ΓΝΩΜΟΔΟΣΗΗ 1351/6.5.2015 ΘΕΜΑ Σφλλογοσ ηθτά να ενθμερωκεί για το αν από το υφιςτάμενο νομικό πλαίςιο που διζπει τθν λειτουργία των μονάδων Πρωτοβάκμιασ Φροντίδασ Υγείασ προβλζπονται περιοριςμοί ι ειδικζσ προδιαγραφζσ για τθν πραγματοποίθςθ χθμειοκεραπειϊν είτε εντόσ ιατρείου είτε εντόσ Πακολογικισ Ογκολογικισ μονάδασ Πολυϊατρείο. ΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΣΟΛΟΓΙΑ Το Π.Δ. 84/2001 δεν αναφζρεται κακόλου ςε χθμειοκεραπείεσ. Θα πρζπει να εκτιμθκοφν οι κίνδυνοι τθσ χθμειοκεραπείασ, που ςχετίηονται με τθ χριςθ ιοντίηουςασ ακτινοβολίασ για τθν αντιμετϊπιςθ του καρκίνου και άλλων αςκενειϊν. Όςον αφορά ςτουσ μικροφσ όγκουσ, «ζχουν ςυχνά υψθλά κλάςματα αφξθςθσ, και επομζνωσ μπορεί να είναι ενδογενϊσ πιο ευαίςκθτοι ςτθ δράςθ των κυτταροςτατικϊν παραγόντων. Η χθμειοκεραπεία μπορεί να χρθςιμοποιθκεί ωσ ρουτίνα με ςχιματα «ςυμβατικϊν» δόςεων. Γενικά, αυτζσ οι δόςεισ προκαλοφν αναςτρζψιμεσ οξείεσ παρενζργειεσ που περιλαμβάνουν κυρίωσ παροδικι μυελοκαταςτολι, με ι χωρίσ γαςτρεντερικι τοξικότθτα (ςυνικωσ ναυτία), και αντιμετωπίηονται πιο εφκολα. Τα χθμειοκεραπευτικά ςχιματα υψθλϊν δόςεων βαςίηονται ςτθν παρατιρθςθ ότι θ καμπφλθ ςυγκζντρωςθσ-αποτελζςματοσ ςε πολλά αντικαρκινικά φάρμακα ζχει μάλλον απότομθ κλίςθ, και θ αφξθςθ τθσ δόςθσ μπορεί να προκαλζςει ςθμαντικά καλφτερο κεραπευτικό αποτζλεςμα, αν και με κόςτοσ τισ δυνθτικά επικίνδυνεσ για τθ ηωι επιπλοκζσ που απαιτοφν εντατικι υποςτιριξθ» (Harrison, Εςωτερικι Πακολογία, Τόμ. Ι, 16θ ζκδ, Παριςιάνου, 2005, ς. 506). Επίςθσ, ςφμφωνα με D. A. Casciato, M. C. Territo, Κλινικι Ογκολογία, Εκδ. Λίτςασ, 2012, ς. 41, αναγράφονται τα εξισ: «2. Ανεπικφμθτεσ ενζργειεσ. Οι περιςςότερεσ επιπτϊςεισ τθσ ΑΚΘ ςε φυςιολογικοφσ ιςτοφσ οφείλονται ςτο κάνατο κυττάρων. 1
