δηαθσλία» έσο 5 = «απφιπηε ζπκθσλία» Δλόηεηα Γ Πξνζδνθώκελεο Ο βαζκφο ζπκθσλίαο εθθξάδεηαη απφ 1= «απφιπηε δηαθσλία» έσο 5 = «απφιπηε ζπκθσλία» 1 2 3 4 5 Γ/Α Δπηπηώζεηο 1 2 3 4 5 Γ/Α Β.1. Δπξχηεξε ηάζε 5,8% 4,3% 23,2% 40,6% 17,4% 2,9% Γ.1.Βηβιηνζεθνλνκηθέο ιεηηνπξγίεο Β.2. Μειινληηθή 1,4% 5,8% 23,2% 37,7% 21,7% 4,3% Γ.1.α. Δμππεξέηεζεο απαίηεζε ρξεζηψλ Β.3. εκεξηλή 14,5% 5,8% 30,4% 36,2% 2,9% 4,3% Γ.1.β Βειηίσζε ηεο απαίηεζε Σαμηλφκεζεο: Β.4.Αληαγσληζηηθφ 1,4% 8,7% 11,6% 31,9% 33,3% 5,8% Γ.1.γ. Βειηίσζε ηεο πιενλέθηεκα Καηαινγνγξάθεζεο Β.5. Βειηίσζε 0,0% 1,4% 4,3% 26,1% 56,5% 5,8% Γ.1.δ Βειηίσζε ησλ ππεξεζηψλ Πξνζθηήζεσλ Β.6. Βειηίσζε 2,9% 1,4% 10,1% 30,4% 43,5% 5,8% Γ.1.ε. Βειηίσζε δηεξγαζηψλ ςεθηαθψλ ππεξεζηψλ Β.7. Βειηίσζε 1,4% 2,9% 15,9% 36,2% 29,0% 5,8% Γ.2. Αλάπηπμε επηθνηλσλίαο θνπιηνχξαο πνηφηεηαο Β.8. Δηζαγσγή 1,4% 4,3% 27,5% 27,5% 30,4% 2,9% Γ.3. Βειηίσζε ησλ ΓΟΠ ππεξεζηψλ Β.9. Δηζαγσγή ζε 1,4% 8,7% 29,0% 29,0% 20,3% 5,8% Γ.4. Αχμεζε λέεο αγνξέο ηθαλνπνίεζεο ρξεζηψλ Β.10.Πηζηνπνίεζε 2,9% 10,1% 39,1% 26,1% 7,2% 5,8% Γ.5. Βειηίσζε άιισλ επηθνηλσλίαο Σα πνζνζηά αλά εξεπλεηηθή εξψηεζε αζξνίδνπλ ζην 100%, εθφζνλ Γ.6. Βειηίσζε ηεο ζπκπεξηιεθζνχλ ηα πνζνζηά ησλ κε απαληεζέλησλ «θελψλ» εξσηήζεσλ ζηα αληαγσληζηηθήο ζέζεο εξσηεκαηνιφγηα, ηα νπνία είλαη κηθξά θαη δελ ζπκπεξηειήθζεζαλ εδψ γηα Γ.7. Βειηίσζε ηεο ιφγνπο νηθνλνκίαο ρψξνπ. νκαδηθήο εξγαζίαο Γ.8. Βειηίσζε ζρέζεσλ εξγαδνκέλσλ θαη δηνίθεζεο Γ.9. Μείσζε απσιεηψλ ζε ρξφλν & ρξήκα Γ.10. Βειηίσζε ζρέζεσλ κε πξνκεζεπηέο Γ.11. Βειηίσζε δεηθηψλ ρξεζηψλ Γ.12. Βειηίσζε παξαγσγηθφηεηαο 1,4% 2,9% 8,7% 31,9% 37,7% 2,9% 0,0% 2,9% 10,1% 26,1% 44,9% 5,8% 4,3% 7,2% 23,2% 30,4% 20,3% 5,8% 2,9% 5,8% 23,2% 31,9% 21,7% 5,8% 0,0% 0,0% 23,2% 42,0% 20,3% 5,8% 0,0% 1,4% 8,7% 39,1% 34,8% 4,3% 1,4% 4,3% 21,7% 27,5% 33,3% 2,9% 1,4% 1,4% 4,3% 24,6% 55,1% 2,9% 0,0% 1,4% 2,9% 37,7% 46,4% 4,3% 1,4% 2,9% 7,2% 30,4% 46,4% 4,3% 2,9% 7,2% 8,7% 26,1% 40,6% 5,8% 0,0% 7,2% 15,9% 34,8% 29,0% 4,3% 4,3% 7,2% 21,7% 36,2% 18,8% 4,3% 1,4% 5,8% 15,9% 34,8% 29,0% 5,8% 0,0% 14,5% 23,2% 33,3% 15,9% 4,3% 0,0% 7,2% 15,9% 33,3% 30,4% 5,8% 1,4% 2,9% 17,4% 34,8% 27,5% 5,8% Ο Πίλαθαο 2 παξνπζηάδεη ην ζχλνιν ησλ απνηειεζκάησλ ηεο έξεπλαο γηα ηηο δχν (2) βαζηθέο ελφηεηεο θιεηζηψλ εξσηήζεσλ ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. Η ελφηεηα Β πεξηιακβάλεη δέθα ιφγνπο αλάπηπμεο ζπζηεκάησλ (1 ε ζηήιε ηνπ πίλαθα) κε ηα πνζνζηά πνπ εθθξάδνπλ ηνλ βαζκφ ζπκθσλίαο ησλ εξσηψκελσλ. Αθνινπζεί