Ομιλία του Προέδρου του Κ.Σ. ΕΔΕΚ Γιαννάκη Λ. Ομήρου στη Βουλή με θέμα: «Η ανάγκη Ένταξης της Κύπρου στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη» 2.4..2009 Κύριε Πρόεδρε, Το θέμα που συζητούμε συνδέεται άρρηκτα με την ιδιότητα της Κύπρου ως χώρας μέλους της Ε.Ε. αλλά και της ανάγκης η χώρα μας να είναι παρούσα και μέτοχος σε κινήσεις, ενέργειες, πρωτοβουλίες και δράσεις που αφορούν την ενίσχυση της ασφάλειας, της ειρήνης και της σταθερότητας στην Ευρώπη και τον Κόσμο. Από τις εξελίξεις στο γεωπολιτικό χώρο των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου στον οποίο περιλαμβάνονται τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος εκπηγάζουν ευκαιρίες, προκλήσεις και δυνατότητες για την ασφάλεια της Ελλάδας και της Κύπρου. Οι προκλήσεις προέρχονται από τη συνεχιζόμενη επικίνδυνη ρευστότητα το τρίγωνο Βαλκάνια Μέση Ανατολή Καύκασος και από τον εντεινόμενο διεθνή ανταγωνισμό για την πρόσβαση των βιομηχανικών κρατών στους φυσικούς πόρους της Κεντρικής Ασίας. 1
Από την άλλη πλευρά το μεταψυχροπολεμικό διεθνές περιβάλλον προσφέρει σημαντικές δυνατότητες ενίσχυσης της ασφάλειας Ελλάδας και Κύπρου, δυνατότητες που συνδέονται με την κεντρική γεωπολιτική θέση των δύο χωρών αλλά και τη μετατόπιση του βασικού προσανατολισμού της διεθνούς ασφάλειας από τις σχέσεις Ανατολής Δύσης, στις σχέσεις Βορρά Νότου. Το επίκεντρο της διεθνούς ασφάλειας μεταφέρεται από την κεντρική Ευρώπη και την ξεπερασμένη σύγκρουση Ανατολής Δύσης στην περίμετρο της Ευρωπαϊκής Ηπείρου και ειδικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Η Ελλάδα και η Κύπρος αποτελούν κρίσιμους παράγοντες στη διαμόρφωση περιφερειακών συνθηκών ασφάλειας. Ελλάδα και Κύπρος οφείλουμε σε αυτή την καθοριστική χρονική περίοδο να αξιοποιήσουμε τις μοναδικές στρατηγικές μας θέσεις ώστε να μετατραπούμε σε κεντρικούς κομβικούς σταθεροποιητικούς παράγοντες στο χώρο των Βαλκανίων, της Μαύρης Θάλασσας και της Ανατολικής Μεσογείου και κυρίως σε ζωτικούς συνδέσμους αυτής της περιοχής με την Ευρώπη. Βεβαίως Κύπρος και Ελλάδα έχουν την ιδιαιτερότητα να είναι υποχρεωμένες να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις ενός μεταβαλλόμενου διεθνούς περιβάλλοντος, με ταυτόχρονη αντιμετώπιση της πολιτικής της Τουρκίας. Η σημαντικότερη απειλή κατά της ασφάλειας του ελληνισμού εξακολουθεί να προέρχεται από την πλευρά της Τουρκίας με τη συνεχιζόμενη 2
