ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ. Έκθεση προόδου για την υλοποίηση των κομβικών σημείων (hotspots) στην Ελλάδα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στρασβούργο, 15.12.2015 COM(2015) 678 final ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Έκθεση προόδου για την υλοποίηση των κομβικών σημείων (hotspots) στην Ελλάδα EL EL

ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ο θεαματικός αριθμός μεταναστών που αφίχθησαν στα ελληνικά νησιά το 2015 (713.799 σύμφωνα με στοιχεία του FRONTEX της 3ης Δεκεμβρίου ) δημιούργησε μεταναστευτική και ανθρωπιστική κρίση που απαιτεί επείγουσα δράση. Στις 29 Σεπτεμβρίου 2015, η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση η οποία σκιαγραφεί τα άμεσα επιχειρησιακά, δημοσιονομικά και νομικά μέτρα στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού θεματολογίου για τη μετανάστευση, και ζητεί την πλήρη εφαρμογή του καθεστώτος μετεγκατάστασης και των ομάδων υποστήριξης της διαχείρισης της μετανάστευσης που δραστηριοποιούνται στα «κομβικά σημεία» (hotspots). Ωστόσο, στην ανακοίνωση της 29ης Σεπτεμβρίου διαπιστώνεται ότι η εφαρμογή του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ό,τι αφορά τη θέσπιση ενός κοινού ευρωπαϊκού συστήματος για το άσυλο προχωρά με πολύ αργούς ρυθμούς στα κράτη μέλη. Ως εκ τούτου, στις 14 Οκτωβρίου, η Επιτροπή παρουσίασε ανακοίνωση σχετικά με την πρόοδο της υλοποίησης των δράσεων προτεραιότητας στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού θεματολογίου για τη μετανάστευση, για τον καθορισμό των επόμενων σταδίων για τους επόμενους έξι μήνες. Ειδικότερα, η Επιτροπή κάλεσε την Ελλάδα να εφαρμόσει το σχέδιο δράσης για την ανάπτυξη των υπόλοιπων κομβικών σημείων έως τα τέλη Νοεμβρίου 2015, να βελτιώσει την ικανότητα καταχώρισης των δακτυλικών αποτυπωμάτων στο σύστημα Eurodac, να αυξήσει την ικανότητα προσωρινής στέγασης στα κομβικά σημεία και να δημιουργήσει μια διοικητική δομή διαχείρισης κρίσεων ώστε να διασφαλίζεται η καθημερινή παρακολούθηση των κομβικών σημείων και των δραστηριοτήτων μετεγκατάστασης. Αν και μετά την τελευταία έκθεση του Οκτωβρίου, ο αριθμός των νέων αφίξεων μειώνεται (136.827 μετανάστες τον Νοέμβριο, έναντι 211.000 τον Οκτώβριο σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες), ο σημερινός αριθμός εξακολουθεί να παραμένει πολύ υψηλός. Για την ορθή διαχείριση αυτών των εξαιρετικά υψηλών μεταναστευτικών ροών, είναι ζωτικής σημασίας να εφαρμοστούν δράσεις προτεραιότητας σε πέντε ζωτικούς τομείς που αφορούν: την εγκαθίδρυση λειτουργικών κομβικών σημείων, την εφαρμογή του προγράμματος μετεγκατάστασης, την εξασφάλιση αποτελεσματικής επιστροφής των μεταναστών που δεν δικαιούνται διεθνή προστασία, τη βελτίωση της συνοριακής διαχείρισης και τη δημιουργία επαρκούς και κατάλληλης ικανότητας υποδοχής. Έχει σημειωθεί κάποια πρόοδος μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 15ης Οκτωβρίου, αν και υπάρχουν καθυστερήσεις σε σύγκριση με τον αρχικό σχεδιασμό. Σήμερα, υπάρχει μόνο ένα κομβικό σημείο και όχι ακόμη πλήρως λειτουργικό στη Μόρια (Λέσβος). Το άνοιγμα περαιτέρω κομβικών σημείων που αναμενόταν στα τέλη Νοεμβρίου δεν έχει πραγματοποιηθεί. Ωστόσο, άρχισαν οι εργασίες για την επέκταση και την αναβάθμιση του κέντρου της Μόρια και για την κατασκευή του κομβικού σημείου στη Λέρο. Σύμφωνα με το κατασκευαστικό χρονοδιάγραμμα, αμφότερα τα κομβικά σημεία αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί στις 8 Ιανουαρίου 2016. Στη Χίο, η τοποθεσία για την κατασκευή έχει εντοπιστεί και το κατασκευαστικό υλικό παραδόθηκε στις 11 Δεκεμβρίου. Εφόσον οι εργασίες αρχίσουν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, την εβδομάδα 14-18 Δεκεμβρίου, μπορούν να ολοκληρωθούν κατά το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου 2016. Οι εργασίες 2

στην Κω δεν έχουν προχωρήσει ενώ στη Σάμο δεν έχουν ακόμη αρχίσει ενώ αναμένεται να καθοριστεί η τοποθεσία. Οι εργασίες αυτές πρέπει να επιταχυνθούν. Μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου, πραγματοποιήθηκαν τέσσερις πτήσεις μετεγκατάστασης και δύο ακόμη έχουν προγραμματιστεί για τις 17 Δεκεμβρίου και τις αρχές Ιανουαρίου. Θα πρέπει να καταβληθούν εντονότερες προσπάθειες για τη βελτίωση της παροχής πληροφοριών τόσο στους παρόχους υπηρεσιών επιτόπου όσο και στους μετανάστες, καθώς και για την ενίσχυση της ικανότητας ταυτοποίησης και καταγραφής των υποψηφίων για μετεγκατάσταση. Προκειμένου να περιοριστεί η αβεβαιότητα και να αυξηθεί η αποτελεσματική εφαρμογή του καθεστώτος μετεγκατάστασης, οι αιτούντες άσυλο που είναι επιλέξιμοι για να συμμετέχουν στο καθεστώς πρέπει να ενημερώνονται καταλλήλως για