Παρουσίαση: Ανθρωποκεντρικός σχεδιασμός πολυμέσων ΜΙΚΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΓΕΝΙΑ ΓΤΠ61
Ανθρωποκεντρικός Σχεδιασμός -πολυμέσων Για την πραγματοποίηση του ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού είναι ανάγκη να μελετηθούν τα χαρακτηριστικά της επικοινωνίας Ανθρώπου- υπολογιστή (ΕΑΥ) Το ΕΑΥ μελετάει το σχεδιασμό, την ανάπτυξη και την αξιολόγηση διαδραστικών υπολογιστικών συστημάτων. Τη ερευνά Οι κυρίες γνωστικές περιοχές που εμπλέκονται στη μελέτη του ΕΑΥ (πληροφορική, γνωστική ψυχολογία, κοινωνική ψυχολογία, εργονομία, η γλωσσολογία, φιλοσοφία, η ανθρωπολογία και η επιστήμη του βιομηχανικού σχεδιασμού. 2
Η διεπιφάνεια ανθρώπου-υπολογιστή (human Computer in) είναι το μέσο που διευκολύνει την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση μεταξύ του ανθρώπου και του υπολογιστή. Η διεπιφάνεια χρήστη είναι το σύνολο των στοιχείων του υπολογιστικού συστήματος με τα οποία ο χρήστης έρχεται σε επαφή και αλληλεπιδρά. (οι συσκευές εισόδου-εξόδου πληκτρολόγιο,οθόνη, γραφικά αντικείμενα, ήχοι, εντολές και χειρισμοί) Αρα ο σχεδιασμός της διεπιφάνειας θα πρέπει να γίνεται με σεβασμό και προσεκτική μελέτη των χαρακτηριστικών του χρήστη είτε του ατόμου είτε του μέλους μιας ομάδας. 3
Μεθοδολογίες ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού Για την επιτυχία της ανάπτυξης διαδραστικού λογισμικού χρησιμοποιούνται μεθοδολογίες που στηρίζονται επάνω στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Η ποιο γνωστή θεωρία είναι του μοντέλου ανθρώπινου επεξεργαστή (human in formation Processing mode) Κωδικοποίηση Σύγκριση Επιλογής Εκτέλεσης Ενεργό ρόλο παίζει η μνήμη. Επάνω στο μοντέλο αυτό αναπτύχθηκαν τα μοντέλα: MHP model Human Processor: περιγράφει την ανθρώπινη συμπεριφορά σε τρία στάδια το αισθητήριο, το γνωστικό και το κινητικό (Αβούρης Ν. 2000 σελ.41) Το μοντέλο (Goals operations methods-selection-rule) στόχοι ενεργείας- μέθοδοι-κανόνες επιλογής) Το μοντέλο διάδρασης χρήστη-συστήματος του Norman (Αβούρης Ν. 2000 σελ.41, 153) 4
Μεθοδολογίες ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού Μοντέλο Καταρράκτη (waterfall model) το οποίο αποτελείται από φάσεις οι οποίες συνδέονται με μια αλληλουχία διαδοχικών βημάτων Στην ολοκλήρωση κάθε φάσης πραγματοποιείται έλεγχος κατά πόσο πληρεί τις απαιτήσεις των χρηστών Μειονέκτημα της εφαρμογής είναι η αδυναμία ύπαρξης λεπτομερούς προϊόντος πριν το σχεδιασμό (Αβούρης Ν. 2000 σελ.135-137) Το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίζεται με το ελικοειδές μοντέλο το ελικοειδές μοντέλο παρουσιάζει την ανάπτυξη του προϊόντος σαν μια εξελικτική διαδικασία διαδοχικών βελτιώσεων ενός αρχικού πρωτοτύπου Περιλαμβάνει ανάλυση και συγγραφή ή βελτίωση των απαιτήσεων στη συνέχεια σχεδιασμό και τέλος ανάπτυξη πρωτοτύπων της εφαρμογής 5
Μεθοδολογίες ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού Τα πρωτότυπα εμφανίζονται σε κάθε διαδοχική φάση και έχουν αυξανόμενο βαθμό λεπτομέρειας Η ύπαρξη πρωτοτύπων νωρίς κατά τη διαδικασία ανάπτυξης δίνει τμηματικές εικόνες στους χρήστες και μας δίνει τη δυνατότητα να μετρήσουμε την αντίδραση τους και να την προσαρμόσουμε καλύτερα στις απαιτήσεις τους Καταγραφή των χρηστών, των χαρακτηριστικών τους και εμπλοκή τους με την αξιολόγηση της εφαρμογής. Στο μοντέλο αυτό δεν είναι απαραίτητη η ακολουθία των φάσεων Η αξιολόγηση είναι η κεντρική δραστηριότητα της μεθόδου. Σε κάθε φάση της εφαρμογής πρέπει να πραγματοποιείται μια φάση αξιολόγησης με τη συμμετοχή των χρηστών και ειδικών 6
