ΣΠΕΡΜΑ σε ελεύθερη πτώση!

ΣΠΕΡΜΑ σε ελεύθερη πτώση! Σοβαρό πρόβλημα υπογονιμότητας αντιμετωπίζει η Γηραιά Ηπειρος και δύο από τις κύριες αιτίες είναι η ποσότητα και η ποιότητα του σπέρματος, που φθίνουν συνεχώς... Νέες μελέτες έρχονται να δείξουν το μέγεθος του φαινομένου, κρούοντας σε άνδρες και γυναίκες τον κώδωνα για τον ανθυγιεινό τρόπο ζωής Τον κατήφορο έχει πάρει η ανδρική γονιμότητα στη Γηραιά Ηπειρο και ένοχες κρίνονται οι επιλογές του τρόπου ζωής Κάτι κινείται στο... βασίλειο της ανδρικής γονιμότητας και δυστυχώς η κίνηση αυτή, όπως όλα δείχνουν, έχει καθοδική πορεία, τέτοια που μάλλον θυμίζει ελεύθερη πτώση. Το σπέρμα χάνει τόσο σε ποιότητα όσο και σε ποσότητα με την πάροδο των δεκαετιών μαρτυρώντας ότι το ζήτημα της υπογονιμότητας, το οποίο χαρακτηριζόταν γένους θηλυκού, τελικώς μάλλον δεν κάνει πλέον επιλογή φύλου. Την εικόνα αυτή δίνει, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τους Ευρωπαίους, μια νέα μελέτη η οποία εκπονήθηκε από έναν ειδήμονα του είδους, τον καθηγητή του Τμήματος Ανάπτυξης και Αναπαραγωγής του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης Νιλς Σάκεμπεκ. Ο δρ Σάκεμπεκ και η ομάδα του ήταν εκείνοι που πρώτοι χτύπησαν συναγερμό για την ανδρική γονιμότητα ήδη από το 1992. Οπως ανέφεραν τότε με πρωτοποριακή δημοσίευσή τους στο έγκριτο επιστημονικό έντυπο «British Medical Journal», η ανασκόπηση δεκάδων διαφορετικών μελετών έδειξε ότι τις τελευταίες πέντε δεκαετίες η ποιότητα του ανδρικού σπέρματος εμφάνισε πτώση της τάξεως του 50%! Η ίδια ερευνητική ομάδα διεξάγει αυτήν τη στιγμή μελέτη σε άνδρες από εννέα ευρωπαϊκές χώρες και τα πρώτα στοιχεία που έρχονται στο φως μάλλον δείχνουν... σκοτάδι για το μέλλον της ανδρικής γονιμότητας. Αν και στη μελέτη αυτή δεν περιλαμβάνονται Ελληνες, δεν θα έπρεπε να βιαστούμε να χαρούμε, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί. Μπορεί στη χώρα μας να μην έχουμε συγκεκριμένα και στοιχειοθετημένα επιδημιολογικά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η ποιότητα του

σπέρματος φθίνει, οι τάσεις όμως οι οποίες καταγράφονται μέσω της κλινικής πράξης οδηγούν προς την ίδια ακριβώς κατεύθυνση. Το θέμα είναι να υπάρξει εγρήγορση προκειμένου ο διαφαινόμενος απότομος αυτός κατήφορος να μην αποτελεί μονόδρομο που τελικώς θα λάβει το σήμα του αδιεξόδου... 