Η φυσιογνωμία και το πλαίσιο των ερευνητικών εργασιών

Η φυσιογνωμία και το πλαίσιο των ερευνητικών εργασιών Γιατί, Τι, Ποιοι, Πού, Πότε, Πώς, Πόσο Επιστημονικός Υπεύθυνος: Ηλίας Γ. Ματσαγγούρας

Ερευνητικές Εργασίες: Γιατί ΝΕΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Ο μαθητής ένας «μικρός διανοούμενος» Ο μαθητής ένας «μικρός επιστήμονας» Ο μαθητής ένας «μικρός ερευνητής» Ο μαθητής «γλωσσομαθής» Ο Μαθητής κατακτά το «Μαθαίνω πώς να μαθαίνω»

Οι βασικές παιδαγωγικές αρχές των Ερευνητικών Εργασιών 1. Η αρχή της Διερευνητικής Προσέγγισης της Μάθησης 2. Η αρχή της Διεπιστημονικής Συνεργασίας των Καθηγητών 3. Η αρχή της Διαφοροποίησης του Περιεχομένου, της Διαδικασίας και του Πλαισίου της Μάθησης 4. Η αρχή της Ομαδικής Συνεργασίας των Μαθητών.

Διερευνητική μάθηση Οι Ερευνητικές Εργασίες του Λυκείου ακολουθούν στη διερευνητική διαδικασία την φθίνουσα καθοδήγηση (fading scaffolding) Ένταξη θεμάτων σε πλαίσιο πραγματικών καταστάσεων (situated learning)

Η Ομαδοσυνεργατική Οργάνωση των Μαθητών (Ολομέλεια & μικρο-ομάδες)

Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ

Η Ερευνητική Εργασία: Πού Στα ΓΕΛ προβλέπεται ένα τρίωρο (στην Α Λυκείου) ή δίωρο (στη Β καιτηγ Λυκείου) την εβδομάδα, ενώ στα ΕΠΑ.Λ. ένα δίωρο, κατά το οποίο οι μαθητές θα εργάζονται, υπό την καθοδήγηση των υπευθύνων εκπαιδευτικών, κατά βάση (στο 70% περίπου) εντός του σχολείου, σε θέμα που έχουν επιλέξει.

Η Ερευνητική Εργασία: Πότε Τα θέματα καθορίζονται, μετά από διερευνητικές συζητήσεις των εκπαιδευτικών με τους μαθητές εντός των δυο πρώτων εβδομάδων από την έναρξη των μαθημάτων από το Σύλλογο διδασκόντων και κατά τα τέλη Δεκεμβρίου για το Β τετράμηνο.

Ερευνητικές Εργασίες: Ποιοι Ένας ή δύο εκπαιδευτικοί διαμορφώνουν ένα διεπιστημονικό θέμα που εμπλέκει διαφορετικά μαθήματα τουλάχιστον δύο διαφορετικών πεδίων, συνδυάζουν τομείς μαθημάτων με ενδιαφέροντα μαθητών και εκπαιδευτικών, λαμβάνουν υπόψη υποδομές και διαθέσιμους πόρους σχολείου, φορέων και κοινότητας.

Στα ΕΠΑ.Λ Η συσχέτιση πραγματικών καταστάσεων που βιώνουν οι μαθητές με ενότητες των μαθημάτων που διδάσκονται είναι βασικό κριτήριο για την επιλογή θεμάτων. Οι προτάσεις των θεμάτων πρέπει να γίνονται από δύο καθηγητές διαφορετικών μαθημάτων οι οποίοι ταυτόχρονα με την πρότασή τους αναλαμβάνουν την υποχρέωση της επίβλεψής του.

Στα ΕΠΑ.Λ. Η Ερευνητική Εργασία (project) ορίζεται ως πρώτη ανάθεση σε όλους τους εκπαιδευτικούς, ο έναςεκ των οποίων θα είναι απαραίτητα καθηγητής μαθημάτων ειδικότητας, κλάδου αντίστοιχου των τομέων ή ειδικοτήτων που λειτουργούν σε κάθε ΕΠΑ.Λ. Η Ερευνητική Εργασία θα επιβλέπεται και από τους δύο καθηγητές (συνδιδασκαλία) η πρόταση των οποίων έχει εγκριθεί από το Σύλλογο των διδασκόντων σε ένα συνεχόμενο δίωρο.

