ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ 1 η πρόταση ανάπλασης: Θύμιου Παπαγιάννη και συνεργατών ΑΕΜ (Πρότυπος Κτηματική-Τουριστική Α.Ε.) Ο τομέας της εμπορικής ναυτιλίας και των θαλάσσιων μεταφορών στο λιμάνι του Πειραιά πρέπει να εκσυγχρονιστεί. Οι ναυτιλιακές και εφοπλιστικές εταιρίες εγκαθίστανται σε άλλες περιοχές του Λεκανοπεδίου (π.χ. Φάληρο, Βουλιαγμένη, Κηφισιά) χάρη στη βελτίωση των τηλεπικοινωνιών και τις καλύτερες συνθήκες περιβάλλοντος. Eπομένως, πρέπει να ενθαρρυνθεί η συγκέντρωση του ναυτιλιακού επιχειρηματικού κόσμου. Η παράκτια ζώνη της Δραπετσώνας είναι χώρος ιδιαίτερης στρατηγικής σημασίας και προσφέρει πολυάριθμες ευκαιρίες για παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας. Ο χώρος μπορεί να γίνει ένα υπερτοπικό Ναυτιλιακό Επιχειρηματικό Κέντρο διεθνούς εμβέλειας και υψηλών προδιαγραφών που θα συγκεντρώνει το ενδιαφέρον επιχειρηματιών και των εργαζομένων στο επιχειρηματικό και εμπορικό αυτό κέντρο. Οι υπόλοιπες κύριες χρήσεις προτείνεται να είναι επίσης εμπορικέςεπιχειρηματικές. Συγκεκριμένα, στους δύο όρμους της περιοχής σχεδιάζονται δύο πυρήνες εμπορίου, εστίασης και αναψυχής. Ο βορειότερος όρμος προσανατολίζεται κυρίως στην ψυχαγωγία και την εστίαση, ενώ μπορούν να ελλιμενίζονται εκεί μικρά αλιευτικά ώστε ο χώρος να αποκτήσει χαρακτήρα ενός νέου «Μικρολίμανου». Ο νοτιότερος όρμος προτείνεται να μεταβληθεί σε υψηλού επιπέδου Ναυτικό Όμιλο, προσανατολισμένο στο ναυταθλητισμό. Πέρα από τις εγκαταστάσεις του Ομίλου και τον ελλιμενισμό ιδιωτικών σκαφών, προτείνεται και η δημιουργία ενός καρνάγιου για τα σκάφη αυτά, σε συνεργασία με τις μεγαλύτερες ναυπηγοεπισκευαστικές μονάδες του Κερατσινίου. Οι παραπάνω χρήσεις συνοδεύονται από δύο περιοχές με κατοικίες υψηλής στάθμης, ιδιαίτερα προνομιούχες, με σχετική απομόνωση και διασφάλιση του ιδιωτικού τους χαρακτήρα. Στο νοτιότερο άκρο της περιοχής, σε άμεση γειτνίαση με την κατοικία και τη θάλασσα, προτείνεται ακόμη η εγκατάσταση ξενοδοχειακής μονάδας. Όλες αυτές οι χρήσεις οργανώνονται διαδοχικά κατά μήκος της παραλίας. Ας δούμε τώρα τις άλλες χρήσεις στο εσωτερικό της περιοχής. Έχει γίνει πρόβλεψη να υπάρχουν στο εσωτερικό της περιοχής μικρά κέντρα τοπικού εμπορίου και κοινωφελείς εγκαταστάσεις (ένα δημοτικό γυμναστήριο, ένα δημοτικό θέατρο και ένα μουσείο και Κέντρο Μελέτης της προσφυγικής κοινωνίας του Πειραιά στα προτεινόμενα για διατήρηση κτίρια με τις καμινάδες στο συγκρότημα της ΑΓΕΤ). Προβλέπεται να υπάρχει και ένα Μουσείο Ναυτικής και Ναυτιλιακής Ιστορίας της Αθήνας και του Πειραιά, το οποίο τοποθετείται δίπλα στη θάλασσα
