Συνέδριο «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ: ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ» (3η ΜΕΡΑ)

TEE Δελτίο Τύπου ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ 5 Ιουλίου 2006 Συνέδριο «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ: ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ» (3η ΜΕΡΑ) Μεστός και ουσιαστικός ήταν ο προβληματισμός που επικράτησε και κατά τη σημερινή 3η Μέρα του 3 ου Συνεδρίου που διοργάνωσε το ΤΕΕ με θέμα «Ελληνική Βιομηχανία: Προς την οικονομία της γνώσης». Την προτροπή να «κυνηγήσουν τη διοίκηση και να την ασκήσουν σωστά», απηύθυνε προς τους 100.000 Μηχανικούς ο υφυπουργός ΠΕΧΩΔΕ Ομότιμος Καθηγητής ΕΜΠ κ. Θεμιστοκλής Ξανθόπουλος, μιλώντας με θέμα «Η εκπαίδευση των Μηχανικών». Και εξήγησε ότι οι απόφοιτοι του Πολυτεχνείου αξίζουν, αλλά και οφείλουν να διοικήσουν αυτόν τον τόπο, γιατί, σε αντίθεση με τους διοικούντες αποφοίτους των «ασαφών επιστημών» και του «laisser faire», οι μηχανικοί χτίζουν και πάλι τις αναγκαίες για την Ελλάδα του 21 ου αιώνα νέες υποδομές. Και υπενθύμισε ότι ο απλός δημοκρατικός πολίτης ονειρεύεται ακόμη «Αρχές» που δεν διοικούν αφ υψηλού, δεν τυρβάζουν περί πολλά και κυρίως περί τις προσωπικές τους φιλοδοξίες- ματαιοδοξίες. Τέτοιες πρακτικές οδηγούν σε Δικτατορία, είπε. Αντίθετα, η πρόοδος και η συνακόλουθη πραγματική προβολή θεσμών, πολιτικής ή προσώπων είναι το φυσικό αποτέλεσμα του παραγόμενου έργου από το σύνολο ενός πολύπλοκου συστήματος, το οποίο απαιτεί καθαρά χέρια, ολοκληρωμένο σχεδιασμό, συνεχή ώθηση, φροντίδα και επαγρύπνηση, συντονισμό αλλά και επίπονη πρωτογενή εργασία. Ο πολίτης θα ήθελε οι διοικούντες να λειτουργούν ως οι πρώτοι εργάτες του συστήματος, προσφέροντας χωρίς διακρίσεις, χωρίς ωράρια, για όλους. Μια τέτοια προσφορά μπορούν να κάνουν οι Μηχανικοί, δεδομένου ότι στην Ελλάδα ζούμε ένα συνεχές τραγικό σύμπτωμα: Οι νέοι διοικούντες επιχειρούν να δημιουργήσουν από μηδενική βάση. «Δεν χτίζουμε στα πεπραγμένα των προηγούμενων», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Ξανθόπουλος. Αναφερόμενος στα θέματα της παιδείας, που βρίσκονται σε «κρίσιμη διατεταγμένη φάση», τόνισε ότι διαφωνεί ριζικά με την υποβάθμιση των Πανεπιστημίων σε όλη την Ευρώπη. Και υπογράμμισε ότι για την ουσιαστική αναβάθμιση των σπουδών και της έρευνας 1

για την συνακόλουθη εξάλειψη της συνεχιζόμενης διαρροής εγκεφάλων προς τις ΗΠΑ, πρέπει να διατεθούν σημαντικοί πόροι. Για την παιδεία στην Ελλάδα, αφού χαρακτήρισε «ανοσιούργημα» το νόμο 2016/2001 για τα ΤΕΙ, τόνισε ότι χρειάζεται νομοθετική κατοχύρωση του πτυχίου, καθώς τα πανεπιστημιακά πτυχία παραμένουν αδιαβάθμητα και υπογράμμισε η Ελλάδα δεν πρέπει να αλλάξει τον τύπο και τη διάρκεια των σπουδών που έχει σήμερα». Πρέπει όμως να κατοχυρώσει την αξία και το πραγματικό επίπεδο σπουδών με το Master του Αγγλοσαξονικού συστήματος σπουδών. «Οποιαδήποτε διάρρηξη της υπάρχουσας δομής σε δύο κύκλους, τον προπτυχιακό και τον μεταπτυχιακό, υποβαθμίζει de facto τον προπτυχιακό κύκλο στην κατηγορία των Σχολών Ανώτερης Επαγγελματικής Εκπαίδευσης», υπογράμμισε. Ο κ. Ξανθόπουλος έκανε λόγο για «αδράνεια του συστήματος», που δεν εφαρμόζει κάποια απλά πράγματα, τα οποία από μόνα τους θα οδηγούσαν σε αναβάθμιση των σπουδών. Το παρόν και το μέλλον της απασχόλησης των μηχανικών Ο κ. Ξανθόπουλος αναφέρθηκε στην έρευνα για την απασχόληση των διπλωματούχων μηχανικών, που πραγματοποίησε το ΕΜΠ υπό τον Καθηγητή του ΕΜΠ κ. Λευτέρη Παπαγιαννάκη σε συνεργασία με τη Δ/νση Επαγγελματικής Δραστηριότητας του ΤΕΕ. Από την έρευνα του 2004 προκύπτει ότι ο κλάδος βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε κατάσταση σχεδόν πλήρους απασχόλησης. Το 84% ασχολείται με αντικείμενο που εμπίπτει στην κύρια αρμοδιότητά του, το 3% σε συναφή ειδικότητα μηχανικού και το 7% σε συνδυασμό ειδικοτήτων. «Το παρόν και το μέλλον των μηχανικών είναι αισιόδοξο», τόνισε ο κ. Ξανθόπουλος και ανέφερε ότι για την επόμενη δεκαετία και μόνον από το ΥΠΕΧΩΔΕ, μελετήθηκε, δημοπρατείται και έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα πρόγραμμα έργων υποδομής, που ξεπερνά τα 14 δις. Ευρώ. Με τα έργα αυτά τριπλασιάζονται οι ελληνικοί αυτοκινητόδρομοι, αναβαθμίζεται ριζικά το υπόλοιπο εθνικό οδικό δίκτυο, τα λιμάνια, τα αεροδρόμια και αλλάζει τελείως η εικόνα και η ποιότητα ζωής των ελληνικών περιφερειών. Παράλληλα προετοιμάζεται συγκροτημένα και έγκαιρα η επόμενη γενιά δημοσίων έργων, με την κατάρτιση των αναγκαίων μελετών. Με 150 εκατ. Ευρώ που εξασφάλισε το ΥΠΕΧΩΔΕ από την αναθεώρηση του Γ ΚΠΣ, προχωρά για τις ανάγκες της επόμενης 15ετίας, στο μεγαλύτερο ενιαίο πρόγραμμα μελετών, για τη νέα γενιά έργων που θα γίνει στην επόμενη προγραμματική περίοδο 2007-2013. πρόκειται για ένα πρόγραμμα μελετών 60 οδικών, λιμενικών και έργων Μετρό, με τις οποίες θα ωριμάσουν και θα ενταχθούν έγκαιρα τα νέα έργα συνολικού προϋπολογισμού τουλάχιστον 8 δις. Ευρώ. Δεδομένων και των καθυστερήσεων και συμπληρώσεων σε κάθε προγραμματική περίοδο, εκτιμάται ότι τα μεγάλα έργα θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το 2020 και επομένως για την επόμενη 15ετία ο 2

