Κατάρτιση του Εθνικού Σχεδίου Ανάπτυξης 2007-2013 Οι θέσεις του WWF Ελλάς Ιούλιος 2005 Εισαγωγή: Το ακόλουθο κείµενο συνοψίζει τις θέσεις του WWF Ελλάς σχετικά µε την ενσωµάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στην ελληνική αναπτυξιακή πολιτική, και ειδικότερα στο Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης 2007-2013. Η σχέση της προστασίας του περιβάλλοντος µε την αναπτυξιακή διαδικασία είναι διττή: αφενός το περιβάλλον προσφέρει τη βάση πάνω στην οποία οι οικονοµικές δραστηριότητες στηρίζονται και από την οποία αντλούν πόρους και, αφετέρου, αποτελεί ένα συγκριτικό πλεονέκτηµα για την ανάπτυξη συγκεκριµένων κλάδων (πχ τουρισµός ή έρευνα) αλλά και για την, µέσω της βελτίωσης της ποιότητας ζωής, ανάπτυξη της παραγωγικότητας. Μία σύντοµη επισκόπηση των σχετικών αξιολογήσεων και µελετών επιβεβαιώνει τα παραπάνω, δείχνοντας ότι η έννοιες της περιβαλλοντικής ενσωµάτωσης και της αειφόρου ανάπτυξης, αποτελούν, πέρα από ελκυστικές θεωρητικές έννοιες, και αναπτυξιακές αναγκαιότητες. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο η Ατζέντα της Λισσαβόνας και η Ατζέντα του Γκέτενµπουργκ θεωρούνται ισότιµές, ενώ τα κράτη µέλη καλούνται να αποδίδουν αντίστοιχη προτεραιότητα και στις δύο. Πέρα των παραπάνω, και δεδοµένης της στάσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για προώθηση της έννοιας της περιβαλλοντικής ενσωµάτωσης, η σχέση µεταξύ ανάπτυξης και περιβαλλοντικής προστασίας αναπτύσσεται σε έναν ακόµα άξονα: αυτόν της χρηµατοδότησης της εφαρµογής της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας. Είναι πλέον ξεκάθαρο ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν πρόκειται να προωθήσει τη δηµιουργία ενός περιβαλλοντικού ταµείου, και ότι ως εκ τούτου η εφαρµογή της Οδηγίας για τους Οικοτόπους (δίκτυο NATURA 2000), η εφαρµογή της Οδηγίας Πλαίσιο για το Νερό, και η εφαρµογή των διεθνών συµβάσεων της χώρας (πρωτόκολλο του Κιότο, Σύµβαση για τη καταπολέµηση της ερηµοποίησης, κ.ο.κ.) θα πρέπει να χρηµατοδοτηθούν µέσω των διαρθρωτικών ταµείων και του ταµείου αγροτικής ανάπτυξης. Το κείµενο που ακολουθεί σκιαγραφεί κάποιες βασικές διαπιστώσεις και προτάσεις για την καλύτερη και αποτελεσµατικότερη ενσωµάτωση των περιβαλλοντικών προτεραιοτήτων στην εθνική στρατηγική για την τέταρτη προγραµµατική περίοδο. Η δοµή της παρουσίασης ακολουθεί αυτή που έχει ζητηθεί από την ειδική γραµµατεία του ΥΠΟΙΟ, ενώ, µε σκοπό την ουσιαστική συνεισφορά σε έναν διάλογο στρατηγικού επιπέδου παρουσιάζονται µόνο γενικές επιτελικού επιπέδου- προτάσεις. Στο παρόν κείµενο επισυνάπτονται οι εκθέσεις και µελέτες του WWF Ελλάς οι οποίες χαρτογραφούν την κατάσταση σε συγκεκριµένους επιµέρους τοµείς, εντοπίζουν τα προβλήµατα από