ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ. ΚΥΚΛΟΣ ΗΓΕΣΙΑΣ Ενότητα: Η2. Ηγεσία. Εφορεία Εκπαίδευσης Γενικής Εφορείας Αθήνα η Έκδοση

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ ΚΥΚΛΟΣ ΗΓΕΣΙΑΣ Ενότητα: Η2. Εφορεία Εκπαίδευσης Γενικής Εφορείας Αθήνα 2017-1η Έκδοση 1

Συγγραφείς Ηλίας Λαδάς Δήμητρα Λαδά Υπεύθυνος Διαμόρφωσης επιστημονικών προδιαγραφών του εκπαιδευτικού υλικού Νεκτάριος Τσεσμελόπουλος Συμβουλευτική Υποστήριξη: Γιώργος Παστίδης Επιμέλεια κειμένων Το παρόν δημιουργήθηκε στο πλαίσιο δημιουργίας εκπαιδευτικών εγχειριδίων για την «ευέλικτη εκπαίδευση» του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων (Σ.Ε.Π). Η συγγραφή των κειμένων έχει γίνει με τη βοήθεια τεκμηριωμένων εγχειριδίων τα οποία αποτελούν το υφιστάμενο υλικό της Επίσημης εκπαίδευσης Ενηλίκων Στελεχών του Σ.Ε.Π.. Οι συγγραφείς έχουν επιλεγεί με τη βοήθεια της Εφορείας Εκπαιδεύσεως και είναι ενεργά μέλη του Εκπαιδευτικού προσωπικού του Σ.Ε.Π. 2

Περιεχόμενα Σκοπός... 6 Προσδοκώμενα Αποτελέσματα... 6 Λέξεις Κλειδιά... 6 Ορισμός ηγεσίας... 8 Αρχηγός είναι... 8 Λειτουργίες του Ηγέτη... 8 Εαυτού... 12 Ομάδας... 12 Οργανισμού... 12 Εκκίνηση και διαχείριση προσωπικών και οργανωτικών αλλαγών... 12 Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες... 13 Προσδιορισμός προσωπικής και ομαδικής κατεύθυνσης... 13 Δημιουργώντας ένα επιβλητικό όραμα... 13 Εαυτού... 13 Ομάδας... 13 Οργανισμού... 13 Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες... 14 Εμπνέοντας και παρακινώντας τους άλλους... 14... 14 Εαυτού... 14 Ομάδας... 14 Οργανισμού... 14 Επικοινωνία με συναισθηματική ικανότητα... 14 Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες... 15 Χτίσιμο συνεκτικών και υψηλής απόδοσης ομάδων... 15 Καλλιεργώντας την ομαδική εργασία... 15... 15 Εαυτού... 15 Ομάδας... 15 Οργανισμού... 15 Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες... 16 3

Καθοδηγώντας και συμβουλεύοντας... 16... 16 Εαυτού... 16 Ομάδας... 16 Οργανισμού... 16 Διευκόλυνση της ανάπτυξης των άλλων... 16 Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες... 17 Προσωπική ανάπτυξη και καθοδήγηση από τις προσωπικές αξίες... 17 Το εσωτερικό πνεύμα της ς... 17... 17 Εαυτού... 17 Ομάδας... 17 Οργανισμού... 17 Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες... 18 σκέψης... 18 Εαυτού... 18 Ομάδας... 18 Οργανισμού... 18 Δημιουργική σκέψη και επίλυση προβλημάτων... 18 Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες... 19 Αποτελεσματικότητα με ακεραιότητα και δέσμευση... 19 προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα... 19... 19 Εαυτού... 19 Ομάδας... 19 Οργανισμού... 19 2.2.1. Ο Αρχηγός στην Ομάδα Προσκόπων... 23 Σωματικά προσόντα:... 23 Ηθικά προσόντα:... 23 Πνευματικά προσόντα:... 23 Κοινωνικά προσόντα:... 23 Επαγγελματικά προσόντα:... 23 2.2.2. Ο Αρχηγός της Κοινότητας των Ανιχνευτών... 26 2.2.3. Ο Αρχηγός στο Προσκοπικό Δίκτυο... 27 4

Σύνοψη... 38 5

Σκοπός Σκοπός αυτής της εκπαιδευτικής ενότητας είναι να εξηγηθεί στα ενήλικα στελέχη του Προσκοπισμού η έννοια και οι ικανότητες του ηγέτη καθώς και Το θέμα της ηγεσίας το οποίο είναι, από τα βασικότερα θέματα που απασχολούν την Κίνησή μας, από την ίδρυσή της μέχρι και σήμερα, είτε αυτή αφορά τους ενηλίκους, είτε τους ανήλικους, είτε ως διαδικασία διαπαιδαγώγησης, είτε ως εργαλείο διοίκησης. Εδώ θα εξετάσουμε κυρίως τα στοιχεία, τις αρχές, την ικανότητα αλλά και την αποτελεσματικότητα της ς. Θα αναλύσουμε τις λειτουργίες της ς μέσα από το πρίσμα της σύγχρονης Διοίκησης και Οργάνωσης και θα δούμε πως αυτές οι λειτουργίες εφαρμόζονται τόσο σε θέματα ηγεσίας ανηλίκων όσο και ενηλίκων, μια και οι αρχές της Διοίκησης και Οργάνωσης είναι οι ίδιες. Προσδοκώμενα Αποτελέσματα Με την ολοκλήρωση αυτής της εκπαιδευτικής ενότητας οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να είναι σε θέση να: Αναλύουν τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις του Αρχηγού Τμήματος στη λειτουργία του Τμήματος, καθώς και τη σπουδαιότητα βελτίωσής του ως άτομο και ως Βαθμοφόρος Αξιολογούν το ρόλο και την υποχρέωση του Αρχηγού Τμήματος να παρέχει προσωπική βοήθεια προς μέλος του τμήματος που διοικεί Ερμηνεύουν τον ορισμό του Ηγέτη και τον συγκρίνουν με τον Αρχηγό Τμήματος Διατυπώνουν τις αρχές μιας αποτελεσματικής ς. Συγκρίνουν διάφορους τύπους ηγετών Αναλύουν τον ορισμό ΗΓΕΣΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ Λέξεις Κλειδιά -Ηγέτης - -Αρχηγός τμήματος -Μορφές ηγεσίας -Βασικές Αρχές ς 6

Εισαγωγή Από το 1907 όπου προτοξεκίνησε την ζωή του ο Προσκοπισμός, στήριξε την ύπαρξή του σε ένα ένα αρχηγοκεντρικό σύστημα, το οποίο απαιτεί, έναν ηγέτη (αρχηγός) ο οποίος με τη βοήθεια των άμεσων συνερατών του (υπαρχηγοί), καλείται μέσω των δράσεων να προσπαθήσει να εφαρμόσει ένα παιδαγωγικό πρόγραμμα το οποίο είναι στοχοπροσηλωμένο με τέτοιον τρόπο ο οποίος θα ικανοποιεί τις ανάγκες όλων των μελλών της ομάδας. Σε πολλές περιπτώσης το χάρισμα της ηγεσίας, ίσως σε ορισμένους ανθρώπους να είναι έμφυτο, σε άλλους δε, καλλιεργείται. Στην συνέχεια ακολουθούν ενότητες, συμβουλές και ασκήσεις οι οποίες έχουν ως στόχο την καλύτερη προετοιμασία των ενήλικων στελεχών μας έτσι ώστε να αποτελέσουν ένα σωστό παράδειγμα ηγέτη, που με την παρουσία του και με τον τρόπο που θα διοικήσει να επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα στα μέλη της ομάδας την οποία διοικεί. 7

Ενότητα 1 1.1. Ορισμός Ηγέτη - ς Ορισμός ηγεσίας «είναι η διαδικασία με την οποία το άτομο επηρεάζει τις δραστηριότητες ενός Ατόμου ή μιας Ομάδας με σκοπό την επίτευξη ενός αποτελέσματος» Αρχηγός είναι Αυτός που θέλει, ξέρει και μπορεί να οδηγήσει τους άλλους σε ένα κοινό στόχο» Άρα, για να θεωρείται κάποιος ηγέτης, πρέπει 1. Να θέλει, δηλ. να έχει διακαή, έντονη επιθυμία, όραμα να κάνει κάτι. Δεν αρκεί να εκπληρώνει αλά τα «προβλεπόμενα» 2. Να έχει τη γνώση για το: - Πώς θα κάνει τους ανθρώπους του να τον ακολουθήσουν και να υλοποιήσουν τον κοινό στόχο. -Πώς «Τεχνικά» θα υλοποηθεί ο Στόχος 3. Να μπορεί να τα κάνει όλα αυτά, δηλ. να έχει τη φυσική ικανότητα, το ψυχικό σθένος, την παιδεία και την ΚΑΤΑΡΤΗΣΗ να τα κάνει. Πολλοί «θέλουν» να κάνουν πράγματα, αλλά ΛΙΓΟΙ είναι αυτοί που μπορούν να ανοίξουν δρόμους και να οδηγήσουν ανθρώπους. Επειδή όμως ένας μεγάλος Οργανισμός, όπως το ΣΕΠ, δεν μπορεί να στηρίζει την επιβίωση και ανάπτυξή του στους λίγους που έχουν Ηγετικές ικανότητες, θα μελετήσουμε τα μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα των επικρατέστερων μορφών διοίκησης, ώστε ο καθένας που αναλαμβάνει μια ηγετική θέση να έχει έναν οδηγό για το πώς θα καλλιεργήσει στον εαυτό του συνήθειες καιπρακτικές που θα συμβάλουν στην επιτυχία του έργου του. Λειτουργίες του Ηγέτη Με βάση τον ορισμό παρατηρούμε ότι ο Ηγέτης θα πρέπει να συνδυάσει και να εξισορροπήσει τις απαιτήσεις του ΣΤΟΧΟΥ, της ΟΜΑΔΑΣ και του ΑΤΟΜΟΥ. Στόχος : είναι το τελικό αποτέλεσμα της κάθε προσπάθειας. Ομάδα : είναι όλοι εκείνοι που ασχολούνται με την επίτευξη του στόχου, που πρέπει να συνεργαστούν, να αναπτύξουν ομαδικό πνεύμα και πνεύμα αλληλεγγύης. 8