50% μείωση σε πέντε δεκαετίες! Η πρώτη ενδελεχής μελέτη των δανών ερευνητών σχετικά με την ανδρική γονιμότητα στην Ευρώπη, η οποία είδε το φως της δημοσιότητας πριν από μία δεκαπενταετία, βασίστηκε σε ανάλυση 61 μελετών που διεξήχθησαν μεταξύ του 1938 και του 1991 και οι οποίες αφορούσαν συνολικά 15.000 άνδρες. Οπως προέκυψε τότε, ο αριθμός των σπερματοζωαρίων μέσα σε πέντε δεκαετίες μειώθηκε στο μισό - από 113 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά κυβικό εκατοστό σπέρματος σε 66 εκατομμύρια ανά κυβικό εκατοστό, ενώ σημαντική πτώση εμφάνισε και η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Σημειώνεται ότι διαφορετικές παράμετροι καθορίζουν σύμφωνα με τους ειδικούς την ποιότητα του σπέρματος και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τον αριθμό και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων αλλά και τη μορφολογία τους. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει καθορίσει τρεις βασικές παραμέτρους εκτίμησης της ποιότητας του σπέρματος, σύμφωνα με τις οποίες πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον 20 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά κυβικό εκατοστό σπέρματος, τουλάχιστον το 25% εξ αυτών να έχει επαρκή κινητικότητα καθώς και το 30% να μην εμφανίζει άτυπη μορφολογία προκειμένου η ποιότητα να κρίνεται ικανοποιητική. Τώρα ο Σάκεμπεκ διεξάγει μια νέα μεγάλη μελέτη ώστε να δει την πορεία της ανδρικής γονιμότητας στη Γηραιά Ηπειρο. Στη μελέτη αυτή συμμετέχουν Δανοί, Φινλανδοί, Γάλλοι, Βρετανοί, Ελβετοί, Λιθουανοί, Εσθονοί, Λετονοί και Ισπανοί και, όπως μαρτυρούν τα πρώιμα στοιχεία, εμφανίζονται μεγάλες διακυμάνσεις στη γονιμότητα μεταξύ ανδρών από διαφορετικές χώρες. Στη δεινότερη θέση φαίνεται να βρίσκονται οι Δανοί με 44 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά κυβικό εκατοστό, ενώ πρώτοι στη λίστα φιγουράρουν οι Λιθουανοί με 65 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά κυβικό εκατοστό σπέρματος. Τους ακολουθούν οι Λετονοί (63 εκατομμύρια ανά κυβικό εκατοστό), οι Εσθονοί (62 εκατομμύρια ανά κυβικό εκατοστό) και οι Φινλανδοί (61 εκατομμύρια ανά κυβικό εκατοστό). Υπενθυμίζουμε ότι πριν από μερικές δεκαετίες ο αριθμός άγγιζε τα 113 εκατομμύρια σπερματοζωάρια ανά κυβικό εκατοστό σπέρματος! Τα αίτια για αυτήν την πτώση, σύμφωνα με τους ερευνητές, δεν είναι άλλα από εκείνα που συνδέονται με τον... θαυμαστό τρόπο της σύγχρονης ζωής μας. Πρόκειται για «συστατικά» που δεν περιλαμβάνονταν στη ζωή των ανδρών του 1940: κάπνισμα, στρες, καθιστική ζωή, χρήση ναρκωτικών ουσιών, ανθυγιεινή διατροφή, πολύ στενά ρούχα που ανεβάζουν τη θερμοκρασία στην περιοχή των όρχεων, αλλά και μολυσμένο με κάθε λογής χημικά περιβάλλον. Ελλάδα: γονιμότητα στον κατήφορο Μπορεί η συγκεκριμένη αυτή τελευταία μελέτη να μην περιλαμβάνει στοιχεία για τη χώρα μας, ωστόσο, όπως σημειώνουν οι ειδικοί, οι έλληνες άνδρες φαίνεται ότι αποδεικνύονται - δυστυχώς - Ευρωπαίοι με όλη τη σημασία της λέξεως στο συγκεκριμένο επίπεδο. Πρέπει βέβαια να υπογραμμιστεί ότι δεν υπάρχουν συστηματικές επιδημιολογικές μελέτες οι οποίες να κάνουν ασφαλή καταγραφή του