τις υποχρεώσεις τους. Παράλληλα, υπενθυμίζεται στα κράτη μέλη ότι πρόκειται για δεσμευτικό καθεστώς και ότι πρέπει να αυξήσουν τον αριθμό των διαθέσιμων θέσεων. Προς το παρόν, τα κύρια εμπόδια για τη μετεγκατάσταση είναι ο χρόνος που απαιτείται για την παραλαβή των εγκρίσεων από τα κράτη μέλη προορισμού και ο περιορισμένος αριθμός δεσμεύσεων μετεγκατάστασης που αναλαμβάνουν άλλα κράτη μέλη: Μέχρι τις 15 Δεκεμβρίου, οι ελληνικές αρχές είχαν υποβάλει προς έγκριση σε άλλα κράτη μέλη τα στοιχεία 297 υποψήφιων για μετεγκατάσταση. Οι επιστροφές μεταναστών (οικειοθελείς και αναγκαστικές) πρέπει να ενισχυθούν σημαντικά. Στον τομέα της συνοριακής διαχείρισης πραγματοποιήθηκε βήμα προόδου με τη συμφωνία για την ανάπτυξη του Frontex στα βόρεια σύνορα στις 3 Δεκεμβρίου 2015, οι λεπτομέρειες της οποίας δεν έχουν ακόμη καθοριστεί. Επιπλέον, σημειώθηκε σημαντική πρόοδος με την ενεργοποίηση των ομάδων ταχείας επέμβασης στα σύνορα (RABIT) στις 12 Δεκεμβρίου, η οποία αναμένεται να αναβαθμίσει την ικανότητα διαχείρισης των θαλάσσιων συνόρων. Τέλος, υπάρχουν σημαντικές εξελίξεις όσον αφορά την ικανότητα υποδοχής. Η ολοκλήρωση και των 5 κομβικών σημείων έως τα τέλη Ιανουαρίου 2016, θα εξασφαλίσει την παροχή 7.000 θέσεων πρώτης υποδοχής στα 5 νησιά. Η Επιτροπή και η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) δρομολόγησαν, στις 14 Δεκεμβρίου, πρόγραμμα ενοικίασης στέγης με στόχο τη διάθεση 20.000 πρόσθετων θέσεων υποδοχής για τους αιτούντες άσυλο και τη μετεγκατάσταση στην ηπειρωτική χώρα. Στο πλαίσιο της (εκ νέου) ανάπτυξης των κομβικών σημείων στη Λέσβο, στη Λέρο και στη Χίο, θα δημιουργηθούν 4.500 θέσεις υποδοχής έως τις αρχές Ιανουαρίου 2016. 35.000 θέσεις υποδοχής αναμένεται να είναι διαθέσιμες στην Ελλάδα έως τις αρχές Ιανουαρίου 2016 (η Ελλάδα είχε δεσμευθεί στη σύνοδο των ηγετών των Δυτικών Βαλκανίων να διαθέσει 30.000 θέσεις έως τα τέλη του 2015 και τουλάχιστον 50.000 θέσεις συνολικά). Εν κατακλείδι, παρά την πρόοδο που σημειώθηκε με την υποστήριξη της Επιτροπής επιτόπου, πρέπει ακόμη να γίνουν πολλά. Και τα πέντε κομβικά σημεία πρέπει να ολοκληρωθούν χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις. Η διαδικασία καταγραφής χρειάζεται περαιτέρω βελτιώσεις, μεταξύ άλλων, με τη σημαντική αύξηση του αριθμού των μηχανημάτων λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων Eurodac. Τα προγράμματα μετεγκατάστασης και επιστροφής πρέπει να επισπευσθούν περαιτέρω και να επιταχυνθεί η αποστολή εμπειρογνώμων μέσω του Frontex, καθώς και η διάθεση πόρων. Η Επιτροπή κατέβαλε ιδιαίτερες προσπάθειες για να συνδράμει την Ελλάδα στη δημιουργία κομβικών σημείων, ιδίως με την άμεση καθημερινή συμμετοχή της υπηρεσίας στήριξης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της Επιτροπής (SRSS) - μιας νέας υπηρεσίας της Επιτροπής, που εγκαινιάστηκε την 1η Ιουλίου 2015, υπό την άμεση εποπτεία του Προέδρου κ. Jean- Claude Juncker και παρέχει εξειδικευμένη τεχνική βοήθεια στα κράτη μέλη για την εφαρμογή 3

σημαντικών διοικητικών και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Η SRSS επικουρείται στην Ελλάδα από ειδική ομάδα της ΓΔ HOME με ειδικό προσωπικό στην Ελλάδα για την παροχή βοήθειας επιτόπου μέσω συχνών επισκέψεων στα πέντε νησιά όπου υπάρχουν κομβικά σημεία (ένα στη Λέσβο). Η Επιτροπή υποστηρίζει την Ελλάδα επιτόπου Ομάδα της Επιτροπής, με επικεφαλής τον γενικό διευθυντή της υπηρεσίας στήριξης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων (ΓΔ SRSS), παρέχει έμπρακτη υποστήριξη στην Ελλάδα για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων οκτώ εβδομάδων, ο ΓΔ της SRSS έχει περάσει το ήμισυ του χρόνου του στην Ελλάδα καθοδηγώντας την ομάδα και συντονίζοντας τις προσπάθειες με τις ελληνικές αρχές. Η ομάδα των 47 (12 εκ των οποίων έχουν έδρα την Αθήνα) βοηθά την Ελλάδα να αποκτήσει ταχεία πρόσβαση σε χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης, να βελτιώσει τον συντονισμό των διαφόρων εμπλεκόμενων φορέων, να αντιμετωπίσει τα διοικητικά εμπόδια και να διευκολύνει την ανταλλαγή γνώσεων σχετικά με τη συνοριακή διαχείριση και τη μετεγκατάσταση. Η SRSS διαδραμάτισε καίριο ρόλο στη δρομολόγηση, από κοινού με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, του προγράμματος ενοικίασης στέγης για την παροχή 20.000 θέσεων υποδοχής για τους αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα - σύμφωνα με τη δέσμευση που ανελήφθη κατά τη σύνοδο των ηγετών των Δυτικών Βαλκανίων στις 25 Οκτωβρίου 2015. Η ομάδα της SRSS διευκόλυνε και επιτάχυνε τη δρομολόγηση της πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος της UNHCR σε δυνητικούς εταίρους για την παροχή 20.000 θέσεων υποδοχής