ε ελφηεηα Γ, ε νπνία πεξηιακβάλεη δεθαεπηά πξνζδνθψκελεο επηπηψζεηο, γηα ηηο νπνίεο εμέθξαζαλ ην βαζκφ ζπκθσλίαο ηνπο νη ππεχζπλνη ησλ αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ. Ωο πξνο ηνπο ιφγνπο αλάπηπμεο ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο, νπδεηεξφηεηα εθθξάζηεθε γηα ηηο εξσηήζεηο Β.1, Β.2, Β.3, Β.9 & Β.10, νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε εμσηεξηθέο ηεο βηβιηνζήθεο «δεζκεχζεηο». Ιδηαίηεξν ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ην γεγνλφο φηη νη εξσηψκελνη δίλνπλ πςειφηεξα πνζνζηά ζπκθσλίαο ζε ιφγνπο πνπ ζρεηίδνληαη ηφζν κε ηνπο ρξήζηεο ηεο βηβιηνζήθεο, γηα παξάδεηγκα «βειηίσζε ππεξεζηψλ πιεξνθφξεζεο», φζν θαη κε ηε βηβιηνζήθε, γηα παξάδεηγκα «βειηίσζε δηεξγαζηψλ». Σν Γξάθεκα 2 παξνπζηάδεη ηα απνηειέζκαηα γηα ηηο εξσηήζεηο Β.2 & Β.3: νη ππεχζπλνη ησλ βηβιηνζεθψλ εθιακβάλνπλ ηα ζπζηήκαηα πνηφηεηαο πεξηζζφηεξν σο κηα κειινληηθή απαίηεζε. 9

70,0% 60,0% 59,40% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 20,30% 23,20% 30,40% 39,10% 10,0% 7,20% 0,0% Διαθωνία Ουδεηερόηηηα Συμθωνία Β.2. Μελλονηική απαίηηζη Β.3. Σημερινή απαίηηζη Γξάθεκα 2: Η άπνςε ησλ εξσηψκελσλ γηα ηα ζπζηήκαηα πνηφηεηαο εάλ απνηεινχλ κειινληηθή (Β.2) ή ζεκεξηλή (Β.3) απαίηεζε. Ωο πξνο ηηο πξνζδνθψκελεο επηπηψζεηο, νη εξσηψκελνη ζπκθσλνχλ φηη κε ηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο ζα βειηησζνχλ νη βαζηθέο βηβιηνζεθνλνκηθέο ιεηηνπξγίεο γεληθά. Δηδηθφηεξα, πςειφηεξα πνζνζηά ζπκθσλίαο εκθαλίδνληαη γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ ρξεζηψλ, ηηο πξνζθηήζεηο, ηηο ςεθηαθέο ππεξεζίεο. Αθφκα, νη ππεχζπλνη δίλνπλ ηδηαίηεξα πςειά πνζνζηά ζηηο επηπηψζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνπο ρξήζηεο (εξεπλεηηθέο εξσηήζεηο Γ.3, Γ.4, Γ.5 & Γ.11) θαη κηθξφηεξα γηα ηελ «θνπιηνχξα πνηφηεηαο», ηε «βειηίσζε ηεο νκαδηθήο εξγαζίαο», «ηε βειηίσζε ζρέζεσλ κε πξνκεζεπηέο» θ.ά. Δπίζεο, νη ππεχζπλνη πξνζδνθνχλ βειηηψζεηο απφ ηα ζπζηήκαηα ISO 9001:2000 σο πξνο ηνπο δείθηεο ρξεζηψλ θαη παξαγσγηθφηεηαο. Σν Γξάθεκα 3 παξνπζηάδεη ηελ άπνςε ησλ ππεπζχλσλ ησλ αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ γηα ηηο επηπηψζεηο ελφο ζπζηήκαηνο πνηφηεηαο ISO 9001:2000 ζηελ πνηφηεηα δηεθπεξαίσζεο ησλ βαζηθψλ βηβιηνζεθνλνκηθψλ εξγαζηψλ. Παξαηεξείηαη κηα πςειφηαηε ζπκθσλία γηα ηηο ζεηηθέο επηπηψζεηο σο πξνο ηελ εμππεξέηεζε ησλ ρξεζηψλ ζε πνζνζηφ πνπ αγγίδεη ην 71,0%. Παξάιιεια, πςειά πνζνζηά δηαθσλίαο δηαηππψλνληαη θαη σο πξνο ηηο εθθξαζκέλεο ζεηηθέο επηπηψζεηο γηα ηηο ινηπέο εξγαζίεο (πξνζθηήζεηο, θαηαινγνγξάθεζε, ηαμηλφκεζε). 