την εφαρµογή των προηγούµενων Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης και εξειδικεύουν τις γενικές προτάσεις σε συγκεκριµένα µέτρα. Η προστασία του περιβάλλοντος στην Ελλάδα: προοπτικές και ανάγκες Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται τα βασικά προβλήµατα που χαρακτηρίζουν τέσσερις βασικούς τοµείς για την προστασία του περιβάλλοντος στην Ελλάδα, και τα οποία προβλήµατα απαιτείται να µεταφραστούν σε αντίστοιχες προτεραιότητες και µέτρα προς χρηµατοδότηση. Γίνεται επίσης µία προσπάθεια να αντιστοιχηθούν οι περιβαλλοντικές προτεραιότητες µε τα αναπτυξιακά οφέλη που θα προέκυπταν από την κάλυψή τους. Στον πίνακα δεν αναφέρονται προτεραιότητες όπως η διαχείριση απορριµµάτων και λυµάτων ή ο χωροταξικός σχεδιασµός και ο έλεγχος της εκτός σχεδίου δόµησης, οι οποίες και ουσιαστικά αφορούν την ανάπτυξη ελεγκτικών και συντονιστικών οργάνων µε σκοπό την τήρηση της νοµοθεσίας.
Το προφανές «αναπτυξιακό» όφελος που προκύπτει από αυτή την ίδια την προστασία του περιβάλλοντος, και συνεπώς από την διαφύλαξη των πόρων πάνω στους οποίους στηρίζεται η ζωή και η δραστηριοποίηση των ανθρώπων, έχει θεωρηθεί αυτονόητο και ούτως δεν παρουσιάζεται ή αναλύεται. Πεδίο Περιβαλλοντικής πολιτικής Οδηγία 92/43/ΕΟΚ - Natura 2000 Οδηγία πλαίσιο για το νερό (2000/60/ΕΚ) Σύµβαση του Κιότο Σύµβαση για την καταπολέµηση της ερηµοποίησης Προβλήµατα που πρέπει να αντιµετωπισθούν Θεσµικές ανεπάρκειες και ελλείψεις οριζόντιας ενσωµάτωσης στις άλλες τοµεακές πολιτικές, Ελλιπής επιστηµονική γνώση και τεκµηρίωση Κακός συντονισµός µεταξύ φορέων και επιπέδων διοίκησης Μηδαµινή σταθερή χρηµατοδότηση για τη λειτουργία σχετικών φορέων διαχείρισης και υπηρεσιών και για την κάλυψη βασικών διαχειριστικών δράσεων όπως η φύλαξη και η παρακολούθηση Μηδαµινή χρηµατοδότηση για τη δηµιουργία απαραίτητων υποδοµών και την απόκτηση εξοπλισµού Ελλιπής ενηµέρωση κοινού αλλά και διοικητικών φορέων Θεσµικές ελλείψεις Μη ορθολογική χρήση νερού σε βασικούς τοµείς όπως η γεωργία και ο τουρισµός Ελλιπής επιστηµονική γνώση και τεκµηρίωση Κακός συντονισµός µεταξύ φορέων και επιπέδων διοίκησης Μη-δηµιουργία και λειτουργία των απαραίτητων νέων διοικητικών δοµών Ελλιπής ενηµέρωση διοικητικών φορέων αλλά και κοινού Απουσία διαδικασιών για την ενεργό συµµετοχή των ενδιαφερόµενων µερών Θεσµικές ελλείψεις Κακός συντονισµός µεταξύ φορέων και επιπέδων διοίκησης Περιορισµένη ανάπτυξη των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και προβληµατική λειτουργία της απελευθερωµένης αγοράς ενέργειας Απουσία ενισχύσεων προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά για την υιοθέτηση ενεργειακά αποδοτικών πρακτικών Θεσµικές ελλείψεις Ελλιπέστατος συντονισµός µεταξύ φορέων και επιπέδων