προβλήματος της υπογονιμότητας στην Ελλάδα. Η κλινική πράξη όμως - η καθημερινότητα των ειδικών με ολοένα και περισσότερα ζευγάρια τα οποία αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπογονιμότητας - μαρτυρεί παρόμοιες τάσεις «ελεύθερης πτώσης» της γονιμότητας των Ελλήνων με εκείνες που αποτυπώνονται στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Πρόσφατα στοιχεία, τα οποία παρουσίασε η Ενωση Μαιευτήρων - Γυναικολόγων Ελλάδος, αναφέρουν ότι οι Ελληνες χάνουν κάθε χρόνο το 2% της γονιμότητάς τους με αποτέλεσμα η ανδρική υπογονιμότητα να αποτελεί πλέον την αιτία για εξωσωματική γονιμοποίηση τουλάχιστον στο 50% των περιπτώσεων (εκτιμάται ότι ο συνολικός αριθμός κύκλων εξωσωματικής γονιμοποίησης στη χώρα μας ξεπερνά τις 15.000 ετησίως) όταν πριν από περίπου 30 χρόνια το ποσοστό αυτό ήταν της τάξεως του 10%. Στις μικρότερες ηλικίες ελλήνων ανδρών καταγράφεται αριθμός σπερματοζωαρίων που φθάνει τα 50-60 εκατομμύρια ανά κυβικό εκατοστό σπέρματος, ωστόσο στις ηλικίες των 30-40 ετών (πρόκειται για τις ηλικίες κατά τις οποίες ολοένα και περισσότεροι άνδρες αποφασίζουν πλέον να βιώσουν την πατρότητα) ο αριθμός δεν ξεπερνά τα 20-25 εκατομμύρια. Θυμάστε ότι όπως προαναφέραμε, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΠΟΥ, ο ελάχιστος αριθμός που εξασφαλίζει τη σύλληψη εκτιμάται στα 20 εκατομμύρια. 50% και κάτι η ανδρική ευθύνη Οπως επισημαίνει στο «Βήμα» ο μαιευτήρας - γυναικολόγος και μέλος του ΔΣ της ένωσης κ. Ι. Ανδρέου, οι γιατροί βλέπουν πλέον την υπογονιμότητα να γίνεται... γένους αρσενικού. «Παλιά πιστεύαμε ότι η ευθύνη για την υπογονιμότητα βάραινε στο 80% των περιπτώσεων τη γυναίκα, ενώ μόλις σε ποσοστό 10% τον άνδρα - άλλο ένα 10% αποδιδόταν σε αίτια που αφορούσαν και τους δύο συντρόφους. Τώρα η ευθύνη αυτή φαίνεται να βαραίνει στο 50%-55% των περιπτώσεων τους άνδρες». Σύμφωνα με τον ειδικό, πρώτα στη λίστα των αιτίων για αυτήν την κλίση της ζυγαριάς προς τη μεριά των ανδρών δεν είναι άλλα από το επιβαρημένο περιβάλλον και τον τρόπο ντυσίματος. «Η φύση έχει προνοήσει ώστε οι ωοθήκες της γυναίκας που έχουν ανάγκη υψηλών θερμοκρασιών να βρίσκονται κρυμμένες μέσα στην κοιλιακή χώρα και οι όρχεις του άνδρα να βρίσκονται σε σημείο όπου οι θερμοκρασίες δεν είναι υψηλές. Σήμερα τα πολύ στενά ρούχα των ανδρών ανεβάζουν τη θερμοκρασία των όρχεων και συντελούν στην καταστροφή του σπέρματος». Μπορεί η κλινική πράξη να δίνει τις ενδείξεις, ωστόσο, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, δεν έχουμε ως σήμερα αποδείξεις σχετικά με τον «χάρτη» της υπογονιμότητας, τονίζει από την πλευρά του ο βιολόγος αναπαραγωγής, διοικητικός υπεύθυνος του Κέντρου Σεξουαλικής και Αναπαραγωγικής Υγείας Ελλάδας δρ Στ. Παπαχαρίτου. «Σε γενικό πλαίσιο