στο διατηρητέο συγκρότημα της ΕΤΕ με το Υαλουργείο, το Σιλό, την Καμινάδα και το πρώην κτίριο Ηλεκτρικής Ενέργειας. Τα διατηρητέα κτίρια θα αντιμετωπίζονται ως σύμβολα του νέου Ναυτιλιακού Επιχειρηματικού Κέντρου και όχι ως σύμβολα μνήμης της πρόσφατης παραγωγικής και κοινωνικής οργάνωσης της περιοχής αυτής, η οποία χαρακτήρισε την τοπική κοινωνία τα τελευταία εκατό χρόνια περίπου. Χαρακτηριστική είναι και η πρόταση να προστεθεί στο Μουσείο Ναυτικής και Ναυτιλιακής Ιστορίας ένα Συνεδριακό Κέντρο, καθώς επίσης και ένα Κέντρο Έρευνας και Εκπαίδευσης, εξειδικευμένο στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών και στην ανάπτυξη νέων μορφών επιχειρηματικότητας και νέων προοπτικών. Το διατηρητέο κτίριο των Σφαγείων, στο μυχό του νοτιότερου κόλπου, προτείνεται να ανακατασκευαστεί και να αποτελέσει τον πυρήνα του εμπορικού κέντρου που θα αναπτυχθεί γύρω από την προτεινόμενη μαρίνα, με καταστήματα και χώρους εστίασης. Το διατηρητέο κτίριο Χημικών Ερευνών Ν. Κανελλόπουλου προτείνεται να στεγάσει τα γραφεία του Φορέα Διαχείρισης της έκτασης. Όσον αφορά στους ελεύθερους πράσινους χώρους, η πρόταση προβάλλει ως κυρίαρχο στοιχείο το παραλιακό περίπατο και τις εγκάρσιες ακτινωτές πράσινες συνδέσεις του με την περίμετρο της περιοχής μελέτης. Βέβαια, το θαλάσσιο μέτωπο έχει καταληφθεί από εμπορικές δραστηριότητες και χώρους αναψυχής «υψηλών προδιαγραφών», ένα Ναυτιλιακό Επιχειρηματικό Κέντρο που θα ερημώνει μετά τις απογευματινές ώρες και από ιδιωτικές και απομονωμένες περιοχές προνομιούχας αμιγούς κατοικίας. Συνολικά, η πρόταση Παπαγιάννη προτείνει μια αρκετά εντατική εκμετάλλευση της γης. Η έκταση των εκμεταλλεύσιμων Ο.Τ. καταλαμβάνει το 34,84% του συνόλου, ενώ η έκταση των κοινόχρηστων/κοινωφελών καταλαμβάνει το 65,16% (εκ των οποίων μόνο το 34,59% είναι αμιγώς κοινόχρηστοι χώροι). Η πρόταση, γενικά, έχει έντονα επενδυτικό, επιχειρηματικό και εμπορικό χαρακτήρα. Ο τρόπος με τον οποίο κατανέμει το χώρο ανά χρήση γης προδιαγράφει παράλληλα και τους χρήστες στους οποίους απευθύνεται. Προσαρμογή από Μπαλαμπανίδη Δημ., Αναπλάσεις σε παράκτιες λιμενοβιομηχανικές ζώνες-το παράδειγμα των Λιπασμάτων Δραπετσώνα, ΕΜΠ, διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών-αρχιτεκτονική-σχεδιασμός του χώρου, 2009. Η εργασία αυτή στηρίχθηκε στην ακόλουθη πηγή : Παπαγιάννης Θ. και Συνεργάτες ΑΕΜ, Ανάπτυξη Παραθαλάσσιας περιοχής Δραπετσώνας- Κερατσινίου, Πολεοδομική Μελέτη Έκθεση Α φάσης. Αθήνα, Αύγουστος 2005.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ 2 η πρόταση ανάπλασης: Ουρανίας Κλουτσινιώτη και Σέργιου-Σαχίν Μεσαρέ (Δήμος Δραπετσώνας) Αντί για το Ναυτιλιακό Επιχειρηματικό Κέντρο (της πρότασης του Θ. Παπαγιάννη και Συνεργατών) η πρόταση αυτή προτείνει ένα Πολεοδομικό Κέντρο με μεικτή χρήση του χώρου, δηλαδή ειδικές χρήσεις ιδιωτικού τομέα (ξενοδοχείο, συνεδριακό κέντρο, κολυμβητήριο, εστίαση και αναψυχή) στο νοτιότερο δρόμο και το νοτιότερο άκρο της περιοχής, και συγχρόνως προτείνει να υπάρχουν δύο περιοχές αμιγούς κατοικίας. Η μεικτή αυτή χρήση αναμένεται να εξασφαλίσει την απαραίτητη κίνηση προκειμένου να υπάρχει ζωή σε όλη τη διάρκεια της ημέρας. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο παραλιακό μέτωπο, τους κοινόχρηστους χώρους και τους χώρους πρασίνου. Προτείνεται ένα πλέγμα κοινόχρηστων πράσινων χώρων, συνδυασμένων με ευρεία ζώνη αναψυχής κατά μήκος του που θα συνδέει τις περιβάλλουσες περιοχές κατοικίας με την παραλία. Ξεκινώντας από το σύνολο του Υαλουργείου, των Σιλό και της Καμινάδας δημιουργείται μία πρώτη μεγάλη έκταση κοινόχρηστου πάρκου. Η δεύτερη μεγάλη έκταση κοινόχρηστου πάρκου διατάσσεται στο κέντρο της περιοχής ανάπλασης, συνεχίζοντας βόρεια και δυτικά προς τη ζώνη του πρώην Γυψάδικου. Τέλος, όσον αφορά τα διατηρητέα και τα προτεινόμενα για διατήρηση κτίρια (Υαλουργείο, Σιλό, Καμινάδα, Ηλεκτρική Εταιρία, Σφαγεία, Ίδρυμα Κανελλοπούλου, Υδατόπυργος, εργοστάσιο ΑΓΕΤ, Γυψάδικο) καταρχάς εντάσσονται στο συνεχές πλέγμα κοινόχρηστων πράσινων χώρων και έπειτα προτείνεται να στεγάσουν κοινωφελείς δραστηριότητες, χώρους πολιτισμού και αναψυχής (Τεχνολογικό Πάρκο και Πάρκο Επιστημών, Μουσείο για το τσιμέντο κ.ά.). Ενταγμένα σε ένα συνεχή πράσινο περίπατο και φιλοξενώντας κοινωφελείς δραστηριότητες πολιτισμού και αναψυχής, τα ζωντανά αυτά δείγματα βιομηχανικής κληρονομιάς αναδεικνύονται καλύτερα και δημιουργούν πιθανόν τις προϋποθέσεις για ένα υπερτοπικό ενδιαφέρον. Αν τη συγκρίνουμε με την πρόταση του Θύμιου Παπαγιάννη και Συνεργατών, η πρόταση αυτή δίνει μεγαλύτερη έμφαση στους κοινόχρηστους χώρους και τους χώρους πρασίνου και μειώνει τον εμπορικό χαρακτήρα της περιοχής αποφεύγοντας να προσανατολίσει αυστηρά τις επενδυτικές δραστηριότητες στον επιχειρηματικό και ναυτιλιακό κόσμο. Προτείνει μια ήπια εκμετάλλευση της γης, χωρίς όμως να αποκλείει την επιχειρηματική και εμπορική αξιοποίηση της περιοχής. Η έκταση των εκμεταλλεύσιμων Ο.Τ. καταλαμβάνει το 30,68% του συνόλου, ενώ η έκταση των κοινωφελών/κοινόχρηστων χώρων καταλαμβάνει το 69,32% (εκ των οποίων το 56,34% είναι αμιγώς κοινόχρηστοι χώροι).
Προσαρμογή από Μπαλαμπανίδη, Δημ., Αναπλάσεις σε παράκτιες λιμενοβιομηχανικές ζώνες-το παράδειγμα των Λιπασμάτων Δραπετσώνας, μεταπτυχιακή εργασία, ΕΜΠ, διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών-αρχιτεκτονική-σχεδιασμός του χώρου, 2009. Η εργασία αυτή στηρίχθηκε στην ακόλουθη πηγή : Κλουτσινιώτη Ο. και Μεσαρέ Σ.Σ., Χωροταξική-Πολεοδομική Μελέτη Ανάπλασης της Βιομηχανικής περιοχής στα όρια του Δήμου Δραπετσώνας, Αθήνα Μάρτιος 2006.