Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς «ΝΗΡΕΑΣ»

Transcript

1 Εργαστήριο δικτύωσης σε εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με θέμα: «Η συναισθηματική νοημοσύνη και η επίδρασή της στην εκπαιδευτική διαδικασία» 6 7 Μαΐου 2014 Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς «ΝΗΡΕΑΣ»

2 Οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι για την οποιαδήποτε επιτυχία χρειάζεται κάτι περισσότερο από την διανοητική υπεροχή ή τις γνώσεις που έχουν αποκτηθεί μέσω της εκπαίδευσης. Αρχίζουμε δηλαδή να κατανοούμε ότι χρειαζόμαστε κάποιο άλλο είδος δεξιότητας, αυτή που ονομάζουμε συναισθηματική νοημοσύνη. Παράλληλα, εσωτερικά χαρακτηριστικά όπως η ανθεκτικότητα, η πρωτοβουλία, η αισιοδοξία, η ευελιξία, η προσαρμοστικότητα και η ανοχή προσλαμβάνουν μια νέα αξία.

3 Όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια το να είσαι οργισμένος είναι εύκολο. Το να εξοργιστείς όμως με το σωστό άτομο, για το σωστό λόγο, στο σωστό βαθμό, την σωστή στιγμή, για τον σωστό σκοπό και με τον σωστό τρόπο αυτό είναι δύσκολο.

4 Η νοημοσύνη για αρκετά χρόνια σχετιζόταν με τον παραδοσιακό ορισμό της ευφυΐας και μετριόταν με συγκεκριμένο τρόπο(iq). Μάλιστα επικρατούσε η πεποίθηση ότι ένα άτομο με υψηλό IQ μπορεί να πετύχει σε κάθε τομέα της ζωής. Η θεωρία αυτή άρχισε να παρουσιάζει κενά και να μην ανταποκρίνεται πλήρως στην πραγματικότητα. Τα κενά αυτά έρχεται να συμπληρώσει η συναισθηματική νοημοσύνη(eq).

5 Συναισθηματική νοημοσύνη είναι η ικανότητα να αναγνωρίζει κανείς τα δικά του συναισθήματα, να τα κατανοεί και να μπορεί να τα διαχειρίζεται. Επίσης αφορά το να αναγνωρίζει και να κατανοεί τα συναισθήματα των άλλων γύρω του και να μπορεί να τα διαχειρίζεται στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Το IQ και το EQ παρόλο που θεωρούνταν δύο διακριτές και ξεχωριστές ικανότητες του ανθρώπου τελικά συνδέονται μεταξύ τους και η μία συμπληρώνει την άλλη.

6 IQ Αφορά στο αριθμητικό γνωστικό κομμάτι Είναι προκαθορισμένο από την γέννηση και εξελίσσεται σχεδόν μέχρι την εφηβείa Ελέγχει τη λογική Επηρεάζει ελάχιστα τις σχέσεις μας Απαραίτητο για την διεκπεραίωση κάθε μορφής εργασίας (ή γνώση)

7 EQ Σχετίζεται με το συναίσθημα Είναι κάτι το οποίο μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία Αφορά τα συναισθήματα απέναντι στον εαυτό μας και στους άλλους Παίζει καθοριστικό ρόλο στις σχέσεις με τους άλλους και με τον εαυτό μας Απαραίτητο για την διαχείριση κάθε μορφής σχέσης

8 Χαρακτηριστικά ανθρώπου με υψηλό EQ Διορατικός Κατανοεί τα συναισθήματά του και τα διαχειρίζεται Κατανοεί τις απόψεις και τα συναισθήματα των γύρω του και μπαίνει στη θέση τους (ενσυναίσθηση) Ελέγχει τις προκαταλήψεις του και δεν αφήνει να επηρεάζουν την κρίση του για τις ικανότητες των άλλων (ρατσισμός, απόλυτη στάση, κλπ) Ικανός να συσπειρώνει και να δραστηριοποιεί τους ανθρώπους γύρω του

9 Δεν κρατά επικριτική στάση στους απέναντί του ή στους υφισταμένους του Ασκεί κριτική με εποικοδομητικά σχόλια Είναι ειλικρινής με τα συναισθήματα και τις προθέσεις του Είναι υποστηρικτικός, αποφασιστικός, αναλαμβάνει ευθύνες, δεν είναι εγωιστής, είναι ευέλικτος και προσαρμοστικός

10 Χαρακτηριστικά ανθρώπου με χαμηλό EQ Τυφλή φιλοδοξία Ανταγωνισμός κι έλλειψη συνεργασίας Μη ρεαλιστικοί στόχοι Μεγάλη επιμονή Καταπιεστικός προς τους άλλους Δίψα για εξουσία Εμμονή να δείχνει καλός ή τέλειος

11 Κάποιοι πιστεύουν ότι στο επάγγελμα δεν χωρούν συναισθήματα, πρέπει να θυμόμαστε όμως ότι μέσα σε κάθε ρόλο υπάρχει πάντα ο εαυτός μας. Έρευνες δείχνουν ότι μόνο το 4% της επιτυχίας οφείλεται στο IQ. Το υπόλοιπο οφείλεται στο EQ και αφορά στις προσωπικές και κοινωνικές μας ικανότητες. Προσωπικές ικανότητες: οι ικανότητες αυτές καθορίζουν πόσο καλά χειριζόμαστε τον εαυτό μας και περιλαμβάνουν α) την αυτοεπίγνωση, β) την αυτορύθμιση και γ) τα κίνητρα συμπεριφοράς.