Η Ερευνητική Εργασία: Τι Τα θέματα μπορούν να προέρχονται από τα τέσσερα γνωστικά πεδία (τουλάχιστον τρία): Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επιστήμες Φυσικές Επιστήμες, Μαθηματικά και Τεχνολογία, Τέχνες και Πολιτισμό και Περιβάλλον και Αειφορία

Συνεργασία και διεπιστημονικότητα Η καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών του Νέου Λυκείου προκρίνει τις διεπιστημονικές συμπράξεις δύο ή περισσοτέρων επιστημονικών κλάδων κατά τη διερεύνηση ενός θέματος, καθώς και τις διαθεματικές προεκτάσεις του σε άλλους τομείς του επιστητού.

Σκοποί Ερευνητικών Εργασιών Η βαθύτερη κατανόηση του φυσικού και κοινωνικού κόσμου Η επίλυση προβλημάτων και η λήψη αποφάσεων σε προβληματικές καταστάσεις Η κατασκευή ποικίλης φύσης αντικειμένων και συστημάτων Η καλλιτεχνική έκφραση Ο συνδυασμός σκοπών από τους παραπάνω.

Οι εκπαιδευτικοί υποβάλλουν με τεκμηριωμένη εισήγηση προς έγκριση στο Σύλλογο το θέμα (τίτλος, σκοποί, μεθοδολογία, αναμενόμενα αποτελέσματα, απαιτούμενα).

Επιλογή θεμάτων Ο σύλλογος συζητά, τροποποιεί και εγκρίνει τον αναγκαίο αριθμό θεμάτων και ορίζει τους εκπαιδευτικούς που θα υλοποιήσουν καθένα από αυτά, προσδιορίζοντας και τις διδακτικές ώρες εκάστου. Σε περίπτωση περισσότερων προτάσεων από αυτές που μπορούν να προσφερθούν, ο σύλλογος διδασκόντων επιλέγει κατά πλειοψηφία τα επικρατέστερα σε ικανοποιητικό αριθμό, ώστε να δημιουργηθούν λειτουργικές ομάδες κοινού ενδιαφέροντος, που δεν θα ξεπερνούν τους 20 μαθητές και δεν θα είναι μικρότερες από 16 μαθητές (στα ΕΠΑ.Λ. 12).

Ορίζει τον υποδιευθυντή ή άλλον εκπαιδευτικό ως συντονιστή για την κατανομή χώρων, πόρων στις Ερευνητικές Εργασίες ο οποίος απαλλάσσεται από την υποχρέωση ανάληψης άλλων εξωδιδακτικών καθηκόντων (εκτός από τις εφημερίες).

Όσον αφορά στο δεύτερο τετράμηνο Προτείνονται και εγκρίνονται εκ νέου διαφορετικάθέματααπότουςίδιους καθηγητές που επέβλεπαν την εργασία στο πρώτο τετράμηνο.

Οι μαθητές αφού ενημερωθούν για τα προτεινόμενα θέματα, με όποιο τρόπο ο Σύλλογος Διδασκόντων κρίνει προσφορότερο δηλώνουν το θέμα της πρώτης και της δεύτερης προτίμησής τους. Καλό είναι να ενθαρρυνθούν οι μαθητές να δηλώσουν το σύνολο των προτεινόμενων θεμάτων ανάλογαμεταενδιαφέροντάτους, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα υπερσυγκέντρωσης σε ορισμένα μόνο θέματα. Ο συντονιστής που έχει ορισθεί από το Σύλλογο Διδασκόντων (βλέπε παραπάνω) φροντίζει ώστε η πλειοψηφία των μαθητών να κατανεμηθεί στην εργασία της πρώτης ή το πολύ της δεύτερης προτίμησής τους.