διοίκησης Ελάχιστη ανάπτυξη των ήπιων µορφών εκτατικής και ποιοτικής γεωργίας Υπερσυγκέντρωση τουριστικών δραστηριοτήτων και έλλειψη οποιουδήποτε σχετικού χωροταξικού σχεδιασµού. Προοπτικές συνεισφοράς στην ανάπτυξη Ανάπτυξη ειδικών µορφών τουρισµού, αλλά και εν γένει βελτίωση του εθνικού τουριστικού προϊόντος Προαγωγή της παραγωγής ποιοτικών προϊόντων πιστοποιηµένης προέλευσης και βελτίωση της δυνατότητας προώθησης προϊόντων σε αγορές του εξωτερικού Προαγωγή της επιστηµονικής έρευνας και προώθηση της ανάπτυξης και εφαρµογής σχετικών τεχνολογιών ιασφάλιση και προαγωγή της ποιότητας ζωής και, µέσω αυτής, ανάπτυξη της παραγωγικότητας και προσέλκυση επενδύσεων υψηλής προστιθέµενης αξίας. Αύξηση της απασχόλησης µε δηµιουργία θέσεων εργασίας, θελκτικών σε νέα και καταρτισµένα άτοµα, σε περιοχές γενικά ορεινές και αποµακρυσµένες ιασφάλιση της δηµόσιας υγείας και έλεγχος των πηγών ρύπανσης Βελτίωση της βιωσιµότητας των χρήσεων του νερού, µέσω της αποτελεσµατικότερης χρήσης και διαχείρισής του, και ως εκ τούτου προαγωγή της βιωσιµότητας των οικονοµικών λειτουργιών που βασίζονται σε αυτό. Συνολική διαχείριση πόρων µε σηµαντικά µακροπρόθεσµα οφέλη στην εξοικονόµηση φυσικών και οικονοµικών πόρων, ειδικότερα σε ότι αφορά τις υποδοµές που αφορούν τη χρήση του νερού Μείωση των οικονοµικών και κοινωνικών συνεπειών από πληµµύρες και ξηρασία Μακροπρόθεσµα, χαµηλότερο κόστος υποδοµών νερού ιασφάλιση της δηµόσιας υγείας και έλεγχος των πηγών ρύπανσης ιασφάλιση και προαγωγή της ποιότητας ζωής και µέσο αυτής ανάπτυξη της παραγωγικότητας και προσέλκυση επενδύσεων υψηλής προστιθέµενης αξίας. Σηµαντικές, µακροπρόθεσµες οικονοµίες στις επιχειρήσεις αλλά και µείωση της εκροής συναλλάγµατος µε προφανή οφέλη στην εθνική οικονοµία Αύξηση της απασχόλησης µε δηµιουργία θέσεων εργασίας στην παραγωγή ενέργειας αλλά και στην παραγωγή σχετικού εξοπλισµού Ανάπτυξη της σχετικής εγχώριας βιοµηχανίας Ανάπτυξη της τεχνολογικής έρευνας και προώθηση της εφαρµοσµένης καινοτοµίας στην παραγωγή ενέργειας αλλά και στην εξοικονόµηση κατά την χρήση. Εξασφάλιση της βιωσιµότητας των γεωργικών δραστηριοτήτων και της ποιότητας των προϊόντων Εξασφάλιση της βιωσιµότητας των τουριστικών πόλων, αλλά και διατήρηση του τουριστικού προϊόντος
Η περιβαλλοντική διάσταση στα κοινοτικά πλαίσια στήριξης Α, Β και Γ Η περιβαλλοντική διάσταση και ενσωµάτωση στα προηγούµενα Κ.Π.