Κάποιεσ από τισ ανεπικφμθτεσ ενζργειεσ, όπωσ ναυτία, ζμετοι, καταβολι ι υπνθλία, παραμζνουν ανεξιγθτεσ, αν και μποροφν να οφείλονται ςε κυτταροκίνεσ που επάγονται από τθν ακτινοβολία. Κάποιεσ όψιμεσ ανεπικφμθτεσ ενζργειεσ μποροφν να ςχετίηονται με υπερπλαςία ιςτϊν λόγω τθσ ακτινοβολίασ, όπωσ γλοίωςθ ι ίνωςθ. Οι ανεπικφμθτεσ ενζργειεσ τθσ ΑΚΘ επθρεάηονται και από τισ άλλεσ κεραπείεσ. Οξείεσ αντιδράςεισ του δζρματοσ ι των βλεννογόνων μποροφν να επιδεινωκοφν από τθν ταυτόχρονθ ι ακόμα τθν επακόλουκθ χοριγθςθ χθμειοκεραπευτικϊν παραγόντων (π.χ. ντοξορουμπικίνθ). Εντερικζσ βλάβεσ λόγω τθσ АКѲ μποροφν να είναι εντονότερεσ όταν ζχει προθγθκεί χειρουργικι επζμβαςθ. Η κλινικι εμφάνιςθ ανεπικφμθτων ενεργειϊν εξαρτάται από παράγοντεσ όπωσ θ ταχφτθτα ανανζωςθσ των κυττάρων και ο ρυκμόσ διαφοροποίθςθσ. Σε ςχζςθ με το χρόνο εμφάνιςθσ οι ανεπικφμθτεσ ενζργειεσ χωρίηονται αυκαίρετα ςτισ εξισ ομάδεσ: α. Οξείεσ ανεπικφμθτεσ ενζργειεσ που ςυνικωσ παρουςιάηονται 2 με 3 εβδομάδεσ μετά τθν ζναρξθ τθσ κεραπείασ, όπωσ βλεννογονίτιδα και διάρροια, οφείλονται ςε εξάντλθςθ των αρχζγονων κυττάρων (ιδίωσ ςτουσ ιςτοφσ τφπου Η) και κατά κανόνα υποχωροφν μετά το τζλοσ τθσ κεραπείασ, β. Υποξείεσ ανεπικφμθτεσ ενζργειεσ, όπωσ το ςφνδρομο Lhermitte (αίςκθμα θλεκτρικισ εκκζνωςθσ προσ τθν περιφζρεια ςε απότομθ κάμψθ του αυχζνα, λόγω απομυελίνωςθσ) ι το ςφνδρομο υπνθλίασ, εμφανίηονται μερικοφσ μινεσ μετά και είναι ςχεδόν πάντα παροδικζσ, γ. Όψιμεσ ανεπικφμθτεσ ενζργειεσ οφείλονται ςε μείωςθ του αρικμοφ των κυττάρων που εμφανίηουν βραδείσ ρυκμοφσ πολλαπλαςιαςμοφ και είναι ςχεδόν πάντα μόνιμεσ. Είναι αυτζσ που περιορίηουν τθ χορθγοφμενθ δόςθ από τον ακτινοκεραπευτι ογκολόγο». Ενδεικτικά, παρακζτουμε και δφο νομοκετιματα: Σφμφωνα με άρκρο 1 παρ. β Π.Δ. 185/1999 «Εςωτ.Καν/ςμόσ Κλινικϊν Ιατρικισ Πανεπιςτθμίου Θεςςαλονίκθσ» ορίηονται τα εξισ: «β) Η Κλινικι Αιματολογίασ (Π.Δ. 459/1987 Αϋ 215) ζχει ωσ αντικείμενο δραςτθριότθτασ τθ διάγνωςθ-πρόλθψθ αιματολογικϊν πακιςεων και τθ νοςθλεία-κεραπεία αςκενϊν με αιματολογικά προβλιματα. Στθν κλινικι ςυγκροτοφνται και 2