Ενδεικτικά μπορεί να ακολουθηθεί η εξής διαδικασία. Εάν κάποια εργασία συγκεντρώσει την πρώτη προτίμηση περισσοτέρων από 20 μαθητών τότε οι πλεονάζοντες προσδιορίζονται με κλήρωση και ανακατανέμονται σε εργασία της δεύτερης προτίμησής τους. Αυτοίοιμαθητέςτο ερχόμενο τετράμηνο έχουν προτεραιότητα στην επιλογή της εργασίας με την οποία θέλουν να ασχοληθούν.

«Τμήματα Ενδιαφέροντος» Τα «Τμήματα Ενδιαφέροντος» συγκροτούνται από μαθητές διαφορετικών τμημάτων, οι οποίοι εν συνεχεία χωρίζονται σε ομάδες. Για παιδαγωγικούς λόγους προκρίνονται συνήθως οι ανομοιογενείς, ως προς το επίπεδο μαθησιακών ικανοτήτων και το φύλο, τετραμελείς ομάδες.

Χρονοδιάγραμμα Τα project υλοποιούνται περίπου σε 13-14 εβδομάδες. Μια με δυο εβδομάδες αφιερώνουμε στη συγκρότηση των ομάδων. Η τελευταία εβδομάδα διατίθεται για τη δημόσια παρουσίαση (10 εβδομάδες ουσιαστικά για τη συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων).

Φάσεις Α. Πρώτη Φάση: Διατύπωση του θέματος και των υποθεμάτων. Δημιουργία ομάδων (2 τρίωρα) Β. Δεύτερη Φάση: Προγραμματισμός και προετοιμασία της ερευνητικής διαδικασίας. Εργαλεία (λ.χ. παρατήρηση, πείραμα, ερωτηματολόγιο) και πηγές (1 τρίωρο) Γ. Τρίτη Φάση: Συλλογή Δεδομένων και υλοποίηση δράσεων από τις υποομάδες (4 ή 5 τρίωρα). Δ. Τετάρτη Φάση: Επεξεργασία Δεδομένων από την Ομάδα εντός τάξης (2 ή 3 τρίωρα) Ε. Πέμπτη Φάση: Τρόποι Αναπαράστασης της εργασίας (2 τρίωρα).

Οι δυσκολίες της ομαδοσυνεργατικής προσέγγισης Οι δυσκολίες των μαθητών οφείλονται, κυρίως, στην ανεπαρκή ανάπτυξη των ικανοτήτων επικοινωνίας, συνεργασίας και διαχείρισης των συγκρούσεων, που δημιουργούν προβλήματα δυσλειτουργίας των ομάδων και περιθωριοποίησης μελών που έχουν δυσκολίες ένταξης στην ομάδα.

Το «συμβόλαιο» Για να προληφθούν προβλήματα ασυνέπειας και ολιγωρίας στη λειτουργία της ομάδας και γιανααναπτυχθείτοαίσθημαατομικής ευθύνης έναντι του συλλογικού έργου, οι εκπαιδευτικοί συχνά ετοιμάζουν ή συνδιαμορφώνουν με τους μαθητές ένα είδος «συμβολαίου» με ρητά διατυπωμένες τις ατομικές τους υποχρεώσεις έναντι της ομάδας.

Πρόταση συνδιαμόρφωσης «συμβολαίου» Εφοδιάζετε τις ομάδες με «Φύλλα Εργασίας» και με ένα καρτελάκι με τον τίτλο «Συμβόλαιο», όπου θα αναφέρονται επιγραμματικά οι υποχρεώσεις τους και ζητάτε από τους μαθητές να σκεφτούν και να καταγράψουν (i) με ποιες συμφωνούν και γιατί (ii) ποιες τους φαίνονται δύσκολες, πώς τις τροποποιούν και γιατί, (iii) ποιες δεν κατανοούν, (iv) ποιες διαγράφουν και (v) ποιες προσθέτουν. Όταν ολοκληρωθεί η καταγραφή, τους ενθαρρύνετε να παρουσιάσουν το «Φύλλο Εργασίας» της ομάδας τους, στην ολομέλεια του Τμήματος και όλοι μαζί, επιχειρείτε να συντάξετε το τελικό «Συμβόλαιο», το οποίο θα είναι αποδεκτό απ όλους και θα τους δεσμεύει.