μελετητικός και κατασκευαστικός τομέας των επιστημών του μηχανικού, πιστεύεται ότι θα διατηρήσει τον σημερινό υψηλό δείκτη απασχόλησης. Για τον ρόλο της εκπαίδευσης στη σύγχρονη ελληνική βιομηχανία μίλησε ο κ. Πέτρος Ρυλμόν, εκ μέρους του Ιντιστούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ με θέμα «Γνώση και εργασία στη σύγχρονη ελληνική βιομηχανία: ο ρόλος της εκπαίδευσης». Για το ανθρώπινο δυναμικό στη σύγχρονη οικονομία μίλησε η κυρία Vicky Stockdate, σύμβουλος ανθρωπίνου δυναμικού. Για το ίδιο θέμα μίλησε ο κ. Θ. Φέσσας, Αντιπρόεδρος του ΣΕΒ και Διευθύνων Σύμβουλος της Infoquest, ο οποίος διέβλεψε ότι μόνο η στροφή προς τις υπηρεσίες θα μπορέσει να αποτελέσει διέξοδο για την ελληνική βιομηχανία με την ευρεία έννοιά της. Για τα προβλήματα στη συγκρότηση των προγραμμάτων σπουδών μίλησε ο Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Β. Κουλαϊδης. Απαιτήσεις Παιδείας, Γνώσης, καινοτομίας και εξειδίκευσης Την εξέλιξη της Δανίας από μια οικονομία με πολλά προβλήματα στα τέλη της δεκαετίας του 1970 στις σημερινές πολύ καλές επιδόσεις παρουσίασε ο πρόεδρος του Τμήματος Επιχειρησιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Άαλμποργκ καθηγητής Bent Dalum. Aπό 12,5% η ανεργία έχει πέσει πλέον κάτω από το 5%, το εξωτερικό έλλειμμα εξαλείφθηκε, το δημόσιο χρέος έπεσε στο 40% του ΑΕΠ. Καθοριστική, πέρα από την αποκατάσταση της μακροοικονομικής σταθερότητας, ήταν η άσκηση ενεργητικών πολιτικών για την αγορά εργασίας στη διάρκεια της ανάκαμψης (η γερμανική εμπειρία δείχνει ότι πολύ δύσκολα προωθούνται σε συνθήκες ύφεσης), οι οποίες οδήγησαν στο δανικό μοντέλο της flexicurity, της ευελιξίας με ασφάλεια. Πουθενά στην Ευρώπη δεν απολύουν τόσο εύκολα οι επιχειρήσεις, αλλά οι απολυόμενοι καλύπτονται με υψηλά επιδόματα ανεργίας και τα προγράμματα εκπαίδευσης/επανακατάρτισης δίνουν μεγάλη ευελιξία στο εργατικό δυναμικό. Η Δανία ειδικεύθηκε σε εξαγωγές προϊόντων από κλάδους χαμηλής τεχνολογίας κατά την παραδοσιακή κατάταξη του ΟΟΣΑ έπιπλα, ρούχα, τρόφιμα, μηχανήματα για τη βιομηχανία τροφίμων, χαρτί που ενσωματώνουν όμως σήμερα πολύ υψηλή τεχνολογία. Κυριαρχούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενώ οι εργάτες είναι άριστα εκπαιδευμένοι και πολύ καλά αμειβόμενοι (με υψηλότερους μισθούς από νέους επιστήμονες, και σωστά, παρατήρησε ο εισηγητής). Η δημιουργία μιας οικονομίας βασισμένης στη γνώση απαιτεί συνεχή προσπάθεια πολλών ετών, αλλά στη Δανία εξάλειψε τα παλιά προβλήματα, ώστε να έχουμε σήμερα την πολυτέλεια να επικεντρωνόμαστε στο δημογραφικό και να σχεδιάζουμε για το 2040-50, κατέληξε. Για την αλλαγή του τοπίου της έρευνας στην Ευρώπη με το νεοσύστατο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ΕΣΕ) μίλησε ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, και σύμβουλος του εκλεγμένου προέδρου του ΕΣΕ καθηγητή Φώτη Καφάτου, Μπάμπης Σαββάκης. Απέναντι στο ευρωπαϊκό παράδοξο της υψηλού επιπέδου επιστήμης χωρίς βιομηχανική καινοτομία, παλαιότερες κοινοτικές πρωτοβουλίες απέβλεπαν κυρίως στη σύνδεση της έρευνας με την τεχνολογία, με σκεπτικό τη βιομηχανία, όχι την έρευνα. Την αναγνώριση της σημασίας της 3

βασικής έρευνας εκφράζει η ίδρυση του ΕΣΕ που τώρα συγκροτείται, με πόρους από το νέο πλαίσιο 2007-13, και στο τέλος του έτους θα εκδώσει τις πρώτες προκηρύξεις του. Θα απευθύνεται σε μεμονωμένους ερευνητές (ή ομάδες), όχι ιδρύματα, με μοναδικό κριτήριο την αριστεία, και η χρηματοδότηση που θα προσφέρει θα είναι σημαντική: 1,5 εκατομμύριο ανά πρόγραμμα για ερευνητές που πρωτοξεκινούν, 3 εκατομμύρια για «ώριμους» ερευνητές. Προϋπόθεση είναι να έχουν εγκατασταθεί, ή και να μετακινούνται, εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανεξάρτητα από εθνικότητα. Με εμπιστοσύνη στην επιστήμη, ότι η αριστεία έλκει την αριστεία, επιδιώκεται η δημιουργία, ο επαναπατρισμός και η συγκράτηση ικανών ερευνητών, που αποτελεί ευκαιρία για τα πανεπιστήμια και πρόκλση για τον ανταγωνισμό. Το πρώτο θέμα Επένδυση στη γνώση (κράτος, επιχειρηματικός τομέας, ερευνητικά κέντρα και ΑΕΙ) συντόνισε ο καθηγητής ΕΜΠ Βασίλης Μάγκλαρης. Ο Κώστας Αποστολίδης, διευθύνων σύμβουλος της Raycap, μιας βιομηχανίας στη Δράμα που παράγει καινοτόμα υλικά για δίκτυα επικοινωνιών και ηλεκτρισμού με εργαζόμενους υψηλής ειδίκευσης και σημαντικές εξαγωγές, τόνισε τη μεγάλη σημασία για την προώθηση ελληνικών καινοτόμων προϊόντων να έχουν κατατεθειμένα διεθνή διπλώματα ευρεσιτεχνίας σε όσο γίνεται περισσότερες χώρες. Και επειδή η διαδικασία αυτή είναι δαπανηρή, υποστήριξε ότι θα έπρεπε να έχει την ίδια ευνοϊκή φορολογική μεταχείριση με την έρευνα (έκπτωση του 50% των εξόδων). Στοιχεία για την πολύ χαμηλή κατάταξη της Ελλάδας σε όλους τους διεθνείς δείκτες για την έρευνα παρουσίασε ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πάτρας Κώστας Βαγενάς, επισημαίνοντας