80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 71,0% 62,3% 50,7% 53,6% 23,2% 23,2% 23,2% 10,1% 11,5% 8,7% 2,9% 0,0% Εξςπ ηπέηηζη Ταξινόμηζη Καηαλογογπάθηζη Πποζκηήζειρ Διαθωνία Οςδεηεπόηηηα Σςμθωνία Γξάθεκα 3: Η άπνςε ησλ ρξεζηψλ αλαθνξηθά κε ηηο επηπηψζεηο ησλ ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο ζε βηβιηνζεθνλνκηθέο εξγαζίεο (εξεπλεηηθέο εξσηήζεηο Γ.1.α, Γ.1.β, Γ.1.γ. & Γ.1.δ). Οη ππεχζπλνη ησλ αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ αλαδεηθλχνπλ πξνβιήκαηα ρξεκαηνδνηήζεσλ, έιιεηςεο ζηειερψλ, ππνδνκψλ θαη εμνπιηζκνχ. Οη ιφγνη αλάπηπμεο ζπζηεκάησλ ISO 9001:2000, νη νπνίνη δηαηππψζεθαλ ζηελ αλνηρηή εξψηεζε, δελ απνθιίλνπλ ζεκαληηθά απφ ηηο εθθσλήζεηο ησλ θιεηζηψλ εξσηήζεσλ θαη ζπκπεξηιακβάλνπλ ηε κέηξεζε ηνπ βαζκνχ ηθαλνπνίεζεο ησλ ρξεζηψλ, ηελ ηεθκεξίσζε ηεο πνξείαο θαη ησλ απνηειεζκάησλ ηεο βηβιηνζήθεο, ηελ νξζνινγηθή νξγάλσζε θαη ηεθκεξίσζε ησλ δηεξγαζηψλ, ηελ δηαξθή θαη ελεξγφ ζπκκεηνρή ηνπ πξνζσπηθνχ ζηηο δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ, ηνλ ζρεδηαζκφ εθπαίδεπζεο, θαζψο θαη ηε δέζκεπζε ηεο δηνίθεζεο ζηε ζπλερή πξνζπάζεηα επίηεπμεο ζηφρσλ. Δπηπξνζζέησο, εθθξάζηεθαλ απφςεηο γηα άιια ζπζηήκαηα πνηφηεηαο, ηα νπνία κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ αλεμάξηεηα απφ ην ISO 9001:2000, φπσο ηα Investors in People 10

(IiP), Charter Mark, θαη EFQM Excellence Model». Σέινο, δηαηππψζεθε ε άπνςε φηη ε εθαξκνγή ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο πξέπεη λα ζπζρεηηζηεί κε ηελ δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο ζηελ αθαδεκία. 5. Σπκπεξάζκαηα Οη ππεχζπλνη ησλ αθαδεκατθψλ βηβιηνζεθψλ, πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα, ήηαλ ζεηηθνί γηα ηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο. Η εμππεξέηεζε ησλ ρξεζηψλ, θαζψο θαη νη παξερφκελεο ζε απηνχο ππεξεζίεο απνηεινχλ ηνπο βαζηθνχο ιφγνπο γηα επελδχζεηο ζρεηηδφκελεο κε ηελ αλάπηπμε ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο, ελψ ηα βαζηθά πξνζδνθψκελα νθέιε επίζεο ζρεηίδνληαη κε ηνπο ρξήζηεο. Η επηθχιαμε, ε νπνία έρεη εθθξαζηεί, ζρεηίδεηαη κε ηελ αλάγθε γηα ζσζηή ελεκέξσζε θαη εθπαίδεπζε. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ππνγξακκίδνπλ επίζεο ηελ αλάγθε γηα πεξαηηέξσ έξεπλα σο πξνο ηελ αλαδήηεζε ησλ βέιηηζησλ ιχζεσλ αλάπηπμεο θαη εθαξκνγήο ζπζηεκάησλ πνηφηεηαο ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο ζηε ρψξα καο. Παξάιιεια πάλησο κε ηελ εθαξκνγή πξνηχπσλ, φπσο είλαη ην ISO 9000:2000/ISO 9001:2000, ην επξχηεξν πεξηβάιινλ γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε πξέπεη λα ιεθζεί ππφςε. Πξνγξάκκαηα βαζηζκέλα ζηηο κεζνδνινγηθέο θαηεπζχλζεηο ηνπ SERVQUAL (φπσο ην Libqual+) θαη πξνγξάκκαηα κέηξεζεο ηεο απνδνηηθφηεηαο (φπσο ηεο ΜΟΠΑΒ) πξέπεη λα ζπλδπαζηνχλ γηα λα απνηειέζνπλ κηα εηδηθή πξφηαζε γηα ηελ πνηφηεηα ζηηο αθαδεκατθέο βηβιηνζήθεο. Οη πξνζεγγίζεηο γηα ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δηαρξνληθά ζρεηίδνληαη κε ηελ ακθηζβήηεζε θαη ηε δεκηνπξγηθφηεηα. Οη πξνζεγγίζεηο ηεο πνηφηεηαο ελζσκαηψλνπλ ηελ κεηαβνιή ή/θαη ηελ κεηάβαζε ηνπ «θαηεζηεκέλνπ νξγαλσζηαθνχ ζπζηήκαηνο» απφ ηελ ηξέρνπζα κνξθή (δνκή ή/θαη ιεηηνπξγία) ζε κηα αλαβαζκηζκέλε θαηάζηαζε. ηελ επνρή ηεο ξαγδαίαο εηζαγσγήο λέσλ ηερλνινγηψλ ηεο πιεξνθφξεζεο πξέπεη λα αληηπαξαζέζνπκε εμίζνπ πνιχπινθα ζπζηήκαηα «ιχζεσλ» ζηα ζχλζεηα ζπζηήκαηα «πξνβιεκάησλ». Οη επελδχζεηο γηα ηελ πνηφηεηα κπνξεί λα είλαη πεξηζζφηεξν σθέιηκεο, εάλ βαζίδνληαη ζε δεκηνπξγηθέο αιιαγέο, παξά εάλ βαζίδνληαη ζε κηα ζεηξά ζπλερψλ κηθξψλ κεηαβνιψλ (Ackoff, 1991):... ε ζπλερήο βειηίσζε κπνξεί λα επηηξέςεη ζε θάπνηνλ λα αθνινπζεί ηηο εμειίμεηο, αιιά όρη θαη λα ηηο μεπεξλά. Απαηηείηαη δεκηνπξγηθόηεηα γηα λα είλαη θάπνηνο πξσηαγσληζηήο. Δπραξηζηίεο Θα ζέιακε λα εθθξάζνπκε ηηο επραξηζηίεο καο ζε φζνπο ζπκκεηείραλ ζηελ ηειηθή δηακφξθσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ θαη ζε φζνπο ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα. Βηβιηνγξαθία 1. Ackoff, R.L. (1991), Continuous Improvement-II, Systems Practice, 4: 541-544. 2. Blixrud, J. C. (2001), The Association of Research Libraries Statistics and Measurement Program: From descriptive data to performance measurement. IN: 67th IFLA Council and General Conference. (http://www.ifla.org/iv/ifla67/papers/034-135e.pdf) 3. Brophy, P. (2001), Assessing the performance of electronic library services: the EQUINOX project, The New Review of Academic Librarianship, 7: 3-18. 4. Butterwick, Ν.Β. (1993), Total Quality Management in the University Library, Library Management, 14 (3): 28-31 5. Γεσξγίνπ, Π. & πλέιιε, Κ. (2006), ρεδηάδνληαο έλα χζηεκα Γηαζθάιηζεο Πνηφηεηαο EN ISO 9001:2000 ζε κηα ειιεληθή αθαδεκατθή βηβιηνζήθε, Πξαθηηθά. 15 ν Παλειιήλην Σπλέδξην Διιεληθώλ Αθαδεκατθώλ Βηβιηνζεθώλ. Αθαδεκατθέο Βηβιηνζήθεο θαη Κνηλσλίεο ησλ Πνιηηώλ. Γεκηνπξγώληαο δεζκνύο γλώζεο, δεκνθξαηίαο θαη πνιηηηζκνύ ζην ςεθηαθό πεξηβάιινλ, Βηβιηνζήθε θαη Τπεξεζία Πιεξνθφξεζεο, Παλ/κην Παηξψλ, 420-435. 6. Davies, J. E. (1997), Management information about people: data protection issues for academic library managers, Library Management, 18 (1): 42-52. 11