Δεσμεύσεις Θα προετοιμάζονται πριν από κάθε συνάντηση της ομάδας και θα ολοκληρώνουν εγκαίρως, εντός του χρονοδιαγράμματος, τις προγραμματισμένες εργασίες. Θα συμμετέχουν ενεργά και θετικά στις δράσεις και τις συζητήσεις της ομάδας με πληροφορίες, ιδέες, επιχειρήματα και προτάσεις. Θα βοηθούν τα μέλη της ομάδας στις δυσκολίες τους, αλλά και θα ζητούν από τους άλλους βοήθεια με στόχο την πρόοδο του συλλογικού έργου. Θα ενθαρρύνουν και θα επαινούν κάθε θετική προσπάθεια των άλλων μελών της ομάδας τους.

Τα τέσσερα εναλλακτικά σχήματα κατανομής θεμάτων και οργάνωσης ομάδων

Α. Ομάδες Κοινού Θέματος Χαλαρής Συνεργασίας Το θέμα προσεγγίζεται σε όλες του τις διαστάσεις αυτοτελώς από όλες τις ομάδες, οι οποίες κάνουν εσωτερικό καταμερισμό των υπο-θεμάτων του και έχουν τακτές συναντήσεις Ολομέλειας με τη συμμετοχή όλων των ομάδων. Θέμα κοινό 1 η Ομάδα & Υποομάδες Υποδομή Θέμα κοινό 2 η Ομάδα &Υποομάδες 1 3 1 3 2 4 2 4 χαλαρές σχέσεις Θέμα κοινό 3 η Ομάδα & Υποομάδες Θέμα κοινό 4η Ομάδα & Υποομάδες 1 3 1 3 2 4 2 4

Β. Επιμερισμός Διαστάσεων Θέματος σε Ομάδες Το θέμα καταμερίζεται σε υπο-θέματα. Κάθε υπο-θέμα εξετάζεται αυτοτελώς από μία ή δύο ομάδες και στη συνέχεια στην Ολομέλεια. 1 ο Υπο θέμα 1 η Ομάδα & Υποομάδες 2 ο Υπο θέμα 2 η Ομάδα & Υποομάδες 1 3 1 3 2 4 2 4 χαλαρές σχέσεις 3 ο Υπο θέμα 3 η Ομάδα & Υποομάδες 4 ο Υπο θέμα 4 η Ομάδα & Υποομάδες 1 3 1 3 2 4 2 4

Γ. Επιμερισμός σε δύο Υπο-θέματα σε Συνεργαζόμενο Ζεύγος Ομάδων Το θέμα καταμερίζεται σε δύο υπο-θέματα, οι μαθητές συνεργάζονται ανά δύο ομάδες με διαφορετικά θέματα, για να εντοπίσουν τους «κοινούς» τόπους» των δύο υποθεμάτων. 1 ο Υπο θέμα 1 η Ομάδα & Υποομάδες 2 ο Υπο θέμα 2 η Ομάδα & Υποομάδες 1 3 1 3 2 4 2 4 1 ο Υπο θέμα 3 η Ομάδα & Υποομάδες 2 ο Υπο θέμα 4 η Ομάδα & Υποομάδες 1 3 1 3 2 4 2 4

Δ. Κοινό Θέμα σε Τρεις Ομάδες και Ολομέλεια Το θέμα προσεγγίζεται συνολικά, χωρίς υπο-ομάδες, σε τέσσερις φάσεις, από τρεις ομάδες και την ολομέλειά τους

1 ο ΤΡΙΩΡΟ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΑΔΩΝ, «ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ» ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ

2 ο ΤΡΙΩΡΟ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ, ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