την πολύ χαμηλή χρηματοδότηση της έρευνας, την ασθενή της σύνδεση με την παραγωγή, το γεγονός ότι το 85% διεξάγεται στα πανεπιστήμια κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες. Και στους δείκτες καινοτομίας η Ελλάδα βρίσκεται πολύ χαμηλά, συμπλήρωσε ο καθηγητής στο ΑΠΘ Νίκος Κομνηνός. Υπενθύμησε την αποτυχία των clusters του Β ΚΠΣ και την εγκατάλειψή τους στο Γ ΚΠΣ, τα λίγα που έχουν γίνει στα τεχνολογικά πάρκα, για να τονίσει ότι το 2007-2013 θα πρέπει να αυξηθούν οι συνολικοί πόροι για επιλεκτικές πολιτικές. Τη σημασία του συστήματος προστασίας των εφευρέσεων για την παραγωγή καινοτομίας ανέπτυξε ο αν. Καθηγητής ΕΜΠ Μανόλης Σαμουηλίδης. Και παραδείγματα συμμετοχής της δημόσιας διοίκησης στην οικονομία της γνώσης από τις ΗΠΑ παρουσίασε ο καθηγητής του Public Technology Institute στο πανεπιστήμιο George Washington Κωστής Τορέγας. Εγκαθιστώντας ένα ευρυζωνικό σύννεφο πάνω από την πόλη Κόρπους Κρίστι του Τέξας, ο Δήμος είχε συνεχή πληροφόρηση για την παροχή νερού και αερίου, αντί για την παλιά μέτρηση στο ρολόι, αλλά έδινε και τη δυνατότητα για πλήθος νέες εφαρμογές. Η τεχνολογία είναι ισχυρό εργαλείο και για να χτυπηθεί η διαφθορά, τόνισε ο ομιλητής. Αναλυτικές προτάσεις για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης των μηχανικών παρουσίασε η καθηγήτρια ΕΜΠ Αντωνία Μoροπούλου. 4

Στην Ελλάδα δεν έχουμε πρόβλημα επαγγελματικών ικανοτήτων, αλλά κουλτούρας συνεργασίας και διοικητικών ικανοτήτων, θέμα που ανέπτυξε ο καθηγητής ΟΠΑ Δημήτρης Μπουραντάς. Και το πρόβλημα αυτό στο ανθρώπινο δυναμικό του ιδιωτικού τομέα ανέλυσε η σύμβουλος ανθρωπίνουν δυναμικού Vicky Stockdale. Στο δρόμο για τη βιώσιμη ανάπτυξη Την ιδέα ότι ο 21 ος αιώνας θα σημάνει τη μετάβαση από την οικονομία του χρόνου στην οικονομία του χώρου πρότεινε ο βουλευτής και πρώην υπουργός Θεόδωρος Πάγκαλος στο στρογγυλό τραπέζι της 3 ης ενότητας που συντόνισε ο δημοσιογράφος Γιώργος Κράλογλου. Διεθνώς είμαστε ακόμα πολύ πίσω, δεν συνειδητοποιούμε ότι πρέπει να επιδιώξουμε μια βιώσιμη ανάπτυξη, στη χώρα μας μάλιστα οι πολίτες είναι πίσω από τις ηγεσίες και τους οργανωμένους φορείς, είπε ο πρώην υπουργός. Θεωρώντας ότι το καινούργιο στην παγκοσμιοποίηση είναι η ταχύτητα στην ενημέρωση και την ανταλλαγή πληροφοριών οικονομία του χρόνου σημείωσε ότι κανείς από τους κλασικούς δεν μπορούσε να προβλέψει ότι και ο χώρος θα ήταν πεπερασμένος. Τώρα που οι δυνάμεις του κεφαλαίου έχουν ελέγξει το σύμπαν, οδηγούμαστε σε αδιέξοδα, συνέχισε, με παράδειγμα τα αυτοκίνητα που θα αποκτούσαν 500 εκατομμύρια κινεζικές οικογένειες χωρίς να έχουν πού να τα βάλουν. Οπότε θα πάμε σε συλλογικούς τρόπους μετακίνησης και διαβίωσης. Οι γενικές και αόριστες τοποθετήσεις υπέρ του περιβάλλοντος, του πρασίνου, των καθαρών θαλασσών, δεν ωφελούν όταν δεν μεταφράζονται σε συγκεκριμένες επιλογές, αντίθετες με άλλες: εμείς, για παράδειγμα, είμαστε κατά της εκτροπής του Αχελώου, είπε ο Δημήτρης Χατζησωκράτης, γραμματέας της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΣΥΝ. Μεταξύ άλλων τέτοιων επιλογών ανέφερε την οικολογική λιτότητα και την προτεραιότητα στους σιδηροδρόμους. Τα όρια για φθηνή ανάπτυξη έχουν εξαντληθεί, τόνισε, προβάλλοντας την αλληλεγγύη με τη φύση, με τις επόμενες γενιές και με τους αποκλεισμένους. Αλλά αυτές οι ηθικές επιταγές ισχύουν για τις σχετικά ευημερούσες κοινωνίες όπως εμείς, πρόσθεσε, όχι για όσους ζουν με ένα δολάριο τη μέρα. Η διαφύλαξη του περιβάλλοντος συνιστά βασική υποχρέωση των επιχειρήσεων απέναντι στο κοινωνικό σύνολο, δήλωσε ο Συντονιστής βιομηχανικών υποδομών του ΣΕΒ Φωκίων Δεληγιάννης. Ο ΣΕΒ αντιμετωπίζει θετικά την ανακύκλωση, τις καθαρές τεχνολογίες, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας που δημιουργούν πρόσθετες θέσεις απασχόλησης, την περιβαλλοντική πιστοποίηση των προϊόντων με την ελπίδα ότι θα περιορίσει το φόρτο των αδειοδοτήσεων, την εισαγωγή οικολογικών κριτηρίων στις κρατικές προμήθειες. Από την άλλη πλευρά επικρίνει την πληθώρα αλληλοεπικαλυπτομένων κοινοτικών διατάξεων για το περιβάλλον, θεωρώντας ότι πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η επίπτωσή τους στην οικονομική αποδοτικότητα. Οι επιχειρήσεις χρειάζονται ένα σταθερό και προβλέψιμο πλαίσιο, με διαφάνεια και μετρήσιμους στόχους, ενώ φοβούνται το περιβαλλοντικό ντάμπινγκ εκ μέρους τρίτων χωρών, τόνισε ο κ. Δεληγιάννης. 5