κυρίως εξασφαλίζοντας - σε συνεργασία με άλλες υπηρεσίες της Επιτροπής - ποσό 80 εκατ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ για το 2016, απαραίτητο για τη διάθεση των θέσεων υποδοχής μέσω επιδοτήσεων ενοικίου και προγραμμάτων οικογενειών υποδοχής. Άλλα συγκεκριμένα παραδείγματα στήριξης: - χάρη στην υποστήριξη της SRSS, έχει σημειωθεί πρόοδος όσον αφορά την εφαρμογή της νομικά δεσμευτικής συμφωνίας επανεισδοχής μεταξύ της ΕΕ και του Πακιστάν. Η συμφωνία δεν λειτουργούσε αποτελεσματικά, εξαιτίας της μη αναγνώρισης των ταξιδιωτικών εγγράφων των επαναπατριζόμενων ή επανειλημμένων γραφειοκρατικών καθυστερήσεων. Η ομάδα SRSS συνέβαλε στη συνεργασία των ελληνικών και των πακιστανικών αρχών για την αντιμετώπιση των διοικητικών δυσκολιών και την εξασφάλιση δέσμευσης αμφοτέρων των πλευρών να επιταχύνουν την εφαρμογή της συμφωνίας επανεισδοχής και την επιστροφή των Πακιστανών υπηκόων που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για την παροχή διεθνούς προστασίας. Ως εκ τούτου, η πρώτη πτήση επιστροφής από την Ελλάδα στο Πακιστάν θα μπορούσε να οργανωθεί στις 2 Δεκεμβρίου με την επιτυχή επιστροφή 19 προσφύγων. - διάφορες παρεμβάσεις - συμπεριλαμβανομένων ορισμένων ειδικών χρηματοδοτικών αποστολών από τις Βρυξέλλες - για αποδέσμευση της οικονομικής στήριξης για την επανεγκατάσταση, την επιστροφή και την υποδοχή χάρη στο έργο της SRSS, τον Δεκέμβριο τέθηκε στη διάθεση της Ελληνικής Αστυνομίας και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΔΟΜ) βοήθεια έκτακτης ανάγκης ύψους 2,5 εκατ. ευρώ για την επιτυχή επανέναρξη του προγράμματος αναγκαστικών επιστροφών και υποστηριζόμενων οικειοθελών επιστροφών. - στήριξη για την αντιμετώπιση των διοικητικών εμποδίων που σχετίζονται με τη μετεγκατάσταση: από κοινού με την ελληνική Υπηρεσία Ασύλου, η SRSS εκπόνησε ενημερωτικό φυλλάδιο και έντυπο, διαθέσιμο και στα αραβικά, για την ταυτοποίηση δυνητικών δικαιούχων μετεγκατάστασης. 4

- συμβουλευτικές υπηρεσίες σε θέματα προμηθειών: χάρη στο έργο της SRSS, κατέστη δυνατό να ξεκινήσει τον Δεκέμβριο ταχεία διαδικασία δημόσιων συμβάσεων για έξι συμπληρωματικά μηχανήματα λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων του Eurodac. - σύσταση διοργανικού συντονιστικού μηχανισμού με σαφείς οδηγίες αναφοράς: μία από τις κύριες προκλήσεις όσον αφορά τη λειτουργία των κομβικών σημείων, ήταν το ζήτημα του συντονισμού. Αν και οι πολιτικές συντονιστικές δομές συστάθηκαν εύκολα, χρειάστηκαν διάφορες συνεδριάσεις μεταξύ της SRSS και του Γενικού Γραμματέα Συντονισμού της κυβέρνησης στην Ελλάδα προκειμένου να οριστεί υπεύθυνος διαχείρισης σε κάθε κομβικό σημείο και ένας συντονιστής σε κεντρικό επίπεδο. Τούτο διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κομβικών σημείων και των κεντρικών υπηρεσιών. Επιπλέον, η ελληνική αστυνομία έχει οριστεί ως κεντρική αρχή υπεύθυνη για τις κατασκευαστικές εργασίες των κομβικών σημείων. - σύσταση διοργανικών ομάδων εργασίας που θα συμβάλουν στη βελτιστοποίηση της λειτουργίας των κομβικών σημείων και στη διαδικασία μετεγκατάστασης, και θα παρέχουν εμπειρογνωσία σχετικά με τα ζητήματα αυτά, για παράδειγμα, συνδράμοντας στο αίτημα για ενεργοποίηση των ομάδων στήριξης RABIT. - στήριξη στις σχέσεις με τρίτες χώρες σε θέματα επανεισδοχής. Η Επιτροπή παρέχει ουσιαστική χρηματοδοτική στήριξη έκτακτης ανάγκης - εκτός της χρηματοδότησης των 474 εκατ. ευρώ που προβλέπεται για την διαχείριση της μετανάστευσης και των συνόρων το διάστημα 2014-20 - προκειμένου να διευκολύνει την υποδοχή, την επιστροφή και τη μετεγκατάσταση στην Ελλάδα. Βοήθεια έκτακτης ανάγκης από τις 10.12.2015 Κράτος μέλος ΤΑΜΕ ΤΕΑ Σύνορα και Θεωρήσεις ΣΥΝΟΛΟ Ελλάδα ευρώ 9.709.724,50 18.157.428,84 27.867.153,34 Ελλάδα/Ύπατη ευρώ Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες 4.129.700,16 Ελλάδα/ΔΟΜ ευρώ 20.000.000,00 I. ΚΟΜΒΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΥΠΟΔΟΧΗΣ - Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ 1. Οι ελληνικές αρχές καθόρισαν πέντε κομβικά σημεία σε Λέσβο, Λέρο, Κω, Χίο και Σάμο. 2. Η Μόρια (Λέσβος) είναι σήμερα το μόνο λειτουργικό κομβικό σημείο με εργασίες καταγραφής που περιλαμβάνουν: διαχωρισμό (screening), έλεγχο εγγράφων, λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων και καταγραφή με την υποστήριξη του Frontex, καθώς και την ευκαιρία υποβολής αίτησης για παροχή ασύλου και μετεγκατάσταση, με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO). Τα δακτυλικά αποτυπώματα καταχωρίζονται απευθείας στο Eurodac σήμερα, βρίσκονται σε λειτουργία 22 συσκευές Eurodac εκτιμάται ότι χρειάζονται 36 και οι υπόλοιπες θα εγκατασταθούν το αργότερο μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου 2016. 3. Η Ελλάδα, με υπουργική απόφαση της 2ας Δεκεμβρίου, διευκρίνισε ότι η υπηρεσία πρώτης υποδοχής θα αναλάβει τη διαχείριση της καθημερινής λειτουργίας των κομβικών σημείων. Ο αναπληρωτής Υπουργός Μετανάστευσης είναι αρμόδιος για τον σχεδιασμό, 5

