Οι απαντήσεις των ερωτήσεων του «Ελέγχω τις γνώσεις μου» βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου.

Αγαπητοί γονείς, Το βιβλίο αυτό έχει στόχο να βοηθήσει τους μαθητές της Α τάξης του Δημοτικού ν αποτυπώσουν και να εκφράσουν σωστά τις πρώτες τους γνώσεις και εμπειρίες σε σχέση με την καθημερινότητα και το περιβάλλον γύρω τους. Προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα πλήρες και ταυτόχρονα λειτουργικό εκπαιδευτικό βοήθημα που να αποτελεί καθημερινό εργαλείο γνώσης για μαθητές, γονείς και δασκάλους. Το βιβλίο αυτό είναι γραμμένο σύμφωνα με την ύλη του σχολικού βιβλίου και δίνει άμεσες λύσεις σε πρακτικά ζητήματα. Λειτουργεί συμπληρωματικά και παράλληλα με το βιβλίο του μαθητή και ειδικότερα περιέχει: Στόχους κάθε ημερήσιου μαθήματος Βασικά σημεία κάθε ημερήσιου μαθήματος Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου Απαντήσεις στις ερωτήσεις του τετραδίου εργασιών Τέλος, μπορείτε να διαπιστώσετε αν το παιδί έχει κατανοήσει το περιεχόμενο του μαθήματος, μέσα από τις ερωτήσεις εμπέδωσης της ύλης («Ελέγχω τις γνώσεις μου»). Οι απαντήσεις των ερωτήσεων του «Ελέγχω τις γνώσεις μου» βρίσκονται στο τέλος του βιβλίου.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η Ομάδα Ενότητα 1: Η τάξη μου Κεφάλαιο 1 Πώς είναι η τάξη μου; 11 Κεφάλαιο 2 Η ομάδα μια αγκαλιά, δάσκαλοι με τα παιδιά 17 Κεφάλαιο 3 Πώς ζούμε στην τάξη; 20 Ελέγχω τις γνώσεις μου 24 Ενότητα 2: Το σχολείο μου Κεφάλαιο 1 Πώς είναι το σχολείο μου; 25 Κεφάλαιο 2 Πώς ζούμε στο σχολείο; 29 Κεφάλαιο 3 Εκδρομές με το σχολείο, εκδηλώσεις και γιορτές 34 Κεφάλαιο 4 28η Οκτωβρίου 1940 37 Ελέγχω τις γνώσεις μου 39 Ενότητα 3: Η οικογένειά μου Κεφάλαιο 1 Η οικογένεια 40 Κεφάλαιο 2 Πώς ζούμε στην οικογένεια; 45 Κεφάλαιο 3 Πώς η οικογένεια φροντίζει το περιβάλλον; 49 Ελέγχω τις γνώσεις μου 53 Ο χρόνος Ενότητα 1: Ο άνθρωπος και ο χρόνος Κεφάλαιο 1 Η οικογένειά μου έχει ιστορία 57 Κεφάλαιο 2 Η δική μου ιστορία 61 Κεφάλαιο 3 Πώς μετράω το χρόνο; 64 Κεφάλαιο 4 Πώς αλλιώς μετράω το χρόνο; 67 Κεφάλαιο 5 Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά 70 Κεφάλαιο 6 Πώς περνάω τον ελεύθερο χρόνο μου; 73 Ελέγχω τις γνώσεις μου 76