Τέλος, ο Ιωάννης Μινάγιας, στέλεχος στη Νεοχημική, μίλησε γενικότερα για όρους βελτίωσης της επιχειρηματικότητας και ανταγωνιστικότητας, θεωρώντας ότι αποτελούν προϋπόθεση για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Oι «παρανοήσεις σχετικά με τομές και μεταρρυθμίσεις» ήταν το θέμα που ανέπτυξε ο πρόεδρος του Δ.Σ. του ΕΛΠΕ κ. Τ. Χριστοδούλου ο οποίος επισήμανε ότι σε ένα πλαίσιο γενικότερα που είναι πολύ ρευστό και δεν έχει στοιχείο δυνατότητας πρόβλεψης, το μόνο που μπορεί να κάνει κανείς, είναι να πει την αλήθεια έτσι ώστε να μην καλλιεργούνται ψευδαισθήσεις που είναι καταστροφικές και δημιουργούν κοινωνικές αναταραχές. Και στη συνέχεια, πρόσθεσε ο κ. Χριστοδούλου, ότι απαιτείται σωστή καθοδήγηση που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες, και στο σημείο αυτό ανέφερε ενδεικτικά, το θέμα που έχει ανακύψει με τους φοιτητές. Αναφερόμενος στο εργασιακό κόστος τόνισε ότι οι χώρες στη Δύση έχουν κοινωνικές παροχές που κοστίζουν ακριβά όπως είναι η πρόνοια, οι υπηρεσίες, η δικαιοσύνη κλπ, ενώ αντίθετα σε άλλες χώρες υπό ανάπτυξη, είναι διαφορετικά τα πράγματα. Αναφέρθηκε στην Κίνα η οποία δημιούργησε μία βιομηχανοποιημένη περιοχή όπου ο ρυθμός ανάπτυξης έφθασε στο 50%, ενώ στην υπόλοιπη χώρα φθάνει μόλις το 10%. Και πρόσθεσε ότι η Κίνα σήμερα μεταφέρει βιομηχανίες στο Μπαγκλαντές γιατί είναι πλέον πιο φθηνή από την...κίνα! Οι χώρες αυτές είπε ο κ. Χριστοδούλου, κρατούν τις αγορές για μεγάλο χρονικό διάστημα και ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης είναι να αυξηθεί το επίπεδο αυτών των χωρών και να μοιάσουν με τα Κράτη της Δύσης. Ο γενικός Γραμματέας Βιομηχανίας του υπουργείου Ανάπτυξης, κ. Σπ. Παπαδόπουλος στην αρχή της ομιλίας του επισήμανε τη σκοπιμότητα να υλοποιούνται δράσεις που εξουδετερώνουν τις δυνάμεις αδράνειας και στηρίζουν τις πολιτικές υπέρβασης και οδηγούν σε μεταρρυθμίσεις. Η στρατηγική της Λισαβόνας και το Εθνικό Σχέδιο μεταρρυθμίσεων οριοθετούν και για τη χώρα μας το πλαίσιο της Νέας Οικονομικής και Βιομηχανικής πολιτικής που υλοποιείται σήμερα στην Ελλάδα, με βασικές κατευθύνσεις, την στήριξη της επιχειρηματικότητας, και την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας που έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση των επενδύσεων και την βελτίωση του επιχειρηματικού και επενδυτικού περιβάλλοντος στη χώρα μας. Εξειδικεύοντας τη Βιομηχανική πολιτική της χώρας επισήμανε ότι αυτή, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει την ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό των βιομηχανικών υποδομών, την αναδιάρθρωση του κλάδου, την ανάπτυξη δραστηριοτήτων με συγκριτικά πλεονεκτήματα, την ενίσχυση των ΜΜΕ κλπ. Ο κ. Παπαδόπουλος τόνισε ότι πρέπει να ενισχυθεί η επιχειρηματική και βιομηχανική έρευνα στη χώρα μας και ένα ασφαλές και αποτελεσματικό πρότυπο γι αυτό, αποτελεί η περίπτωση της Φιλανδίας. 6

Τέλος ζήτησε να αναβαθμισθεί το πλαίσιο συνεργασίας με το ΤΕΕ και τους μηχανικούς της χώρας, στους τομείς που ήδη προδιέγραψε ο υπουργός ΥΠΑΝ, κ. Δ. Σιούφας, πράγμα που ήδη για ορισμένα θέματα το Υπουργείο έχει θέσει σε εφαρμογή του νόμου 3325/2005 για την αδειοδότηση των μεταποιητικών επιχειρήσεων. «Το πλεόνασμα δημόσιων πόρων αλλά και το έλλειμμα θετικών αποτελεσμάτων για την ανταγωνιστικότητα» ήταν το θέμα του προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της SPEED και πρώην ειδικού γραμματέα του υπουργείου Ανάπτυξης κ. Ν. Διακουλάκη, ο οποίος επισήμανε ότι η Ελλάδα συνεχίζει να καταγράφει χαμηλό βαθμό ουσιαστικής αξιοποίησης των δημόσιων πόρων στις διαρθρωτικού τύπου παρεμβάσεις που συνδέονται με την επιχειρηματικότητα, την ανταγωνιστικότητα και την απασχόληση (έρευνα, τεχνολογία, καινοτομία, νέα επιχειρηματικότητα κλπ.). Οι διαρθρωτικές αλλαγές είναι μόνιμα θέματα κάθε αναθεώρησης ΚΠΣ, υπέρ ευκόλων λύσεων (συνήθως μικρών έργων, όχι πάντα α προτεραιότητας και σίγουρα όχι υψηλής προστιθέμενης αξίας και δημιουργίας θέσεων απασχόλησης). Πρόσθεσε ότι είναι πολύ χαμηλές οι επιδόσεις στους περισσότερους δείκτες της στρατηγικής της Λισαβόνας καθώς η χώρα μας βρίσκεται στην 22 η θέση στη συνολική κατάταξη της Ε.Ε. Στην εργασία που παρουσίασε ο καθηγητής του ΕΚΠΑ κ. Δ. Παπούλιας με θέμα «δυνάμεις αδράνειας και πολιτικές υπέρβασης στις ελληνικές επιχειρήσεις 1990-2005», υποστηρίχθηκε ότι στην παραπάνω χρονική περίοδο επιχειρήθηκε ο μετασχηματισμός πολλών δημοσίων επιχειρήσεων σε επιχειρήσεις της αγοράς και του ανταγωνισμού με σχετικά καλά αποτελέσματα. Ο μετασχηματισμός έγινε με τα προγράμματα αποκρατικοποιήσεωνιδιωτικοποιήσεων τα οποία υποχρέωσαν τη Πολιτεία να πάρει σημαντικές πρωτοβουλίες μετά από τις διαδικασίες συσσώρευσης εμπειρίας και γνώσης βελτιώνοντας ταυτόχρονα της πολιτική της συμπεριφορά και συνέπεια. Πιστεύεται πάντως, τόνισε ο κ. Παπούλιας, ότι τα περιθώρια καλυτερεύσεων σε αυτή την κατεύθυνση είναι πολύ μεγαλύτερα, τόσο από οικονομική άποψη όσο και από την άποψη της επαναχρησιμοποίησης της κτηθείσας εμπειρίας και γνώσης. Ως συμπέρασμα αναφέρεται ότι το Κράτος επιμένει στον έλεγχο των Δ.Ε. δεν αξιοποιεί την προκύπτουσα εμπειρία, δεν γνωρίζει την θεωρία αλλά παρά ταύτα δείχνει ότι μαθαίνει Ο καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου και επιστημονικός διευθυντής ΙΝΕ-ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ κ. Σ. Ρομπόλης στην εργασία του με θέμα «Δημόσιες Πολιτικές στους τομείς Απασχόλησης και του Κράτους Πρόνοιας στην Ελλάδα και στην Ε.Ε» τόνισε ότι οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα δεν έχουν ακολουθήσει με γοργά βήματα το δρόμο του καινοτομικού και Τεχνολογικού εκσυγχρονισμού με αποτέλεσμα σε ένα προϊόν που παράγεται σήμερα στην ελληνική οικονομία το 4% να οφείλεται σε έρευνα καινοτομία και νέα τεχνολογία, ενώ στις ανταγωνίστριες χώρες της Ε.Ε. το ποσοστό αυτό να είναι 53% και στις ΗΠΑ 72%. Η επιδείνωση της ανταγωνιστικής θέσης και το υψηλό επίπεδο ανεργίας δεν οφείλεται στη σταθερότητα της απασχόλησης για το σημαντικότερο τμήμα της μισθωτής εργασίας, ούτε το 7