12 Αυτοεπίγνωση: το να γνωρίζει κανείς την εσωτερική του κατάσταση, τις προτιμήσεις, τα προσωπικά του αποθέματα και να έχει επαφή με την διαίσθησή του. Επίγνωση των συναισθημάτων: Η επίγνωση που αφορά το πως τα συναισθήματα μας επηρεάζουν τις πράξεις μας και ποιες είναι οι επιπτώσεις των συναισθημάτων μας. Ακριβής αυτοαξιολόγηση: Το να γνωρίζει κανείς τα ισχυρά σημεία και τα όριά του. Αυτοπεποίθηση: Η σιγουριά κάποιου για την αξία και τις ικανότητές του.

13 Αυτορύθμιση: το να μπορεί κανείς να διαχειρίζεται την εσωτερική του κατάσταση, τις παρορμήσεις του και τα προσωπικά του αποθέματα. Αυτοέλεγχος: ο χειρισμός διασπαστικών συναισθημάτων και παρορμήσεων Αξιοπιστία: διατήρηση τιμιότητας και ακεραιότητας Ευσυνειδησία: το να αναλαμβάνει κανείς την ευθύνη για την προσωπική του επίδοση. Προσαρμοστικότητα: ευελιξία στο χειρισμό των αλλαγών Καινοτομία: το να αισθάνεται κανείς άνετα και να είναι ανοιχτός σε πρωτοποριακές ιδέες, προσεγγίσεις και νέες πληροφορίες.

14 Κίνητρα συμπεριφοράς: συναισθηματικές τάσεις που οδηγούν προς την επίτευξη στόχων ή την διευκολύνουν. Τάση προς επίτευξη: προσπάθεια για βελτίωση ή ανταπόκριση σε κάποια δεδομένα τελειότητας. Δέσμευση: ευθυγράμμιση με τους στόχους της ομάδας ή του οργανισμού Πρωτοβουλία: ετοιμότητα για δράση μόλις εμφανιστεί η ευκαιρία. Αισιοδοξία: επιμονή στην επιδίωξη στόχων παρά τα εμπόδια και τις αναποδιές.

15 Κοινωνικές ικανότητες: οι ικανότητες αυτές καθορίζουν πόσο καλά χειριζόμαστε σχέσεις και περιλαμβάνουν α) την ενσυναίσθηση και β) τις κοινωνικές δεξιότητες.

16 Ενσυναίσθηση Συμπάθεια η ικανότητα να απόμακρη κατάσταση ταυτιζόμαστε ή οδηγεί στην αποσύνδεση να διεισδύουμε είναι σαν να παρατηρείς στις εσωτερικές τον άλλο από ψηλά νοητικές καταστάσεις των άλλων

17 Η ενσυναίσθηση αφορά την προοπτική να δει κανείς από την οπτική γωνία του άλλου, ο άλλος νιώθει την ανταπόκριση, δεν έχει κριτική, περιλαμβάνει την αναγνώριση και κατανόηση των συναισθημάτων του άλλου και την επικοινωνία μαζί του. Είναι να νιώθεις μαζί με τους ανθρώπους. Είναι μια ευάλωτη επιλογή Σε κάνει καλύτερο άνθρωπο

18 Είναι σαν να είναι κάποιος σε ένα πηγάδι και να κατεβαίνω κάτω μαζί του και να του λέω ξέρω, νιώθω πως είναι εκεί. Για να συνδεθώ με αυτό τον τρόπο με τον άλλο πρέπει να συνδεθώ με κάτι μέσα στο μυαλό μου Είναι η προσπάθεια να κάνουμε τον άλλο μέσα από αρνητικά να βρει θετικά. Αναπτύσσεται περισσότερο όταν επικοινωνούμε με άτομα έξω από το στενό κοινωνικό μας περιβάλλον. Ένας τρόπος για να βρεθούμε πιο κοντά στην ενσυναίσθηση είναι να ζήσουμε για λίγο τη ζωή κάποιου άλλου, η οποία διαφέρει κατά πολύ από τη δική μας.