Ενότητα 2: Ο ήλιος και η ζωή μας Κεφάλαιο 1 Ο Ήλιος, ο Ηλιάτορας, ο Πετροπαιχνιδιάτορας 77 Κεφάλαιο 2 Τι μας προσφέρει ο ήλιος; 84 Ελέγχω τις γνώσεις μου 88 Ο τόπος μου Ενότητα 1: Το σπίτι μου Κεφάλαιο 1 Στο σπίτι μου 91 Ελέγχω τις γνώσεις μου 96 Ενότητα 2: Η γειτονιά μου Κεφάλαιο 1 Πώς είναι η γειτονιά μου; 97 Κεφάλαιο 2 Οι άνθρωποι της γειτονιάς μου 103 Κεφάλαιο 3 Πώς ζούμε στη γειτονιά; 109 Κεφάλαιο 4 Η γειτονιά και το περιβάλλον 113 Ελέγχω τις γνώσεις μου 117 Ενότητα 3: Ο τόπος που ζω Κεφάλαιο 1 Ακτές και θάλασσα 118 Κεφάλαιο 2 Νησιά 125 Κεφάλαιο 3 Ποτάμια, λίμνες, κάμποι 130 Κεφάλαιο 4 Βουνά 133 Κεφάλαιο 5 Πώς οι άνθρωποι αλλάζουν τον τόπο που ζουν; 137 Ελέγχω τις γνώσεις μου 141 Οι ανάγκες του ανθρώπου Ενότητα 1: Οι ανάγκες του ανθρώπου Κεφάλαιο 1 Ποιες είναι οι ανάγκες του ανθρώπου; 145 Κεφάλαιο 2 Άνθρωποι με ειδικές ανάγκες 152 Ελέγχω τις γνώσεις μου 155 Ενότητα 2: Γνωρίζω το σώμα μου Κεφάλαιο 1 Γνωρίζω το σώμα μου 156 Κεφάλαιο 2 Γνωρίζω τον κόσμο με τις αισθήσεις 160 Κεφάλαιο 3 Πώς φροντίζω το σώμα μου για να είμαι υγιής; 164 Ελέγχω τις γνώσεις μου 168

Ενότητα 3: Ο αθλητισμός στο σχολείο μας Κεφάλαιο 1 Οι αθλητικές δραστηριότητες στο σχολείο μας 169 Κεφάλαιο 2 Κανόνες και αθλήματα 173 Ελέγχω τις γνώσεις μου 177 Ενότητα 4: Αγαθά και επαγγέλματα Κεφάλαιο 1 Αγαθά και επαγγέλματα 178 Ελέγχω τις γνώσεις μου 183 Πώς επικοινωνούμε; Ενότητα 1: Επικοινωνία - Eνημέρωση - Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης Κεφάλαιο 1 Η επικοινωνία άλλοτε και σήμερα 187 Κεφάλαιο 2 Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και Ενημέρωσης 190 Ελέγχω τις γνώσεις μου 195 Ο Πολιτισμός μας Ενότητα 1: Τα παιχνίδια άλλοτε και σήμερα Κεφάλαιο 1 Τα παιχνίδια άλλοτε και σήμερα 199 Ελέγχω τις γνώσεις μου 204 Ενότητα 2: Πώς ανακαλύπτω την ιστορία του τόπου μου Κεφάλαιο 1 Πώς ανακαλύπτω την ιστορία του τόπου μου; 205 Κεφάλαιο 2 25η Μαρτίου: διπλή γιορτή 207 Ελέγχω τις γνώσεις μου 209 Ενότητα 3: Τι είναι ο πολιτισμός; Κεφάλαιο 1 Ο πολιτισμός του τόπου μας 210 Κεφάλαιο 2 Μια επίσκεψη στο Μουσείο 213 Κεφάλαιο 3 Τι συμβαίνει στην περιοχή μας; 216 Κεφάλαιο 4 Κάθε τόπος τα έθιμά του και ο χρόνος τα δικά του 218 Κεφάλαιο 5 Το βιβλίο των παροιμιών 221 Κεφάλαιο 6 Απόκριες 224 Κεφάλαιο 7 Πάσχα 227 Ελέγχω τις γνώσεις μου 229

Ερευνούμε το περιβάλλον Ενότητα 1: Τα φυτά του τόπου μου Κεφάλαιο 1 Ποια φυτά ζουν στον τόπο μου; 233 Κεφάλαιο 2 Ποια είναι τα μέρη των φυτών; 237 Κεφάλαιο 3 Οι εποχές και τα φυτά 241 Ελέγχω τις γνώσεις μου 244 Ενότητα 2: Τα ζώα του τόπου μου Κεφάλαιο 1 Ποια ζώα ζουν στον τόπο μου; 245 Κεφάλαιο 2 Ποια είναι τα μέρη ενός ζώου; 248 Κεφάλαιο 3 Οι οικογένειες των ζώων 251 Κεφάλαιο 4 Τα ζώα και το περιβάλλον 257 Κεφάλαιο 5 Πώς φροντίζουμε τα φυτά και τα ζώα; 259 Ελέγχω τις γνώσεις μου 263 Ενότητα 3: Αντικείμενα από το περιβάλλον μου Κεφάλαιο 1 Από τι είναι φτιαγμένα τα αντικείμενα στην τάξη μου; 264 Κεφάλαιο 2 Πόσα είδη υλικών υπάρχουν γύρω μου; 267 Ελέγχω τις γνώσεις μου 270 Ενότητα 4: Η ηλεκτρική ενέργεια στη ζωή μας Κεφάλαιο 1 Η ηλεκτρική ενέργεια στη ζωή μας 271 Κεφάλαιο 2 Κάνουμε οικονομία στην ηλεκτρική ενέργεια 276 Ελέγχω τις γνώσεις μου 279 Ενότητα 5: Το ταξίδι του ήχου Κεφάλαιο 1 Το ταξίδι του ήχου 280 Ελέγχω τις γνώσεις μου 284 Απαντήσεις στο Ελέγχω τις γνώσεις μου 285