Άτομο: είναι το κάθε μέλος της Ομάδας, με τα δικά του προσωπικά κίνητρα και ανάγκες, που χρίζει ειδικής μεταχείρισης, έτσι ώστε να αναπτυχθεί και να αποδώσει το μέγιστο δυνατόν στο πλαίσιο της ομάδας. Τα τρία αυτά στοιχεία, ΣΤΟΧΟΣ ΟΜΑΔΑ ΑΤΟΜΟ αλληλεπιδρούν και πολύ συχνά αλληλοσυγκρούονται. Αν δοθεί περισσότερη προσοχή στις ανάγκες ενός ατόμου, αυτό μπορεί να οδηγήσει στην μη κάλυψη των αναγκών ενός άλλου. Ο Ηγέτης θα πρέπει να αξιολογεί και να εξετάζει τις συνθήκες κάθε στιγμή, ώστε να δίνει την ανάλογη σημασία και προσοχή στο κάθε στοιχείο ή πρόσωπο, εξισορροπώντας και δίνοντας προτεραιότητες μεταξύ τους. Για να το πετύχει αυτό ο Ηγέτης θα πρέπει να λάβει υπ όψιν του τα παρακάτω στοιχεία : Αξιολογεί τους Στόχους και κοινοποιεί τα αποτελέσματα στα μέλη της Ομάδας. Εξακριβώνει και χρησιμοποιεί τους πόρους και τα στοιχεία που διαθέτουν τα μέλη της Ομάδας (γνώσεις, ικανότητες, συμπεριφορά κλπ) έτσι ώστε να καλύψει τις απαιτήσεις των Στόχων, επικοινωνώντας, συνεργαζόμενος και αναθέτοντας αρμοδιότητες όπου και αν χρειάζεται. Παραμένει ο συνδετικός κρίκος της Ομάδας, αξιολογώντας την Ατομική και Ομαδική πρόοδο, ενθαρρύνοντας και παρακινώντας τα μέλη Κοινοποιεί τα αποτελέσματα της πορείας των εργασιών, ελέγχοντας τις αποκλίσεις από τον Στόχο, κάνοντας διορθωτικές κινήσεις, συμβουλεύοντας και υποστηρίζοντας τα άτομα όπου χρειάζεται. 1.2. Έχουν ειπωθεί για τον Ηγέτη Ένα αφεντικό προκαλεί φόβο, ένας ηγέτης εμπιστοσύνη. Ένα αφεντικό κατηγορεί, ένας ηγέτης καλύπτει τα λάθη. Ένα αφεντικό τα ξέρει όλα, ένας ηγέτης κάνει ερωτήσεις. Ένα αφεντικό κάνει τη δουλειά αγγαρεία, ένας ηγέτης διασκέδαση. Ένα αφεντικό νοιάζεται για τον εαυτό του, ο ηγέτης για την ομάδα. Anthony Robbins Πρέπει να κυβερνάς μια χώρα όπως τηγανίζεις ένα μικρό ψάρι. Με ελάχιστες παρεμβάσεις και χωρίς να το παρακάνεις. Λάο Τσε Ευτελίστε το χαρακτήρα των στρατιωτών και δεν θα έχετε παρά τους όχλους του Ξέρξη. Εξυψώστε το χαρακτήρα, και θα έχετε τους πολεμιστές του Αλεξάνδρου. Gustave Le Bon 9

Αυτός που δεν μπορεί να υπακούσει, δεν μπορεί να διοικήσει. Σενέκας Σχεδόν όλοι οι άνθρωποι μπορούν να αντέξουν τις αντιξοότητες, αλλά αν θες να δοκιμάσεις το χαρακτήρα ενός ανθρώπου, δώσ του εξουσία. Αβραάμ Λίνκολν Ευτυχισμένος ο ηγεμόνας που κάνει τους υπηκόους του όχι να τον φοβούνται, μα να φοβούνται μήπως αυτός πάθει τίποτε κακό. Όμηρος Ο ηγέτης είναι αυτός που βλέπει αυτά που δεν βλέπουν οι άλλοι, που βλέπει μακρύτερα από τους άλλους και που βλέπει πριν από τους άλλους. LeRoy Eims Ηγέτης είναι αυτός που μπορεί να ακούει τους ανθρώπους του δίχως αυτοί καν να του μιλάνε. Λαϊκό παραμύθι 10

1.3. Τα οκτώ στοιχεία της «ς των αλλαγών» γύρω από τον Τροχό Τύποι Ηγετών 11

Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες Οδηγώντας την αλλαγή Εαυτού Επιδεικνύει προθυμία να δεσμευτεί για προσωπική αλλαγή Διατηρεί ισορροπία μεταξύ επιμονής και προσαρμοστικότητας στην αντιμετώπιση της αλλαγής Είναι ευέλικτος, προσαρμοστικός στην αντιμετώπιση της αλλαγής Ομάδας Παρέχει την απαραίτητη ώθηση και καθοδήγηση στην υλοποίηση οποιασδήποτε πρωτοβουλίας για αλλαγή Καθοδηγεί την ομάδα αποφασιστικά, αναλαμβάνοντας μελετημένα ρίσκα όπου είναι απαραίτητο Σέβεται και διαχειρίζεται αποτελεσματικά τις διαφορετικές συναισθηματικές αντιδράσεις στην αλλαγή Εκκίνηση και διαχείριση προσωπικών και οργανωτικών αλλαγών Οργανισμού Είναι ικανός να προβλέπει τις αλλαγές στην αγορά / εξωτερικό περιβάλλον και να αναζητά ευκαιρίες στις αλλαγές αυτές Επιδιώκει την εξέλιξη του οργανισμού για να αντιμετωπίσει μελλοντικές ανάγκες Είναι πρόθυμος να αμφισβητήσει το κατεστημένο σεβόμενος παράλληλα το παρελθόν 12

Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες Δημιουργώντας ένα επιβλητικό όραμα Εαυτού Διευρύνει τους ορίζοντες του σκεπτόμενος αντισυμβατικά Εμπνέεται από το προσωπικό του όραμα για τη ζωή Θέτει και επιτυγχάνει φιλόδοξους προσωπικούς στόχους Ομάδας Δημιουργεί και παρουσιάζει στην ομάδα δυνατότητες που την οδηγούν πέρα από τα όρια που η ίδια αντιλαμβάνεται Προσδιορισμός προσωπικής και ομαδικής κατεύθυνσης Προωθεί τη δημιουργικότητα και την καινοτομία για να διεγείρει την ομάδα στο χτίσιμο του οράματος της Διασφαλίζει ότι όλοι μέσα στην ομάδα βλέπουν το στόχο καθαρά και είναι ευθυγραμμισμένοι με αυτόν Οργανισμού Δεσμεύει και εμπνέει την οργάνωση στη δημιουργία ενός οράματος με σημασία για όλους Υπερνικά την αντίσταση στην αλλαγή και κάνει τον οργανισμό να δεσμευτεί για μελλοντική ανάπτυξη Καθιστά την οργάνωση ικανή να μετατρέψει το όραμα της σε πραγματικότητα 13

Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες Εμπνέοντας και παρακινώντας τους άλλους Εαυτού Έχει επίγνωση των εσωτερικών του κινήτρων και των στρατηγικών που τον παρακινούν Προσαρμόζει το στιλ επικοινωνίας του ανάλογα με την περίσταση Δεχόμενος με ευαισθησία τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, μπορεί να εκφράσει το πλήρες φάσμα συναισθημάτων Ομάδας Είναι επιδέξιος στο να χτίζει αρμονικές σχέσεις και να κερδίζει την εμπιστοσύνη Κατανοεί πλήρως τον τρόπο παρακίνησης και ενεργοποίησης της ομάδας Ενθαρρύνει την ομάδα να αυτό-παρακινείται παρά να βασίζεται σε εξωτερικές τιμωρίες και ανταμοιβές ''καρώτα και μαστίγια'' Επικοινωνία με συναισθηματική ικανότητα Οργανισμού Επιδιώκει να κατανοεί τα κίνητρα των άλλων και να εμπνέει διαφορετικούς τύπους ανθρώπου Καθοδηγεί τον οργανισμό με φυσικό χάρισμα και δεν επιδιώκει να κάνει κατάχρηση της προσωπικής του εξουσίας Επηρεάζει και διαπραγματεύεται με βάση τη λογική του κερδίζω - κερδίζεις 14

Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες Καλλιεργώντας την ομαδική εργασία Εαυτού Είναι ικανός να αξιοποιεί ολόκληρη την γκάμα των ψυχολογικών ενεργειών δουλεύοντας για την επίτευξη των στόχων της ομάδας Εκφράζει ειλικρινώς την αναγνώριση του για τις προσπάθειες των άλλων Είναι πρόθυμος να μοιραστεί ηγετικούς ρόλους με άλλους Ομάδας Αναγνωρίζει τη διαφορετικότητα και ενθαρρύνει ένα ομαδικό κλίμα αμοιβαίου σεβασμού και υποστήριξης Χτίσιμο συνεκτικών και υψηλής απόδοσης ομάδων Κατανέμει ρόλους και εξουσιοδοτεί αποτελεσματικά Αναζητά ενεργά τις απόψεις των άλλων εμπλέκοντάς τους στην λήψη αποφάσεων Οργανισμού Χτίζει δεσμούς έξω και μέσα στον οργανισμό για να δημιουργήσει μια κουλτούρα συνεργασίας Εννοεί τη δημιουργία περιβάλλοντος εμπιστοσύνης δίνοντας στους άλλους τον απαραίτητο βαθμό αυτονομίας Προσλαμβάνει και διατηρεί τους σωστούς ανθρώπους με τις σωστές ικανότητες και την σωστή στάση (συμπεριφορά και διάθεση) ως προς τον οργανισμό 15

Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες Καθοδηγώντας και συμβουλεύοντας Εαυτού Ενισχύει την απόδοση των ανθρώπων μέσω της καθοδήγησης που παρέχει Αναζητά τους κατάλληλους μέντορες ως πρότυπα για την καθοδήγηση της καριέρας του Επιδιώκει να αναπτύξει τους προστατευόμενους του πέρα από τους περιορισμούς που τους θέτουν οι γνώσεις και δεξιότητες τους Ομάδας Χρησιμοποιεί τη μαιευτική για να ενισχύσει την αυτεπίγνωση των άλλων και να βοηθήσει να δουν τις δυνατότητες τους για ανάπτυξη Ακούει συμμετέχοντας συναισθηματικά και επιδεικνύει πραγματικό ενδιαφέρον στην στήριξη των αναπτυξιακών αναγκών των άλλων Ως μέντορας μοιράζεται ανοιχτά γνώσεις, αντιλήψεις και εμπειρίες για να επιταχύνει την ανάπτυξη των άλλων Διευκόλυνση της ανάπτυξης των άλλων Οργανισμού Επιδεικνύει προθυμία για την ανάπτυξη των άλλων έτσι ώστε να ενισχύσει τα αποτελέσματα της οργάνωσης Δημιουργεί ένα κλίμα συνεχούς μάθησης και βελτίωσης Ενθαρρύνει την παροχή και τη λήψη πληροφόρησης για την απόδοση (Feedback) με στόχο την ανάπτυξη των ανθρώπων 16

Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες Το εσωτερικό πνεύμα της ς Εαυτού Επιδιώκει ενεργά να εμβαθύνει την αυτογνωσία του μέσω της ενδοσκόπησης και της λήψης πληροφόρησης για την απόδοση από κάποιον ομόλογο του Είναι αυθεντικός γιατί λέει ότι εννοεί και εννοεί αυτά που λέει Είναι πεπεισμένος και υπεραμύνεται αυτών που πιστεύει Ομάδας Ενθαρρύνει τα άτομα να διερευνήσουν και να μοιραστούν με την ομάδα τα βαθύτερα φυσικά τους χαρίσματα Προσωπική ανάπτυξη και καθοδήγηση από τις προσωπικές αξίες Βοηθά τα μέλη της ομάδας να εντοπίσουν και να κατανοήσουν την επίδραση των πεποιθήσεων και των αξιών τους Βοηθά την ομάδα να επανεξετάσει τις φυσικές της ικανότητες και επιθυμίες και να ανανεώσει την αίσθηση του σκοπού της Οργανισμού Εργάζεται για την ανάπτυξη γνήσιων και με αυτογνωσία ηγετών Δημιουργεί κλίμα αποδοχής όπου όλες οι απόψεις ενθαρρύνονται και εκτιμούνται Καλλιεργεί κουλτούρα δεκτικότητας και εμπιστοσύνης 17

Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες σκέψης Εαυτού Έχει συναίσθηση των νοητικών του διεργασιών και των προκαταλήψεων του Επιλύει αποτελεσματικά σύνθετα προβλήματα Συγκεντρώνει, συνθέτει και αξιολογεί τις απαραίτητες πληροφορίες που λαμβάνει και από υποκειμενικές και από αντικειμενικές πηγές Ομάδας Είναι πρόθυμος να κοιτάξει τα ζητήματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες και να μάθει από τους άλλους Διατηρεί την ισορροπία μεταξύ αντικειμενικής ανάλυσης, προσωπικής διαίσθησης και τις συμβουλές άλλων στη διαδικασία λήψης απόφασης Δεν εκφέρει κρίση για γεγονότα προτού συνεργαστεί με τους άλλους Δημιουργική σκέψη και επίλυση προβλημάτων Οργανισμού Επιδεικνύει την ικανότητα να σκέφτεται στρατηγικά συλλαμβάνοντας και δημιουργώντας αποτελεσματικές οργανωσιακές δομές και συστήματα Είναι σε θέση να μετασχηματίσει έννοιες και ιδέες σε πρακτικές εφαρμογές σε κάθε επίπεδο του οργανισμού. Χρησιμοποιεί την καινοτομία κατάλληλα. Αναπτύσσει προϊόντα και/ή διαδικασίες για να ικανοποιήσει τις μεταβαλλόμενες ανάγκες 18

Τα οκτώ στοιχεία της Transformational Leadership και οι 72 ικανότητες προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα Εαυτού Αναλαμβάνει προσωπικά την ευθύνη τόσο για τα δικά του όσο και για του προσωπικού του τα αποτελέσματα Επενδύει αποδοτικά χρόνο και πόρους για την μεγιστοποίηση της προσωπικής του αποτελεσματικότητας Είναι σίγουρος για τις ικανότητες του και συνεχώς αποδίδει σε υψηλό επίπεδο Ομάδας Διασφαλίζει ότι η ομάδα έχει σαφείς και ουσιαστικούς στόχους για να εργαστεί προς την επίτευξη τους Αποτελεσματικότητα με ακεραιότητα και δέσμευση Δημιουργεί πλάνα που αξιοποιούν τους πόρους αποδοτικά και τα οποία ιεραρχεί εστιάζοντας σε ποσοτικοποιήσιμους επιχειρησιακούς στόχους Μεταδίδει την στάση του εφικτού ''μπορεί να γίνει'' με την κατάλληλη αίσθηση του επείγοντος Οργανισμού Διασφαλίζει ότι ο οργανισμός γίνεται ευρύτατα γνωστός για την ακεραιότητα και την αξιοπιστία των υπηρεσιών του Καλλιεργεί ένα κλίμα όπου κυριαρχεί η εμπιστοσύνη και η πίστη στο προσωπικό, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους Χρησιμοποιεί εσωτερική και εξωτερική πληροφόρηση για να κάνει ουσιώδεις διορθώσεις και να επιφέρει βελτιώσεις σε όλες τις διαδικασίες και τα προϊόντα του Πηγή: http://www.insights.com Περισσότερα εδώ: (Προερατική ανάγνωση) 19

1.4. Βασικές αρχές ηγεσίας Ο Hγέτης οφείλει να αξιοποιεί και τις 4 βασικές χρωματικές ενέργειες καθώς και τα 8 στοιχεία Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Ο κάθε Ηγέτης είναι άνθρωπος με δυνατά και αδύνατα σημεία Το παραπάνω μοντέλο περιγράφει το σύνολο των ικανοτήτων που πρέπει να έχει ιδανικά ένας ηγέτης για να ασκεί αποτελεσματική ηγεσία Ο Κάθε ηγέτης λοιπόν οφείλει να εντοπίζει τις περιοχές που είναι ισχυρός και να τις αναπτύσει αλλά και τις περιοχές που είναι αδύνατος για να τις βελτιώνει. Ο Ηγέτης πρέπει να αναζητά τις περιοχές που οι άνθρωποι του, είναι ισχυροί ή αδύναμοι ώστε να τους βοηθά να αναπτύσσονται αλλά και να επικοινωνεί αποτελεσματικά μαζί τους ασκώντας κάθε φορά ηγεσία με τον ενδεδειγμένο τρόπο. (Γιώργος Παστίδης) 20

Ενότητα 2 2.1. Ο Ηγέτης στο τμήμα μας (Αρχηγός τμήματος) 2.1.1. Ο Αρχηγός στην Αγέλη Λυκοπούλων Εκπαιδεύεται και εκπαιδεύει Ενημερώνεται πάντα για θέματα που τον αφορούν. Φροντίζει πάντα για την εκπαίδευση τη δική του όσο και των συνεργατών του. Έχει πρόγραμμα Καταρτίζει με τους συνεργάτες του το μηνιαίο θέμα, πρόγραμμα με βάση τις επιθυμίες των παιδιών, καθώς επίσης και με τους ετήσιους στόχους που έχει αποφασίσει το Συμβούλιο Αγέλης. Από τον Κύκλο Αγέλης παίρνει τις επιθυμίες των παιδιών. Κατανέμει ρόλους στις δραστηριότητες της Αγέλης, στους συνεργάτες του ανάλογα με τα προσόντα τους. Φροντίζει για την ομαλή ροή του προγράμματος με τους συνεργάτες του. Συνεργάζεται με τα υπόλοιπα τμήματα του Συστήματος (Ομάδα Προσκόπων Κοινότητα ανιχνευτών) και φροντίζει για τη συμμετοχή της Αγέλης σε εκδηλώσεις του Συστήματος, Π.Ε., Γ.Ε. Συνεργάζεται με γονείς και εκπαιδευτικούς Ενημερώνει τακτικά τους γονείς για την εξέλιξη των παιδιών τους και διατηρεί φιλικές σχέσεις μαζί τους, για να μπορεί πλησιάζοντάς τους να αποκτήσεις σφαιρική αντίληψη για την προσωπικότητα του κάθε παιδιού. Συνεργάζεται και ανταλλάσσει απόψεις με του δασκάλους των παιδιών. Χρησιμοποιεί κατάλληλα μέσα Χρησιμοποιεί βιβλιογραφία και έντυπα, σχετικά με τον κλάδο για την καλύτερη κατάρτισή του. Φροντίζει η κάθε δραστηριότητα της Αγέλης να είναι έγκαιρα προετοιμασμένη να έχει δε αρκετά υλικά στη διάθεσή του. Ζητά τη βοήθεια της Ε.Κ.Σ. μέσω Α.Σ. όποτε τη χρειαστεί. 21