ύψος των αμοιβών της μισθωτής εργασίας και του θεσμικού πλαισίου των εργασιακών σχέσεων, αλλά οφείλεται στην απουσία αναπτυξιακού προτύπου ενίσχυσης της απασχόλησης. Η θεσμική στασιμότητα είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας παρέμβασης στην κατανομή της εξουσίας και θεωρητικά δικαιολογείται το να υπάρχει, ανεξάρτητα αν τα κίνητρα δεν είναι ταυτόσημα, τόνισε ο κ. Ν. Χαριτάκης καθηγητής του ΕΠΑ, στην εισήγησή του με θέμα «θεσμοί-δομές- πρωτοβουλίες: δημόσια ή ιδιωτική στρατηγική» Η μεταβίβαση της εξουσίας προς τον καλύτερα πληροφορημένο τομέα αποτελεί θετική για την οικονομική ανάπτυξη δημόσια στρατηγική. Η έννοια θετική ταυτίζεται με την έννοια ανάληψη πρωτοβουλιών από τον τομέα που γνωρίζει. Όταν οι επιδιώξεις δεν ταυτίζονται, η στρατηγική της μεταβίβασης εξουσίας πρέπει να συντονίζεται με μηχανισμούς κινήτρων. Π.χ. αν σε ένα δημόσιο οργανισμό μέσω της διαβούλευσης το δημόσιο θα μειώσει το κόστος κατασκευής οφείλει να δώσει ένα μέρος του οφέλους σ εκείνους που συνέβαλαν σ αυτό. Οφείλει παράλληλα σε ορισμένες καταστάσεις να δημιουργήσει μηχανισμούς συντονισμού των κινήτρων π.χ. auditors. Με τη χρήση ενός περιορισμένου συνόλου δεικτών είναι δυνατή η αξιόπιστη καταγραφή και αξιολόγηση της ανταγωνιστικότητας των χωρών, επισήμανε στην εργασία με θέμα «μια εκτίμηση της ανταγωνιστικότητας των εθνών», ο καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης κ. Κ. Ζοπουνίδης. Η προτεινόμενη μεθοδολογία βασίσθηκε σε τεχνικές γραμμικού προγραμματισμού και αποτελεί ένα εύχρηστο ισχυρό και ευέλικτο εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας και της εξαγωγής χρήσιμων συμπερασμάτων σχετικών με τα ισχυρά και τα αδύνατα σημεία κάθε χώρας. Τα κύρια μελλοντικά στάδια της έρευνας επικεντρώνονται στην επέκταση ανάλυσης σε νεότερα δεδομένα με στόχο την ανάλυση των διαχρονικών μεταβολών στην ανταγωνιστικότητα των χωρών. Προτάσεις για την τόνωση της έρευνας και Ανάπτυξης στον τομέα της Άμυνας, σε συνδυασμό με την ίση μεταχείριση μεταξύ ιδιωτικών και κρατικών βιομηχανιών στο πλαίσιο του υγιούς και θεμιτού ανταγωνισμού που θα ωθήσει περαιτέρω την τεχνολογική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας, έκανε με εισήγησή του ο διευθύνων σύμβουλος Αμυντικών Συστημάτων Intracom κ. Γ. Τρουλλινός. Η ενέργεια αυτή θα συμβάλλει αφενός, όπως είπε, στην αμυντική θωράκιση και οικονομική τόνωση της χώρας και αφετέρου θα προσφέρει τη δυνατότητα στις ίδιες τις βιομηχανίες να συνεργασθούν με σημαντικούς διεθνείς αμυντικούς οίκους σε νέα και σύγχρονα οπλικά συστήματα, διεκδικώντας ένα σημαντικό μερίδιο, όχι μόνο των εγχώριων αλλά και των διεθνών εξοπλιστικών προγραμμάτων. Δημόσιες και επιχειρηματικές πολιτικές και πρακτικές Σημαντικές εισηγήσεις περιείχε και η 2η Παράλληλη Συνεδρίαση του Συνεδρίου με γενικό θέμα «Δημόσιες και επιχειρηματικές πολιτικές πρακτικές». Ειδικότερα: 8

Η διαχείριση της γνώσης στις επιχειρήσεις αποσκοπεί στην ανάπτυξη και εκμετάλλευση των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων τους, τόνισε ο κ. Σ. Καβάλας στην εισήγησή του με θέμα «Οικονομία της γνώσης: ευκαιρίες στην ελληνική πραγματικότητα». Η δημιουργία όμως και η συντήρηση ενός συστήματος διαχείρισης γνώσης τόνισε ο εισηγητής, είναι δύσκολο έργο με μεσοπρόθεσμα αποτελέσματα, γιατί συνδέεται άμεσα με την αλλαγή της κουλτούρας των εργαζομένων. Ένα εφαρμοσμένο σύστημα διαχείρισης γνώσης περιλαμβάνει μεταξύ άλλων γνωστικές κυψέλες-κέντρα τεχνολογίας, με υψηλή θέση στο οργανόγραμμα, εκτεταμένες βάσεις δεδομένων και εύκολα στην χρήση πληροφοριακά συστήματα, αλλά κυρίως την εγκαθίδρυση και προαγωγή κουλτούρας ανταλλαγή γνώσεων και διαρκούς βελτίωσης. Σκοπός της εισήγησης με θέμα «προς την οικονομία της γνώσης: ο μετασχηματισμός της ελληνικής βιομηχανίας και το ζήτημα της τεχνολογικής συμβατότητας» του D.r Ι. Κωττάκη ήταν η συμβολή υπό την μορφή προβληματισμού και διατύπωσης γνώμης στη συζήτηση για τη διαμόρφωση καινοτόμου «βιομηχανικής» και αναπτυξιακής στρατηγικής η οποία να είναι συμβατή και σε αντιστοιχία των δυνατοτήτων της ελληνικής οικονομίας και του ελληνικού εθνικού συστήματος καινοτομίας. Σύμφωνα με τη διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία είναι καλώς τεκμηριωμένο ότι οι δυνατότητες που παρέχει η ανάπτυξη και εμπορευματοποίηση των τεχνολογιών δημιουργεί ουσιαστικές ευκαιρίες για την «αναγέννηση» ή / και επαναπροσανατολισμό παραδοσιακών και τη δημιουργία νέων βιομηχανικών /επιχειρηματικών κλάδων. Οι συνθήκες που επικρατούν τα τελευταία χρόνια στην παγκόσμια οικονομία έχουν κάνει εξαιρετικά έντονο το διεθνή ανταγωνισμό δημιουργώντας ουσιαστικά μια παγκοσμιοποιημένη αγορά στα πλαίσια της οποίας οι σύγχρονες επιχειρήσεις καλούνται να επιβιώσουν και να κερδοφορήσουν, επισήμανε στην εισήγησή της η Μ. Γαρρή απόφοιτος μεταπτυχιακού προγράμματος διοίκησης επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Αιγαίου, με θέμα «Επιτυχής επιχειρησιακή συνεργασία. Μέτρηση απόδοσης δικτύου συνεργασιών». Παράλληλα η επιτακτική ανάγκη απόκτησης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος ωθεί τις σύγχρονες επιχειρήσεις στην κατεύθυνση της ίδρυσης καλλιέργειας και ανάπτυξης επιχειρησιακών συνεργασιών. Στην εργασία τους οι Δ. Τωμαδάκη, Λ.