3 ο ΤΡΙΩΡΟ ΣΧΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ, ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ, ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΥΠΟ ΘΕΜΑΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ, ΠΗΓΩΝ ΕΡΕΥΝΑΣ, ΜΕΘΟΔΩΝ, ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ

4 ο 10 ο ΤΡΙΩΡΟ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ, ΑΛΛΗΛΟΕΝΗΜΕΡΩΣΕΙΣ, ΕΝΔΙΑΜΕΣΕΣ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ, ΑΝΑΣΥΝΘΕΣΕΙΣ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ, ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ, ΚΡΙΤΙΚΗ, ΤΕΛΙΚΗ ΑΛΛΗΛΟΕΝΗΜΕΡΩΣΗ, ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

11 ο 12 12 ο ΤΡΙΩΡΟ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ, ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ, ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΦΑΚΕΛΩΝ ΦΑΚΕΛΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ, ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Το ημερολόγιο (journal writing) Στη λογική της πρόληψης των λειτουργικών προβλημάτων και της έγκαιρης συνειδητοποίησης των ατομικών και συλλογικών ευθυνών, ο εκπαιδευτικός ζητά από τους μαθητές να τηρούν προσωπικό ημερολόγιο έναρξης και ολοκλήρωσης των δράσεών τους, στο οποίο οι μαθητές επιπρόσθετα μπορούν να σημειώνουν πληροφοριακά στοιχεία για τις δράσεις τους, αλλά και σχόλια, σκέψεις, παρατηρήσεις, συναισθήματα, προτάσεις, κρίσεις και βιώματα.

Περιεχόμενο ημερολογίου Είναι αποτελεσματικό, όταν το περιεχόμενο των σημειώσεων οργανώνεται γύρω από κεντρικά σημεία, όπως: «Τι ήξερα» για το θέμα «Τιήθελαναμάθω» και, τελικά, «Τι έμαθα», εμπλουτισμένο με στοχασμούς, κρίσεις και συναισθήματα.

Προσωπικ ό Ημερολόγι ο Φύλλο 1 ο Όνομα:.., Επώνυμο: Ονοματεπώνυμο των Μελών της Ομάδας:,.,.,.,,, Ονοματεπώνυμο Εκπαιδευτικών:., Θέμα: Τισχετικόμετοθέμαέχετεμάθειστοσχολείο, τι έχετε ακούσει από άλλες πηγές, ποιες εμπειρίες και ποια ενδιαφέροντα, σας οδήγησαν να το επιλέξετε; 1... 2... 3...

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙ Ο ΟΜΑΔΑΣ Απολογισμός Ερευνητικής Δραστηριότητα ς ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΓΙΝΑΝ Ημερομηνία.././. Εργασία για. Ποιος έκανε κάτι ιδιαίτερο; Χώρος Απολογισμός Τι μας δυσκόλεψε Τι μας άρεσε Τι μας ενθουσίασε Παρατηρήσεις ή παραινέσεις των εκπαιδευτικών (Προαιρετικά).. Περιγραφή της Διαδικασίας ΟΜιχάλης.., Η Κατερίνα, Ο.., Η.., Τάξη, Αίθουσα Η/Υ.....

Αυτοαξιολόγηση Στη λογική της συνεργασίας και συνέπειας, ο εκπαιδευτικός μπορεί να ζητήσει λίγο πριν την ολοκλήρωση του έργου κάθε μέλος να απαντήσει σε ερωτήματα όπως τα παρακάτω: α. Με ποιο τρόπο βοήθησες ιδιαίτερα κάποιον ή όλη την ομάδα σου; β. Ποιος άλλος/ ποιοι άλλοι βοηθούν ιδιαίτερα την ομάδα σας και με ποιο τρόπο; γ. Σε τι βαθμό πιστεύεις ότι μέχρι τώρα έχεις ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις σου και έχεις προσφέρει στην ομάδα σου αυτό που περιμένει από κάθε μέλος της; δ. Υπάρχει κάποιος στην ομάδα σας που θεωρείς ότι μέχρι τώρα ξεχωρίζει για τη θετική συμβολή του; ε. Τι σκοπεύεις από εδώ και πέρα να κάνεις για να βοηθήσεις την ομάδα σας; στ. Τι περιμένεις από τους άλλους να κάνουν από εδώ και πέρα για να βοηθήσουν την ομάδα σας;