Φροντίζει να τηρούνται τα απαραίτητα βιβλία στην Αγέλη και να υπάρχει σωστή οργάνωση και διοίκηση. Χρησιμοποιεί τα ποιο απίθανα και παράξενα για την παιδική φαντασία υλικά στο πρόγραμμά του χωρίς αυτά να προκαλούν κίνδυνο και φόβο στα παιδιά. Φροντίζει η εστία να είναι καθαρή και να υπάρχει θαλπωρή πριν από κάθε συγκέντρωση. Προετοιμάζει έγκαιρα τον αντικαταστάτη του. Παίζει σύμφωνα με τους κανονισμούς Προσπαθεί ώστε όλα τα παιδιά να ασχοληθούν σύμμετρα με τους 5 τομείς δραστηριοτήτων, δημιουργώντας κατάλληλα παιχνίδια και δράσεις στα μηνιαία θέματα της Αγέλης του. Χρησιμοποιεί τον ενθουσιασμό του και τη φαντασία του για τη δημιουργία ευχάριστης για τα παιδιά ατμόσφαιρας. Φροντίζει μέσα από το πρόγραμμα να αποκτήσουν τα παιδιά όσο το δυνατόν περισσότερες εμπειρίες και βιώματα σε άγνωστα γι αυτά πράγματα. Κάνει κοινές δραστηριότητες με άλλες Αγέλες για την ανταλλαγή απόψεων ιδεών, αλληλογνωριμίας και σύγκρισης της ποιότητας δουλειάς της Αγέλης του. Φροντίζει ώστε κάθε Βαθμοφόρος να κάνει το έργο του Προσκοπισμού γνωστό σε όσο το δυνατό περισσότερο κόσμο, πάντα μέσα από τις δραστηριότητες και με τη συμμετοχή των παιδιών. Παρακολουθεί τα συμβούλια Συστήματος και του κλάδου στην Τ.Ε. Συγκαλεί το Συμβούλιο Αγέλης. Στο Συμβούλιο Αγέλης είναι ο πρώτος μεταξύ ίσων. Είναι υπεύθυνος και φροντίζει για την ασφάλεια όλων στις δράσεις της Αγέλης και εν γένει σε μετακινήσεις περιπάτων, εκδρομών, κατασκηνώσεων κλπ. Τέλος είναι το προσωπικό παράδειγμα σε όλα και για όλους. Ενδιαφέρεται για κάθε Λυκόπουλο Αξιολογεί τα παιδιά, πάντα με τη σύμφωνη γνώμη των συνεργατών του πάνω στα χαρακτηριστικά της ηλικίας, το Βαθμό αποδοχής των αρχών μας, και τη σύμμετρη ενασχόληση στους 5 τομείς δραστηριοτήτων, μέσα από τα κριτήρια αξιολόγησης. Φροντίζει να μην αδικείται κανένα Λυκόπουλο στις αναγνωρίσεις προσπάθειας. Αποβάλλει τυχόν αντιπάθειες ή υπερβολικές συμπάθειες που θα έχει απέναντι σε συγκεκριμένα παιδιά. 22

Τα καθήκοντα αυτά θα σε βοηθήσουν στο να βελτιώσεις το επίπεδο σου, αλλά και το επίπεδο των Βαθμοφόρων σου, για την αποτελεσματικότερη λειτουργία του τμήματός σου με απώτερο σκοπό ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΑ ΛΥΚΟΠΟΥΛΑ. 2.2.1. Ο Αρχηγός στην Ομάδα Προσκόπων Ο Αρχηγός της Ομάδας Προσκόπων πρέπει αρχικά να έχει κατανοήσει πως αποτελεί (μαζί με το επιτελείο του) το προσωπικό παράδειγμα για τα παιδιά της Ομάδος του. Η εμφάνισή του, ο τρόπος που μιλά και συμπεριφέρεται στους γύρω του, το ενδιαφέρον του για μάθηση, η εργατικότητά του, η τόλμη του, ο σεβασμός των άλλων, η ενεργητικότητά του, ΟΛΑ είναι στοιχεία που τα παιδιά είναι ΣΙΓΟΥΡΟ πως θ' αντιληφθούν και, εκούσια ή ακούσια, θα προσπαθήσουν να μιμηθούν. Δεν πρέπει να ξεχνά πως είναι ο ενωμοτάρχης της πρότυπης ενωμοτίας της Ομάδος (Συμβούλιο Τιμής) και, όπως στην ενωμοτία τα παιδιά "παίρνουν γραμμές" από τον ενωμοτάρχη, έτσι και το Συμβούλιο Τιμής της Ομάδος και, κατ' επέκτασιν, όλη η Ομάδα, θ' ακολουθεί σε γενικές γραμμές το παράδειγμά του. Πως σκιαγραφείται η προσωπικότητα ενός ΑΟΠ: Από πού απορρέουν όμως όλα τα στοιχεία που πρέπει να συγκεντρώνει στο πρόσωπό του ο ΑΟΠ; Η απάντηση είναι συγκεκριμένη. Από το Νόμο και την Υπόσχεση Έτσι λοιπόν, τα γενικότερα και ειδικότερα προσόντα που οφείλει να διαθέτει ένας Αρχηγός Ομάδος Προσκόπων συνοψίζονται στα εξής: Σωματικά προσόντα: να φροντίζει για την υγεία του, να είναι σωστά για την κάθε περίπτωση ντυμένος και ευπρεπής, να έχει ήρεμη κι ευχάριστη όψη. Ηθικά προσόντα: να έχει χαρούμενη διάθεση, να είναι ενθουσιώδης, αισιόδοξος, θαρραλέος, ψύχραιμος. Πνευματικά προσόντα: να διαθέτει σχετική και ειδική μόρφωση, να έχει ευρύτητα αντιλήψεως, να είναι παρατηρητικός, φιλομαθής, ευγενικός, συνεργάσιμος, εξυπηρετικός. Κοινωνικά προσόντα: να είναι ευχάριστος, συμπαθητικός, κοινωνικός, ευπροσάρμοστος, φιλαλήθης, ευγενικός, συνεργάσιμος, εξυπηρετικός. Επαγγελματικά προσόντα: Το ιδανικό σενάριο (λόγω εποχής) θα ήταν ο Αρχηγός, να έχει επάγγελμα ή να σπουδάζει. Σε περίπτωση που ο Προσκοπισμός αποτελεί την μοναδική σου ενασχόληση είναι αντίθετο με την γνωστή πλέον ρήση μας η οποία λέει: Σύμμετρη ενασχόληση και με τους 5 τομείς. Πως θα μπορούσε με λίγα λόγια μία μονόπλευρη προσωπικότητα να εφαρμόσει το σύστημα των 5 τομέων σε ανήλικα παιδιά; 23

Στοιχεία που χαρακτηρίζουν έναν Αρχηγό Ομάδας Προσκόπων Σε σοβαρά ζητήματα δε χρονοτριβεί, παίρνει γρήγορα αποφάσεις και τις εκτελεί ταχύτατα. Δεν αποφασίζει τίποτε μόνος του, συμβουλεύεται τους Υπαρχηγούς του και το Συμβούλιο Τιμής. Δε δίνει αντίθετες διαδοχικές οδηγίες. Κατανέμει εργασίες σε Υπαρχηγούς και στο Συμβούλιο Τιμής της Ομάδας (Σ.Τ.Ο.) και γνωρίζει πως είναι υπεύθυνος να εκτελεστούν σωστά και στην ώρα τους Δεν είναι μονότονος. Η προσωπικότητά του δεν καταπιέζει τους γύρω του. Δίνει ευκαιρίες στα παιδιά να εκδηλώνονται και ν' αναπτύσσονται (ικανότητες, κλίσεις, επιθυμίες). Συζητά και δέχεται γνώμες κι αντιρρήσεις των παιδιών για το πρόγραμμα. Παραδέχεται πάντα τα λάθη του Γίνεται ένα με τα παιδιά Απέναντι στα παιδιά της Ομάδος: Το τελευταίο «boullet» αναφέρεται στην ικανότητα του Αρχηγού να γίνεται ένα με τα παιδιά. Αυτό δεν σημαίνει όμως πως θα πρέπει να αφήσει τα παιδιά να εξισωθούν με την ευθύνη, την αξία και τις αρμοδιότητες του Αρχηγού. Συχνά τα παιδιά όταν νιώθουν οικιότητα, έχουν μία τάση να υπερβαίνουν τα εσκαμένα με αποτέλεσμα πολλές φορές να χάνεται ο σεβασμός στο πρόσωπο του Αρχηγού. Σε περίπτωση λοιπόν που η προσωπικότητα του Αρχηγού δεν είναι «αρκετή» έτσι ώστε να εμπνεύσει σεβασμό προς τα παιδιά του, θα μπορούσε να υιοθετηθεί η προσφώνησή του με το Προσκοπικό του όνομα, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψιν μας ένα από τα στοιχεία της Προσκοπικής μεθόδου, αυτό του Συμβολικού Πλαισίου. Γνωρίζοντας το ανήλικο μέλος μας, πως για να «βαφτιστεί» και να πάρει το Προσκοπικό του όνομα θα πρέπει να περάσουν κάποια χρόνια ζωής του στο Προσκοπικό παιχνίδι, αμέσωςαμέσως κατατάσει τον Αρχηγό του τόσο ψηλά, που αποτελεί αμέσως κίνητρο για να τον σέβεται αφενώς και να προσπαθεί να του μοιάσει αφετέρου. Έτσι ξεφεύγουμε από το τετριμένο «κύριε» του σχολείου και μπαίνουμε σε μία διαφορετική διαδικασία ανάπτυξης οικειότητας, αλλά με συγκεκριμένα όρια. Φτάνουμε πλέον στο σημείο ο Αρχηγός να είναι ο μεγάλος αδελφός μας που θα ακούσει,θα συμβουλέψει, θα αποροφήσει τα προβλήματά, ίσως να δώσει και λύση σε αυτά και πάνω από όλα θα βοηθάει το κάθε παιδί με διαφορετικό τρόπο έχοντας αξιολογήσει την προσωπικότητά του. Ειδικές δράσεις, όπως δράσεις του Συμβουλίου Τιμής (μια διανυκτέρευση στην Εστία, μια εκδρομή "μόνο γι' αυτούς") επιβάλλεται να γίνονται μέσα στη χρονιά, ώστε να συσφίγγονται οι σχέσεις τους με τους βαθμοφόρους, όμως πρέπει ΠΑΝΤΟΤΕ να γίνονται με συγκεκριμένο στόχο και μέσα στο προσκοπικό πλαίσιο. Μια βραδινή έξοδος στον κινηματογράφο, ας 24