H OMA ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Η τάξη μου Κεφάλαιο 1: Πώς είναι η τάξη μου; Κεφάλαιο 2: Η ομάδα μια αγκαλιά, δάσκαλοι με τα παιδιά Κεφάλαιο 3: Πώς ζούμε στην τάξη; ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Το σχολείο μου Κεφάλαιο 1: Πώς είναι το σχολείο μου; Κεφάλαιο 2: Πώς ζούμε στο σχολείο; Κεφάλαιο 3: Εκδρομές με το σχολείο, εκδηλώσεις και γιορτές Κεφάλαιο 4: 28η Οκτωβρίου 1940 ΕΝΟΤΗΤΑ 3: Η οικογένειά μου Κεφάλαιο 1: Η οικογένεια Κεφάλαιο 2: Πώς ζούμε στην οικογένεια; Κεφάλαιο 3: Πώς η οικογένεια φροντίζει το περιβάλλον;

Δ Δ 1 ÂÊ Ï ÈÔ 1 Ò Â Ó È Ë Ù ÍË ÌÔ ; Ùfi ÔÈ ÙÔ Ì ı Ì ÙÔ ñ Να περιγράψουν οι μαθητές την τάξη τους και να τη συγκρίνουν με τις άλλες τάξεις του σχολείου. ñ Να αναγνωρίζουν τα αντικείμενα της αίθουσάς τους και να τα εκτιμούν με δικά τους μέτρα. ñ Να ορίζουν τη θέση των αντικειμένων και των προσώπων στην τάξη χρησιμοποιώντας τους όρους: δεξιά, αριστερά, πάνω και κάτω. ΔÈ Ì ı Óˆ Û Ùfi ÙÔ Ì ıëì Η τάξη μου είναι ένας χώρος μέσα στον οποίο υπάρχουν πολλά αντικείμενα. Υπάρχει ένας πίνακα, θρανία, καρέκλες, βιβλιοθήκη. Τα αντικείμενα που βρίσκονται γύρω μας μπορούμε να τα μετρήσουμε με τα βήματά μας, τις πατούσες μας, τις παλάμες μας, με μια κορδέλα κ.ά. Κάθε λαός έχει τις δικές του συνήθειες και ιδιαιτερότητες σύμφωνα με τις οποίες διαμορφώνει και το περιβάλλον κάθε τάξης. Έτσι οι τάξεις των σχολείων σε άλλα μέρη του κόσμου έχουν διαφορές αλλά και ομοιότητες με τη δική μου. 11

μè Ï Ô M ıëù Ô ÌÂ Γνωρίζω την τάξη μου Περπατάς μέσα στην τάξη σου και παρατηρείς τ αντικείμενα που υπάρχουν γύρω σου: τα θρανία, τις καρέκλες, τον πίνακα, την έδρα και ό,τι άλλο υπάρχει στην τάξη. Έπειτα διαλέγεις ένα από αυτά τ αντικείμενα και μιλάς γι αυτό. Παράδειγμα: Ο πίνακας είναι πράσινος, έχει κιμωλίες για να γράφουμε και σφουγγάρι για να σβήνουμε. Στον πίνακα γράφουμε σημειώσεις και ασκήσεις για κάθε μάθημα, ζωγραφίζουμε και παίζουμε διάφορα παιχνίδια. ËÙ ÌÂ Παρατηρώ προσεκτικά την τάξη μου. Ποια πράγματα υπάρχουν γύρω μου; Αναφέρεις όλα όσα βλέπεις στην τάξη σου χρησιμοποιώντας τις λέξεις: πάνω, κάτω, αριστερά και δεξιά, ώστε να καταλάβουν καλύτερα οι υπόλοιποι μαθητές για ποιο πράγμα μιλάς κάθε φορά. Παράδειγμα: Πάνω: Κάτω: Αριστερά: Δεξιά: βλέπω το ταβάνι και τα φώτα. βλέπω το δάπεδο που είναι φτιαγμένο από πλακάκια (ή από ξύλο ή από τσιμέντο). βλέπω τα παράθυρα, τις κουρτίνες και τα καλοριφέρ (ή ό,τι άλλο υπάρχει). βλέπω την πόρτα, τις κρεμάστρες και τη βιβλιοθήκη (και ό,τι άλλο υπάρχει). 12 Η τάξη μου

