ΜΑΘΗΜΑ 39 Α1. ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ

ΜΑΘΗΜΑ 39 Α1. ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ Πρώτο είδος υποθετικού λόγου: Υπόθεση: si (άρνηση nisi) + οριστική κάθε χρόνου Απόδοση: οποιαδήποτε έγκλιση Oι πιο συνηθισµένες µορφές του: 1 η :(για το παρόν) Υπόθεση: si (nisi)+ οριστική ενεστώτα (Si hoc facis) Απόδοση:οριστική ενεστώτα (erras) 2 η :(για το παρελθόν) Υπόθεση: si (nisi)+ οριστική παρακειµένου (Si hoc fecisti) Απόδοση:οριστική παρακειµένου (erravisti) 3 η :(για το µέλλον) Υπόθεση: si (nisi)+ οριστική απλού µέλλοντα (Si hoc facies) feceris) si (nisi)+ οριστική συντελεσµένου µέλλοντα(si hoc Απόδοση:οριστική µέλλοντα (errabis) Εκφράζει: υπόθεση ανοιχτή, χωρίς δηλαδή να δηλώνεται αν αληθεύει ή όχι. εύτερο είδος υποθετικού λόγου: Υπόθεση: si (άρνηση nisi) + υποτακτική παρατατικού Απόδοση: υποτακτική παρατατικού για το παρόν Υπόθεση: si (άρνηση nisi)+υποτακτική υπερσυντελίκου Απόδοση: υποτακτική υπερσυντελίκου για το παρελθόν Εκφράζει: υπόθεση αντίθετη προς την πραγµατικότητα (ή το απραγµατοποίητο).

Τρίτο είδος υποθετικού λόγου. Υπόθεση: si (άρνηση nisi) + υποτακτική ενεστώτα Απόδοση: υποτακτική ενεστώτα για το παρόν-µέλλον Εκφράζει: υπόθεση δυνατή ή πιθανή. Σηµείωση: Όταν σε καταφατική υπόθεση αντιπαρατίθεται η αρνητική της, τότε η δεύτερη αυτή υπόθεση εισάγεται µε το si non (ελλειπτικά µε το si non ή si minus ). Si poterit, in patria explicabit. Si non (poterit) Si minus in exilio explicabit Α2. ΤΡΟΠΗ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΤΑ ΑΛΛΑ ΕΙ Η ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ 1 α) Ο υποθετικός λόγος του κειµένου 30 Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus εκφράζει υπόθεση ανοιχτή στο παρόν. Να τον µετασχηµατίσετε ώστε να εκφράζει υπόθεση ανοιχτή στο παρελθόν και στο µέλλον. Α. ΑΝΟΙΚΤΗ ΥΠΟΘΕΣΗ Et si habuit Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debuimus. (υπόθεση ανοιχτή στο παρελθόν) Et si habebit (ή habuerit) Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debebimus. (υπόθεση ανοιχτή στο µέλλον) 1 β) Ο παραπάνω υποθετικός λόγος εκφράζει υπόθεση ανοιχτή στο παρόν. Να τον µετασχηµατίσετε ώστε να εκφράζει υπόθεση αντίθετη προς την πραγµατικότητα για το παρόν και το παρελθόν (β είδος) και υπόθεση δυνατή ή πιθανή (γ είδος). B. ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Et si haberet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare deberemus. (ΠΑΡΟΝ) Et si habuisset Asia suspicionem quondam luxuriae, Murenam laudare debuissemus. (ΠΑΡΕΛΘΟΝ) 3 ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 2

Γ. ΥΠΟΘΕΣΗ ΥΝΑΤΗ Η ΠΙΘΑΝΗ Εt si habeat Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debeamus. (ΠΑΡΟΝ - ΜΕΛΛΟΝ) 1 γ) Να µετατρέψετε τον υποθετικό λόγο του κειµένου (32): Quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet στα άλλα είδη. Α. ΑΝΟΙΚΤΗ ΥΠΟΘΕΣΗ α) Quae iacent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accedit (ΠΑΡΟΝ) β) Quae iacuerunt in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accessit (ΠΑΡΕΛΘΟΝ) γ) Quae iacebunt in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accedet/accesserit (ΜΕΛΛΟΝ) B. ΥΠΟΘΕΣΗ ΑΝΤΙΘΕΤΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ {Quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet (ΠΑΡΟΝ) αυτό το είδος υπάρχει στο κείµενο} Quae iacuissent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accessisset (ΠΑΡΕΛΘΟΝ) Γ. ΥΠΟΘΕΣΗ ΥΝΑΤΗ Η ΠΙΘΑΝΗ Quae iaceant in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accedat (ΠΑΡΟΝ - ΜΕΛΛΟΝ) 3 ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 3