πούμε, δεν προσφέρει ΤΙΠΟΤΕ περισσότερο από ψυχαγωγία που μπορούν να απολαύσουν και με τους γονείς τους και την παρέα τους. Κάτι τέτοιο μπορεί πολύ εύκολα ν' αντικατασταθεί με κάποιες εργασίες ή συμβούλιο προγραμματισμού στην Εστία, που να ακολουθείται από την προβολή μιας ταινίας. Ο βαθμοφόρος πρέπει να θυμάται πως έχει σχέση φιλίας, αλλά δεν είναι φίλος των παιδιών, όπως είναι οι συνομήλικοί τους. Το προσκοπικό όνομα προσφέρει, συν τοις άλλοις, μια "μαγεία" γύρω από το πρόσωπο του βαθμοφόρου (γιατί το διάλεξε ή του το έδωσαν; Πώς ταιριάζει στην προσωπικότητά του κλπ. Απέναντι στους Υπαρχηγούς του: Ανατρέχοντας λίγες σελίδες πίσω, θα σταθούμε, στα του Αρχηγού Αγέλης και εν τέλει όχι μόνο σε αυτόν αλλά σε κάθε μορφή ηγέτη. Του κάθε ηγέτη ο οποίος σκέφτεται από νωρίς το αύριο του τμήματός του. Το αύριο του τμήματός του θα εξαρτηθεί κατά μεγάλο βαθμό από την διαδοχή του. Φυσικά και γνωρίζουμε πως κανείς δεν είναι αναντικατάστατος. Το ίδιο οφείλει να γνωρίζει και ο κάθε σωστός ηγέτης και να έχει φροντίσει από νωρίς να προετοιμάζει την διάδοχη κατάσταση στο τμήμα του. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να δώσει την ανάλογη έμφαση στα παρακάτω. Ο Αρχηγός της Ομάδας λοιπόν θα πρέπει να: Έχει δουλέψει πρώτα ο ίδιος σωστά, ώστε ν' αντιλαμβάνεται τις απαιτήσεις κάθε λειτουργίας, τότε δείχνει και μοιράζει αρμοδιότητες στους Υπαρχηγούς του, τούς παρακολουθεί, τους εκπαιδεύει σε αυτές χωρίς ποτέ να απαλάσσεται από την τελική ευθύνη για τις πράξεις τους. Έχει εξηγήσει λεπτομερώς τις αρμοδιότητες του Επιτελείου, οι αρμοδιότητες αυτές εναλάσσονται μέσα στη χρονιά και διορθώνονται μέσα από τις παρατηρήσεις του συμβουλίου Ομάδος. Παροτρύνει τους Υπαρχηγούς του να συμμετέχουν σε εκπαιδεύσεις του ΣΕΠ. Αν πρέπει σε δυο λέξεις να συνοψίσουμε το τι είναι ο Αρχηγός Ομάδος Προσκόπων, είναι μόνο οι εξής: ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 25

2.2.2. Ο Αρχηγός της Κοινότητας των Ανιχνευτών Ο τρόπος που ο Α. Κ.Α. δικαιώνει τον λόγο ύπαρξής του μέσα στην νεανική συντροφιά της Κοινότητας, είναι αυτός που τον χαρακτηρίζει σαν Ικανό ή Όχι Ηγέτη Νέων Ανθρώπων. Ο Α.Κ.Α. είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τον Σοφό Ακέλα της Αγέλης Λυκόπουλων που γνωρίζει όλα τα μυστικά της Ζούγκλας και μαζεύει τριγύρω του τα μικρά Λυκόπουλα, που μαζεμένα ακούνε τις ιστορίες του, παίζουν τα παιγνίδια του, τρέχουν και παίζουν ακόμα και με ένα του νεύμα. Διαφορετικός είναι και από τον παιδικό ήρωα Αρχηγό της Ομάδας Προσκόπων, που πρέπει να είναι πάντα πρώτος σε όλα, στην Καρδιά, στην Ψυχή, στο Μυαλό, στις Δράσεις... Ο Αρχηγός Κοινότητας Ανιχνευτών βρίσκεται εκεί ακριβώς που η Κοινότητά του τον θέλει, πότε μπροστά, πότε πίσω, πότε πλάι, ανάλογα με τις ανάγκες της και τις περιστάσεις της. Σκοπός του είναι μέσα από τις δράσεις της Κοινότητας να προσφέρει στις Ανιχνεύτριες και στους Ανιχνευτές του ΠΑΙΔΕΙΑ, ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ και ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ παρέχοντάς τους ευκαιρίες για σύμμετρη σωματική, ψυχική, πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη μέσα στο ύπαιθρο, ώστε ολοκληρώνοντας την προσωπικότητά τους να καταστούν ΗΘΙΚΑ, ΤΙΜΙΑ, ΧΡΗΣΙΜΑ ΑΤΟΜΑ - ΠΟΛΙΤΕΣ της αυριανής κοινωνίας. Για να επιτύχει τον υψηλό αυτό Στόχο ο Α.Κ.Α. πρέπει ΠΡΩΤΑ - ΠΡΩΤΑ: ΝΑ ΘΕΛΕΙ Ψυχικά και Σωματικά. ΝΑ ΜΠΟΡΕΙ Χρονικά και Σωματικά. ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΙ και να ΕΦΑΡΜΟΖΕΙ τις ΑΡΧΕΣ, τον Οργανισμό, τον Κανονισμό και την Μεθοδολογία του Κλάδου, Δημόσιες Σχέσεις, Διοίκηση, Οικονομία, τον ΕΑΥΤΟ ΤΟΥ. Κατόπιν πρέπει να: ΠΑΡΑΤΗΡΕΙ: Με προσοχή, ενδιαφέρον, διακριτικότητα και γνώση, εκφράσεις, αντιδράσεις, χειρονομίες και φήμες των Ανιχνευτών, γονέων, και βαθμοφόρων σε κάθε ευκαιρία. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΙ: Με κατανόηση, υπομονή, και ψυχραιμία την Ατομική και Ομαδική Πρόοδο και εξέλιξη κάθε μέλους (ατομικό δελτίο) την Εφαρμογή των Αρχών, των Κανονισμών, της Μεθοδολογίας του Κλάδου, των Στόχων τα προγράμματα, τις δράσεις, τα οικονομικά τις Δημόσιες Σχέσεις, την Κοινωνία. ΑΞΙΟΛΟΓΕΙ: Με αντικειμενικότητα, σύντομα, τεκμηριωμένα, προσεκτικά στην Σύνοδο όλα τα παραπάνω και τα μεταφέρει στο Συμβούλιο Συστήματος. ΕΝΘΑΡΡΥΝΕΙ: Με φρόνηση, ρεαλισμό, γνώση, ενθουσιασμό κάθε ατομική ή ομαδική προσπάθεια μεγάλη ή μικρή, επιβραβεύοντάς την με Μέτρο και Λογική. ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΕΙ: Με περίσκεψη, χωρίς να δίνει έτοιμες λύσεις ή δικές του ιδέες, αλλά προσπαθώντας να βοηθήσει τον ενδιαφερόμενο να ΒΡΕΙ ΜΟΝΟΣ ΤΟΥ ΤΗΝ ΛΥΣΗ. 26

ΕΠΕΜΒΑΙΝΕΙ: Ψύχραιμα, διακριτικά αλλά άμεσα σε περιπτώσεις ΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ και αρχή στους υπαρχηγούς αν υπάρχουν ή και σε μεμονωμένους Ανιχνευτές. Για να αποκτήσει ο Α.Κ.Α. τα παραπάνω προσόντα πρέπει: ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΕΙ στην Αξία, τον Σκοπό, στις Αρχές, τη Μέθοδο και τα Μέσα του Προσκοπισμού. ΝΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙ και να ΒΕΛΤΙΩΝΕΙ συνεχώς την ΣΩΜΑΤΙΚΗ - ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ - ΨΥΧΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ του διάσταση εκμεταλλευόμενος κάθε ευκαιρία. ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΝΕΤΑΙ σφαιρικά συνεχώς για τα μεγάλα προβλήματα - εξελίξεις - εφευρέσεις, κυρίαρχες ιδέες, προοπτικές από την Ελλάδα, την Ευρώπη και Παγκόσμια (ΘΕΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ) ΝΑ ΤΟΝΙΖΕΙ και να ΕΦΑΡΜΟΖΕΙ όλες τις Σύγχρονες Μεθόδους Επικοινωνίας, Πληροφόρησης, Διοίκησης και Ανθρώπινων Σχέσεων ΕΚΠΑΙΔΕΥΜΕΝΟΣ (Δια βίου Εκπαίδευση) ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΙ συνειδητά το κάθε είδους περιβάλλον Φυσικό, Προσωπικό, Εργασιακό, Τοπικό, Ευρωπαϊκό, Παγκόσμιο και την Πολιτιστική Κληρονομιά κάθε Ενός. ΤΕΛΟΣ, ΝΑ ΑΓΑΠΑ πραγματικά τον κάθε Ανιχνευτή και Ανιχνεύτρια, αλλά και όλους μαζί και να πιστεύει βαθιά ότι βελτιώνοντας το ΑΤΟΜΙΚΟ ΤΟΥΣ ΕΠΙΠΕΔΟ, συμβάλει ουσιαστικά στην ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΑΣ. Η Βελτίωση θα τον οδηγεί συνεχώς πιο κοντά στον Τελικό του Προορισμό. Την Ιδανική δηλαδή ΟΥΡΑΝΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ του ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ ΤΩΝ ΠΑΝΤΩΝ. 2.2.3. Ο Αρχηγός στο Προσκοπικό Δίκτυο Οι ικανότητες του Ηγέτη Οι ικανότητες ενός αποτελεσματικού Ηγέτη μπορεί να συνοψισθούν σε 11 βασικά σημεία: Το προσωπικό παράδειγμα Ο τρόπος που συζητά, κινείται, ενεργεί, λειτουργεί και συμπεριφέρεται είναι στοιχεία που τα μέλη της Ομάδας λαμβάνουν ως παράδειγμα και τα ακολουθούν. Να γνωρίζει τις ανάγκες για τα χαρακτηριστικά της ομάδας Αυτό προϋποθέτει ότι ο Ηγέτης πρέπει να είναι προσεκτικός ακροατής, ότι αναζητεί και βρίσκει τις επιθυμίες και τις ανάγκες της Ομάδας και επιδιώκει ευκαιρίες όπου τα μέλη θα συμμετέχουν ανάλογα με τις ικανότητές τους. 27