ÌÂ ÙË ÁÓÒÌË Ì Τι άλλο θα ήθελα να έχει η τάξη μου; Γιατί; Θα ήθελα η τάξη μου να έχει ηλεκτρονικούς υπολογιστές για να κάνουμε εκεί κάποιες ασκήσεις, βίντεο και τηλεόραση για να μαθαίνουμε και να βλέπουμε περισσότερα πράγματα σχετικά με το μάθημα που διδασκόμαστε κάθε φορά, λουλούδια και ζωγραφιές για να είναι πιο όμορφη και ευχάριστη. (Μπορείς να αναφέρεις οτιδήποτε άλλο θα ήθελες να έχει η τάξη σου.) ËÙ ÌÂ Πώς αλλιώς μετράμε; Τι άλλο θα ήθελες να μετρήσεις; Μπορούμε να μετρήσουμε με το βιβλίο, το τετράδιο, το χάρακα, την κασετίνα, την τσάντα, το μολύβι κ.ά. Θα ήθελα να μετρήσω τη βιβλιοθήκη, την ντουλάπα, την πόρτα, το χάρτη κ.ά. Ô ÌÂ Κλείνω τα μάτια με ένα μαντίλι σε ένα αγόρι ή σε ένα κορίτσι. Δίνω οδηγίες για να πάει στην πόρτα. Ανάλογα με το σημείο που είναι η πόρτα, δίνεις σωστές οδηγίες στο παιδί που φοράει το μαντίλι και του λες ακριβώς τι πρέπει να κάνει. Αν, δηλαδή, πρέπει να πάει μπροστά, να στρίψει αριστερά ή δεξιά, πόσα βήματα πρέπει να κάνει κάθε φορά, αν υπάρχουν κάποια εμπόδια μπροστά του που πρέπει να προσέξει και πόσο κοντά ή πόσο μακριά βρίσκεται από την πόρτα. Πώς είναι η τάξη του σχολείου σε άλλα μέρη του κόσμου; Οι εικόνες δείχνουν μαθητές από άλλα μέρη του κόσμου μέσα στην τάξη τους. 13

Στην πρώτη εικόνα (πάνω αριστερά) βλέπουμε μια ομάδα μαθητών που έχουν ενώσει τα θρανία τους για να δουλεύουν ομαδικά. Η συγκεκριμένη ομάδα αποτελείται αποκλειστικά από αγόρια τα οποία δεν έχουν όλα το ίδιο χρώμα δέρματος. Πάνω στα θρανία υπάρχουν βιβλία, τετράδια, μολύβια, νερό κ.ά. Στη δεύτερη εικόνα (πάνω δεξιά) η τάξη αποτελείται μόνο από κορίτσια τα οποία δεν κάθονται σε θρανία, αλλά σε χαλί στο πάτωμα και φορούν την τοπική ενδυμασία. Η δασκάλα τους στέκεται όρθια και τα διδάσκει. Στην τρίτη εικόνα (κάτω) παρατηρούμε μια τάξη που αποτελείται από αγόρια και κορίτσια τα οποία κάθονται σε θρανία δύο δύο ή και κάποια μόνα τους. Τα θρανία είναι τοποθετημένα το ένα πίσω από το άλλο σε τρεις σειρές και επάνω τους βρίσκονται τα βιβλία των μαθητών. ËÙ ÌÂ Σε τι μοιάζει η τάξη μου με τις άλλες τάξεις; Σε τι διαφέρει; Η τάξη μου μοιάζει με τις άλλες τάξεις στο ότι είναι κι αυτή μια αίθουσα που χρησιμοποιείται για να παρακολουθούν οι μαθητές τα μαθήματά τους. Έχει πιο πολλές ομοιότητες με την τάξη της τρίτης εικόνας (κάτω), καθώς και στη δική μου τάξη υπάρχουν αγόρια και κορίτσια μαζί, τα οποία κάθονται σε θρανία ή δύο δύο ή κάποια μόνα τους. Η τάξη μου διαφέρει από τις άλλες τάξεις και περισσότερο από τις τάξεις των δύο πρώτων εικόνων στα εξής σημεία: α) Στον τρόπο που είναι τοποθετημένα τα θρανία της πρώτης εικόνας. β) Στη δεύτερη εικόνα η τάξη δεν έχει θρανία, ενώ η δική μου τάξη έχει. γ) Στην τάξη μου υπάρχουν αγόρια και κορίτσια, ενώ στην πρώτη εικόνα μόνο αγόρια και στη δεύτερη μόνο κορίτσια. 14 Η τάξη μου