7. Γεξβηηζηψηεο, Κ. Ν. (2001), Αληαγσληζηηθόηεηα κε Γηνίθεζε Οιηθήο Πνηόηεηαο, Αζήλα: INTERBOOKS. 8. Derfert-Wolf, L., Górski M.M. & Marcinek M. (2005), Quality of academic libraries funding bodies, librarians and users perspective: A Common Project of Polish research libraries on comparable measures, Proceedings. World Library and Information Congress: 71th IFLA General Conference and Council. Libraries A Voyage of Discovery, Oslo (http://www.ifla.org/iv/ifla71/programme.htm). 9. Drucker, F. P. (1995), Managing in a time of a great change, New York: Truman Talley Books/Dutton. 10. Ephrain, Ph. E. (2003), The greening of libraries, Library Management, 24 (3): 160-163. 11. Eustace, Cl. (2003), A new perspective on the knowledge value chain, Journal of Intellectual Capital, 4 (4): 588-596. 12. Fontana, Α. Ι. & Sardelli, A. (2005), Managing quality in a national library : The case of the national central library of Florence, Italy, Proceedings. World Library and Information Congress: 71th IFLA General Conference and Council. Libraries A Voyage of Discovery, Oslo. http://www.ifla.org/iv/ifla71/papers/o77e-fontana_sardelli.pdf 13. Gotzamani, K. D. & Tsiotras G. D. (2001), An empirical study of the ISO 9000 standards contribution towards total quality management, International Journal of Operations & Production Management, 21 (10): 1326 1342 14. Gotzamani, K. D. & Tsiotras, G. D. (2002), The true motives behind ISO 9000 certification, International Journal of Quality & Reliability Management, 19 (2): 151 169. 15. Harris, M. & Harrington, J. H, (2000), Service Quality in the knowledge age: huge opportunities for the twenty- first century, Measuring Business Excellence, 4 (4): 31-36. 16. Jurow, S. & Barnard, S. (1993), Integrating total quality management in a library setting, Haworth Press, New York. 17. Καηζηξίθνπ, Α. (2004), «Σν κέιινλ ησλ βηβιηνζεθψλ κέζα απφ ηηο ζπλεξγαζίεο». Βηβιηνζήθεο θαη Πιεξνθόξεζε, 17: 19-21 18. Κπξηιιίδνπ, Μ. (2005), Η δηεζλνπνίεζε ηεο αμηνιφγεζεο ησλ βηβιηνζεθψλ θαη ε αλάπηπμε ηνπ LibQual, ζην Από ηε βηβιηνζεθνλνκία ζηελ επηζηήκε ηεο πιεξνθόξεζεο: Μειέηεο πξνο ηηκή ηνπ Γ. Μ. Καθνύξε, επηκ. Αλέζηε ίηα θαη Υξήζηνπ Παπαηζηθνπξάθε, (http://www.libqual.org/documents/admin/libqual_greek2004.pdf). 