Αρχές Ανθρωποκεντρικού σχεδιασμού Αφορούν τις διαδικασίες ανάπτυξης εύχρηστων συστημάτων, προσαρμοσμένες στα χαρακτηριστικά των χρηστών τους. Η σχεδίαση από τις πρώτες φάσεις του σχεδιασμού πρέπει να εστιαστεί στους χρήστες και στις εργασίες τους ούτως ώστε τα γνωστικά, τα κοινωνικά χαρακτηριστικά τους και η συμπεριφορά τους να γίνουν κατανοητά από τους σχεδιαστές και να ληφθούν υπόψη. Να καταγράφει και να μετρηθεί η αντίδραση των χρηστών με χρήση πρότυπων διεπιφανειών του συστήματος, εγχειριδίων και προσομοιωτών λειτουργίας του σε όλες τις φάσεις σχεδιασμού. Η διαδικασία σχεδίασης που έχει τα χαρακτηριστικά αυτά πρέπει να είναι μια επαναληπτική διαδικασία που να επιτρέπει τη βαθμιαία βελτίωση των χαρακτηριστικών της διεπιφάνείας. (Αβούρης Ν. 2000 σελ.137-138) 7
Η ανθρωποκεντρική διαδικασία ανάπτυξης διαδραστικών συστημάτων Ανάπτυξη αρχικής ιδέας: (αρχική ιδέα, προσδιορισμός στόχου, χρηστών τεχνικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων) Ανάλυση αναγκών και απαιτήσεων: (ομαδοποίηση χρηστών, ανάλυση εργασιών και αναγκών, περιγραφή εργασιών, εντοπισμός αντικειμένων και δομών της διεπιφάνειας). Σχεδιασμός συστήματος με πρότυπη βασική οθόνη: (στόχοι ευχρηστίας σύμφωνα με τις ανάγκες των χρηστών, δημιουργία οδηγιών σχεδιασμού και στυλ αλληλεπίδρασης μοντέλο πλοήγησης, ομάδα των βασικών οθόνων, πρωτότυπο, μετρήσεις ευχρηστίας) Επαναληπτικός σχεδιασμός και βελτίωση του πρωτοτύπου: (πλήρες σύστημα, εμπειρική αξιολόγηση διεπιφάνειας από ειδικούς, πλήρες πρωτότυπου) 8
Η ανθρωποκεντρική διαδικασία ανάπτυξης διαδραστικών συστημάτων Ανάπτυξη συστήματος: (υλοποίηση συστήματος, ηλεκτρονικά βοηθήματα) Φάση αρχικής λειτουργίας: (εκπαίδευση χρηστών, αξιολόγηση συμβάντων και συντήρηση του συστήματος) (Αβούρης Ν. 2000 σελ.139-141) 9
Ανάλυση εργασιών Ανάλυση εργασιών στοχεύει στη ανακάλυψη και καταγραφή της γνωστικής ικανότητας που απαιτείται για την εκτέλεση των εργασιών εκ μέρους του χρήστη, στην τρέχουσα πρακτική που ισχύει για την εκτέλεση των εργασιών και την ανακάλυψη τμημάτων εργασιών που είναι προσφορότερες για να αυτοματοποιηθούν Υπάρχουν διάφορες τεχνικές που πραγματοποιούν την ανάλυση εργασιών. Ιεραρχική ανάλυση εργασιών (Hierarchical Task Analysis HTA) στηρίζεται στη μέθοδο GOMS. Παράγει μια αναλυτική περιγραφή από εργασίες υπό μορφή δέντρου, το οποίο περιέχει μια εργασία σε κάθε κόμβο. Κάθε εργασία διασπάτε σε υποεργασίες και πλάνα δηλαδή μη διασπώμενες ακολουθίες. (Αβούρης Ν. 2000 σελ.149-152) Εφαρμόζετε στις πρώτες φάσεις της ανάλυσης και του σχεδιασμού 10
Ανάλυση εργασιών Καθώς η σχεδίαση του συστήματος εξελίσσεται το ιεραρχικό διάγραμμα εμπλουτίζεται με νέες λειτουργίες Η γνωστική μέθοδος καταγράφει τη γνώση ή τις γνωστικές λειτουργίες που απαιτούνται από τους χρήστες του συστήματος ώστε να εκτελέσουν τις εργασίες τους. Στόχος της μεθόδου αυτής είναι να σχεδιαστούν οι εργασίες στηριγμένες στο μοντέλο της γνώσης που απαιτείται και των διαδοχικών σταδίων επεξεργασίας της από το χρήστη. 11
Η σημασία της ευχρηστίας στο σχεδιασμό των εφαρμογών Η ευχρηστία του συστήματος είναι η ικανότητα του συστήματος να εκπληρώνει αποτελεσματικά τις προσδοκίες του χρήστη και είναι σημαντικό να προσδιοριστεί νωρίς κατά την φάση του σχεδιασμού. Το πιο διαδεδομένο μοντέλο είναι το μοντέλο Nielsen Οι δείκτες του Nielsen καθώς και άλλοι που προέρχονται από τις αρχές του σχεδιασμού εύχρηστων συστημάτων μπορούν να ποσοτικοποιηθούν ώστε να μετασχηματιστούν σε στόχους ευχρηστίας (Αβούρης Ν. 2000 σελ.155) 12
Βιβλιογραφία Αβούρης,Ν. 2000, Εισαγωγή στην επικοινωνία ανθρώπου υπολογιστή, ίαυλος, Αθήνα. ημητριάδης, Σ.Ν., Πομπόρτης Α.Σ. Τριανταφύλου Ε.Γ. 2004, Τεχνολογία πολυμέσων θεωρία και πράξη, ΤΖΙΟΛΑ, Θεσσαλονίκη. Κούρτη Ευαγγελία, 2003, Η επικοινωνία στο ιαδίκτυο, Ελληνικά γράμματα, Αθήνα. 13