δ) Οι μαθητές και οι μαθήτριες της τάξης μου φορούν διαφορετικά ρούχα, ενώ στην τάξη της δεύτερης εικόνας οι μαθήτριες φορούν τα ίδια ρούχα και μαντίλες. Αν οι συμμαθητές σου είναι όλοι από την ίδια χώρα, μπορείς να το αναφέρεις ως διαφορά με την τάξη της πρώτης εικόνας που κάποιοι μαθητές πιθανόν να είναι από διαφορετικές χώρες. Αν δεν είναι όλοι από την ίδια χώρα, μπορείς να το αναφέρεις ως ομοιότητα. ΔÂÙÚ ÈÔ ÂÚÁ ÛÈÒÓ 1. Είμαι η Καμηλώ. Ψάχνω το μήλο μου να βρω... Δείξε μου το δρόμο. Ú ÓÔ Ì ͈ 2. Κάνουμε επίσκεψη στη διπλανή τάξη. Τι βλέπουμε εκεί; Όταν επισκεφτούμε τη διπλανή τάξη, θα παρατηρήσουμε καλά κάποια 15

αντικείμενα που έχει κι έπειτα θα σημειώσουμε με ποια από αυτά υ- πάρχουν στις εικόνες του τετραδίου εργασιών. Παράδειγμα: 16 Η τάξη μου

ÂÊ Ï ÈÔ 2 ÔÌ ÌÈ ÁÎ ÏÈ, ÛÎ ÏÔÈ ÌÂ Ù apple È È Ùfi ÔÈ ÙÔ Ì ı Ì ÙÔ ñ Να γνωριστούν μεταξύ τους οι μαθητές. ñ Να καταλάβουν οι μαθητές ότι η τάξη τους αποτελεί μια ομάδα όπου ο ένας αλληλεπιδρά στον άλλο. ΔÈ Ì ı Óˆ Û Ùfi ÙÔ Ì ıëì Τα αγόρια της τάξης μου αποτελούν τους συμμαθητές μου και τα κορίτσια τις συμμαθήτριές μου. Είναι απαραίτητο να γνωρίσω καλά τα παιδιά της τάξης μου καθώς και το δάσκαλο ή τη δασκάλα μου, γιατί όλοι μαζί αποτελούμε μια ομάδα. Η τάξη μου είναι μια ομάδα όπου ο ένας εξαρτάται από τον άλλον και γι αυτό πρέπει να συνεργαζόμαστε. μè Ï Ô M ıëù Ô ÌÂ Ας γνωριστούμε Τα παιδιά σχηματίζουν κύκλο και έχουν μια κορδέλα. Την άκρη της κορδέ- 17

λας την κρατάει ένα παιδί και τη δίνει στο διπλανό του ρωτώντας το πώς το λένε και τι του αρέσει. Στη συνέχεια το δεύτερο παιδί δίνει την άκρη της κορδέλας στο διπλανό του και επαναλαμβάνεται η διαδικασία. Μ αυτό το παιχνίδι τα παιδιά γνωρίζονται καλύτερα μεταξύ τους και καταλαβαίνουν ότι αποτελούν μια ομάδα. Ô Ì Αναγνωρίζω τους συμμαθητές μου Τα παιδιά σχηματίζουν κύκλο, ενώ ένα από αυτά στέκεται στη μέση με κλειστά τα μάτια. Τα παιδιά κινούνται κυκλικά για λίγο και έπειτα σταματούν. Τότε το παιδί με τα κλειστά μάτια πιάνει κάποιο από τα παιδιά του κύκλου και προσπαθεί να το αναγνωρίσει μέσω της αφής αγγίζοντάς το δηλαδή στο κεφάλι, στο πρόσωπο, στα μαλλιά, στα ρούχα και στο σώμα και μέσω της ακοής, καθώς το παιδί που «πιάστηκε» λέει το όνομα του παιδιού με τα κλειστά μάτια. Αν το παιδί που είναι στη μέση το βρει, τότε μπαίνει στη μέση του κύκλου το παιδί που «βρέθηκε» και το παιχνίδι συνεχίζεται. Με το παιχνίδι αυτό τα παιδιά μαθαίνουν να εμπιστεύονται το ένα το άλλο. ƒˆù Ì Τι θα ήθελες να ρωτήσεις τα παιδιά, το δάσκαλο ή τη δασκάλα; Ρωτάω τα παιδιά: 1. Ποιο παιχνίδι είναι το αγαπημένο σου; 2. Ποιος είναι ο αγαπημένος φίλος/φίλη σου; 3. Τι σου αρέσει να κάνεις τα Σαββατοκύριακα; 4. Ποιο είναι το αγαπημένο σου κινούμενο σχέδιο; 5. Έχεις αδέρφια; 18 Η τάξη μου