τον συντονισμό, τον τεχνικό σχεδιασμό, την επιτήρηση και την υλοποίηση των εργασιών σε συνεργασία, κατά περίπτωση, με άλλες υπηρεσίες. 4. Οι ελληνικές αρχές έχουν καταρτίσει σχέδια μηχανικού για περαιτέρω ανάπτυξη και ανακαίνιση των κομβικών σημείων στη Λέσβο, τη Λέρο, τη Χίο και την Κω, με τη στήριξη της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων. Οι εργασίες ξεκίνησαν στις αρχές Δεκεμβρίου στη Λέσβο και τη Λέρο και σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα αναμένεται να ολοκληρωθούν στις 8 Ιανουαρίου 2016. Το κατασκευαστικό υλικό παραδόθηκε στη Χίο στις 11 Δεκεμβρίου 2015. Τα έργα αναμένεται να ολοκληρωθούν έως τα μέσα Ιανουαρίου εφόσον η κατασκευή ξεκινήσει όπως είχε προγραμματιστεί την εβδομάδα 14-18 Δεκεμβρίου. 5. Τα έργα στην Κω έχουν καθυστερήσει εξαιτίας τοπικών εκδηλώσεων διαμαρτυρίας και δεν είναι σαφές πότε θα επαναληφθούν. Στη Σάμο, η τοποθεσία του κομβικού σημείου δεν έχει ακόμα καθοριστεί και τα σχέδια μηχανικού θα καταρτιστούν αναλόγως, με σκοπό την ολοκλήρωση των εργασιών έως τα τέλη Ιανουαρίου. 6. Η Ελλάδα συγκρότησε κεντρική επιτροπή συντονισμού με τη συμμετοχή των περισσότερο εμπλεκόμενων υπηρεσιών και υπό την προεδρία του Γενικού Γραμματέα Συντονισμού. Επίσης, για κάθε νησί η Ελλάδα έχει διορίσει προσωρινούς συντονιστές των κομβικών σημείων από την ελληνική αστυνομία. Οι ελληνικές αρχές ανέφεραν ότι θα αντικατασταθούν από υπαλλήλους της υπηρεσίας πρώτης υποδοχής μόλις ολοκληρωθούν οι εργασίες στα κομβικά σημεία. 7. Συστάθηκε ομάδα εργασίας, με τη συμμετοχή των ελληνικών αρχών, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των οργανισμών της ΕΕ και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, για να βελτιστοποιήσει την οργάνωση των κομβικών σημείων και να σχεδιάσει την απαιτούμενη αποστολή εμπειρογνωμόνων και πόρων. 8. Μετά τον διορισμό 31 επικεφαλής ομάδας από την ελληνική αστυνομία στις 7 Δεκεμβρίου 2015, ο Frontex θα αυξήσει σταδιακά την παρουσία του τον Ιανουάριο 2016. Τον Δεκέμβριο 2015, ο Frontex θα αποστείλει 165 επιπλέον υπαλλήλους. Επί του παρόντος, χρησιμοποιούνται 304 προσκεκλημένοι υπάλληλοι του Frontex στα πέντε νησιά που προσδιορίζονται ως κομβικά σημεία, για να βοηθήσουν σε θέματα διαχωρισμού (screening) και λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων, καθώς και ελέγχου της γνησιότητας των εγγράφων. 9. Η καταγραφή εξακολουθεί να πραγματοποιείται εν μέρει σύμφωνα με τη διαδικασία του Eurodac, και εν μέρει με χρήση χαρτιού/μελάνης σε όλες τις περιοχές των κομβικών σημείων, εξαιτίας της έλλειψης συσκευών λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων. Συνολικά, χρησιμοποιούνται 46 συσκευές λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων Eurodac στις περιοχές των κομβικών σημείων ενώ χρειάζονται ακόμη 30 για την ορθή λειτουργία του συστήματος. Προκειμένου να καλυφθεί το κενό αυτό έχουν χορηγηθεί 15 συσκευές Eurodac από τη Γερμανία, 9 από την UNHCR, ενώ 6 βρίσκονται σε διαδικασία χορήγησης μέσω επιδότησης έκτακτης ανάγκης του ΤΕΑ. Κατά συνέπεια, έως τα μέσα Ιανουαρίου, αναμένεται ότι οι ανάγκες για συσκευές Eurodac στα κομβικά σημεία θα έχουν καλυφθεί πλήρως, ώστε να μην χρειάζεται να γίνεται λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων με μελάνη που έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχουν καθυστερήσεις στην καταχώριση των δακτυλικών αποτυπωμάτων στη βάση δεδομένων Eurodac. Όσον αφορά τις πρόσθετες ανάγκες στην ηπειρωτική χώρα, καθώς και τις ανάγκες αντικατάστασης, οι 6

ελληνικές αρχές, στις 10 Δεκεμβρίου, υπέβαλαν αίτηση για χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης για την κάλυψη της αγοράς 90 επιπλέον συσκευών Eurodac. Επιπλέον, δημοσιεύθηκε και άλλη πρόσκληση για προμήθεια εξοπλισμού λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων μέσω των ολοκληρωμένων ρυθμίσεων για την πολιτική αντιμετώπιση των κρίσεων (IPCR), στις 9 Δεκεμβρίου. 