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ 3 η Πρόταση : «Δημιουργία πίστας Formula 1 στον πρώην βιομηχανικό χώρο του εργοστασίου Λιπασμάτων στη Δραπετσώνα» Η πρόταση έγινε από τη Dielpis F1 και τη στήριξαν ο Πρόεδρος της ΕΛΠΑ κ. Βασ. Δεσποτόπουλος, ο αρχιτέκτονας κ. Θαν. Παπαθεοδώρου και ο Δήμαρχος του Δήμου Κερατσινίου Δραπετσώνας. Προϋπόθεση για την υλοποίηση της πρότασης αυτής είναι να εξασφαλιστεί η ομόφωνη γνώμη όχι μόνο των ιδιοκτητών της έκτασης (κάτι που ισχύει και για τις άλλες προτάσεις) αλλά και τη σύμφωνη γνώμη του Bernie Ecclestone και της FIA και της FOM για διοργάνωση αγώνα Grand Prix Formula 1 στο χώρο αυτό. Άλλη προϋπόθεση είναι να αναζητηθούν και ιδιώτες επενδυτές που θα συνεισφέρουν στην υλοποίηση της πρότασης, εφόσον έχει υπολογισθεί ότι τα απαιτούμενα έξοδα για την υλοποίηση της πρότασης είναι περίπου 100 εκατομμύρια Ευρώ! Το γεγονός είναι ότι η έκταση αυτή αποτελεί «φιλέτο» που θα αποφέρει μεγάλα οικονομικά κέρδη από τη διεξαγωγή αγώνων Formula 1. Η αγορά μόνο ενός εισιτηρίου Formula κοστίζει 300-400 ευρώ! Οι επισκέπτες του χώρου θα μπορούν να κάνουν τις αγορές τους στα ακριβά και επώνυμα καταστήματα των μεγάλων εταιριών. Χρειάζεται να προβλεφθεί μεγάλη έκταση του χώρου για τέτοια καταστήματα γιατί οι εύποροι πελάτες που θα έρχονται να παρακολουθήσουν τους αγώνες Formula δε θα μπορούν να εξυπηρετηθούν από την τοπική αγορά και τα συνοικιακά μαγαζιά της περιοχής. Επιπλέον, είναι σημαντικό να γίνουν μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, μαρίνες, κλπ για να ανταποκριθεί το έργο στις ανάγκες και το αυξανόμενο ενδιαφέρον που θα δείξει η εύπορη μερίδα του πληθυσμού που θα παρακολουθεί τους αγώνες. Επομένως, η Formula 1 θα δημιουργήσει πολλές θέσεις εργασίας. Δεδομένου όμως ότι υπάρχει οικονομική κρίση και θα έχει γίνει μεγάλη επένδυση από τη μεριά των μετόχων, ακόμη και αν μείωνε τους μισθούς για να μη μειώσει το δικό της κέρδος, αυτό θα ήταν ακόμη θετικό γιατί έστω και με μικρότερα μεροκάματα, θα υπήρχαν θέσεις εργασίας. Θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν επίσης από τις ανάγκες συντήρησης του χώρου της πίστας. Ίσως κάποια στιγμή να πρέπει να κλείσει ο δρόμος που περνάει δίπλα από την πίστα (όταν γίνεται συντήρηση του χώρου), ίσως και να υπάρχει κάποια ηχορύπανση λόγω της συντήρησης των εγκαταστάσεων και κατά την περίοδο της διεξαγωγής των αγώνων. Ακόμη και αν πρέπει να υπερπηδήσουν εκατοντάδες μέτρα εγκαταστάσεων, δρόμων και εμποδίων, για να έχουν πρόσβαση οι πολίτες και οι κάτοικοι της περιοχής στο θαλάσσιο μέτωπο, εφόσον δεν επιτρέπεται, για ευνόητους λόγους, να
έχουν πρόσβαση προς και γύρω από την πίστα, ακόμη και τότε συμφέρει η ύπαρξη πίστας γιατί προσφέρει θέσεις εργασίας. Ως ιδέα είναι εξαιρετική, καθώς το σκηνικό της προσεγμένης ακτής με τα μονοθέσια να προσπερνούν το ένα το άλλο και τα κρουαζιερόπλοια να προσφέρουν θέαμα σε «πρώτο πιάτο» είναι σπουδαία συνταγή από πλευράς εμπορικότητας. Προσαρμογή από www.alkrispan.gr (Αθ. Παπαθεοδώρου). Για την έμμεση διατύπωση της αρνητικής κριτικής προσαρμογή από Μπ. Μανουσιάδη, Φόρμουλα 1 στη Δραπετσώνα Πέρα από το Μύθο, 13-10-2012, http://stagona4u.gr/index.php/component/article/37» (τελευταία πλοήγηση 24/1/2013).