Ρωτάω το δάσκαλο ή τη δασκάλα: ñ Ποιο είναι το αγαπημένο σας φαγητό; ñ Έχετε παιδιά; ñ Ποιο παιχνίδι σας άρεσε όταν ήσασταν μικρός/μικρή; ñ Πού μένετε; Μπορείς να ρωτήσεις ό,τι άλλο θέλεις να μάθεις. applefi Ê ÏÔ ÍÂ ÂÈÏ ÂÈ Î È fiïô ÁÚ ÌÌ Ù Ì Ú ÂÈ. ΔÈ Â Ó È; Είναι η τάξη. («Φίλοι» είναι όλοι οι συμμαθητές και οι συμμαθήτριές σου και τα «γράμματα που μυρίζει» είναι όλα όσα μαθαίνετε.) ΔÂÙÚ ÈÔ ÂÚÁ ÛÈÒÓ 3. Πόσα κορίτσια έχει η τάξη μου; Πόσα αγόρια έχει η τάξη μου; Χρωματίζω τα κουτάκια στον πίνακα και τα μετράω. Μετράμε τα αγόρια και τα κορίτσια της τάξης μας και χρωματίζουμε ανάλογα τα κουτάκια. Παράδειγμα: Αν η τάξη μας έχει εφτά αγόρια, θα χρωματίσουμε εφτά κουτάκια, αν η τάξη μας έχει εννιά κορίτσια, θα χρωματίσουμε εννιά κουτάκια. 19

ÂÊ Ï ÈÔ 3 Ò Ô ÌÂ ÛÙËÓ Ù ÍË; Ùfi ÔÈ ÙÔ Ì ı Ì ÙÔ ñ Να συζητήσουν οι μαθητές σε ομάδες τις δραστηριότητες που γίνονται στην τάξη αλλά και τον τρόπο εργασίας. ñ Να καταλάβουν ότι οι κανόνες είναι απαραίτητοι για να ζουν καλά στην τάξη. ñ Να προτείνουν κανόνες για την καλύτερη λειτουργία της τάξης. ΔÈ Ì ı Óˆ Û Ùfi ÙÔ Ì ıëì Στην τάξη κάνουμε διάφορες εργασίες: ζωγραφίζουμε, ποτίζουμε τις γλάστρες, παίζουμε παιχνίδια, λέμε τραγούδια, ποιήματα κ.ά. Για να ζούμε καλά στην τάξη πρέπει να έχουμε κανόνες και να τους τηρούμε. Οι κανόνες μάς βοηθούν να έχουμε σωστή συμπεριφορά απέναντι στους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές μας, καλή υγεία και ασφάλεια. 20 Η τάξη μου