Παπαγιαννάκης και Σ. Καραβασίλης, ασχολούνται με τη μελέτη των προσδιοριστικών παραγόντων που καθορίζουν τη συμμετοχή των ελληνικών επιχειρήσεων σε συνεργασίες με ερευνητικούς φορείς και τη συσχέτιση τους με τη θέση που αυτές κατέχουν στο δίκτυο το οποίο δομείται μέσα από τις συνεργασίες αυτές. Κατά την παρουσίαση της, εξετάστηκαν και αναλύθηκαν τα κίνητρα συμμετοχής στις συνεργασίες αυτέ, τα οφέλη των επιχειρήσεων από τη συμμετοχή τους, αλλά και οι διαφοροποιήσεις που παρουσιάζονται ως προς τη συστηματικότητα της συμμετοχής τους, ενώ παράλληλα έγινε και ο συσχετισμός των πάρα πάνω μεταβλητών με δικτυακές μεταβλητές, οι οποίες χαρακτηρίζουν τη θέση τους στο διαδίκτυο των ερευνητικών συνεργασιών. Τα ευρήματα επιβεβαιώνουν τη θεωρία της απορροφητικής ικανότητας, καθώς οι επιχειρήσεις με 9

ανεπτυγμένες ικανότητες έρευνας και ανάπτυξης είναι αυτές με τα μεγαλύτερα οφέλη, ενώ κατέχουν τις κεντρικότερες θέσεις στο δίκτυο των συνεργασιών.. Στην έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε ελληνικές βιομηχανίες αναφέρθηκαν οι Μ. Ιατρέλλη, Ρ. Καραγκούνη, Γ. Καλογήρου και Σ. Λιούκας, από την οποία μεταξύ άλλων προέκυψε οτι οι τεχνολογικές επιλογές τόσο ως προς τη διαδικασία όσο και ως προς τα αποτελέσματα επηρεάζονται αποφασιστικά απο παράγοντες του εσωτερικού περιβάλλοντος της εταιρίας (τεχνολογικές ικανότητες, τεχνολογική στρατηγική, διασυνδέσεις). Ο Νίκος Λεών, μηχανικός, Σύμβουλος σε θέματα αυτοματοποίησης βιομηχανικών διαδικασιών και αύξησης παραγωγικότητας, στην εισήγησή του που είχε τίτλο «Η επιχείρηση βιομηχανικής παραγωγής σήμερα και τα σύγχρονα συστήματα πληροφόρησης, διοίκησης και λήψης αποφάσεων»,αναφέρθηκε στη συνεχώς αυξανόμενη πολυπλοκότητα και τις παραμέτρους που την επηρεάζουν, που αλλάζουν, όπως είπε, συνεχώς. Δημιουργείται έτσι, πληθώρα και πολυπλοκότητα δεδομένων καθώς και αδυναμία συντονισμού και γίνεται επιτακτική η δημιουργία μιας απαραίτητης ευέλικτης υποδομής, που θα επιτρέπει την προσαρμογή στα μεταβαλλόμενα δεδομένα Αναφέρθηκε στην εγκατάσταση ενός συστήματος συνεχούς βελτίωσης, που θα επιτρέπει την οριοθέτηση συγχρόνου συστήματος πληροφόρησης,διοίκησης και λήψης αποφάσεων και θα συνδυάζειτα κλασσικά συστήματα Διαχείρησης Επιχειρησιακών Πόρων με τα συστήματα Αμιγούς Παρακολούθησηςκαι Ελέγχου Παραγωγής, επιτρέποντας την ανάπτυξη και την διατήρηση της κερδοφορίας αλλά και συμβάλλοντας στη βιομηχανική καινοτομία Στα συστήματα διαχείρισης και τη σχετική με αυτά εκπαίδευση αναφέρθηκε ο Δρ. Κήρυκος Φαράκλας, παρουσιάζοντας την εισήγησή του με τίτλο «Η αξία της Πιστοποίησης των Συστημάτων Διαχείρισης στη Βιομηχανία» Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Π. Γρουμπός και ο επ. καθηγητής στα ΤΕΙ Ηπείρου κ. Χρ. Στύλιος παρουσίασαν τα αποτελέσματα και τις μεθόδους που προτάθηκαν στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου CODESNET, στο οποίο το Εργαστήριο Αυτοματισμού και Ρομποτικής είναι ο μοναδικός ελληνικός φορέας που συμμετέχει ανάμεσα σε άλλους 22 ευρωπαϊκούς φορείς. Στη «Συντήρηση Βιομηχανικού Εξοπλισμού Παρόν και μέλλον στην ελληνική Βιομηχανία», αναφερόταν η επόμενη εισήγηση των Β.Ν. Λεωπούλου και Χ. Κ. Τσόγκα. Σημειώθηκε ότι οι έντονες πιέσεις για μείωση των δαπανών και των αποθεμάτων και για αύξηση της παραγωγικότητας και της διασφάλισης της ποιότητας προϊόντων και υπηρεσιών, είναι μόνιμες στο σημερινό περιβάλλον. Η διαρκής και αυξανόμενη ανάγκη για ανανέωση του τεχνολογικά εξελιγμένου εξοπλισμού, η ανάγκη ελέγχου του κόστους και της ποιότητας παραγωγής, αλλά και οι δύσκολες συνθήκες λειτουργίας των επιχειρήσεων σήμερα οδηγούν στο συμπέρασμα πως βιώσιμες επιχειρήσεις θα είναι εκείνες που θα έχουν, μεταξύ άλλων, ολοκληρωμένη και αποτελεσματική οργάνωση της συντήρησης. 10