Σ., αλλά και εν γένει στις παλαιότερες αναπτυξιακές επιλογές της χώρας, θεωρείται από το WWF Ελλάς ως ελλιπέστατη. Οι απόψεις µας έχουν παρουσιασθεί σε σχετική µελέτη (επισυνάπτεται) η οποία είχε προετοιµασθεί µε αφορµή την ενδιάµεση αξιολόγηση του Γ ΚΠΣ. Εκφρασµένα σε τίτλους, τα σηµαντικότερα προβλήµατα που εντοπίζουµε είναι τα εξής: Ανεπαρκέστατη χρηµατοδότηση µέτρων για την προστασία της φύσης και εν γένει κακή εφαρµογή των σχετικών δράσεων και κακή διασύνδεσή τους µε τις υπόλοιπες δραστηριότητες των προγραµµάτων. Κακή εφαρµογή των νοµοθετικών επιταγών και κυρίως των απαιτήσεων για αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αδικαιολόγητη επικέντρωση σε δράσεις «βαρέων» υποδοµών, οι οποίες, όπως έχει αποδειχθεί και για τη χώρα µας, ενισχύουν τη συγκέντρωση δραστηριοτήτων και δεν προωθούν την ανάπτυξη της περιφέρειας. Απουσία µίας συνολικής χωρικής προσέγγισης στο θέµα της ανάπτυξης και ενίσχυση έργων και δράσεων που προωθούσαν τη συγκέντρωση των δραστηριοτήτων, τη µονοδιάστατη ανάπτυξη της περιφέρειας, την αύξηση των µεταφορών και των µετακινήσεων, κ.ο.κ. Απουσία συνολικών αξιολογήσεων των αποτελεσµάτων των πολιτικών ως προς την ανάπτυξη, αλλά και των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον και την κοινωνία, µε αποτέλεσµα να µην υπάρχει µία βάση στην οποία να στηρίζονται οι στρατηγικές αποφάσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι όσες τέτοιες αξιολογήσεις επιχειρήθηκαν, από ακαδηµαϊκούς ή µελετητές, ουδέποτε χρησιµοποιήθηκαν αποτελεσµατικά για τη χάραξη πολιτικών. Αδύναµη και ελλιπής λειτουργία των θεσµών διαβούλευσης, οι οποίοι δεν κατάφεραν να είναι αποτελεσµατικοί στον να αξιοποιήσουν την τεχνογνωσία και τις απόψεις των φορέων που εκπροσωπούνταν, αλλά αντ αυτού λειτουργούσαν ουσιαστικά ως όργανα επικύρωσης ειληµένων αποφάσεων. Προτεραιότητες για την προστασία του περιβάλλοντος Ως προτεραιότητα για την επόµενη προγραµµατική περίοδο, παρουσιάζεται η σωστή εφαρµογή µίας σειράς µέτρων, ώστε να εκπληρωθούν οι υποχρεώσεις της χώρας απέναντι στην ευρωπαϊκή νοµοθεσία, καθώς και απέναντι στις διεθνείς συµβάσεις στις οποίες µετέχει, αλλά και να ενισχυθεί η δυνατότητα της διοίκησης να προωθεί την περιβαλλοντική ενσωµάτωση. Θεωρούµε ότι ένα βασικό στοιχείο το οποίο θα πρέπει να χαρακτηρίζει την στρατηγική της χώρας, είναι η ξεκάθαρη στόχευση των προτεραιοτήτων που θα εκφραστούν, µε τρόπο ώστε να διαγράφεται ξεκάθαρα το επιθυµητό περιεχόµενο των µέτρων που θα διαµορφωθούν αργότερα και να γίνεται δυνατή η ουσιαστική παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρµογής των δράσεων. Στον πίνακα που ακολουθεί, παρουσιάζονται οι βασικές προτεραιότητες που θεωρούµε ότι θα πρέπει να ενταχθούν στην στρατηγική, καθώς και κάποια ενδεικτικά µέτρα τα οποία αφορούν. Ο πλήρης κατάλογος των µέτρων και των δράσεων που απαιτείται να χρηµατοδοτηθούν, µαζί µε εκτιµήσεις για την δυνατότητά τους να εφαρµοσθούν µέσα από τους νέους προτεινόµενους κανονισµούς, περιλαµβάνεται σε ειδικό εγχειρίδιο που έχει εκπονήσει το WWF και το οποίο επισυνάπτεται στο παρόν κείµενο.