μè Ï Ô M ıëù ËÙ ÌÂ Γινόμαστε ομάδες και συζητάμε τι κάνουν τα παιδιά στις εικόνες. Τι άλλο κάνουμε στην τάξη; Στην πρώτη εικόνα ένα παιδί ποτίζει τα φυτά της τάξης. Καταλαβαίνουμε ότι οι μαθητές έχουν φτιάξει έναν κανόνα σύμφωνα με τον ο- ποίο κάθε παιδί αναλαμβάνει με τη σειρά του τη συγκεκριμένη δουλειά. Στη δεύτερη εικόνα οι μαθητές έχουν χωριστεί σε ομάδες για να ασχοληθούν με κάποια εργασία. Παρατηρούμε, όμως, ότι τα παιδιά δεν ακολουθούν τον κανόνα που ορίζει ότι δεν πρέπει να ενοχλούμε τους συμμαθητές μας, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προβλήματα και να μη γίνεται σωστή δουλειά. Στην τρίτη εικόνα μια ομάδα, που αποτελείται από τέσσερις μαθητές, κάνει τις εργασίες της. Παρατηρούμε ότι τα παιδιά ακολουθούν τον κανόνα και το καθένα κάνει την εργασία του χωρίς να ενοχλεί τους συμμαθητές του. ÌÂ ÙË ÁÓÒÌË Ì Σκεφτόμαστε τρόπους για να ζούμε καλά στην τάξη. Με το δάσκαλο ή τη δασκάλα μας συμφωνούμε για τους κανόνες που θα έχουμε στην τάξη μας. Κάποιοι κανόνες που οι μαθητές μπορεί να συμφωνήσουν να έχουν στην τάξη τους είναι: α) Δεν ενοχλούμε τους συμμαθητές μας. β) Δε διακόπτουμε κάποιο συμμαθητή μας όταν μιλάει. γ) Ακούμε προσεκτικά το δάσκαλο ή τη δασκάλα μας. 21

δ) Φροντίζουμε την τάξη και τη διατηρούμε καθαρή. ε) Φροντίζουμε τα φυτά της τάξης. στ) Πετάμε τα σκουπίδια στο καλάθι. ζ) Δε γράφουμε πάνω στα θρανία. Με το δάσκαλο ή τη δασκάλα τα παιδιά μπορούν να διατυπώσουν κι άλλους κανόνες και να συμφωνήσουν ποιους θα τηρούν ώστε να γίνει καλύτερη και πιο ευχάριστη η ζωή στην τάξη. Ô ÌÂ Γινόμαστε ζευγάρια ή ομάδες. Παίζουμε έναν κανόνα της τάξης. Τα παιδιά παίζουν, για παράδειγμα, τον κανόνα «Φροντίζουμε την τάξη και τη διατηρούμε καθαρή». Χωρίζονται σε ζευγάρια και αναλαμβάνουν ο ένας το ρόλο εκείνου που «βρομίζει» την τάξη και ο άλλος εκείνου που την καθαρίζει. Έπειτα τα παιδιά μαζί με το δάσκαλο ή τη δασκάλα τους συζητούν τις συμπεριφορές που εμφανίστηκαν και καταλαβαίνουν ότι, όταν τηρούν τον κανόνα, η τάξη είναι καλύτερη για όλους, ενώ, όταν δεν τηρούν τον κανόνα, δημιουργούνται προβλήματα ασφάλειας και υγιεινής. Η τάξη της γιαγιάς μου Στη φωτογραφία παρουσιάζεται μια σχολική τάξη από παλιότερα χρόνια. Από τη φωτογραφία καταλαβαίνουμε ότι οι μαθητές και οι μαθήτριες εκείνης της εποχής έπρεπε να φορούν κάποια συγκεκριμένη στολή στο σχολείο. Οι μαθητές κάθονται δύο δύο σε ξύλινα θρανία, τα οποία είναι τοποθετημένα το ένα πίσω από το άλλο, χωρισμένα σε σειρές. Στους τοίχους της τάξης υπάρχουν ταμπέλες όπου είναι γραμμένα διάφορα γεγονότα που έχουν συμβεί στο σχολείο και επιπλέον πληροφορίες που βασίζονται στα συγκεκριμένα γεγονότα. Υπήρχαν και τότε, όπως και σήμερα, κανόνες που έπρεπε ν ακολουθούν οι μαθητές στην τάξη τους. 22 Η τάξη μου