Να γνωρίζει να χρησιμοποιεί τις δυνατότητες της ομάδας Αυτό προϋποθέτει ότι ο Ηγέτης ερευνά διαρκώς τις δυνατότητες των μελών της Ομάδας και είναι πάντοτε προετοιμασμένος, ώστε να ακούει τις γνώμες και τις ιδέες τους. Δείχνει εμπιστοσύνη στα μέλη της Ομάδας και δίνει οδηγίες, όταν και όπου χρειάζεται. Να επικοινωνεί αποτελεσματικά Οι οδηγίες θα πρέπει να έχουν λογική αλληλουχία, σαφήνεια και απλότητα, ώστε να γίνονται κατανοητές από όλους. Επικοινωνώ δεν σημαίνει μόνο «μιλάω». Σημαίνει ότι ξέρω να ακούω, ξέρω να στέκομαι, ότι ξέρω να χρησιμοποιώ τα χέρια μου, τις εκφράσεις του προσώπου μου κλπ. Επικοινωνία σημαίνει αμφίδρομη πληροφόρηση. Να εκπροσωπεί την ομάδα Αυτό συνδέεται και με την επικοινωνία. Είναι μια ιδιαίτερη ικανότητα που πρέπει να συνδυάσει το «εγώ» με την Ομάδα. Συχνά οι Ηγέτες παρουσιάζουν ό,τι οι ίδιοι θεωρούν σημαντικό, αντί για την γενική άποψη της Ομάδας. Να θέτει στόχους & να προγραμματίζει Αυτή είναι μια από τις σπουδαιότερες ικανότητες. Ο Ηγέτης θα πρέπει να γνωρίζει τις ανάγκες της εκάστοτε κατάστασης, να θέτει στόχους, τόσο βραχυπρόθεσμους όσο και μακροπρόθεσμους, προσδιορίζοντας τις προτεραιότητες και την λογική συνέχεια κάθε ενέργειας. Ακόμα ο Ηγέτης θα πρέπει να είναι σε θέση να επιλέγει τις κατάλληλες μεθόδους, με τις οποίες θα υλοποιούνται οι Στόχοι, εκτιμώντας πάντοτε τις υπάρχουσες συνισταμένες, καθώς και την σπουδαιότητα των Υποστόχων. Να αξιολογεί και να συντονίζει την ομάδα Αυτό είναι στενά συνδεμένο με την αναγνώριση των τριών λειτουργικών μερών της υπευθυνότητας του Ηγέτη, του Στόχου, της Ομάδας και του Ατόμου. Ο Ηγέτης πρέπει να δώσει θετική αντίληψη στην διαδικασία της αξιολόγησης, με το να συμπεριλάβει έννοιες όπως η ενθάρρυνση και η επιβράβευση, καθώς και την σπουδαιότητα που έχει ο σαφής προσανατολισμός και η εμπλοκή όλων στις δραστηριότητες για την επίτευξη των στόχων. Επίσης χρειάζεται προσοχή στην προσεκτική άντληση πληροφοριών και συμβουλών από την ίδια την Ομάδα. Σημείο προσοχής : Με βάση όλα τα παραπάνω δεν σημαίνει ότι όλες οι αποφάσεις του Ηγέτη θα είναι πάντα «αρεστές» ή «δημοκρατικές». Μπορεί να χρειαστεί να λάβει αποφάσεις για την Ομάδα με στόχο την ασφάλεια των μελών, ή την τήρηση αρχών και αξιών και οι οποίες να μην είναι «ευχάριστες». Να μοιράζεται την ηγεσία Η φύση των αρμοδιοτήτων της ς είναι τέτοια, ώστε να μην μένουν πάντα σε ένα άτομο, αλλά να μοιράζονται και στα μέλη της Ομάδας. Μερικοί άνθρωποι είναι περισσότερο προσανατολισμένοι στο ΣΤΟΧΟ, άλλοι στα ΑΤΟΜΑ και ο καθένας από αυτούς ασκεί την ηγεσία του σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, ανάλογα με την φύση του ΣΤΟΧΟΥ. Είναι σημαντικό να γνωρίζει ο Ηγέτης τα χαρακτηριστικά και τις ικανότητες των μελών της Ομάδας και να τα χρησιμοποιεί σωστά και ολοκληρωμένα. Για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των μελών της Ομάδας, ο Ηγέτης μπορεί να αναζητήσει κίνητρα ανάλογα με την επιδίωξη της Ομάδας. Ένας καλός Ηγέτης δέχεται συμβουλές από την Ομάδα και προσπαθεί να παίρνει την συναίνεση όλων. Παρ όλα αυτά, πρέπει να γνωρίζει ποιες από τις αρμοδιότητές του μπορεί να μοιράζεται και ποιες όχι, καθώς και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα ενεργεί. 28

Να αξιολογεί Ο αποτελεσματικός Ηγέτης πρέπει να μπορεί να θέτει σαφείς και ρεαλιστικούς Στόχους, τόσο βραχυπρόθεσμους όσο και μακροπρόθεσμους. Όταν ο Ηγέτης μπορεί να αξιολογεί την ατομική και την ομαδική πρόοδο σε γνώσεις, ικανότητες και συμπεριφορά και είναι έτοιμος να μοιράζεται αυτή την αξιολόγηση με την Ομάδα του, τότε δυναμώνει τη θέση του και βοηθά παράλληλα να καλύπτονται οι ανάγκες του ΣΤΟΧΟΥ, της ΟΜΑΔΑΣ και του ΑΤΟΜΟΥ. Να βοηθά τα μέλη της ομάδας να προοδεύσουν Ο Ηγέτης πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η μάθηση επιτυγχάνεται μέσα από τις εμπειρίες και την εξάσκηση. Πρέπει να βρίσκεται συνεχώς δίπλα σε κάθε μέλος της Ομάδας του, να παρακολουθεί την πορεία του και να ενθαρρύνει την πρόοδό του. Είναι αυτός που, με τους συνεργάτες του, δημιουργεί τις απαραίτητες προϋποθέσεις που οδηγούν σε εμπειρίες και βιώματα, και αναπτύσσουν τις γνώσεις και τις ικανότητες των μελών της Ομάδας. Να συμβουλεύει Ενθαρρύνει Το να δίνει κάποιος συμβουλές προϋποθέτει την ικανότητα να μπορεί να ακούσει με προσοχή, ώστε να κάνει το άτομο να αισθάνεται άνετα. Στόχος του Ηγέτη είναι να δίνει κίνητρα, να πληροφορεί και να αφήνει το κάθε μέλος της Ομάδας να κάνει τις επιλογές του. Η τέχνη να συμβουλεύεις, είναι κυρίως να μην συμβουλεύεις, αλλά να πληροφορείς και να ενθαρρύνεις. Είναι πολύ σημαντικό να μπορεί ο Ηγέτης να διακρίνει πολύ καθαρά τις περιπτώσεις που χρειάζεται να δώσει οδηγίες, από τις περιπτώσεις που χρειάζεται να ενθαρρύνει το άτομο, αφήνοντάς το να λύσει μόνο του τα προβλήματά του. 29

Ενότητα 3 3.1. Ο Ηγέτης αυτοαξιολογείται (προσωπική Βελτίωση) 3.1.1. Ασκήσεις αυτοαξιολόγησης Ακολουθεί οδηγός βάσει του οποίου ο Ηγέτης μπορεί να θέσει, χωρισμένα σε κατηγορίες, ερωτήματα στον εαυτό του, για να εξακριβώσει αν χρησιμοποιεί τα 11 σημεία της αποτελεσματικής ηγεσίας βοηθόντας έτσι στην αυτοαξιολόγηση του έργου του. Σχετικά με την υλοποίηση του στόχου Προγραμμάτισα προσεκτικά με την ΟΜΑΔΑ; Αξιολόγησα το κάθε στάδιο, την πορεία της εργασίας μας και στην συνέχεια, έκανα τις πρέπουσες κινήσεις; Σχετικά με την παρακίνηση της ομάδας Μοιράστηκα την αρχηγία και με άλλους; (δηλ. τους έκανα υπεύθυνους στην λήψη των αποφάσεων) Ανακάλυψα και χρησιμοποίησα στο μεγαλύτερο βαθμό τις δυνατότητες που μου παρέχει η Ομάδα; Συντόνισα κατάλληλα όλα τα μέλη ώστε να εργαστούν αποτελεσματικά σαν ένα σύνολο; Εξασφάλισα πλήρη εκπροσώπηση όλων των απόψεων της Ομάδας όταν συζητούσαμε την πραγματοποίηση του Στόχου μας με άλλους εκτός Ομάδας; Σχετικά με την ενθάρρυνση και υποστήριξη των μελών της ομάδας Φρόντισα ώστε να κατανοήσει κάθε άτομο ξεχωριστά, τα γεγονότα, τις μεθόδους και τις Αξίες; Φρόντισα να κατανοήσω τις ανάγκες και τα χαρακτηριστικά κάθε ατόμου ξεχωριστά; Βοήθησα τα άτομα να αποκτήσουν τις ικανότητες και τις γνώσεις που απαιτούνται, ώστε να τις κατανοήσουν και να τις αφομοιώσουν; Παρακίνησα κάθε μέλος να λάβει αποφάσεις και να ξεπεράσει τις προσωπικές αναστολές του; Ήμουν το σωστό ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ στην ΟΜΑΔΑ και το ΑΤΟΜΟ; 30