10. Ο Frontex, η EASO και ο οργανισμός EU-LISA έχουν ολοκληρώσει πιλοτικό σχέδιο για την ενίσχυση της ικανότητας των κομβικών σημείων σε θέματα επεξεργασίας, μέσω του εξορθολογισμού της ροής των εργασιών. Τα αποτελέσματα παρουσιάστηκαν στις αρχές και σε άλλους εταίρους. Η Ευρωπόλ έχει διαθέσει ειδικό αξιωματούχο, στο πλαίσιο της περιφερειακής Ομάδας Δράσης της ΕΕ στον Πειραιά, παράλληλα με τους αξιωματούχους που έχουν ήδη διορίσει ο Frontex και η EASO. 11. Ενώ αναγνωρίζει τα μέτρα που έλαβαν οι ελληνικές αρχές για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα λήψης των δακτυλικών αποτυπωμάτων των μεταναστών που φθάνουν παράτυπα, η Επιτροπή εξέδωσε προειδοποιητική επιστολή με επιστολή, στις 10 Δεκεμβρίου, ζητώντας περισσότερες πληροφορίες από τις ελληνικές αρχές σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση. Η Επιτροπή έχει διαπιστώσει αναντιστοιχία μεταξύ του αριθμού των περιστατικών παράνομης συνοριακής διέλευσης που εντοπίζονται στα ελληνικά εξωτερικά σύνορα και του αριθμού των ατόμων των οποίων λαμβάνονται τα δακτυλικά αποτυπώματα. Κατά το διάστημα από 20 Ιουλίου 2015 έως 30 Νοεμβρίου 2015, σύμφωνα με τα στοιχεία του Frontex, υπήρξαν 492.744 παράτυπες αφίξεις υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελλάδα. Από τις στατιστικές του Eurodac για την Ελλάδα προκύπτει ότι ελήφθησαν δακτυλικά αποτυπώματα μόνο από 121.325 υπηκόους τρίτων χωρών. Τι πρέπει ακόμη να γίνει 1. Η Ελλάδα πρέπει να ολοκληρώσει την κατασκευή των κομβικών σημείων στη Λέσβο, στη Λέρο και στη Χίο, σύμφωνα με το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα. Οι κατασκευαστικές εργασίες στην Κω αναμένεται να ξεκινήσουν άμεσα, ενώ στη Σάμο αναμένεται ότι η τοποθεσία για την ανάπτυξη του κομβικού σημείου θα καθοριστεί έως τα τέλη Ιανουαρίου. 2. Η Ελλάδα θα πρέπει, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τους οργανισμούς της ΕΕ και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, να βελτιστοποιήσει την οργάνωση των κομβικών σημείων με βάση την αξιολόγηση των αναγκών για κάθε νησί και με βάση τα πορίσματα του διοργανικού πιλοτικού σχεδίου. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να καθοριστεί ένα διαρθρωμένο σύστημα αποβίβασης στα επίσημα σημεία αποβίβασης, καθώς και μεταφοράς προς τα κομβικά σημεία. 3. Με βάση λεπτομερή εκτίμηση των αναγκών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαθέσουν τους αναγκαίους εμπειρογνώμονες προκειμένου να εξασφαλίσουν την πλήρη ανάπτυξη των κομβικών σημείων το συντομότερο μετά την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών εργασιών. Η Ελλάδα πρέπει με τη σειρά της να εξασφαλίσει ότι υπάρχει επαρκής αριθμός επικεφαλής ομάδων καθώς και επαρκές προσωπικό ασφαλείας στα κομβικά σημεία. 4. Η Ελλάδα θα πρέπει να προμηθευτεί - χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση και ακολουθώντας ταχείες/απλουστευμένες διαδικασίες που προβλέπονται στις οδηγίες 2004/18/ΕΚ και 2014/24/ΕΕ σε «επείγουσες» ή «εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις» - τα αναγκαία πρόσθετα μηχανήματα λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων. 7

5. Τα συστήματα τεχνολογίας των πληροφοριών (ΤΠ) θα πρέπει να επικαιροποιηθούν για την ανάπτυξη πρώτον ενός πλήρως αυτοματοποιημένου συστήματος αναγνώρισης δακτυλικών αποτυπωμάτων (AFIS) και στη συνέχεια, για την εξασφάλιση της διασύνδεσης μεταξύ εθνικών και ευρωπαϊκών/διεθνών βάσεων δεδομένων, επιτρέποντας έτσι τον πλήρη έλεγχο των αφικνούμενων μεταναστών σε αντιπαραβολή με το σύστημα πληροφοριών Σένγκεν (SIS) II/τις βάσεις δεδομένων της Ιντερπόλ για κλαπέντα και απολεσθέντα ταξιδιωτικά έγγραφα (STLD). 6. Η Ελλάδα, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των οργανισμών της ΕΕ, θα πρέπει να καθορίσει τις ανάγκες για πολιτιστικούς διαμεσολαβητές/διερμηνείς και να ενισχύσει την παρουσία τους στα κομβικά σημεία. 7. Πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω ο συντονισμός, με τη συστηματική και αποτελεσματική χρήση των μηχανισμών συντονισμού που έχουν συσταθεί. Οι διορισμένοι συντονιστές για τα νησιά θα πρέπει να είναι εξουσιοδοτημένοι με ειδική εντολή να συντονίζουν όλους τους σχετικούς εμπλεκόμενους κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς φορείς στις τοποθεσίες των κομβικών σημείων. 8. Η Ευρωπόλ πρέπει να ενισχύσει την παρουσία της στην Ελλάδα και να συνάψει επιχειρησιακές συμφωνίες με τις ελληνικές αρχές προκειμένου να τις στηρίξει στην καταπολέμηση του λαθρεμπορίου. Η υποστήριξη θα πρέπει να περιλαμβάνει την έναρξη οικονομικών ερευνών, ενέργειες για την πάταξη της πλαστογράφησης εγγράφων και καλύτερη χρήση των δικτύων Αξιωματικών Συνδέσμων Μετανάστευσης (ILO) σε τρίτες χώρες ως πηγών σχετικών πληροφοριών. 