Προτεραιότητα που προτείνεται ιαχείριση και προστασία του δικτύου NATURA 2000 Εφαρµογή της Οδηγίας Πλαίσιο για το Νερό Περιορισµός της ατµοσφαιρικής ρύπανσης και προώθηση των ΑΠΕ και της ενεργειακής αποδοτικότητας Προώθηση των βιώσιµων µεταφορών Ενδυνάµωση της δηµόσιας διοίκησης για την εφαρµογή της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας Προώθηση της ποιότητας ζωής και βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος Ενδεικτικά µέτρα o Ενδυνάµωση των φορέων διαχείρισης προστατευόµενων περιοχών και των σχετικών υπηρεσιών o Ανάπτυξη και λειτουργία δοµών ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης και µέτρα διαχείρισης επισκεπτών o Υλοποίηση µέτρων διαχείρισης και προστασίας για το σύνολο των προστατευόµενων περιοχών o Υλοποίηση προγραµµάτων φύλαξης και επιστηµονικής παρακολούθησης o Ανάπτυξη και λειτουργία σχετικών διοικητικών δοµών o Ανάπτυξη προγραµµάτων µέτρων και σχεδίων διαχείρισης περιοχών λεκανών απορροής o Έλεγχος της ρύπανσης στην πηγή (επιφανειακά, υπόγεια, παράκτια νερά) o Βελτίωση και εκσυγχρονισµός προγραµµάτων παρακολούθησης της ποιότητας, ποσότητας και οικολογικής κατάστασης των υδάτων. o ηµιουργία/συντήρηση υποδοµών προστασίας και απόκτηση εξοπλισµού o Ενηµέρωση/ ευαισθητοποίηση και διαδικασίες διαβούλευσης και κοινωνικής συµµετοχής o Ενίσχυση σχετικών διοικητικών δοµών o Ενηµέρωση/ευαισθητοποίηση καταναλωτών o Κατάρτιση επιχειρήσεων και δηµόσιων υπηρεσιών σε θέµατα ενεργειακής οικονοµίας και αποδοτικότητας o Προώθηση των Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας o Ανάπτυξη τεχνικών λύσεων για την αποθήκευση ενέργειας και την σταθεροποίηση του συστήµατος διανοµής o Ενίσχυση νοικοκυριών και επιχειρήσεων για την υιοθέτηση πρακτικών ενεργειακής αποδοτικότητας και µικρής κλίµακας παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές o Προώθηση συστηµάτων συµπαραγωγής o Ανάπτυξη δοµών διαχείρισης κυκλοφορίας και µεταφορών o Ανάπτυξη καινοτόµων λύσεων τιµολόγησης των µετακινήσεων o Ενθάρρυνση της ανάπτυξης δηµοτικών συστηµάτων µαζικών µεταφορών o Ανάπτυξη αστικών υποδοµών για την κίνηση πεζών και τροχοφόρων o Ενηµέρωση/Ευαισθητοποίηση o Ανάπτυξη κόµβων µετεπιβίβασης και ενίσχυση των συνδυασµένων µεταφορών o Ανάπτυξη συστηµάτων διαβούλευσης και κοινωνικής συµµετοχής στον σχεδιασµό των συστηµάτων µεταφορών o Κατάρτιση στελεχών του δηµόσιου τοµέα και ενδυνάµωση του ανθρώπινου δυναµικού o Ανάπτυξη βάσεων δεδοµένων και συστηµάτων έγκαιρης πληροφόρησης και λήψης αποφάσεων o Ενδυνάµωση δοµών συνεργασίας και συντονισµού µεταξύ διαφορετικών υπηρεσιών (οµάδες εργασίας, κλπ) o Ενδυνάµωση θεσµών διαβούλευσης o Ενδυνάµωση ελεγκτικών µηχανισµών o Ολοκλήρωση σηµαντικών εργαλείων άσκησης πολιτικής, όπως το δασολόγιο, το κτηµατολόγιο, τα ειδικά χωροταξικά σχέδια, κ.