Β. ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ 1) Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis.(25) α) Εξαρτηµένος υποθετικός λόγος της ανοιχτής υπόθεσης στο µέλλον (α είδος, προσδοκώµενο): Εξάρτηση από το ρήµα: credideritis credideritis consulturum esse nisi consulueritis Υπόθεση: nisi vos ipsi patriae consulueritis: Εισάγεται µε το nisi, επειδή είναι αποφατική. Εκφέρεται µε υποτακτική, επειδή ο υποθετικός λόγος είναι εξαρτηµένος/ η υποτακτική παρακειµένου ύστερα από ρήµα αρκτικού χρόνου εκφράζει το προτερόχρονο: το απαρέµφατο µέλλοντα consulturum esse είναι αρκτικός χρόνος, αφού εξαρτάται από το credideritis απαγορευτική υποτακτική σε παρακείµενο αρκτικός χρόνος Απόδοση:Neminem patriae consulturum esse (η απόδοση βρίσκεται στο απαρέµφατο απλού µέλλοντα, που είναι ειδικό, αφού εξαρτάται από το ρήµα credideritis, στο οποίο είναι αντικείµενο) β) Ανεξάρτητος υποθετικός λόγος (στον ευθύ λόγο): Υπόθεση: nisi vos ipsi patriae consulueritis (nisi + οριστική συντελεσµένου µέλλοντα) Απόδοση: Nemo patriae consulet (οριστική µέλλοντα: το ειδικό απαρέµφατο consulturum esse στον ευθύ λόγο θα τραπεί στην οριστική του αντίστοιχου χρόνου/εδώ, σε οριστική µέλλοντα) Nemo patriae consulet, nisi vos ipsi patriae consulueritis. 2) In eum locum res deducta est, ut nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse nequeamus. (37) α) Εξαρτηµένος υποθετικός λόγος της ανοιχτής υπόθεσης στο µέλλον (α είδος, προσδοκώµενο) Εξάρτηση από το ρήµα : deducta est deducta est ut salvi esse nequeamus nisi subvenerit Υπόθεση: nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit Εισάγεται µε το nisi, επειδή είναι αποφατική. Εκφέρεται µε υποτακτική, επειδή ο υποθετικός λόγος είναι εξαρτηµένος από το ρήµα deducta est που είναι κυρίως παρακείµενος, άρα αρκτικός χρόνος/ η υποτακτική παρακειµένου ύστερα από ρήµα αρκτικού χρόνου εκφράζει το προτερόχρονο Απόδοση: ut salvi esse nequeamus. (η απόδοση βρίσκεται στη δευτερεύουσα, επιρρηµατική, συµπερασµατική πρόταση: ut + υποτακτική ενεστώτα, ύστερα από ρήµα αρκτικού χρόνου: deducta est κυρίως παρακείµενος) β) Ανεξάρτητος υποθετικός λόγος (στον ευθύ λόγο): Υπόθεση: nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit (nisi + οριστική συντελεσµένου µέλλοντα) 3 ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 4