9. Η ελληνική αστυνομία θα πρέπει να παρέχει εκπαίδευση σε αστυνομικούς που τοποθετούνται στα κομβικά σημεία για τον εντοπισμό πλαστών εγγράφων. II. ΜΕΤΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ - Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ 1. Στις 4 Νοεμβρίου 2015 πραγματοποιήθηκε η πρώτη πτήση μετεγκατάστασης 30 αιτούντων άσυλο από την Ελλάδα στο Λουξεμβούργο. Τον Δεκέμβριο, ο ρυθμός μετεγκατάστασης αυξήθηκε, με την πραγματοποίηση πτήσεων μετεγκατάστασης στις 10 Δεκεμβρίου 2015 (Φινλανδία), στις 14 Δεκεμβρίου (Γερμανία) και στις 15 Δεκεμβρίου (Λιθουανία). Η επόμενη πτήση είναι προγραμματισμένη για τις 17 Δεκεμβρίου (Πορτογαλία) και άλλη μία πτήση για τις αρχές Ιανουαρίου (Λετονία). Έως τις 17 Δεκεμβρίου 2015, θα έχουν συνολικά μετεγκατασταθεί από την Ελλάδα 76 αιτούντες άσυλο. 2. Συνολικά, έχουν επί του παρόντος καταγραφεί 370 υποψήφιοι για μετεγκατάσταση ως αιτούντες διεθνή προστασία και, από τις 11 Δεκεμβρίου, οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν 297 αιτήσεις για έγκριση προς άλλα κράτη μέλη. 3. Σήμερα, οι υποψήφιοι για μετεγκατάσταση είναι περισσότεροι από τους τόπους μετεγκατάστασης. Μόνο 9 κράτη μέλη έχουν διαθέσει 305 θέσεις για υποψήφιους μετεγκατάστασης, ενώ 14 κράτη μέλη έχουν διορίσει αξιωματικούς- συνδέσμους. Στις 27 Νοεμβρίου 2015 πραγματοποιήθηκε η πρώτη συνεδρίαση των αξιωματικών-συνδέσμων στην Ελλάδα και δεύτερη συνεδρίαση πραγματοποιήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου. 8

4. Η παροχή πληροφοριών στους πρόσφυγες σχετικά με το πρόγραμμα μετεγκατάστασης είναι περιορισμένη σήμερα στο κομβικό σημείο της Λέσβου, όπου υπάρχει παρουσία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το άσυλο (EASO), της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και της ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου. Συνολικά, η EASO έχει αποστείλει 6 εμπειρογνώμονες για τον σκοπό αυτό και σχεδιάζει να επεκτείνει την παρουσία της με 10 εμπειρογνώμονες κατά τις προσεχείς ημέρες. 5. Η EASO έχει παράσχει 10 πρόσθετες κινητές μονάδες και εξοπλισμό για την υποστήριξη της διαδικασίας μετεγκατάστασης στα νησιά. Οι κινητές μονάδες έφθασαν στην Ελλάδα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανά πάσα στιγμή και στα πέντε κομβικά σημεία των νησιών. 6. Προς το παρόν, η ελληνική Υπηρεσία Ασύλου διαθέτει περιορισμένο προσωπικό για την μετεγκατάσταση. Η ικανότητα του προσωπικού ωστόσο εξακολουθεί να είναι σημαντικά μεγαλύτερη (ικανότητα καταγραφής 40-50 ημερησίως) από τον αριθμό των αιτούντων που εκφράζουν ενδιαφέρον για καταγραφή (περίπου 10 ημερησίως). Η EASO θα στηρίξει την ελληνική Υπηρεσία Ασύλου στο στάδιο της καταγραφής με την αποστολή εμπειρογνωμόνων σε θέματα εκτίμησης ιθαγενείας και ρήτρας εξαίρεσης. 7. Η Επιτροπή πρόκειται να διαθέσει στην Ελλάδα την εγκριθείσα χρηματοδοτική στήριξη (500 ευρώ για κάθε άτομο που μετεγκαθίσταται) μέσω του αντίστοιχου εθνικού προγράμματος του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ), για τη στήριξη της μεταφοράς στο πλαίσιο του προγράμματος μετεγκατάστασης. Η ελληνική Υπηρεσία Ασύλου θα αναθέσει στον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ) τις επιχειρησιακές πτυχές του προγράμματος μετεγκατάστασης, ενώ ο ΔΟΜ συμφώνησε να προχρηματοδοτήσει τις τρέχουσες μεταφορές, ενόσω εκκρεμεί η σύναψη συμφωνίας συμπληρωματικής επιχορήγησης έκτακτης ανάγκης με την Επιτροπή, ύψους 20 εκατομμυρίων ευρώ, που επρόκειτο να υπογραφεί πριν από τα τέλη Δεκεμβρίου 2015. 8. Συστάθηκε ομάδα εργασίας, με τη συμμετοχή των ελληνικών αρχών, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, των οργανισμών της ΕΕ, του ΔΟΜ και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, προκειμένου να βελτιστοποιήσει τη διαδικασία μετεγκατάστασης. 9. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στηρίζει τη διαδικασία μετεγκατάστασης με τη χορήγηση της απαραίτητης χρηματοδότησης και τεχνικής συνδρομής στην Ελλάδα μέσω της επιτόπιας ομάδας της. Τι πρέπει ακόμη να γίνει 1. Πρέπει να ενισχυθεί η ενημέρωση των προσφύγων σχετικά με το πρόγραμμα μετεγκατάστασης, μεταξύ άλλων με την αυξημένη παρουσία υπαλλήλων από την ελληνική Υπηρεσία Ασύλου και την EASO στα κομβικά σημεία, καθώς και με την παραγωγή και διανομή υλικού σε πιθανούς υποψήφιους για μετεγκατάσταση, σχετικά με τη διαδικασία μετεγκατάστασης και τα συναφή δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους. Οι αξιωματικοί-σύνδεσμοι των κρατών μελών θα πρέπει να ενημερώνουν τους υποψήφιους για μετεγκατάσταση σχετικά με τις ορισθείσες χώρες προορισμού. 2. Πρέπει να αυξηθεί σημαντικά η ικανότητα καταχώρισης και επεξεργασίας των αιτήσεων ασύλου. Για τον σκοπό αυτό, η ελληνική Υπηρεσία Ασύλου προτίθεται να 9