κατοχή στην Κύπρο και τις αμφισβητήσεις των νομίμων κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας που στοχεύουν στην αλλαγή του status quo στην περιοχή. Έτσι λοιπόν ενώ Ελλάδα και Κύπρος αποτελούν κρίσιμους παράγοντες στη διαμόρφωση περιφερειακών συνθηκών ασφάλειας ένεκα της στρατηγικής τους θέσης, μιας αρκετά ανεπτυγμένης οικονομίας αλλά και των καλών σχέσεων με τις γειτονικές χώρες, η συνεχιζόμενη τουρκική επιβουλή και ο αποσταθεροποιητικός ρόλος της Τουρκίας, μας υποχρεώνει σε μια ανάλογη στρατηγική διπλωματικών και πολιτικών χειρισμών και αντίστοιχης αμυντικής διάταξης. Είναι βέβαια γεγονός και αυτονόητα αντιληπτό ότι ο μεταδιπολικός κόσμος και οι σοβαρές κοινωνικές, οικονομικές και τεχνολογικές αλλαγές έχουν δημιουργήσει καινούρια δεδομένα. Στη διεθνή πολιτική σκηνή, στις κοινωνίες, στη διεθνή οικονομία, στην τεχνολογία και στους γεωπολιτικούς συσχετισμούς δυνάμεων. Είναι επίσης γεγονός ότι η θέση των δύο χωρών με την ένταξη στην Ε.Ε. ισχυροποιείται. Ακόμα και η Κύπρος παρά τη συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή, ως αποτέλεσμα της μεγαλύτερης πολιτικής και διπλωματικής κίνησης του Ελληνισμού μετά το 1974 που υπήρξε ο ευρωπαϊκός μας προσανατολισμός, διεκδικεί νέο ρόλο στην περιοχή ως προκεχωρημένη εμπροσθοφυλακή της Ε.Ε. 3
και κατάλληλη πλατφόρμα για προώθηση των προς τα νοτιανατολικά εξωευρωπαϊκών της συνεργασιών. Όμως αυταπάτες δεν πρέπει να υπάρχουν, Η διαφύλαξη του ρόλου Ελλάδας και Κύπρου ως πόλων σταθερότητας ενταγμένων σε ένα περιφερειακό σύστημα ασφάλειας προϋποθέτει συγκεκριμένο εθνικό σχεδιασμό και πολιτικές και διπλωματικές κινήσεις που θα λαμβάνουν σοβαρά υπ όψη τη συνεχιζόμενη τουρκική απειλή. Αυτή η ανάγκη επιβάλλει όπως η Κύπρος τερματίσει την ελλειμματική και ανάπηρη συμμετοχή της στους ευρωπαϊκούς μηχανισμούς άμυνας και ασφάλειας. Η ασφάλεια της Ευρώπης δεν είναι κάτι που απασχόλησε μόλις τα τελευταία χρόνια τα Ευρωπαϊκά κράτη. Βέβαια τις περασμένες δεκαετίες μέχρι τη λήξη του ψυχρού πολέμου, πλείστα Ευρωπαϊκά κράτη με τη συμμετοχή τους στο ΝΑΤΟ θεωρούσαν ικανοποιητική την παράμετρο της ασφάλειας τους. Όμως το σκηνικό άλλαξε. Οι κίνδυνοι διαφοροποιήθηκαν. Χθεσινοί εχθροί έγιναν σύμμαχοι. Η πραγματικότητα αυτή οδήγησε σε κοσμογονικές αλλαγές. Σε αναδιατάξεις και ανακατατάξεις δυνάμεων, αλλαγή φιλοσοφίας που χώριζε τον κόσμο και ειδικότερα την Ευρώπη τόσο στο διπλωματικό, όσο και στον αμυντικό τομέα. Στο πλαίσιο αυτό, με τη λήξη του ψυχρού πολέμου, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί ασφάλειας αναγκάστηκαν να αναπροσαρμοστούν. 4
Η ΚΕΠΠΑ (Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Άμυνας) είναι το σύνολο των ενεργειών στις οποίες αποδύεται η Ε.Ε. ώστε να δρα στη διεθνή σκηνή όχι μόνο ως οικονομική αλλά και ως ενιαία και ανεξάρτητη πολιτική οντότητα. Πολιτική οντότητα ισχυρή και αξιόπιστη, ικανή να αντιμετωπίζει τις σύγχρονες διεθνείς προκλήσεις ως πραγματικός παγκόσμιος παίκτης που προωθεί σε πλανητική κλίμακα τις θεμελιώδεις αρχές επάνω στις οποίες εδράζεται η ίδια: ειρήνη, διεθνής ασφάλεια, ανεξαρτησία και ακεραιότητα της Ένωσης, προώθηση της διεθνούς συνεργασίας, δημοκρατία, κράτος