Στην «Ορθολογική Ασφάλιση επιχειρηματικών κινδύνων ως εργαλείο ανταγωνιστικότητας στη σύγχρονη Επιχείρηση» αναφέρθηκε ο Γ. Α. Κουτίνας, μηχανικός και εμπειρογνώμων Ασφαλίσεων. Η ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών, επηρεάζεται από την ορθολογική αξιοποίηση και διασφάλιση των πόρων, είπε. Καθοριστικός παράγων για αυτό είναι η διαχείριση των επιχειρηματικών κινδύνων και η ασφάλισή τους. Τα ασφαλιστικά «εργαλεία», που αποτελούν θεσμό και έχουν καθιερωθεί στην διεθνή αγορά, για την κάλυψη κινδύνων και ευθυνών, προσφέρουν προστασία στη βιομηχανική επιχείρηση, ενώ αποτελούν αποδεικτικό στοιχείο φερεγγυότητας, επιτρέποντας διεθνείς συνεργασίες και προσέλκυση κεφαλαίων. «Η διαχείρηση κίνδύνων έργων στην κατασκευαστική βιομηχανία» ήταν το αντικείμενο της εισήγησης των Κ.Κηρυτόπουλου και Β.Διαμαντά. Τα αρχικά αποτελέσματα της εν εξελίξει έρευνας που διεξάγεται καταδεικνύουν ότι η διαχείριση κινδύνων σε έργα στην ελληνική κατασκευαστική βιομηχανία, βρίσκεται σε εμβρυικό στάδιο. Μοναδική εξαίρεση οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την ασφάλεια και υγιεινή της εργασίας, η οποία προέκυψε από τις απαιτήσεις της νομοθεσίας στις οποίες σημαντική συμβολή έχει το ΤΕΕ Επένδυση στη Γνώση και το ανθρώπινο δυναμικό Στην 3η Παράλληλη Συνεδρίαση του Συνεδρίου, με θέμα «Επένδυση στη Γνώση και στο Ανθρώπινο Δυναμικό στην Ελληνική Βιομηχανία», ειπώθηκαν, μεταξύ των άλλων, από τους εισηγητές: Οι μηχανικοί είναι εκ των πραγμάτων φορείς νεωτερικών ιδεών, σε μια εποχή, όμως, όπου αυτές διεθνώς αμφισβητούνται, ενώ ταυτόχρονα στη χώρα μας δέχονται την αντίδραση ισχυρών προνεωτερικών φορέων και νοοτροπιών (Μ. Ασημακόπουλος, Αναπληρωτής καθηγητής Ιστορικών σπουδών της επιστήμης ΕΜΠ). Η σύγχρονη ελληνική βιομηχανία, προκειμένου να συμβαδίσει με τις διεθνείς οικονομικές εξελίξεις οφείλει να επενδύσει σε αλλαγές τύπου οργανωσιακής κουλτούρας, να υιοθετήσει νέους ρόλους και να ενισχύσει τις εκάστοτε πρακτικές επικοινωνιακής πολιτικής. Η «Διαχείριση της Γνώσης» (Knowledge Management) αποτελεί εναλλακτικό τρόπο διοίκησης, συμβάλλοντας στην προσπάθεια αναδιαμόρφωσης της ελληνικής βιομηχανίας. Μέσω αυτής θα επιτευχθεί η αποτελεσματική διαχείριση και η δυναμική εκμετάλλευση της Γνώσης που η Βιομηχανία παράγει. Απώτερος στόχος είναι η ανάπτυξη υπηρεσιών και προϊόντων προστιθέμενης αξίας, που θα εξασφαλίσουν στην Ελληνική Βιομηχανία το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε ευρωπαϊκή, αλλά και διεθνή κλίμακα. (Ε. Βασιλακάκη και Α. Χαλεπλίογλου, Αρχειονόμοι Βιβλιοθηκονόμοι). Στην Ελλάδα παρατηρείται μια σταθερά αυξανόμενη συμμετοχή των ελληνικών επιχειρήσεων σε επιδοτούμενες ερευνητικές συνεργασίες. (Γ. Καλογήρου, Ι. Κατσέλλη, ΕΜΠ και Α. Τσακανίκας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και ΙΟΒΕ). 11

Πολλοί διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί και μελετητές υποστηρίζουν ότι η δημιουργία και η μεταφορά γνώσης αποτελεί σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις επιχειρήσεις. Ωστόσο, λίγες ερευνητικές προσπάθειες έχουν γίνει για να αποδείξουν αν η μεταφορά γνώσης έχει κάποια σημαντικά αποτελέσματα για τις επιχειρήσεις και αν οδηγεί άμεσα ή έμμεσα στην καινοτομία. Βασισμένοι στις θεωρίες της γνώσης, καινοτομίας και οργάνωσης οι εισηγητές υποστηρίζουν ότι ένα πλαίσιο μεταφοράς γνώσης μπορεί να βελτιώσει τη χρησιμότητα γνώσης (απόδοσης) μέσα στις επιχειρήσεις. (Δ. Α. Μπράχος, Κ. Χ. Κωστόπουλος, K. E. Soderquist και Γ. Π. Πραστάκος, Οικονομικό Πανεπιστήμιο). Η κατοχύρωση με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας παρουσιάζει διεθνώς μία αρκετά μεγάλη αύξηση την τελευταία δεκαετία. Περισσότερες από 850.000 αιτήσεις για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας κατατέθηκαν στην Ευρώπη, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ το 2002, σε σύγκριση με τις περίπου 600.000 το 1992. Και στην Ελλάδα διαπιστώνεται συνεχής άνοδος στη δραστηριότητα κατοχύρωσης τίτλων προστασίας, από μικρομεσαίες κατά κύριο λόγο επιχειρήσεις. Ειδικότερα, σύμφωνα με έρευνα, από τον Ιανουάριο 1995 έως το Δεκέμβριο 2004 χορηγήθηκαν συνολικά 664 τίτλοι προστασίας, από τους οποίους αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε ισχύ 548. Όσον αφορά στους δικαιούχους των 664 τίτλων προστασίας, που καταγράφηκαν, στους 587 από αυτούς δικαιούχος είναι μία επιχείρηση, ενώ δικαιούχοι 58 τίτλων είναι ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα ή ερευνητικό κέντρο. Σε 10 τίτλους δικαιούχοι είναι από κοινού ένα τουλάχιστον εκπαιδευτικό ίδρυμα ή ερευνητικό κέντρο και μία τουλάχιστον επιχείρηση. Ακόμη, 7 τίτλοι ανήκουν από κοινού σε παραπάνω από μια επιχειρήσεις. Τέλος, 3 τίτλοι ανήκουν από κοινού σε παραπάνω από ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα ή ερευνητικό κέντρο. Το σύνολο των δικαιούχων ανέρχεται σε 382 φορείς, 362 από τους οποίους είναι επιχειρήσεις, 14 ερευνητικά κέντρα και μόλις 6 τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα. Όσον αφορά τις επιχειρήσεις, μόνο το 5% (17 επιχειρήσεις) έχουν κατοχυρώσει πάνω από 5 τίτλους προστασίας, ενώ το 71% (257 επιχειρήσεις) έχει κατοχυρώσει μόνο έναν τίτλο, 33 επιχειρήσεις έχουν από 3 έως 5 τίτλους και 55 επιχειρήσεις είναι δικαιούχοι 2 τίτλων. (Π. Τσίγκρου, Λ. Παπαγιαννάκης, Δ. Τωμαδάκη, ΕΜΠ). Μελέτη των χαρακτηριστικών της επαναληψιμότητας των δεσμών ανάμεσα σε ελληνικές επιχειρήσεις και ερευνητικούς φορείς, όπως αυτοί διαμορφώθηκαν από τις μεταξύ τους συνεργασίες κατά τη διάρκεια της περιόδου 1995 2001, οι οποίες χρηματοδοτήθηκαν είτε από εθνικούς πόρους και κοινοτικούς πόρους ή από τις ίδιες τις επιχειρήσεις, δείχνει ότι ένα ποσοστό της τάξης του 20% των συνολικών δεσμών ανάμεσα σε επιχειρήσεις και ερευνητικούς φορείς επαναλαμβάνεται. Αν αναγάγουμε το ποσοστό αυτό στις επιχειρήσεις με περισσότερες από μια συνεργασίες κατά τη διάρκεια της υπό εξέταση περιόδου, το ποσοστό αυτό ανέρχεται πλέον στο 40%. Αναδεικνύεται επίσης ότι οι συνεργασίες που χρηματοδοτήθηκαν από εθνικούς πόρους, αποτελούν όχημα για τη δημιουργία σταθερών και επαναλαμβανόμενων δεσμών. (Δ. Τωμαδάκη, Λ. Παπαγιαννάκης, ΕΜΠ, Μ. Μπουντουρίδης, Πανεπιστήμιο Πατρών). 12