προσλάβει 40 επιπλέον υπαλλήλους έως τα μέσα Φεβρουαρίου, γεγονός που αναμένεται να αυξήσει την ικανότητά της ώστε να είναι σε θέση να καταχωρίζει 100-120 αιτήσεις ημερησίως. Χρειάζονται περαιτέρω αυξήσεις προσωπικού για επιτάχυνση των καταγραφών, όπως απαιτείται. 3. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μειώσουν σημαντικά τον χρόνο αντίδρασης στις αιτήσεις μετεγκατάστασης που υποβάλλουν οι ελληνικές αρχές (και να απέχουν από τη διενέργεια υπερβολικών ελέγχων ad hoc στην Ελλάδα). 4. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αυξήσουν σημαντικά τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν στο πλαίσιο του προγράμματος μετεγκατάστασης. 5. Η διαδικασία μετεγκατάστασης θα πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω, με βάση τις συστάσεις της ομάδας εργασίας. III. ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ - Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ 1. Η Ελλάδα εξακολουθεί να μη διαθέτει δομημένη και σφαιρική στρατηγική για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών στη χώρα καταγωγής τους, ιδίως σχετικά με την αναγκαστική επιστροφή και την επιλογή της κράτησης, κατά περίπτωση. 2. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρασχέθηκαν από τις ελληνικές αρχές, από τις αρχές του 2015 έχουν πραγματοποιηθεί 16.131 αναγκαστικές επιστροφές, η πλειονότητα των οποίων στην Αλβανία. Πιο πρόσφατα, στις 2 Δεκεμβρίου, πτήση ναυλωμένη και συντονισμένη από τον Frontex αναχώρησε από την Αθήνα μεταφέροντας 49 επαναπατριζόμενους πακιστανικής ιθαγένειας. Οι πακιστανικές αρχές έκαναν δεκτούς μόνο 19 από τους επαναπατριζόμενους στο Πακιστάν. Όσον αφορά τους υπόλοιπους 30, δεν τους επιτράπηκε να αποβιβαστούν, ως εκ τούτου επεστράφησαν παρόλο που διέθεταν έγκυρα ταξιδιωτικά έγγραφα εκδοθέντα από την πρεσβεία του Πακιστάν στην Αθήνα. 3. 5.400 θέσεις κράτησης είναι διαθέσιμες για τις επιστροφές κρίνονται επαρκείς για το άμεσο βραχυπρόθεσμο διάστημα, λαμβάνοντας υπόψη την περιορισμένη δυνατότητα πραγματοποίησης αναγκαστικών επιστροφών. Εντοπίστηκαν σοβαρές ελλείψεις όσον αφορά τις συνθήκες κράτησης, ιδίως όσον αφορά την παροχή τροφίμων. Η κατάσταση αυτή πρέπει να βελτιωθεί άμεσα. 4. Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, φέτος πραγματοποιήθηκαν 3.460 υποστηριζόμενες οικειοθελείς επιστροφές. Από τον Ιούλιο, ο αριθμός των οικειοθελών επιστροφών εμφανίζει σημαντική πτώση εξαιτίας σοβαρών περικοπών στη χρηματοδότηση. 5. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε στη διάθεση της ελληνικής αστυνομίας και του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης βοήθεια έκτακτης ανάγκης (ύψους 2,5 εκατ. ευρώ περίπου) για την ταχεία επανέναρξη του προγράμματος αναγκαστικών επιστροφών και υποστηριζόμενων οικειοθελών επιστροφών. Ως εκ τούτου, το πρόγραμμα υποστηριζόμενων οικειοθελών επιστροφών έχει ξεκινήσει και πάλι. 10

6. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει αναλάβει εξειδικευμένες αποστολές, για παράδειγμα στο Πακιστάν, για διευκόλυνση της επανεισδοχής. 7. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πραγματοποιήσει ειδική αποστολή παρακολούθησης στην Ελλάδα, κυρίως για το σύστημα επιστροφής, προκειμένου να αξιολογήσει την κατάσταση και να προτείνει επιχειρησιακές λύσεις σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Τι πρέπει ακόμη να γίνει 1. Οι ελληνικές αρχές πρέπει να αναπτύξουν σαφή στρατηγική για τις αναγκαστικές επιστροφές, προσδιορίζοντας τις τρίτες χώρες με τις οποίες να αρχίσουν διαπραγματεύσεις κατά προτεραιότητα και αντιμετωπίζοντας τις ελλείψεις του συστήματος κράτησης. Η Ελλάδα πρέπει να απλοποιήσει τις διοικητικές διαδικασίες της ώστε να υπάρχει δυνατότητα γρήγορων επιστροφών. 2. Η Ελλάδα πρέπει να εντείνει την αναγκαστική και οικειοθελή επιστροφή και να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει την άμεση απορρόφηση της διαθέσιμης χρηματοδότησης του εθνικού προγράμματος ΤΑΜΕ. 3. Οι δραστηριότητες επιστροφής των ελληνικών αρχών θα πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στις σημαντικότερες στα πλαίσια των κομβικών σημείων ιθαγένειες (πολίτες του Πακιστάν, αλλά και του Αφγανιστάν, Ιράν και Μπαγκλαντές), αντί να επικεντρώνονται όπως σήμερα στους υπηκόους της Αλβανίας και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. 4. Οι μετανάστες θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με τις υποστηριζόμενες οικειοθελείς επιστροφές ήδη ενώ παραμένουν στα κομβικά σημεία. Θα πρέπει επίσης να εξεταστεί η διεξαγωγή ενημερωτικής εκστρατείας σε περιοχές που βρίσκονται κοντά στα σύνορα με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. 5. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την υποστήριξη των κρατών μελών, θα πρέπει να εντείνει τη συνεργασία με τρίτες χώρες για τη διευκόλυνση της επανεισδοχής των μεταναστών που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για την παροχή διεθνούς προστασίας. Αυτό περιλαμβάνει επιπλέον προσπάθειες για την εξασφάλιση της επανεισδοχής από την Τουρκία υπηκόων τρίτων χωρών. 6. Ο Frontex θα πρέπει να εξασφαλίσει ότι κατά τις κοινές πτήσεις επιστροφής πραγματοποιούνται τακτικές στάσεις στην Ελλάδα για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων επιστροφής. 7. Οι συνθήκες στα κέντρα κράτησης πρέπει να βελτιωθούν επειγόντως. IV. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ - Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΗΜΕΡΑ 1. Μετά από αίτημα της Ελλάδας, ο Frontex θα συνδράμει τη χώρα με την καταγραφή μεταναστών στην περιοχή των βορείων συνόρων. Πραγματοποιήθηκε κοινή τεχνική αποστολή του Frontex και της ελληνικής αστυνομίας για να προσδιοριστούν οι τεχνικές 11