Προσωπικ ό Ημερολόγι ο ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ Ονοματεπώνυμο Ημερομηνία:../../.. Με ποιο τρόπο βοήθησες την ομάδα σου και τους συμμαθητές σου Ποιος βοήθησε εσένα ή άλλα παιδιά της ομάδας και με ποιο τρόπο Τι σκοπεύεις να κάνεις, γιαναβοηθήσειςτην ομάδα, από εδώ και πέρα Τι περιμένεις από τους άλλους να κάνουν, για να βοηθήσουν την ομάδα από εδώ και πέρα.........

Η έκθεση Επιπλέον, ο εκπαιδευτικός καλεί, κατά διαστήματα, τα μέλη της ομάδας να συντάξουν μια σύντομη έκθεση για το τι έχουν ήδη κάνει, ατομικά και ομαδικά, και τι πρόκειται να κάνουν άμεσα στην ομάδα τους.

Ο ατομικός φάκελος του μαθητή Οι εκθέσεις αυτές, οι ατομικές εργασίες και όλα τα υπόλοιπα στοιχεία, όπως τα προσωπικά ημερολόγια, τα ερωτηματολόγια της λειτουργικότητας ομάδας και μελών, αποτελούν το περιεχόμενο του ατομικού φακέλου, ο οποίος θα αξιοποιηθεί, αργότερα, ως χρήσιμο υλικό για την ατομική βαθμολόγηση των μαθητών.

Ομαδικός Φάκελος Έκθεση Ερευνητικής Εργασίας (research report) σε ηλεκτρονική (action power point) ή/και έντυπη μορφή με όλα τα δημιουργήματα των παιδιών Επιμέρους παραστατικά από τις ερευνητικές διαδικασίες (τέχνημα ή/και η δράση παρέμβασης).

Το τέχνημα (artifact) & οι δράσεις (action) Το τέχνημα που εκφράζει (την) κεντρική ιδέα της Ερευνητικής Εργασίαςκαιμπορείναέχειτημορφήκατασκευής, καλλιτεχνικής σύνθεσης, δισδιάστατης ή τρισδιάστατης αναπαράστασης, κολλάζ, αφίσας, βίντεο, φιλμ, δρώμενου για την έκφραση κάποιας κεντρικής ιδέας ή την ανάδειξη κάποιου ζητήματος. Οι δράσεις μπορεί να συμπεριλαμβάνουν την οργάνωση μιας σχολικής εκδρομής ή εκδήλωσης με συγκεκριμένη εστίαση, ατομικές αλλαγές στις στάσεις, τις προκαταλήψεις και τις επιλογές των μελών ή/και μεγαλύτερης έκτασης παρεμβάσεις στο άμεσο περιβάλλον του σχολείου και της τοπικής κοινότητας ή το ευρύτερο της κοινωνίας.

Παρουσίαση των Ερευνητικών Εργασιών Στο τέλος του τετραμήνου, με την ολοκλήρωση της Ερευνητικής Εργασίας, οι ομάδες παρουσιάζουν δημόσια στο πλαίσιο ειδικών παράλληλων ημερίδων τις εργασίες τους στη σχολική κοινότητα και απαντούν σε σχετικές ερωτήσεις, κατά τη διάρκεια σύντομης συζήτησης που θα ακολουθεί την κάθε παρουσίαση.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙ Ο ΟΜΑΔΑΣ Ερευνητική Δραστηριότητ α Ημερομηνία.././. Σύντομη Παρουσίαση της Ερευνητικής Δραστηριότητας.... Ερωτήματα/Προβληματισμοί.. Ντοκουμέντα/Μαρτυρίες.. Μέθοδος/Εργαλεία Έρευνας.. Απολογισμός/Συμπεράσματα..