Η γενική τάση είναι ότι με τον καιρό φθίνει το ποσοστό των παραδοσιακών τομέων απασχόλησης των μηχανικών (πρωτογενής δευτερογενής τομέας και κατασκευές), ενώ αυξάνει το ποσοστό των νέων κλάδων που σχετίζονται με τις υπηρεσίες του ιδιωτικού τομέα. Χαρακτηριστικά, ενώ την περίοδο 1967 1971 οι παραδοσιακοί τομείς απασχολούν το 81,8% των νεοεισερχόμενων μηχανικών και οι τομείς των υπηρεσιών το 10,8%, τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 69,1% και 24,5% για την περίοδο 1992 96 και 66% και 21,6% για την περίοδο 1997 2002. Η συντριπτική πλειοψηφία των «ετεροαπασχολούμενων» μηχανικών εργάζεται σε θέσεις οικονομίας και διοίκησης. Σε θέσεις οικονομίας και διοίκησης απασχολούνται όχι μόνο βιομηχανικές ειδικότητες που απορροφούνται δυσκολότερα από την αγορά εργασίας (π.χ. χημικοί και μεταλλειολόγοι μηχανικοί), αλλά και βιομηχανικές ειδικότητες με μεγάλη ζήτηση στην αγορά εργασίας (μηχανολόγοι, ηλεκτρολόγοι και ηλεκτρονικοί μηχανικοί). Ο βαθμός ικανοποίησης των «ετεροαπασχολούμενων» από την εργασία τους, καθώς και οι αμοιβές τους, είναι κατά μέσο όρο ίσες ή και μεγαλύτερες από αυτές των υπολοίπων μηχανικών. (Γ. Λιάγκουρας ΕΜΠ). Οι μέχρι τώρα ενδείξεις δεν εμπνέουν ανησυχία για το επαγγελματικό μέλλον των μηχανικών οικονομίας και διοίκησης στην Ελλάδα. Αντίθετα, υπάρχει χώρος στην ελληνική οικονομία όχι μόνο για το Τμήμα Μηχανικών οικονομίας και Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, αλλά και για παρόμοια μεγαλύτερα Τμήματα, όπως αυτό που κυοφορείται εδώ και καιρό στο ΕΜΠ. (Γ. Λιάγκουρας, ΕΜΠ). Τα πρώτα αποτελέσματα από την εφαρμογή του προγράμματος σποδών για την επιχειρηματικότητα στο ΕΜΠ αποκαλύπτουν ότι οι φοιτητές ανταποκρίνονται με μεγάλο ενδιαφέρον (μεγάλη και ενεργός συμμετοχή στα σχετικά μαθήματα επιλογής). Βλέποντας την άσκηση επιχειρηματικότητας ως μια εναλλακτική διέξοδο στο σημερινό θολό τοπίο εύρεσης εργασίας, προσπαθούν να αποκτήσουν όσο το δυνατό περισσότερα εφόδια. Οι πρώτες αξιολογήσεις των φοιτητών για τα σχετικά μαθήματα (περιεχόμενο και τρόποι διδασκαλίας) είναι επίσης ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, υποδεικνύοντας μάλιστα και ορισμένες κατευθύνσεις για περαιτέρω βελτίωση. (Λ. Παπαγιαννάκης, Δ. Δαμίγος, Ι. Κατσέλλη, Γ. Μαυρωτάς, ΕΜΠ). Δεδομένων των ευέλικτων συστημάτων παραγωγής και διοίκησης και των διαρκώς αναπροσαρμοζόμενων γνώσεων και δεξιοτήτων, φαίνεται να αποτελεί τη σύγχρονη απάντηση στις απαιτήσεις τόσο της αγοράς, όσο και της αυριανής κοινωνίας. Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνική Τεχνική Επαγγελματική Εκπαίδευση, πρέπει να μεταρρυθμιστεί, ορθολογικοποιώντας τη δομή της, εκσυγχρονίζοντας το περιεχόμενό της, τις μεθόδους διδασκαλίας της και τις υποδομές της, αξιολογώντας τη λειτουργία της και πιστοποιώντας το αποτέλεσμά της, ώστε να βγάζει καταρτισμένους τεχνίτες, αλλά και ολοκληρωμένους ανθρώπους. (Στ. Πάγκαλος, Β. Τσιλίκας, Μ. Στραβοπόδης). Λειτουργώντας μέσα σε πλαίσια παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, συχνά προβάλλεται στην ελληνική βιομηχανία η ανάγκη μείωσης του κόστους παραγωγής ως βασική λύση για την αύξηση της ανταγωνιστικότητάς της και αποσιωπάται ο καταλυτικός ρόλος που θα μπορούσε 13

να έχει για το σκοπό αυτό η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού. Με δεδομένη τη διαθεσιμότητα μεγάλου αριθμού καταρτισμένων Τεχνικών Επιστημόνων στην Ελλάδα, η οποία θα μπορούσε και θα έπρεπε να αποτελεί μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής βιομηχανίας, οι ειδικές γνώσεις και ιδιαίτερες ικανότητές τους οφείλουν να αξιοποιούνται συστηματικά προς την κατεύθυνση ανάπτυξης νέων τεχνολογιών και ανταγωνιστικών καινοτόμων προϊόντων με σημαντική ίδια προστιθέμενη αξία, σύμφωνα και με τους στόχους της Λισαβόνας. (Δρ. Γρ. Φρέσκος, Γ. Συμεωνίδης, Ρ. Μαρίνη). Την τελευταία 20ετία οι τεχνολογίες CAD εξελίσσονται με ταχύτατους ρυθμούς, αλλά ακόμη και σήμερα υπάρχουν προβλήματα σχεδιασμού για τα οποία δεν προσφέρονται ικανοποιητικές λύσεις. Κλασικό παράδειγμα είναι ο «ορισμός τρισδιάστατου στερεού από σκίτσο». Προτείνονται νέες στρατηγικές έρευνας και ένας νέος αλγόριθμος λύσης που βασίζεται, σε αντίθεση με τις υπάρχουσες μεθόδους, σε αποδείξιμα ορθές τεχνικές από τη «Στερεά Μοντελοποίηση» και τη «Θεωρία Γράφων». (Σ. Κυρατζή, Ν. Σαπίδης, Πανεπιστήμιο Αιγαίου). 14