ανάγκες. Ο Frontex έχει ήδη αποστείλει ορισμένους υπαλλήλους στην περιοχή της Ειδομένης. Ο αριθμός τους πρόκειται να αυξηθεί κατά τη διάρκεια του Ιανουαρίου. 2. Η ΕΕ συμφώνησε με την Τουρκία επί κοινού σχεδίου δράσης που αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντική μείωση του αριθμού των προσφύγων που εισέρχονται στην Ελλάδα από την Τουρκία. 3. Η Ελλάδα έχει συγκροτήσει μεικτές ομάδες εργασίας με την Τουρκία, με σκοπό την εμβάθυνση της συνεργασίας στον τομέα της συνοριακής διαχείρισης. 4. Στις 3 Δεκεμβρίου 2015, η Ελλάδα ζήτησε την ενεργοποίηση ομάδων ταχείας επέμβασης στα σύνορα (RABIT) για το Αιγαίο. Στις 10 Δεκεμβρίου, ο εκτελεστικός διευθυντής του Frontex έλαβε θετική απόφαση για την ενεργοποίηση των ομάδων RABIT. Η επιχείρηση RABIT θα οδηγήσει σε αναβάθμιση της κοινής θαλάσσιας επιχείρησης «Ποσειδών» που καλύπτει την ίδια περιοχή. 5. Μέχρι σήμερα, τα κράτη μέλη δεσμεύθηκαν ότι θα διαθέσουν 23.698 ανθρωποημέρες, ανταποκρινόμενα στην πρόσκληση του Frontex για 75.489 ανθρωποημέρες (κάλυψη κατά 31%). Τι πρέπει ακόμη να γίνει 1. Οι ελληνικές αρχές και ο Frontex θα πρέπει να καθορίσουν σύντομα τις επιχειρησιακές λεπτομέρειες της δράσης των αξιωματούχων του Frontex στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας. 2. Μετά την ενεργοποίηση των ομάδων RABIT, τα κράτη μέλη θα πρέπει πάραυτα να διαθέσουν προσωπικό και εξοπλισμό για να εξασφαλιστεί η κάλυψη των αναγκών που έχουν προσδιορίσει η Ελλάδα και ο Frontex. V. ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΥΠΟΔΟΧΗΣ 1. Στις 14 Δεκεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες υπέγραψαν κοινή δήλωση σχετικά με πρόγραμμα ενοικίασης στέγης που πράγματι αυξάνει την ικανότητα υποδοχής της Ελλάδας κατά 20.000 θέσεις στην ηπειρωτική χώρα και 7.000 επιπλέον θέσεις στα κομβικά σημεία. Σε αυτή τη βάση, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες πρόκειται να επιλέξει τους εταίρους υλοποίησης στις 18 Δεκεμβρίου. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες μπορεί στη συνέχεια να παράσχει αμέσως καταλύματα στους υποψηφίους για παροχή ασύλου και μετεγκατάσταση. Για τον σκοπό αυτό, η Επιτροπή ενέκρινε τη χορήγηση 80 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας. 2. Έως τις αρχές Ιανουαρίου 2016, δημιουργούνται 4.500 προσωρινές θέσεις στέγασης στο πλαίσιο των εν εξελίξει κατασκευαστικών έργων στη Λέσβο, τη Λέρο και τη Χίο. Ο αριθμός των θέσεων θα αυξηθεί σε 7.000 (πρώτη υποδοχή) μετά την ολοκλήρωση των κομβικών σημείων στην Κω και στη Σάμο. 12

3. Οι ελληνικές αρχές διαθέτουν σήμερα ικανότητα υποδοχής σε δεύτερη γραμμή για τη φιλοξενία 2.900 ατόμων στην Αθήνα (Ελαιώνας, Ελληνικό και Παλαιό Φάληρο). Η Ελλάδα έχει υπογράψει συμφωνία επιχορήγησης με την Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αύξηση της χωρητικότητας του κέντρου φιλοξενίας προσφύγων στον Ελαιώνα κατά 500-700 θέσεις. 4. Στην περιοχή της Ειδομένης, υπάρχει δυνατότητα φιλοξενίας έως και 1.500 ατόμων σε καταυλισμούς με σκηνές. 5. Η ικανότητα πριν από την απομάκρυνση είναι σήμερα 5.400 άτομα. 6. Στις 3 Δεκεμβρίου 2015, η Ελλάδα ζήτησε την ενεργοποίηση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ (EUCPM). Μέσω αυτού του μηχανισμού, τα κράτη μέλη καλούνται να παρέχουν βοήθεια σε είδος για τη βελτίωση των συνθηκών υποδοχής. Τι πρέπει ακόμη να γίνει 1. Η Ελλάδα πρέπει να ολοκληρώσει σύντομα τη δημιουργία και των 7.000 θέσεων και για τα πέντε κομβικά σημεία στα νησιά. 2. Η Ελλάδα πρέπει να βελτιώσει την υποδοχή ευάλωτων ομάδων, ιδίως των ασυνόδευτων ανηλίκων. 3. Πρέπει να αναζητηθούν πιο διαρθρωτικές λύσεις για την παροχή τροφίμων και την κάλυψη άλλων βασικών αναγκών στα κέντρα υποδοχής. 4. Η Ελλάδα θα πρέπει να εξακολουθήσει να βελτιώνει την ικανότητα υποδοχής σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν κατά τη σύνοδο των ηγετών των Δυτικών Βαλκανίων. 5. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανταποκριθούν άμεσα στην αίτηση παροχής βοήθειας του μηχανισμού πολιτικής προστασίας (EUCPM). 13