δικαίου, σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών. Η ΚΕΠΠΑ εξελίσσεται διαρκώς. Ένας από τους σημαντικούς σταθμούς σε αυτή την εξελικτική πορεία είναι η ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας (ΕΠΑΑ): Η ΕΠΑΑ είναι ο βραχίονας ασφάλειας της ΚΕΠΠΑ προοριζόμενη να εξυπηρετεί τους προαναφερθέντες σκοπούς της ΚΕΠΠΑ. Η ΕΠΑΑ έχει ως απώτερο σκοπό τη διαμόρφωση συστήματος κοινής αμυντικής πολιτικής, όπως προβλέπεται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά στην παρούσα φάση περιορίζεται στη διαχείριση κρίσεων με στρατιωτικά ή και μη στρατιωτικά μέσα, αναλαμβάνοντας αποστολές ανθρωπιστικού χαρακτήρα και διάσωσης, διατήρησης της ειρήνης και ειρήνευσης με τη χρήση μάχιμων δυνάμεων. 5
Το μεγάλο ερώτημα είναι. Πρέπει ή όχι η Κύπρος να συμμετέχει πλήρως και απρόσκοπτα στο βασικό αυτό πυλώνα πολιτικών της Ε.Ε.; Το ερώτημα αυτό δεν θα ετίθετο αν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης δεν αποφάσιζε να περιλάβει μια «ουρά» στα τελικά συμπεράσματα του με τα οποία άναψε οριστικά το φως για την ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. Κύπρος και Μάλτα δεν θα είχαν δικαίωμα πλήρους συμμετοχής στο Ευρωπαϊκό Συλλογικό Σύστημα Ασφάλειας, ένα εκ των βασικών πυλώνων πολιτικών της Ε.Ε. όπως αποφάσισε το Συμβούλιο του Μάαστριχτ το 1993, επειδή ούτε η Κύπρος, ούτε η Μάλτα ήταν μέλη του ΝΑΤΟ ή του «Συνεταιρισμού για την Ειρήνη». Αν δεν έμπαινε αυτή η «ουρά» στην απόφαση του Συμβουλίου της Κοπεγχάγης οι σημερινές συζητήσεις στην Κύπρο δεν θα γίνονταν. Η Κυπριακή Δημοκρατία θα συμμετείχε πλήρως στο Ευρωπαϊκό Συλλογικό Σύστημα Ασφάλειας από την 1 η Μαΐου 2004, όπως συμβαίνει με όλες τις άλλες χώρες μέλη της Ε.Ε. Όλα αυτά που ακούονται και γράφονται και που δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα δεν θα είχαν θέση. Τα πράγματα είναι πολύ απλά. Η Ευρωπαϊκή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας σε συνδυασμό με μια Κοινή Εξωτερική Πολιτική της Ένωσης είναι ο μόνος τρόπος για να μπορεί η Ευρώπη να έχει ισχυρή φωνή στις διεθνείς υποθέσεις και κυρίως να απεξαρτηθεί από την προσπάθεια κηδεμόνευσης από τις ΗΠΑ. Αυτή είναι μια πρώτη αλήθεια απέναντι στη μυθοπλασία ότι το Ευρωπαϊκό 6
Συλλογικό Σύστημα Ασφάλειας είναι υπηρέτης των Αμερικανικών συμφερόντων. Αλήθεια δεύτερη:η ένταξη της Κύπρου στο Ευρωπαϊκό Συλλογικό Σύστημα Ασφάλειας θα σημαίνει απλώς τη δυνατότητα και όχι την υποχρέωση να παίρνει μέρος στις εξής επιχειρησιακές δραστηριότητες της Ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας τις αποκαλούμενες και τύπου «πέτεσμπερκ». 1. Επιχειρήσεις διάσωσης και έρευνας. 