ο.κ. o Σχεδιασµός και προώθηση συστήµατος ολοκληρωµένης διαχείρισης απορριµµάτων o Προώθηση επέκταση συστηµάτων ανακύκλωσης και διαλογής o Επέκταση και ενοποίηση ανοικτών χώρων και χώρων πρασίνου o Περιορισµός του θορύβου µέσω της δηµιουργίας ηχοετασµάτων, την αύξηση του πρασίνου, τη µείωση του κυκλοφοριακού φόρτου και την χωροθέτηση οχλουσών δραστηριοτήτων Αλληλεπιδράσεις µε άλλους τοµείς
Στον πρώτο πίνακα που παρουσιάσθηκε παρουσιάσθηκαν τα αναπτυξιακά οφέλη τα οποία µπορούν να προκύψουν από την ορθή εκπλήρωση κάποιων συγκεκριµένων περιβαλλοντικών προτεραιοτήτων. Από εκεί φαίνεται η θετική επίδραση της περιβαλλοντικής προστασίας σε µία σειρά τοµέων, που περιλαµβάνουν την πρωτογενή παραγωγή, τον τουρισµό, την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη, τις επενδύσεις, κλπ. Σε γενικές γραµµές, η περιβαλλοντική προστασία αποδεικνύεται εξαιρετικά ωφέλιµη για την πλειοψηφία των οικονοµικών δραστηριοτήτων, ενώ τα λιγοστά βραχυπρόθεσµα προβλήµατα που µπορεί να αντιµετωπισθούν από τις επιχειρήσεις στην προσπάθεια ευθυγράµµισης τους µε τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις, είναι σίγουρο ότι θα αντισταθµιστούν από τα θετικά αποτελέσµατα στην καινοτοµία, την αποδοτικότερη χρήση των πόρων, την αύξηση της παραγωγικότητας, κλπ. Ταυτόχρονα, η επένδυση στους κλάδους περιβαλλοντικής προστασίας µπορεί να λειτουργήσει προς όφελος µίας σειράς εθνικών στόχων όπως η αύξηση της απασχόλησης, η διαφύλαξη των εθνικών παραγωγικών πόρων, η βελτίωση του τουριστικού προϊόντος, η µείωση της εκροής συναλλάγµατος, κλπ. Θεσµικές και οργανωτικές προσαρµογές Σε ότι αφορά την ανάγκη ενίσχυσης των δοµών σχεδιασµού και υλοποίησης των προγραµµάτων, προς όφελος τις περιβαλλοντικής προστασίας, τα ακόλουθα θεωρούνται απαραίτητα: Ενδυνάµωση των τελικών δικαιούχων (ειδικότερα των ΟΤΑ) ώστε να µπορούν να σχεδιάζουν και να υλοποιούν σωστά τα έργα περιβαλλοντικής προστασίας. Θεωρούµε αναγκαία τη σύσταση ειδικών συµβουλευτικών δοµών, είτε µέσα από τις διαχειριστικές αρχές, είτε στα πλαίσια κάποιων άλλων δοµών όπως πχ τα Πανεπιστήµια. Ενδυνάµωση των θεσµών διαβούλευσης, όπου κρίνεται αναγκαία η ενίσχυση των φορέων που καλούνται να συµµετέχουν, ώστε να µπορούν να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των διαδικασιών (σηµείωση: εν συµφωνούµε µε την µεταφορά πόρων προς τα µέλη των επιτροπών. Αντίθετα πιστεύουµε ότι η ενίσχυση µπορεί να έρθει έµµεσα, µέσα από την κάλυψη ταξιδιωτικών εξόδων, την τεχνική υποστήριξη, την συγκέντρωση, κωδικοποίηση και διάθεση στοιχείων, κλπ) Σύσταση συνολικών βάσεων δεδοµένων µέσω των οποίων θα επιτρέπεται η πρόσβαση σε στοιχεία οικονοµικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά, ώστε να είναι δυνατή η εκτίµηση αλληλεπιδράσεων και πιθανών επιπτώσεων/αποτελεσµάτων. Εκπόνηση αξιολογήσεων των µέχρι τώρα υλοποιηθέντων αναπτυξιακών έργων σε ότι αφορά τα αποτελέσµατά τους ως προς την ανάπτυξη και τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η λήψη στρατηγικών αποφάσεων. Ενίσχυση της συνεργασίας µεταξύ των διαφορετικών διοικητικών µηχανισµών και µεταξύ των διαφορετικών επιπέδων της διοίκησης, µέσα από την λειτουργία κοινών συστηµάτων ενηµέρωσης, µόνιµων µεικτών οµάδων εργασίας, κλπ Ανάπτυξη και λειτουργία ενός φορέα εθνικής εµβέλειας (παρατηρητήριο περιβάλλοντος) µε αποστολή την συλλογή και κωδικοποίηση της περιβαλλοντικής πληροφορίας, τη διασύνδεσή της µε οικονοµικά και κοινωνικά στοιχεία, την εκπόνηση µελετών, την ενδυνάµωση των διαδικασιών λήψης αποφάσεων, κ.ο.κ. Ο φορέας αυτός θα µπορούσε εξίσου αποτελεσµατικά να προκύψει µέσα από την ανάπτυξη/επέκταση κάποιου υπάρχοντος φορέα. Για πληροφορίες: Κωνσταντίνος Λιαρίκος, Υπεύθυνος θεµάτων περιφερειακής πολιτικής, c.liarikos@wwf.gr, 210-3314893, 6972-272977
Επισυναπτόµενα κείµενα: 1. Ελληνική περιφερειακή πολιτική: σύντοµη αναδροµή, περιγραφή του Γ ΚΠΣ και ανάλυση των σχέσεων µε το περιβάλλον Αναφορά του WWF Ελλάς για τη περιβαλλοντική ενσωµάτωση στην ελληνική περιφερειακή πολιτική και ειδικότερα στο Γ ΚΠΣ (2002) 2. EU Funding for Environment: A handbook for the 2007-13 programming period Εγχειρίδιο του Ευρωπαϊκού γραφείου του WWF για τις δυνατότητες χρηµατοδότησης της περιβαλλοντικής προστασίας κατά την 4 η προγραµµατική περίοδο (2005 στα αγγλικά ετοιµάζεται ελληνική µετάφραση) 3. Αξιολόγηση του Συστήµατος Προστατευόµενων Περιοχών της Ελλάδας: Από την Θεωρία στη Πράξη Αναφορά του WWF Ελλάς για τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει το εθνικό σύστηµα προστατευόµενων περιοχών (2004) 4. Αναφορά για την κατάσταση του συστήµατος Προστατευόµενων Περιοχών στην Ελλάδα - Αναφορά του ελληνικών περιβαλλοντικών ΜΚΟ για τα προβλήµατα που αντιµετωπίζει το εθνικό σύστηµα προστατευόµενων περιοχών (2005) 5. WWF s Water and Wetland Index: Critical issues in water policy across Europe Αναφορά του WWF για τις ανάγκες που µία πολιτική για τα νερά θα πρέπει να καλύπτει (2003 στα αγγλικά η σύνοψη και στα ελληνικά) 6. Παραδείγµατα Ορθής Εφαρµογής της Ολοκληρωµένης ιαχείρισης σε Επίπεδο Λεκάνης Απορροής Ποταµού Εγχειρίδιο του WWF Ελλάς για την εφαρµογή της οδηγίας πλαίσιο για το νερό (2002) 7. Εφαρµογή της Οδηγίας Πλαίσιο για το Νερό: ένας πρακτικός οδηγός για τους ΟΤΑ Εγχειρίδιο του WWF Ελλάς και της ΚΕ ΚΕ για την εφαρµογή της οδηγίας πλαίσιο για το νερό (2003) 8. ύο fact-sheets του WWF Ελλάς για τη κατάσταση των υδάτων στην Ελλάδα