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ 4 η πρόταση ανάπλασης: Πρωτοβουλίας Αγώνα για Ενιαίο Άλσος Η «Πρωτοβουλία Αγώνα για Ενιαίο Άλσος» συγκροτήθηκε από κατοίκους της ευρύτερης περιοχής Πειραιά με στόχο να αναδεικνύει ζητήματα ποιότητας ζωής των κατοίκων (ιδρυτική συνέλευση: 03-05-2007). Σύμφωνα με την πρόταση της Πρωτοβουλίας, το σύνολο της έκτασης των 650 περίπου στρεμμάτων του πρώην βιομηχανικού χώρου του εργοστασίου Λιπασμάτων της Δραπετσώνας μπορεί να γίνει ένα Ενιαίο Άλσος, δηλαδή, χώρος υψηλού πρασίνου με ελεύθερη πρόσβαση στη θάλασσα για όλους τους κατοίκους της περιοχής αλλά και τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής και της υπόλοιπης Αττικής. Για την υλοποίηση της πρότασης προτείνεται η απαλλοτρίωση όλων των ιδιοκτησιών από το Δημόσιο με τη βοήθεια διαφόρων χρηματοδοτικών ταμείων (χρηματοδότηση από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, κρατική ή ευρωπαϊκή) και με την ενεργοποίηση του άρθρου 15 του νόμου 2508/97 για υποχρεωτική εισφορά σε γη από κάθε ιδιοκτήτη. Χάρη στη συγκεκριμένη νομοθεσία, η απαλλοτρίωση ή διαπραγμάτευση για αγορά της γης από το Δημόσιο μπορεί να γίνει όχι για το σύνολο της ιδιοκτησίας, αλλά για το κομμάτι που απομένει μετά την υποχρεωτική εισφορά σε γη. Πράγματι, η δημιουργία Ενιαίου Άλσους υψηλού πρασίνου με ελεύθερη πρόσβαση στη θάλασσα παρουσιάζει υπερτοπικό ενδιαφέρον καθώς θα προσελκύσει επισκέπτες από διάφορες περιοχές και θα αποτελέσει τη μοναδική δυτική έξοδο στη θάλασσα. Επειδή δεν προβλέπεται εμπορική χρήση του χώρου, η πρόταση αυτή δεν αποδίδει κέρδη (για ορισμένες ομάδες πληθυσμού) αλλά αποδίδει κέρδος για τους πολλούς κατοίκους της Αθήνας και του Πειραιά που στερούνται εκτεταμένους ελεύθερους χώρους πρασίνου και περιπάτου, καθώς επίσης την ελεύθερη πρόσβαση στη θάλασσα. Σε σχέση με τις δύο πρώτες προτάσεις ανάπλασης (Θυμίου Παπαγιάννη και Ουρ. Κλουτσινιώτη / Σέργιου-Σαχίν Μεσαρέ του Δήμου Δραπετσώνας) δεν υπάρχει πρόβλεψη για εμπορική αλλά ούτε και για μεικτή χρήση του χώρου. Δεν υπάρχει επίσης πρόταση για την αξιοποίηση των ήδη υπαρχόντων βιομηχανικών κτιρίων.
Προσαρμογή από Μπαλαμπανίδη, Δημ., Αναπλάσεις σε παράκτιες λιμενοβιομηχανικές ζώνες - το παράδειγμα των Λιπασμάτων Δραπετσώνας, ΕΜΠ, διατμηματικό πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών-αρχιτεκτονική- Σχεδιασμός του χώρου, 2009. Η εργασία αυτή στηρίχθηκε στο πληροφοριακό υλικό από την ιστοσελίδα : http://eniaioalsos.blogspot.com. 5 η πρόταση ανάπλασης : Ενώσεων πολιτών Σύμφωνα με πρόταση που διατυπώθηκε από διάφορες ενώσεις κατοίκων των περιοχών Κερατσινίου, Δραπετσώνας, Περάματος και Πειραιά, σχετικά με την ανάπλαση του πρώην βιομηχανικού χώρου του εργοστασίου Λιπασμάτων της Δραπετσώνας, προβλέπονται τα ακόλουθα: Θαλάσσια μετόπη : Ελεύθερη πρόσβαση και αξιοποίηση της παραλιακής ζώνης που περιλαμβάνει τους όρμους (από το Μόλο Κράκαρη μέχρι το Νέο Μόλο Δραπετσώνας) συνολικής έκτασης 94 στρεμμάτων. Κατασκευή Νοσοκομείου Παίδων για την ευρύτερη περιοχή Πειραιά και νησιών. Δημιουργία χώρων πρασίνου. Δημιουργία Δημοτικού Ανοιχτού Αθλητικού Κέντρου. Δημιουργία χώρων πολιτισμού με παράλληλη διαφύλαξη της ιστορικής μνήμης της περιοχής και ανάδειξη της σύγχρονης και αρχαίας ιστορίας. Μουσείο Σύγχρονης Βιομηχανικής Ιστορίας ή άλλης δραστηριότητας διατηρώντας και αξιοποιώντας τα ήδη υπάρχοντα κτίσματα με αρχιτεκτονική και ιστορική αξία. Ανάδειξη των αρχαιολογικών μνημείων της περιοχής. Κυκλοφοριακή και συγκοινωνιακή μελέτη και να κατασκευαστεί δίκτυο σταθερής τροχιάς.