2. Επιχειρήσεις ανθρωπιστικές 3. Επιχειρήσεις αποκατάστασης της ειρήνης μόνο κατόπιν απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας. Τα περί συμμετοχής σε επιδρομικές επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ είναι μόνο για τους αφελείς και τους απληροφόρητους. Αλήθεια τρίτη: Ο Συνεταιρισμός για την Ειρήνη, προϋπόθεση για να συμμετάσχει πλήρως η Κύπρος στην Ευρωπαϊκή Αρχιτεκτονική Άμυνας και Ασφάλειας, δεν είναι προθάλαμος του ΝΑΤΟ όπως αναληθώς λέγεται και γράφεται. Σε αυτό τον Οργανισμό μετέχουν οι ουδέτερες χώρες της Ευρώπης που ούτε καν διανοούνται να συμμετάσχουν σε οποιονδήποτε στρατιωτικό συνασπισμό. Ελβετία, Αυστρία, Φιλανδία, Σουηδία αλλά και χώρες εκτός Ε.Ε. φίλες χώρες, όπως η Ρωσία η Αρμενία και η Σερβία. Είναι σοβαρό να λέγεται ότι η Ελβετία, χώρα με αυστηρή ουδετερότητα από την περίοδο πριν τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ; 7
Αλήθεια τέταρτη: Στο Σχέδιο Ανάν, κατ απαίτηση της Τουρκίας υπήρξε ολόκληρο άρθρο που απαγόρευε εσαεί τη συμμετοχή της Κύπρου στο Ευρωπαϊκό Συλλογικό Σύστημα Ασφάλειας, εκτός αν θα το επέτρεπε η Τουρκία. Αλήθεια γιατί δεν σχολιάζουν αυτή την αναφορά στο Σχέδιο Ανάν, οι αντιτιθέμενοι στην ένταξης της Κύπρου στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη; Δεν είναι προφανές ότι η Τουρκία μας ήθελε και μας θέλει κράτος ήσσονος κυριαρχίας; Αλήθεια πέμπτη: Η Κύπρος είναι μια μικρή χώρα, αντιμετωπίζει πρόβλημα ξένης στρατιωτικής κατοχής και έχει απόλυτη ανάγκη συμμετοχής σε όλους τους πυλώνες των Ευρωπαϊκών πολιτικών. Αλήθεια έκτη: Η Κύπρος βρίσκεται σε μια κρίσιμη γεωστρατηγική και γεωπολιτική θέση. Η ένταξη της στην Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας της Ε.Ε. θα αναδείξει το ρόλο της στην περιοχή, στην Ευρώπη και τον κόσμο και θα ενισχύσει τα πολιτικά και διπλωματικά της ερείσματα. Αλήθεια έβδομη: Είναι μύθος ότι αν μπούμε στο Συνεταιρισμό για την Ειρήνη θα είμαστε υπόχρεοι να παραχωρούμε διευκολύνσεις στο ΝΑΤΟ ή ακόμα και στην Ε.Ε. για επεμβάσεις σε γειτονικές χώρες. Τίποτα απολύτως δεν θα μας υποχρεώνει ούτε εμάς ούτε οποιοδήποτε άλλο Ευρωπαϊκό Κράτος να παραχωρεί υποδομές ή να συμμετέχει σε επιχειρήσεις εναντίον γειτονικών ή μη χωρών. Η συμμετοχή στις επιχειρησιακές δραστηριότητες της ΕΠΑΑ είναι εθελοντική. 8
Αλήθεια όγδοη: Η Κύπρος, μετά την ένταξη της Μάλτας παραμένει η μόνη (!) χώρα της Ε.Ε. εκτός αυτού του βασικού Ευρωπαϊκού πυλώνα. Είναι αυτό εξυπηρετικό των εθνικών μας συμφερόντων; Έχουν λάθος οι υπόλοιπες 26 χώρες μέλη της Ε.Ε. και είμαστε εμείς οι ορθοί; Και είναι δυνατόν να λέγεται ότι οι 26 εταίροι μας με τη συμμετοχή τους στην ΕΠΑΑ είναι ένοχοι επιδρομών και πολέμων; Εν τοιαύτη περιπτώσει γιατί ενταχθήκαμε στην Ε.