19 Ενσυναίσθηση: η επίγνωση των συναισθημάτων, των αναγκών και των ανησυχιών των άλλων. Κατανόηση των άλλων: κατανόηση των συναισθημάτων και της άποψης των άλλων και ενεργό ενδιαφέρον για τις ανησυχίες τους. Προσανατολισμός στην παροχή υπηρεσιών: πρόβλεψη, αναγνώριση των αναγκών των άλλων και ικανοποίησή τους. Ενίσχυση της ανάπτυξης των άλλων: αίσθηση του τι έχουν ανάγκη οι άλλοι για να αναπτυχθούν και ενίσχυση των δυνατοτήτων τους. Σωστός χειρισμός της διαφορετικότητας: δημιουργία και καλλιέργεια ευκαιριών σε διαφορετικά είδη ανθρώπων. Πολιτική αντίληψη: αναγνώριση των συναισθηματικών τάσεων μιας ομάδας και ενδυνάμωση των σχέσεων.

20 Κοινωνικές δεξιότητες: η ικανότητα να προκαλεί κανείς στους άλλους τις αντιδράσεις που θέλει. Επιρροή: άσκηση αποτελεσματικών μεθόδων πειθούς Επικοινωνία: έκφραση σαφών και πειστικών μηνυμάτων Ηγεσία: έμπνευση και καθοδήγηση ομάδων και ανθρώπων Καταλυτική δράση όσον αφορά την αλλαγή: καθιέρωση αλλαγών ή χειρισμός των αλλαγών Χειρισμός διαφωνιών: διαπραγμάτευση και επίλυση διαφωνιών

21 Κοινωνικές δεξιότητες: η ικανότητα να προκαλεί κανείς στους άλλους τις αντιδράσεις που θέλει Καλλιέργεια δεσμών: καλλιέργεια λειτουργικών σχέσεων που συμβάλλουν στην επίτευξη στόχων. Σύμπραξη και συνεργασία: συνεργασία με άλλους προς επίτευξη κοινών στόχων. Ομαδικές ικανότητες: δημιουργία συνοχής στην ομάδα προς επίτευξη συλλογικών στόχων.

22 Τα συναισθήματα είναι οικουμενικά. Είναι προϊόν-παράγωγο της ανθρώπινης ύπαρξης και δημιουργούνται πάντα σε σχέση με: τον άλλο τον εαυτό ένα αντικείμενο μία κατάσταση

23 Σημαντικές διαστάσεις των συναισθημάτων Χρόνος Ποσότητα Εαυτός Χαρακτήρας Ιστορία Πολιτισμικό πλαίσιο - Τόπος

24 Η πιο σημαντική διάσταση στη ζωή του ανθρώπου είναι ο χρόνος. Ο χρόνος όμως είναι μια ανθρώπινη κατασκευή και είναι αυτός που ενώ νομίζουμε ότι είναι αντικειμενικός τις περισσότερες φορές προκύπτει να είναι υποκειμενικός. Δηλαδή, αλλιώς διαχειρίζεται κάποιος το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Η παιδεία μας έδωσε μεγάλη έμφαση στο παρελθόν και στο μέλλον. Δε μάθαμε να ζούμε το παρόν που είναι και ο πιο σημαντικός και δημιουργικός χρόνος.

25 Η άποψη ότι υπάρχουν καθαρές σκέψεις και λογική γυμνή από συναισθήματα είναι μύθος. Έχουμε συναισθήματα για όσα κάνουμε, σκεφτόμαστε, φανταζόμαστε, θυμόμαστε. Η σκέψη και το συναίσθημα είναι υφασμένα μαζί στον ίδιο ιστό και δεν μπορούν να διαχωριστούν. Οι προσωπικές αξίες δεν είναι μακρινές, αφηρημένες ιδέες αλλά βαθιά πιστεύω τα οποία ποτέ δεν μπορούμε να εκφράσουμε με απόλυτη σαφήνεια μέσω των λέξεων, όσο μέσα από τα συναισθήματα. Οι αξίες μας εκφράζονται σε οτιδήποτε έχει συναισθηματική δύναμη.

26 Εαυτός - Ρόλος Η αξία προέρχεται από τον εαυτό και η δράση από το ρόλο. Όταν υπάρχει ασυμφωνία ανάμεσα σε εαυτό και ρόλο άρα αντίστοιχα σε αξία και δράση το αποτέλεσμα θα είναι ανησυχία και δυσάρεστες σκέψεις

27 Η αλλαγή και η αβεβαιότητα είναι πλέον στοιχεία μέσα στα οποία χρειάζεται να ζούμε. Η προσαρμοστικότητα και η ευελιξία θα μας βοηθήσουν να ζούμε μέσα σε αυτές τις συνθήκες και φαίνονται μέσα από την ικανότητα να είναι κανείς άνετος ακόμα και απέναντι στην αμφιβολία και να παραμένει ήρεμος μπροστά στο απροσδόκητο.

28 Σήμερα αναζητάμε ανθρώπους που είναι θαρραλέοι, πατούν γερά στα πόδια τους, αναλαμβάνουν ευθύνη, αγαπούν τον εαυτό τους και χαίρονται τη ζωή και το τώρα.