Απόδοση: (Nos) salvi esse nequimus (οριστική ενεστώτα, ειδικά εδώ, αφού το ελλειπτικό ρήµα nequeo δεν σχηµατίζει οριστική µέλλοντα.) Nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse nequimus. Άσκηση: Στους παραπάνω εξαρτηµένους υποθετικούς λόγους να αιτιολογήσετε την έγκλιση και το χρόνο του ρήµατος της υποθετικής πρότασης, να µεταφέρετε τον εξαρτηµένο υποθετικό λόγο στον ευθύ και να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου. ΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Α. ΟΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ Υπόθεση: si habet Asia suspicionem quandam luxuriae (30) Απόδοση: Murenam laudare debemus (Υπόθεση: si + οριστική ενεστώτα/ Απόδοση: οριστική ενεστώτα α είδος, υποθετικός λόγος της ανοιχτής υπόθεσης στο παρόν) Υπόθεση:nisi litterarum lumen accederet (32) Απόδοση: Quae iacerent in tenebris omnia (Υπόθεση: nisi + υποτακτική παρατατικού/ Απόδοση: υποτακτική παρατατικού β είδος, υποθετικός λόγος αντίθετος προς την πραγµατικότητα, στο παρόν) Υπόθεση:si in hunc animadvertissem (42) Απόδοση: Quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti crudeliter et regie id factum esse dicerent (Υπόθεση: si + υποτακτική υπερσυντελίκου, αναφέρεται στο παρελθόν/ Απόδοση: υποτακτική παρατατικού, αναφέρεται στο παρόν β είδος, υποθετικός λόγος αντίθετος προς την πραγµατικότητα Υπόθεση: ego nisi peperissem (43) Απόδοση: Ergo Roma non oppugnaretur (Υπόθεση: nisi + υποτακτική υπερσυντελίκου αναφέρεται στο παρελθόν / Απόδοση: υποτακτική παρατατικού αναφέρεται στο παρόν β είδος, υποθετικός λόγος αντίθετος προς την πραγµατικότητα Υπόθεση:Nisi filium haberem (43) Απόδοση: libera in libera patria mortua essem (Υπόθεση: nisi + υποτακτική παρατατικού/ Απόδοση: υποτακτική παρατατικού (β είδος, υποθετικός λόγος αντίθετος προς την πραγµατικότητα στο παρόν) Υπόθεση:Si pergis (43) Απόδοση: At contra hos aut immature mors aut longa servitus manet (α είδος, ανοιχτή υπόθεση, στο παρόν) 3 ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 5

(Υπόθεση: si + οριστική ενεστώτα/ Απόδοση: οριστική ενεστώτα α είδος, υποθετικός λόγος της ανοιχτής υπόθεσης στο παρόν) Υπόθεση:Quodsi forte ceciderunt (44) Απόδοση: Tum intellegitur (Υπόθεση: quodsi + οριστική παρακειµένου, αναφέρεται στο παρελθόν / Απόδοση: οριστική ενεστώτα αναφέρεται στο παρόν α είδος, υποθετικός λόγος της ανοιχτής υπόθεσης- η µορφή αυτή εδώ εκφράζει αόριστη επανάληψη σε παρόν-µέλλον) Υπόθεση:Si quid durius ei videbatur (48) Απόδοση: a cerva sese monitum esse praedicabat (Υπόθεση: si + οριστική παρατατικού/ Απόδοση: οριστική παρατατικού α είδος, υποθετικός λόγος της ανοιχτής υπόθεσης στο παρελθόν- ειδικά η µορφή αυτή εδώ εκφράζει αόριστη επανάληψη σε παρελθόν) Β. ΟΙ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΜΑΘΗΜΑ 25 1. Εξαρτηµένος από το neminem credideritis υποθετικός λόγος του α είδους, της ανοιχτής υπόθεσης στο µέλλον (προσδοκώµενο): Υπόθεση: nisi vos ipsi patriae consulueritis (nisi + υποτακτική παρακειµένου) Απόδοση: Neminem patriae consulturum esse (απαρέµφατο απλού µέλλοντα) Υπόθεση: nisi vos ipsi patriae consulueritis (nisi + οριστική συντελεσµένου µέλλοντα) Απόδοση: Nemo patriae consulet, (οριστική µέλλοντα) ΜΑΘΗΜΑ 37 2. Εξαρτηµένος από το deducta est υποθετικός λόγος του α είδους, της ανοιχτής υπόθεσης στο µέλλον (προσδοκώµενο) Υπόθεση:nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit (nisi + υποτακτική παρακειµένου) Απόδοση: : ut salvi esse nequeamus (επιρρηµατική συµπερασµατική πρόταση µε υποτακτική ενεστώτα) Υπόθεση: nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit (nisi + οριστική συντελεσµένου µέλλοντα Απόδοση: salvi esse nequimus οριστική ενεστώτα αντί µέλλοντα, αφού το ελλειπτικό ρήµα nequeo δεν σχηµατίζει οριστική µέλλοντα. ΜΑΘΗΜΑ 42 3. Εξαρτηµένος από το intellego, σύνθετος υποθετικός λόγος του α είδους, της ανοιχτής υπόθεσης στο µέλλον (προσδοκώµενο) Υπόθεση: si iste in Manliana castra pervenerit (si +υποτακτική παρακειµένου) Απόδοση1: neminem tam stultum fore (απαρέµφατο απλού µέλλοντα) Απόδοση 2: neminem tam improbum fore. (απαρέµφατο απλού µέλλοντα) 3 ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 6