Ε. αφού «είναι φωλεά επιδρομέων και πολεμοκάπηλων;» Είναι αναγκαίο να γίνει κατανοητό στην Κύπρο ότι ο κόσμος έχει αλλάξει. Ότι και η Κύπρος μέσα το νέο διεθνές περιβάλλον μπορεί να αναδειχθεί σε κομβικό σταθερό πολιτικό παράγοντα της περιοχής αλλά κυρίως σε ζωτικό σύνδεσμο αυτής της περιοχής με την υπόλοιπη Ευρώπη. Κάτι τέτοιο όμως προϋποθέτει την απρόσκοπτη συμμετοχή της Κύπρου στο Ευρωπαϊκό Συλλογικό Σύστημα Ασφάλειας, στη Νέα Αρχιτεκτονική Ασφάλεια της Ευρώπης. Υπάρχει και ένας άλλος μύθος. Ότι η ΕΠΑΑ δεν έχει καμιά σχέση με το Συνεταιρισμό για την Ειρήνη. Ωστόσο η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Ε.Ε. και ΝΑΤΟ ευρίσκονται σε στρατηγική συνεργασία. Το πως θα γίνεται αυτή καθορίζεται στη συμφωνία Berlin Plus. Η συμφωνία αυτή υιοθετήθηκε επίσημα από την Ε.Ε. στο Συμβούλιο της Κοπεγχάγης το 2002. Αυτή προνοεί ότι όσες χώρες της Ε.Ε. δεν είναι μέλη του ΝΑΤΟ ή εταίροι στο Σ.Γ. Ε., δεν θα δικαιούνται συμμετοχής στις επιχειρήσεις εκείνες στις οποίες θα χρησιμοποιούνται νατοϊκές υποδομές. 9
Ούτε βέβαια μπορούμε να παρουσιαζόμαστε αντιφατικοί. Στο πρόσφατο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 11 και 12 Δεκεμβρίου η Κυπριακή Δημοκρατία συμφώνησε σε ανάπτυξη «πλήρους συμπληρωματικότητας με το ΝΑΤΟ στο συμφωνημένο πλαίσιο της στρατηγικής εταιρικής σχέσης Ε.Ε. ΝΑΤΟ και στο πλαίσιο της τήρησης της αντίστοιχης αυτονομίας τους ως προς τη λήψη αποφάσεων και των αντίστοιχων διαδικασιών τους». Άρθρο 30 των τελικών συμπερασμάτων. Ακόμα το άρθρο 7 στα ίδια τελικά συμπεράσματα με τα οποία συμφώνησε η Κυπριακή Δημοκρατία «επιβεβαιώνεται ο στόχος της ενίσχυσης της στρατηγικής σχέσης Ε.Ε.- ΝΑΤΟ προκειμένου να αντεπεξέλθει στις σημερινές ανάγκες». Καταθέτω αντίγραφα των σχετικών άρθρων. Κύριε Πρόεδρε, Αναγκαία προϋπόθεση, για την πραγματοποίηση του κοινού ευρωπαϊκού οράματος είναι να κατακτήσει η Ευρώπη το δικό της αυτόνομο ρόλο στο διεθνές περιβάλλον, γεγονός που είναι αδύνατο να συμβεί όσο η Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν έχει τη δική της αυτοτελή εξωτερική και αμυντική πολιτική, δηλαδή, πολιτική απηλλαγμένη από τις στρατηγικές και ψυχολογικές εξαρτήσεις της διχαστικής περιόδου του ψυχρού πολέμου. 10
Τονίζοντας την ανάγκη πλήρους συμμετοχής μας στο Ευρωπαϊκό Συλλογικό Σύστημα Ασφάλειας που μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την ένταξη της Κύπρου στον «Συνεταιρισμό για την Ειρήνη» θέλω να διευκρινίσω τα εξής σε ότι αφορά το Κ.Σ. ΕΔΕΚ. Η θέση αυτή δεν σημαίνει ότι μπορούμε να συμφωνήσουμε με πρόνοιες της απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ημερομηνίας 19 Φεβρουαρίου 2009 στην οποία γίνεται αναφορά στην αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ε.Ε. Η απόφαση αυτή που υιοθετήθηκε με οριακή πλειοψηφία που σχηματίστηκε από τα Δεξιά Κόμματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου περιέχει μη αποδεκτές θέσεις από όσους αγωνίζονται για τη σταδιακή απεξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την κηδεμονία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Στόχος μιας προοδευτικής Ε.