3.1.2. Αξιολογήστε τις ηγετικές σας Ικανότητες Αξιολογήστε τις δυνατότητές σας ως υποψήφιου ηγέτη βάσει των αντιδράσεών σας στις ακόλουθες προτάσεις. Σημειώστε την εναλλακτική που είναι πλησιέστερη στην εμπειρία σας. Αν η απάντηση είναι «ποτέ», σημειώστε 1, αν είναι «πάντοτε», σημειώστε 4 κ.ο.κ. Προσθέστε τους βαθμούς σας και ανατρέξτε στην Ανάλυση για να εντοπίσετε τις περιοχές που χρήζουν βελτίωσης. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ 1 Ποτέ 2 Ενίοτε 3 Συχνά 4 Πάντοτε 1. Παίρνω την πρωτοβουλία στις συναντήσεις ώστε να διασαφηνιστούν οι στοίχοι και οι προτεραιότητες. 2. Επικεντρώνομαι στο να επιφέρω αποτελέσματα σε όλες τις δουλειές που αναλαμβάνω. 3. Προτείνω πρωτότυπες ιδέες προς συζήτηση στις συναντήσεις. 4. Δημιουργώ εύκολα φιλίες και έχω πολλές χρήσιμες επαφές εκτός εταιρίας - οργανισμού. 1 2 3 4 1 2 3 4 5. Ανακαλύπτω και λέω καθαρά την αντικειμενική αλήθεια, ακόμη και αν δυσαρεστεί κάποιους ανθρώπους. 6. Διατηρώ φιλικές σχέσεις με όλα τα μέλη της εργασιακής μου ομάδας. 1 2 3 4 7. Αισθάνομαι ικανός να παίρνω στα χέρια μου τον έλεγχο των καταστάσεων. 8. Δέχομαι ανεπιφύλακτα συμβουλές από προϊσταμένους, υφισταμένους και ομοιόβαθμους. 1 2 3 4 1 2 3 4 9. Δεν δυσκολεύομαι να αναπτύσσω στενές φιλίες. 1 2 3 4 10. Μου αρέσει οι άλλοι να μου δείχνουν τη φιλία τους. 1 2 3 4 31

11. Μπορώ να συνεργαστώ εύκολα με όλους τους τύπους ανθρώπων. 12. Προσπαθώ να έχω πάντα καθαρό μυαλό. 1 2 3 4 1 2 3 4 ΑΝΑΛΥΣΗ Τώρα που κάνατε την αυτοαξιολόγησή σας, προσθέστε τους βαθμούς σας και ελέγξτε την ηγετική σας ικανότητα συγκρίνοντας το αποτέλεσμά σας με την αντίστοιχη αξιολόγηση. Όσο μεγάλες κι αν είναι οι δυνατότητές σας ως ηγετών θυμηθείτε ότι υπάρχουν πάντοτε περιθώρια βελτίωσης. 12 24 Έχετε επαρκείς δυνατότητες, αλλά χρειάζεται να δουλέψετε πολύ, πριν ακόμη μπορέσετε να διακριθείτε σε ηγετικό ρόλο. 25 36 Μολονότι διαθέτετε τα βασικά χαρακτηριστικά ενός καλού ηγέτη, ορισμένες περιοχές εξακολουθούν να χρειάζονται βελτίωση. Εντοπίστε τις και δουλέψτε πάνω σ αυτές. 37 48 Οι ηγετικές σας ικανότητες υπόσχονται πολλά, αλλά μην επαναπαύεστε. Προσπαθήστε να τις χρησιμοποιήσετε επιτυχώς. 32

Ενότητα 4 4.1. Η ως λειτουργία Όπως αναφέραμε παραπάνω η ηγετική ικανότητα και ιδιαίτερα η αποτελεσματικότητα του Ηγέτη είναι σε μεγάλο βαθμό επίκτητη. Μπορεί να γίνει κτήμα του καθενός με μελέτη, προβληματισμό και εξάσκηση. Πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι η ηγετική λειτουργία δεν είναι στατική. Προφανώς υπάρχουν γενικές αρχές που εφαρμόστηκαν και εφαρμόζονται με επιτυχία. Πάντα όμως πρέπει να προσαρμόζονται και να εναρμονίζονται με τις συνθήκες, την πολιτιστική παράδοση, το σύστημα αξιών, τις προσδοκίες της κοινωνίας στην οποία λειτουργούμε. Βασική παράμετρος στην θεώρηση της ς ως λειτουργία είναι η εξέταση της χρήσης της εξουσίας που έχει στα χέρια του ο Ηγέτης. Ο Αποτελεσματικός Ηγέτης αναγνωρίζει τις ευθύνες που συνεπάγεται η εξουσία που απορρέει από τη θέση που κατέχει και τη χρησιμοποιεί, κατά τρόπο που διατηρείται η ιεραρχική δομή και εξασφαλίζεται η συμπαράσταση των μελών της Ομάδας. Κατά την διάρκεια ιδιαίτερα του 20 ου αιώνα έγιναν διάφορες μελέτες πάνω στα μοντέλα διοίκησης και μορφές ηγεσίας και αναπτύχθηκαν πολλές θεωρίες. Έτσι μπορούμε να διακρίνουμε μορφές και μοντέλα ηγεσίας όπως : Το Αυταρχικό, το Δημοκρατικό, το Αδιάφορο, το Ανθρωποκεντρικό, το Ηγετικό, το Ομαδικό, με έμφαση το άτομο, με έμφαση την ομάδα, με έμφαση το στόχο, κλπ συνεχώς δε προκύπτουν και νέα μοντέλα, καθώς εξελίσσεται η επιστήμη της Διοίκησης και Οργάνωσης, και οι άνθρωποι με την κοινωνία διαρκώς αλλάζουν. Στην ουσία τα μοντέλα ηγεσίας κινούνται μεταξύ δυο τύπων, όπου ο Ηγέτης προσπαθεί να εξισορροπήσει τις ανάγκες και τις προτεραιότητες μεταξύ του Στόχου, της Ομάδας και του Ατόμου. Αυτά είναι του απόλυτα αυταρχικού όπου ο Ηγέτης έχει τον απόλυτο έλεγχο όλων των στοιχείων και παραμέτρων (ηγεσία με βάση τον έλεγχο της συμπεριφοράς) του απόλυτα εξουσιοδοτικού όπου η Ηγέτης πιστεύει απόλυτα και εμπιστεύεται τα μέλη της Ομάδας και τους δίνει ελευθερία κινήσεων (ηγεσία με βάση τους στόχους) Στην πραγματικότητα είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να βρεθεί σήμερα ένας τύπος ηγετικής συμπεριφοράς που να ταυτίζεται απόλυτα με τους τύπους των δύο άκρων. Συνήθως ο Ηγέτης ακολουθεί την «μέση οδό», ένα κράμα των δύο θεωριών. Επίσης σπάνια ο Ηγέτης εφαρμόζει πάντα την ίδια ηγετική συμπεριφορά, χωρίς διάκριση, ανεξάρτητα από τον χρόνο, τον τόπο και το πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει. Οι Αποτελεσματικοί Ηγέτες έχουν συνειδητοποιήσει πως δεν υπάρχει μόνιμη «συνταγή», δεν υπάρχει σίγουρη και καθολική λύση για όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η από μέρα σε μέρα και αυτό γιατί οι παράγοντες που εμπλέκονται (άνθρωποι, κοινωνία, συμπεριφορές κλπ) δεν είναι σταθερές, μεταβάλλονται. Οποιαδήποτε προσπάθεια υπεραπλοποίησης των προβλημάτων που αφορούν τον επηρεασμό της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. 33