λειτουργοφν ειδικζσ μονάδεσ: (i) Μεγακεραπείασ αςκενϊν με αιματολογικά κακοικθ νοςιματα με ιδιαίτερο αντικείμενο τθν εντατικι παρακολοφκθςθ αυτϊν των αςκενϊν, με διενζργεια των εξισ εξετάςεων και κεραπευτικϊν μεκόδων: Τθ ςυμβατικι χθμειοκεραπεία των κακοθκϊν νοςθμάτων του αίματοσ, τθ χοριγθςθ ςχιματοσ χθμειοκεραπείασ για τθν κινθτοποίθςθ αυτόλογων αρχζγονων αιμοποιθτικϊν περιφερικϊν κυττάρων, τθ ςυλλογι αυτόλογων αρχζγονων αιμοποιθτικϊν περιφερικϊν κυττάρων με τθ χριςθ αιματολογικϊν κυτταραφαιρετικϊν ςυςκευϊν, τθ μζτρθςθ των αυτόλογων αρχζγονων αιμοποιθτικϊν περιφερικϊν κυττάρων ςτο περιφερικό αίμα ι ςτο προϊόν τθσ ςυλλογισ με τθ χριςθ ςυςκευϊν κυτταρομετρίασ ροισ, τθν επεξεργαςία του προϊόντοσ τθσ ςυλλογισ ςε ςυςκευζσ αζροσ νθματοειδοφσ ροισ και τθν κατάψυξι του ςε κατάλλθλα δοχεία με υγρό άηωτο, τθ χοριγθςθ Μεγακεραπείασ και τθν υποςτιριξθ των αςκενϊν με αυτόλογα αρχζγονα αιμοποιθτικά περιφερικά κφτταρα φρζςκα ι κατεψυγμζνα, και (ii) Μεςογειακισ Αναιμίασ με ειδικότερο αντικείμενο δραςτθριότθτασ τθν αποτελεςματικότερθ αντιμετϊπιςθ των παιδιϊν και των ενθλίκων με μεςογειακι αναιμία. *ΣΗΜ. Η παρ. β) αντικαταςτάκθκε ωσ άνω με τθν απόφ. υπ αρικ. 2202/B1 (ΦΕΚ Β 328/15.3.2005)"Τροποποίθςθ του εςωτερικοφ κανονιςμοφ λειτουργίασ τθσ Κλινικισ Αιματολογίασ του Τμιματοσ Ιατρικισ του Δθμοκρίτειου Πανεπιςτθμίου Θράκθσ+». Σφμφωνα μεκεφ. Δ.4 Υ.Α. Αρικ.Α3γ/Φ.15/οικ. 3608 «Κακοριςμόσ νοςθλίων που καταβάλλει ο Ο.Γ.Α. ςταθεραπευτιρια και ςτισ ιδιωτικζσ κλινικζσ γιατθ νοςθλεία αςφαλιςμζνων του». «Οι αςκενείσ που πάςχουν από μεςογειακι αναιμία και υποβάλλονταιςε μετάγγιςθ αίματοσ, κακϊσ και οι αςκενείσ που υποβάλλονται ςεχθμειοκεραπεία ςτα κεραπευτιρια, κεωροφνται λόγω τθσ ιδιομορφίασ τθσκεραπείασ τουσ, ωσ εςωτερικοί αςκενείσ ανεξάρτθτα αν κατζβαλαν ι όχι νοςθλευτικι κλίνθ. Ο Ο.Γ.Α. ςτισ περιπτϊςεισ αυτζσ καταβάλλει ςε κάκε περίπτωςθ και τονοςιλιο μιασ θμζρασ πζρα από τα εκτόσ ενοποιθμζνου (κλειςτοφ) νοςθλίουυλικοφ κλπ. κεραπευτικά μζςα που τυχόν κα απαιτθκοφν γι αυτζσ». *ΣΗΜ. Η παράγραφοσ 4 προςτζκθκε από τθν υπ αρικμ.α3γ/φ15α/4792/1987 απόφαςθ του Υπουργοφ Υγείασ, Πρόνοιασ καικοιν.αςφ/ςεων (ΦΕΚ Β 305)]». 3