Ε. πρέπει να είναι η διαμόρφωση μιας ανεξάρτητης κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής άμυνας και ασφάλειας. Η αναφορά στην πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με την οποία καλούνται οι ΗΠΑ να έχουν ενεργότερη ανάμιξη και σύμπραξη στα θέματα ευρωπαϊκής ασφάλειας αντιμάχεται τον στόχο μιας ανεξάρτητης ευρωπαϊκής πολιτικής άμυνας και ασφάλειας. Γι αυτό άλλωστε οι Ευρωπαίοι σοσιαλιστές δεν στήριξαν την έγκριση αυτής της απόφασης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. 11
Μη αποδεκτή είναι επίσης η τήρηση ίσων αποστάσεων σε ότι αφορά τις ευθύνες για τις δυσχέρειες που παρουσιάζονται στην ανάπτυξη συνεργασίας Ε.Ε. και ΝΑΤΟ. Η αναφορά κατά ισομερή τρόπο σε ευθύνες τόσο της Τουρκίας όσο και της Κύπρου αποτελεί μια προσέγγιση που παραγνωρίζει τις βαρύτατες ευθύνες της Τουρκίας για τη συνεχιζόμενη στρατιωτική κατοχή της Κύπρου όσο και για την άρνηση της να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία. Ταυτόχρονα τονίζουμε ότι η απόφαση για την ένταξη στο Σ.Γ.Ε αποτελεί κυριαρχικό ζήτημα για το οποίο θα αποφασίσει η Κυπριακή Δημοκρατία χωρίς έξωθεν υποδείξεις. Ανεξάρτητα από τα πιο πάνω, το Κ.Σ. ΕΔΕΚ επαναβεβαιώνει τη θέση του υπέρ της συμμετοχής της Κύπρου στο «Συνεταιρισμό για την Ειρήνη». Μοναδικό μας κριτήριο η εξυπηρέτηση των εθνικών συμφερόντων της χώρας μας με την πλήρη συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Αρχιτεκτονική Ασφάλειας στην οποία μετέχουν και οι 26 υπόλοιπες χώρες μέλη της Ε.Ε. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μπορούμε και πρέπει να αγωνιστούμε με τις ευρωπαϊκές προοδευτικές δυνάμεις για την υλοποίηση του τελικού στόχου που πρέπει να είναι μια ανεξάρτητη και ακηδεμόνευτη κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική άμυνας και ασφάλειας. Για μια ακόμα φορά καλούμε την Κυβέρνηση να επανεξετάσει τη θέση της για το θέμα και να υποβάλει αίτηση για ένταξη της 12
Κυπριακής Δημοκρατίας σο «Συνεταιρισμό για την Ειρήνη». Τίποτα δεν μπορεί να δικαιολογήσει μια στάση απομόνωσης της χώρας μας από τους μηχανισμούς ασφάλειας της Ε.Ε. Ευελπιστούμε μέσα από το δημοκρατικό διάλογο να πείσουμε. Τελικό συμπέρασμα: Τυχόν εμμονή μας σε παλιές αντιλήψεις, σε παρωχημένες πολιτικές πρακτικές που ανήκουν οριστικά στην ιστορία ενός κόσμου που έχει φύγει, θα ισοδυναμεί με ήττα. Πρέπει να αποτρέψουμε αυτόν τον κίνδυνο με πρωτοβουλίες, με δράση και με αξιοποίηση νέων ευκαιριών και δυνατοτήτων. Θα δεχθούμε η Κύπρος να είναι ευρωπαϊκή χώρα ελλειμματική και δεύτερης κατηγορίας; Η πρόκληση για τη συμμετοχή στη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική, με μια Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας, είναι μπροστά μας. Ας κτίσουμε τη νέα πραγματικότητα γυρνώντας σελίδα. 13