19. Kyrillidou, M. & Blixrud J. (1999) Measuring the Changing Library Environment in Developing Indicators 1996-97 and 1997-98 (Washington DC: Association of Research Libraries, 1999) (http://www.arl.org/stats/arlstat/context98.html). 20. Kyrillidou, M. & Persson, A. (2006), The new library user in Sweden A LibQUAL+ TM study at Lund University, Performance Management and Metrics, 7 (1): 45-53. 21. Κσζηαγηφιαο, Πέηξνο (2006), «Γηνίθεζε πνηφηεηαο ζηηο ζχγρξνλεο βηβιηνζήθεο ππεξεζίεο πιεξνθφξεζεο: Ο ξφινο ησλ πξνζδνθηψλ ησλ ρξεζηψλ», Σεθκήξηνλ. Δπηζηεκνληθή επεηεξίδα ηνπ Τκήκαηνο Αξρεηνλνκίαο Βηβιηνζεθνλνκίαο, Ιόλην Παλεπηζηήκην, 6: 143-163. 22. Lagodimos, A. G., Dervitsiotis, K. N. & Kirkagaslis, S. E. (2005), The Penetration of ISO 9000 Certification in Greek Industries, Total Quality Management, 16 (4): 505 527. 23. Mπερξάθεο, Θ. (1999), Πνιπδηάζηαηε αλάιπζε δεδνκέλσλ. κέζνδνη θαη εθαξκνγέο, Αζήλα: Δθδφζεηο Νέα χλνξα Ληβάλε. 24. Μπψθνο, Γ. (1999), «Απφ ηε "δηάρπζε" ησλ ιεηηνπξγηψλ ζηελ "αλαζχλζεζε" ηνπ ξφινπ: Η Μειινληηθή Θέζε ησλ Αθαδεκατθψλ Βηβιηνζεθψλ ζηελ Δθπαηδεπηηθή θαη Δξεπλεηηθή Γηαδηθαζία». Πξαθηηθά 8 νπ Παλειιελίνπ πλεδξίνπ Αθαδεκατθψλ Βηβιηνζεθψλ, Ρφδνο: Βηβιηνζήθε Παλεπηζηεκίνπ Αηγαίνπ, ζ. 46-56, (http://eprints.rclis.org/archive/00010305/01/8psab009.pdf) 12

25. Nagata, H., Sato, Y., Gerrard, S., & Kytömäki, P. (2004), The dimensions that construct the evaluation of service quality in academic libraries, Performance Measurement and Metrics, 5 (2): 53-65. 26. Νηθεηάθεο, Μ. & ίηαο, Αλ. (1999), «Η πνηφηεηα σο αλαγθαηφηεηα ζηηο βηβιηνζήθεο», Πξαθηηθά. 8 νπ Παλειιελίνπ Σπλεδξίνπ Αθαδεκατθώλ Βηβιηνζεθώλ, Ρφδνο: Βηβιηνζήθε Παλ/κίνπ Αηγαίνπ, 129-140 (http://eprints.rclis.org/archive/00005494/01/nikitakis-sitas- TQM.pdf) 27. O Farrell, J. (1998), The ISO 11620 standard and library automated systems, New Library World, 99 (1144): 254-259 28. O Neil, R. M. (1994), Total quality management in Libraries, Libraries Unlimited, Colorado. 29. Parasuraman A., Zeithaml, V. & Berry, L.L. (1988), SERVQUAL: a multiple-item scale for measuring consumer perceptions of service quality, Journal of Retailing, 64: 12-37. 30. Parasuraman, A. (2004), Assessing and improving service performance for maximum impact: insights from a two- decade- long research journey, Performance Measurement and Metrics, 5 (2): 45-52. 