Υπόθεση: si iste in Manliana castra pervenerit (si + οριστική συντελεσµένου µέλλοντα) Απόδοση 1: Nemo tam stultus erit (Το απαρέµφατο του απλού µέλλοντα fore θα γίνει στον ανεξάρτητο/ευθύ λόγο οριστική απλού µέλλοντα erit) Απόδοση 2: nemo tam improbus erit (οριστική απλού µέλλοντα) ΜΑΘΗΜΑ 45 4) Εξαρτηµένος από το monet, σύνθετος υποθετικός λόγος του α είδους, της ανοιχτής υπόθεσης στο µέλλον (προσδοκώµενο) Υπόθεση: si adire non possit (si +υποτακτική ενεστώτα) Απόδοση1: ut epistulam ad amentum tragulae adliget (βουλητική πρόταση µε υποτακτική ενεστώτα) Απόδοση 2: ut intra castra abiciat. (βουλητική πρόταση µε υποτακτική ενεστώτα) Υπόθεση: si adire non poteris (si + οριστική απλού µέλλοντα) Απόδοση 1: Εpistulam ad amentum tragulae adliga! (Η βουλητική πρόταση στον ευθύ λόγο θα µετατραπεί σε κύρια πρόταση επιθυµίας µε προστακτική (εδώ) µελλοντική έκφραση) Απόδοση 2: et intra castra abice! (Η βουλητική πρόταση στον ευθύ λόγο θα µετατραπεί σε κύρια πρόταση επιθυµίας µε προστακτική (εδώ) µελλοντική έκφραση) ΜΑΘΗΜΑ 45 5) Λανθάνων (intercepta=υποθετική µετοχή) και εξαρτηµένος από το curat/providet υποθετικός λόγος του α είδους ανοιχτή υπόθεση στο µέλλον (προσδοκώµενο) Υπόθεση: Si epistula intercepta sit (si +υποτακτική παρακειµένου) Απόδοση: ne nostra consilia ab hostibus cognoscantur. (η βουλητική πρόταση µε υποτακτική ενεστώτα) Υπόθεση: Si epistula intercepta erit (si + οριστική συντελεσµένου µέλλοντα) Απόδοση : Ne nostra consilia ab hostibus cognoscantur (ή cognita sint). (Η βουλητική πρόταση στον ευθύ λόγο θα γίνει µία κύρια πρόταση επιθυµίας µε απαγορευτική υποτακτική) ΜΑΘΗΜΑ 49 6) Εξαρτηµένος από το volui experiri υποθετικός λόγος του α είδους, της ανοιχτής υπόθεσης στο µέλλον (προσδοκώµενο) Υπόθεση: si tibi consilium non ex sententia cessisset (si +υποτακτική υπερσυντελίκου) Απόδοση: quam aequo animo me ferro essem interemptura (πλάγια ερωτηµατική πρόταση µε υποτακτική παρατατικού της ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας) Υπόθεση: si tibi consilium non ex sententia cesserit (si + οριστική συντελεσµένου µέλλοντα) Απόδοση quam aequo animo me ferro interimam? (ευθεία ερώτηση µε οριστική απλού µέλλοντα) 3 ο Γ Ε Ν Ι Κ Ο Λ Υ Κ Ε Ι Ο Η Λ Ι Ο Υ Π Ο Λ Η Σ Σελίδα 7