οι μελέτες που αφορούν την αποτύπωση αυτού του προβλήματος είναι δύσκολο να είναι ακριβείς. Και αυτό διότι υπεισέρχονται πολλοί παράγοντες: για παράδειγμα, μήπως οι μελέτες αυτές δεν είναι αντιπροσωπευτικές του γενικού πληθυσμού δεδομένου ότι στηρίζονται σε δείγμα ανδρών οι οποίοι ούτως ή άλλως έχουν καταφύγει στον ειδικό επειδή βλέπουν ότι έχουν πρόβλημα υπογονιμότητας; Γνωρίζουμε ότι οι άνδρες δύσκολα πηγαίνουν τακτικά στον γιατρό για τυπική εξέταση αντίστοιχη με την ετήσια γυναικολογική εξέταση». Ο ειδικός συμπληρώνει ότι από το 1999 ο ίδιος ο ΠΟΥ έχει καθορίσει την έννοια της εκτίμησης

της ποιότητας του σπέρματος μέσω τιμών αναφοράς, αποφεύγοντας να ορίσει φυσιολογικές τιμές για τη μέτρησή του, μαρτυρώντας έτσι την πολυπλοκότητα του ζητήματος. «Αυτό δείχνει ότι ένας συγκεκριμένος αριθμός σπερματοζωαρίων ανά κυβικό εκατοστό σπέρματος μπορεί να συνδέεται με αυξημένες πιθανότητες για πατρότητα, χωρίς όμως να μπορεί να προδικάσει μια κατάσταση. Παράλληλα, δεδομένου ότι έχουμε πλέον καινούργιες οδηγίες με βάση τον ΠΟΥ, εννοεί κάποιος ότι είναι δύσκολη η σύγκριση στοιχείων του παρελθόντος με σημερινά». Ενοχοι: κάπνισμα, παχυσαρκία Πάντως και ο κ. Παπαχαρίτου αναφέρει ότι οι τάσεις για τη χώρα μας σκιαγραφούν ένα προφίλ της ανδρικής υπογονιμότητας παρόμοιο με αυτό των άλλων χωρών, δεδομένου μάλιστα ότι οι Ελληνες έχουν υιοθετήσει σε υπερθετικό βαθμό πολλά από τα «κακά» της μοντέρνας ζωής μας, όπως το κάπνισμα, το οποίο συνδέεται με τα προβλήματα στο σπέρμα. «Βέβαια, πιστεύω ότι τα μεγαλύτερα ποσοστά ανδρικής υπογονιμότητας που παρατηρούμε σήμερα έχουν επίσης τη ρίζα τους στο ότι οι άνδρες αποφασίζουν πλέον σε μεγαλύτερες ηλικίες να κάνουν παιδί, οπότε καταφεύγουν στον ειδικό όταν έχουν ήδη επηρεαστεί πολλές από τις παραμέτρους του σπέρματός τους. Οφείλονται όμως επίσης στην καλύτερη παιδεία και στη μεγαλύτερη διερεύνηση του θέματος σε σύγκριση με το παρελθόν». Είναι πράγματι γεγονός ότι η λαϊκή ρήση «όποιος ψάχνει βρίσκει» ισχύει και σε αυτόν τον τομέα, όπως και για τα περισσότερα θέματα υγείας. Την έλλειψη συγκεκριμένων επιδημιολογικών δεδομένων που να δίνουν σαφή απάντηση στο ερώτημα σχετικά με τα ποσοστά ανδρικής υπογονιμότητας της χώρας μας επισημαίνει και ο καθηγητής Μαιευτικής - Γυναικολογίας και Ανθρώπινης Αναπαραγωγής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης κ. Β. Ταρλατζής. «Πάντως παλαιότερες επιμέρους μελέτες δείχνουν ότι η ευρωπαϊκή εικόνα πιθανόν να ισχύει και για εμάς. Φαίνεται να υπάρχει μια πτωτική τάση σε ό,τι αφορά την ποιότητα του σπέρματος και στην Ελλάδα, κάτι που διαφαίνεται και μέσα από την καθημερινή κλινική πράξη μέσω των υπογόνιμων ζευγαριών που συναντούμε». Σύμφωνα με τον καθηγητή, οι παράγοντες που «ενοχοποιούνται» από τους δανούς ερευνητές για την «έκρηξη» του προβλήματος αποτελούν και ελληνικό χαρακτηριστικό. «Εκτός από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που έχουν κατηγορηθεί για την υπογονιμότητα, ενοχοποιείται το κάπνισμα, στο οποίο σύμφωνα με τα στοιχεία οι Ελληνες είναι πρωταθλητές Ευρώπης. Ενοχοποιείται και η παχυσαρκία, στην οποία επίσης οι Ελληνες κρατούν μια από τις πρώτες θέσεις. Αυτά σε συνδυασμό με το στρες, την έναρξη της σεξουαλικής ζωής από πολύ νωρίς και τις ελεύθερες σεξουαλικές σχέσεις, που συνδέονται με φλεγμονές οι οποίες επίσης επηρεάζουν το σπέρμα, μας δείχνουν ότι και στην Ελλάδα πιθανότατα η εικόνα της ανδρικής γονιμότητας έχει αλλάξει. Δεν κρατούμε όμως επιστημονικές απτές αποδείξεις για να το επιβεβαιώσουμε αυτήν τη στιγμή». Κλείνοντας θα επαναλάβουμε το «όποιος ψάχνει βρίσκει». Μπορεί στην Ελλάδα να μιλούμε ακόμη για ενδείξεις που μαρτυρούν πτώση της ποιότητας του σπέρματος, ωστόσο αν ψάξουμε συστηματικά ίσως οι ενδείξεις μετατραπούν σε αποδείξεις (μακάρι να συμβεί το αντίθετο). Και το σημαντικότερο όλων είναι τις αποδείξεις να ακολουθήσει η δράση, αφού το συγκεκριμένο ζήτημα αφορά την ίδια τη συνέχιση της ζωής...

Η υπογονιμότητα σε αριθμούς Η χαρά της τεκνοποίησης μετατρέπεται καθημερινά σε εφιάλτη για χιλιάδες ζευγάρια που αντιμετωπίζουν πρόβλημα γονιμότητας * Παγκοσμίως υπολογίζεται ότι υπάρχουν 50-80 εκατομμύρια υπογόνιμα ζευγάρια στα οποία προστίθενται περίπου 2 εκατομμύρια νέα ζευγάρια ετησίως, με τάση για αύξηση. * Εκτιμάται ότι στη χώρα μας ένα στα πέντε ζευγάρια αναπαραγωγικής ηλικίας - περί τις 300.000 - εμφανίζει πρόβλημα υπογονιμότητας. (Σύμφωνα με τους ειδικούς, πρέπει ένα ζευγάρι να προσπαθεί να συλλάβει με φυσικό τρόπο έχοντας τακτικές σεξουαλικές επαφές για τουλάχιστον 12 μήνες προτού θεωρηθεί ότι μπορεί να εμφανίζει πρόβλημα υπογονιμότητας.) * Εκτιμάται ότι τα κύρια αίτια υπογονιμότητας, σε ποσοστό 21%, είναι προβλήματα που σχετίζονται με το σπέρμα. Ακολουθούν η δυσλειτουργία των ωοθηκών και η βλάβη των ωαγωγών με ποσοστά 18% και 14% αντίστοιχα, η ενδομητρίωση και προβλήματα που σχετίζονται με τον τράχηλο της μήτρας της γυναίκας (9%), προβλήματα συνουσίας (5%) και άλλα αίτια τα οποία συνολικά καλύπτουν ένα ποσοστό επίσης 5%. Παρ' όλα αυτά σημαντικό ποσοστό περιπτώσεων υπογονιμότητας μένει ακόμη και σήμερα ανεξήγητο. * Σε ό,τι αφορά τις ανωμαλίες που προκαλούν ανδρική υπογονιμότητα, η κυριότερη είναι η κιρσοκήλη η οποία είναι υπεύθυνη για το 37% των περιπτώσεων. Ακολουθούν οι ανωμαλίες του σπέρματος, η δυσλειτουργία των όρχεων, η απόφραξη και η κρυψορχία. ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΣΩΛΗ

Το ΒΗΜΑ, 25/03/2007, Σελ.: H02 Κωδικός άρθρου: B15022H021 ID: 284559