31. Πξεληάθε, Έ. (2004), «χζηεκα Γηαρείξηζεο Πνηφηεηαο ζηε Βηβιηνζήθε ηνπ Πνιπηερλείνπ Κξήηεο», 13 ν Παλειιήλην Σπλέδξην Αθαδεκατθώλ Βηβιηνζεθώλ, Κέξθπξα: Ιφλην Παλεπηζηήκην. 32. Rowley, J. (2005), Making sense of the quality maze: perspectives for public and academic libraries, Library Management, 26: 508-518. 33. Ryan, J. (2007), Information Resources for Information Professionals: Library Statistics & Measures, (http://web.syr.edu/~jryan/infopro/stats.html#top). 34. Satoh, Y. (2005), Evaluation of the university library service quality: analysis through focus group interviews, Performance Measurement and Metrics, 6 (3): 183-193. 35. ίηαο, Αλ. (2004), «Η δηνίθεζε νιηθήο πνηφηεηαο (TQM) ζηηο βηβιηνζήθεο: ε πνηφηεηα ζηελ θαηαινγνγξάθεζε», Βηβιηνζήθεο θαη Πιεξνθόξεζε, 17: 22-32. 36. Snoj, B. & Petermanec, Z. (2001), Let users judge the quality of faculty library services, New Library World, 102 (1168): 314-324. 37. Srdoc, A., Sluga, A. & Bratko, I. (2005), A quality management model based on the deep quality concept, International Journal of Quality and Reliability Management, 22 (3): 278-302. 38. Sumsion, J. (2003), ISO 2789: what's new in and around the revision?, Performance Measurement and Metrics, 4 (3):103-112. 39. Tsekouras, K., Dimara, E. & Skuras, D. (2002) Adoption of a quality assurance scheme and its effects on firm performance: a study of Greek firms implementing ISO 9000, Total Quality Management, 13 (6): 827 841. 40. Σζηφηξαο, Γ.Γ. (2002), Βειηίσζε ηεο Πνηόηεηαο, Β Έθδνζε, Αζήλα: Δ. Μπέλνπ. 41. Walters, W. (2003), Expertise and evidence in the assessment of library service quality, Performance Measurement and Metrics, 4 (3): 98 102 42. Ward, L.P. (2003), Management and the management of information, knowledge-based and library services 2002, Library Management, 24 (3): 126-159. 43. Wilson, A., Pitman, L. & Trahn, I. (2000), Guidelines for the application of best practice in Australian University Libraries: Intranational and International Benchmarks. (http://www.dest.gov.au/archive/highered/eippubs/eip00_11/00_11.pdf). 44. Υισκνχδεο, Κ. & Κσζηαγηφιαο, Π. (2004), Σύγρξνλεο Βηβιηνζήθεο Τξάπεδεο Πιεξνθνξηώλ: νξγάλσζε θαη λέεο ηάζεηο, Αζήλα, J & J Hellas Publishing 45. Zantanidis, S. & Tsiotras, G. (1998), Quality management: a new challenge for the Greek construction industry, Total Quality Management, 9 (7): 619 632. 13