Ασ ςθμειωκεί ότι υπάρχουν μόνο νομοκετιματα που αφοροφν ςε χθμειοκεραπείεσ που διενεργοφνται ςε δευτεροβάκμιεσ δομζσ υγείασ. Σφμφωνα με άρκρο 2 παρ. 1 και 2 Π.Δ. 84/2001 ορίηονται τα εξισ: «1. Ιδιωτικό ιατρείο ι οδοντιατρείο είναι χϊροσ κατάλλθλα διαρρυκμιςμζνοσ και εξοπλιςμζνοσ, όπωσ περιγράφεται ςτα παραρτιματα Α. και Β. του παρόντοσ, ςτον οποίο αςκείται θ ιατρικι ι θ οδοντιατρικι επιςτιμθ, από πρόςωπο που διακζτει τθ ςχετικι άδεια αςκιςεωσ επαγγζλματοσ και άδεια λειτουργίασ ιδιωτικοφ ιατρείου ι οδοντιατρείου, που χορθγείται ςφμφωνα με τισ διατάξεισ του παρόντοσ. Το Ιδιωτικό ιατρείο ι οδοντιατρείο δεν διακζτει κλίνεσ νοςθλείασ. 2. Ιδιωτικό πολυιατρείο ι ιδιωτικό πολυοδοντιατρείο είναι θ ςφνκεςθ τουλάχιςτον τριϊν ιατρείων ι και λοιπϊν εξεταςτικϊν μονάδων, κατά τθν ζννοια του παραρτιματοσ Α του παρόντοσ Προεδρικοφ Διατάγματοσ ι αντιςτοίχωσ θ ςφνκεςθ τριϊν τουλάχιςτον οδοντιατρείων, που ςτεγάηονται ςε λειτουργικά ενιαίο και ανεξάρτθτο από κάκε άλλθ χριςθ χϊρο, όπωσ αυτόσ περιγράφεται ςτο μζροσ τρίτο του παραπάνω παραρτιματοσ. Το ιδιωτικό πολυιατρείο ι ιδιωτικό πολυοδοντιατρείο δεν διακζτει κλίνεσ νοςθλείασ. Άδεια ίδρυςθσ και άδεια λειτουργίασ ιδιωτικοφ πολυϊατρείου ι ιδιωτικοφ πολυοδοντιατρείου χορθγείται «και» ςε εταιρείεσ που ςυνιςτϊνται, εποπτεφονται και λειτουργοφν ςφμφωνα με τισ κείμενεσ διατάξεισ και με τθν τιρθςθ των ειδικϊν προχποκζςεων του άρκρου 11 και των λοιπϊν διατάξεων του παρόντοσ Π. Δ/τοσ (βλ. και Παραρτιματα). *ΣΗΜ. Η λζξθ «μόνο» αντικαταςτάκθκε ωσ άνω με τθ λζξθ «και» με τθν περ. 2β τθσ υποπαραγράφου ΙΒ.4 του άρκρου πρϊτου του Ν. 4093/2012 ΦΕΚ Α 222/12.11.2012+». Από τισ προδιαγραφζσ λειτουργίασ, είναι φανερό ότι δεν μπορεί να παραςχεκεί κεραπεία ι εντατικι κεραπεία ςε αςκενείσ ςτουσ οποίουσ διενεργείται χθμειοκεραπεία και παρουςιάηονται επιπλοκζσ, μερικζσ φορζσ επικίνδυνεσ για τθ ηωι ι τθν υγεία τουσ. ΤΜΠΕΡΑΜΑ 4
Επομζνωσ, ςφμφωνα με τα ανωτζρω, δεν μποροφν να διενεργοφνται χθμειοκεραπείεσ ςε μονάδεσ Πρωτοβάκμιασ Φροντίδασ Υγείασ, κυρίωσ εξαιτίασ του ότι μπορεί να τεκεί ςε κίνδυνο θ ηωι ι θ υγεία των αςκενϊν, που αποτελεί υπζρτατο αγακό. 5