Πάνω σ αυτό το πρόβλημα οι Warren Schmidt και Robert Tannenbaum σχεδίασαν ένα πίνακα που αναφέρεται σε ολόκληρο το φάσμα της ηγετικής συμπεριφοράς σχετικά με την λήψη αποφάσεων με βάση το βαθμό συμμετοχής των μελών της Ομάδας ή της μονόπλευρης άσκησης της εξουσίας εκ μέρους του Ηγέτη. Αυταρχική Εξουσιοδοτική 1 Διατάσει 2 Πείθει 3 Συζητά 4 Θέτει υπό δοκιμή 5 Συμβου λεύεται 6 Ζητά συμμετο χή 7 Εξουσιο δοτεί Ο Ηγέτης λαμβάνει αποφάσεις και τις ανακοινώνει Ο Ηγέτης λαμβάνει αποφάσεις και προσπαθεί να πείσει Ο Ηγέτης προτείνει και ζητά την γνώμη Ο Ηγέτης προτείνει και θέτει υπό δοκιμή Ο Ηγέτης παρουσιάζει το θέμα, ζητά την γνώμη και αποφασίζει αυτός / τη Ο Ηγέτης προσδιορίζει το πλαίσιο και αναθέτει απόφαση στην Ομάδα Ο Ηγέτης αφήνει την Ομάδα να προσδιορίσει το θέμα και να υιοθετεί την λύση τους Το διάγραμμα αντανακλά σε επτά τρόπους λήψης αποφάσεων που κυμαίνονται από την αυταρχική άσκηση της εξουσίας και περνώντας από όλο και πιο συμμετοχικά και δημοκρατικά πρότυπα που επιτρέπουν μεγαλύτερη συμμετοχή των μελών της Ομάδας, καταλήγει στο πλέον φιλελεύθερο μοντέλο, στο οποίο τα μέλη της Ομάδας εξουσιοδοτούνται να παίρνουν τις αποφάσεις. Ο κάθε τύπος έχει τα δικά του χαρακτηριστικά και σίγουρα αρμόζει σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ανάλογα με τις συνθήκες. Ποιο θα χρησιμοποιήσει ο Ηγέτης κάτω από δεδομένες συνθήκες, είναι δική του απόφαση και αυτό έχει σχέση με τις γνώσεις, τις ικανότητες, την εμπειρία και τον χαρακτήρα του, τις χρονικές πιέσεις, τις συνέπειες της πράξης, την πληροφόρηση, τις ικανότητες που διαθέτει οι Ομάδα, τις προσδοκίες, την ανάγκη να γίνει αποδεκτή η απόφαση, κλπ. 4.2. Η σύνθεση της προσωπικότητας του ηγέτη Ένας γρήγορος και απλουστευμένος τρόπος ανάλυσης της συμπεριφοράς του Ηγέτη είναι η εξέτασή της από την σκοπιά των τριών βασικών στοιχείων που την συνθέτουν. Η μέθοδος αυτή είναι επινόηση του καθηγητή της εφαρμοσμένης ψυχολογίας Dick Wallen, ο οποίος υποστηρίζει πως η προσωπικότητα του Ηγέτη απαρτίζεται από τρία στοιχεία, το Δυναμικό, το Συναισθηματικό και το Λογικό. Τα στοιχεία αυτά συνυπάρχουν σ όλους μας, σε 34

διαφορετικό βαθμό. Ανάλογα με τον βαθμό που είναι αναπτυγμένα αυτά τα στοιχεία προσδιορίζουν και την αποτελεσματικότητά του. Απεικόνισε αυτή την άποψη σε ένα σχεδιάγραμμα, τοποθετώντας αυτά τα στοιχεία στις κορυφές ενός ισοσκελούς τριγώνου. Όσο αναπτύσσεται αυτή η ιδιότητα στον Ηγέτη, τόσο Δυναμικός απομακρύνεται η απεικόνισή της από το κέντρο του τριγώνου και πλησιάζει προς την κορυφή. Η χαρακτηριστική συμπεριφορά ενός στελέχους μπορεί να απεικονιστεί σαν ένα τρίγωνο μέσα στο τρίγωνο του μοντέλου. Οι αποστάσεις των κορυφών του τριγώνου της ηγετικής συμπεριφοράς, από τις κορυφές του μοντέλου, δείχνουν τον βαθμό της βελτιωτικής αλλαγής που χρειάζεται αυτός για την κάθε μια από τις τρεις ιδιότητες. Λογικός Συναισθηματικός 0 Δυναμικός τύπος είναι δραστήριος και ενεργητικός. Του αρέσει να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες. Προτιμά να ηγείται και να δίνει εντολές παρά να ακολουθεί και να τον διατάζουν. Επιδιώκει να επιβάλλεται στους άλλους. Θαυμάζει όσους έχουν δυναμισμό και επιβλητικότητα. Προσπαθεί να αποφύγει τους συναισθηματισμούς ή να φαίνεται συγκινημένος. Είναι περιζήτητος σε μεγάλες θέσεις και οργανισμούς. Έχει την τάση να είναι εριστικός και να ανταγωνίζεται τους άλλους στην προσπάθειά του να επιβληθεί. Διαπνέεται από το φόβο μήπως βρεθεί «μαλακός», ή χρειαστεί να εξαρτάται από άλλους. Πολλές φορές υστερεί σε κατανόηση, αντικειμενικότητα, εγκαρδιότητα και ταπεινοφροσύνη. Ο Συναισθηματικός τύπος έχει κατανόηση, στοργή, συμπόνια. Συμμερίζεται τα προβλήματα των άλλων, συμπάσχει μαζί τους. Επιδιώκει κοινωνικές σχέσεις και φιλίες. Είναι αυτός που συμφιλιώνει, εναρμονίζει, ενθαρρύνει τους άλλους, μειώνει την ένταση και προσφέρει συμπαράσταση. Προσπαθεί να ενθαρρύνει τους άλλους, να εναρμονίζει και να συμφιλιώνει, να μειώνει την ένταση και να προσφέρει συμπαράσταση. Είναι υπερβολικά καλόβολος και διαλλακτικός. Του λείπει η αποφασιστικότητα, το κουράγιο να αντιστέκεται στις πιέσεις των άλλων και να υποστηρίζει τις απόψεις του. 35

Ο Λογικός τύπος απορρίπτει κάθε μορφή συναισθηματισμού. Βάση της συμπεριφοράς του είναι η ψυχρή λογική και επιδίωξή του είναι η ορθότητα, τα πνευματικά επιτεύγματα, η τεκμηριωμένη κρίση, ιδιαίτερα όταν συνοδεύεται από στατιστικά στοιχεία και αριθμούς. Είναι χρήσιμος γιατί έχει την ικανότητα να συλλέγει και να αξιολογεί πληροφορίες, να αναλύει αριθμούς, να κάνει κριτική, να προλαβαίνει υπερβολές που οφείλονται σε συναισθηματικά παρμένες και χωρίς λογική βάση, αποφάσεις. Η ψυχρή λογική του τον απομονώνει από οποιαδήποτε συναίσθημα που κατά την γνώμη του απειλεί να επηρεάσει αρνητικά τη κρίση του. Η υπερβολική ενασχόλησή του με αριθμούς και στοιχεία, η επιδίωξη να είναι όλα «σωστά» συχνά του προσδίδουν τον χαρακτηρισμό του «εξυπνάκια». Αν και οι τρεις παραπάνω ιδιότητες είναι θετικές και απαραίτητες για την πληρότητα της ηγετικής φυσιογνωμίας, χρειάζεται προσοχή στην προσπάθειά μας να τις αναπτύξουμε σε σημείο που δεν θα αλλοιώνουμε τον χαρακτήρα μας. Θα ήταν χρήσιμο να σημειώσει ο καθένας τα σημεία του τριγώνου που θεωρούμε πως μας αντιπροσωπεύουν. Αν απέχουμε πολύ από τις κορυφές του τριγώνου, η παραπάνω ανάλυση μπορεί να μας φανεί χρήσιμη στην προσπάθεια να βελτιώσουμε την ηγετική μας συμπεριφορά. Όσο πιο αντικειμενικά κρίνουμε τον εαυτό μας, τόσο περισσότερο θα μπορέσουμε να τον βοηθήσουμε αποτελεσματικά. Μια καλή πρακτική είναι επίσης να ζητήσουμε την γνώμη των μελών της Ομάδας μας, να σημειώσουν τα σημεία του τριγώνου που αυτοί θεωρούν πως μας αντιπροσωπεύουν. Η σύγκριση των δυο αυτών στοιχείων θα έχει ενδιαφέρον, γιατί θα δείχνει την εικόνα που έχουν οι άλλοι για εμάς. 4.3. 26 προτάσεις για υποψήφιους ηγέτες Φροντίζετε κάθε συνεργάτης σας να ξέρει σε ποιο σημείο βρίσκεται Επαινείτε κάθε φορά που παρουσιάζεται ευκαιρία Ενημερώνετε έγκαιρα τους συνεργάτες σας για επικείμενες αλλαγές. Δίνετε την ευκαιρία στους συνεργάτες σας να συμμετέχουν στην κατάρτιση προγραμμάτων και στη λήψη αποφάσεων που τους αφορούν Κερδίστε και διατηρείτε την εμπιστοσύνη των συνεργατών σας. Ακούτε τις εισηγήσεις των συνεργατών σας, έχουν και αυτοί καλές ιδέες. 36

Σε ασυνήθιστη συμπεριφορά συνεργάτη σας, ψάξτε την αιτία, πάντα υπάρχει Προσπαθείτε να κάνετε τις επιθυμίες και προθέσεις σας γνωστές Εξηγείτε το γιατί πρέπει να γίνει μια δουλειά Αν κάνετε λάθος, παραδεχθείτε το και ζητήστε συγνώμη Τονίζετε στους συνεργάτες σας την σημασία κάθε θέσης Ασκείτε εποικοδομητική κριτική Πριν επικρίνετε μια πράξη, αναφερθείτε στα καλά σημεία του συνεργάτη σας Συμπεριφερθείτε όπως θέλετε να σας συμπεριφέρονται Η συνέπεια σας αποδεικνύετε στις πράξεις σας Παίρνετε αφορμή από κάθε ενέργεια για να ενθαρρύνετε το έργο της ομάδα σας Αν κάποιος αρπάζεται, βρείτε ποιο είναι το παράπονό του. Ικανοποιείτε κάθε παράπονο όταν μπορείτε Βάζετε βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους, με τους οποίους οι συνεργάτες σας να εκτιμούν την πρόοδό τους. Υποστηρίζετε τους συνεργάτες σας. Η εξουσία πρέπει να συμβαδίζει με την υπευθυνότητα Εμπιστευτείτε τους συνεργάτες σας. Μεταβιβάστε τους όσες αρμοδιότητες ανταποκρίνονται στις ικανότητες και τα προσόντα τους. Ενθαρρύνετε την έκφραση διαφορετικών απόψεων Ενθαρρύνετε την ανάληψη πρωτοβουλιών Παρακινείστε τους συνεργάτες σας με τα κατάλληλα κίνητρα για να αυξηθεί η όρεξη τους για δουλειά και η απόδοσή τους. Καλλιεργείστε στους συνεργάτες σας το «ΠΝΕΥΜΑ ΟΜΑΔΑΣ» Μη μιλάτε για την συμμετοχή Εφαρμόστε τη στη καθημερινή άσκηση της εξουσίας που σας έχει ανατεθεί. 37