Μπορούμε να ρωτήσουμε κάποιον μεγαλύτερο άνθρωπο, όπως τον παππού ή τη γιαγιά, για τους κανόνες που είχαν τότε στην τάξη τους, για το πώς συνήθιζαν να εργάζονται, πώς ήταν τα σχολεία τους, αν οι δάσκαλοί τους ήταν αυστηροί ή όχι κ.ά. ËÙ ÌÂ Î È ˆÁÚ Ê Ô Ì «Η τάξη μου» Τι σημαίνει για σένα η τάξη σου; Να ζωγραφίσεις εικόνες από την τάξη σου. Η τάξη μου είναι μια ωραία αίθουσα με καρέκλες, θρανία, πίνακα, χάρτες, ζωγραφιές και άλλα αντικείμενα. Είναι πολύ σημαντική για μένα γιατί μέσα σ αυτήν συζητάω, ζωγραφίζω, γράφω και μαθαίνω πολλά καινούρια πράγματα. Μπορείς να ζωγραφίσεις τον πίνακα, το δάσκαλο ή τη δασκάλα σου, καρέκλες και θρανία, τους συμμαθητές σου ή όποιες άλλες εικόνες θέλεις από την τάξη σου. ΔÂÙÚ ÈÔ ÂÚÁ ÛÈÒÓ ËÙ Ì 4. Ποιον κανόνα της τάξης ξεχνούν τα παιδιά; Τα παιδιά προσπαθούν όλα μαζί να δουν κάτι στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, ενώ το ένα σπρώχνει το άλλο. Ξεχνούν τον κανόνα που λέει ότι πρέπει να μπαίνουν σε σειρά και να σέβονται το ένα το άλλο. Αν κρατούσαν μια σειρά, δε θα μάλωναν και θα έκαναν αυτό που ήθελαν εύκολα και χωρίς προβλήματα. 23

Ï Á ˆ ÙÈ ÁÓÒÛÂÈ ÌÔ * Σημειώνω Σ (Σωστό) ή Λ (Λάθος) στις παρακάτω προτάσεις. 1. Μπορώ να μετρήσω το θρανίο μου με μια κορδέλα 2. Όλες οι τάξεις στον κόσμο είναι ίδιες. 3. Οι μαθητές και ο δάσκαλος/η δασκάλα αποτελούν μια ομάδα. 4. Οι κανόνες είναι απαραίτητοι στην τάξη για να ζούμε καλύτερα. 5. Τα παλιότερα χρόνια δεν είχαν κανόνες στην τάξη. 6. Η τάξη μου είναι ένας χώρος που έχει μόνο θρανία και καρέκλες. 7. Μπορώ να μετρήσω τον πίνακα με το βιβλίο μου. 8. Τα παιδιά της τάξης μου αποτελούν τους συμμαθητές μου. 9. Στην τάξη κάνουμε διάφορες εργασίες. 10. Σε όλες τις τάξεις του κόσμου υπάρχουν θρανία και καρέκλες. * Οι απαντήσεις στο Ελέγχω τις γνώσεις μου δίνονται στο τέλος του βιβλίου. 24

Δ Δ 2 ÂÊ Ï ÈÔ 1 Ò Â Ó È ÙÔ Û ÔÏÂ Ô ÌÔ ; Ùfi ÔÈ ÙÔ Ì ı Ì ÙÔ ñ Να ερευνήσουν ομαδικά οι μαθητές όλους τους χώρους του σχολείου τους χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις τους. ñ Να εκφράσουν τη γνώμη τους για το χώρο του σχολείου και τις επιθυμίες τους. ñ Να συγκρίνουν το σχολείο τους με άλλα σχολεία της χώρας μας. ΔÈ Ì ı Óˆ Û Ùfi ÙÔ Ì ıëì Το σχολείο μας έχει πολλούς χώρους. Έχει αίθουσες, γραφεία, αυλή, κυλικείο, τουαλέτες κ.ά. Για να γνωρίσουμε καλύτερα τους χώρους του σχολείου μας πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα μάτια μας, τ αυτιά, τη μύτη, τα χέρια αλλά και το συναίσθημα. Η χώρα μας έχει πολλά σχολεία που δεν είναι ίδια μεταξύ τους. Άλλα είναι μικρά, άλλα μεγάλα, άλλα είναι καινούρια, άλλα παλιά, άλλα είναι στην πόλη, άλλα στο βουνό κ.ά. 25

μè Ï Ô M ıëù Ú ÓÔ Ì ͈ Ας γνωρίσουμε το σχολείο μας! Η δασκάλα ή ο δάσκαλος θα χωρίσει τα παιδιά σε ομάδες. Η κάθε ομάδα θ αναλάβει να εξερευνήσει από ένα χώρο του σχολείου. Οι μαθητές πρέπει να χρησιμοποιήσουν τις αισθήσεις τους για ν απαντήσουν στις παρακάτω ερωτήσεις. Τι βλέπεις; Βλέπω την αυλή, τις άλλες αίθουσες, τα γραφεία, τις σκάλες, τις τουαλέτες, την αποθήκη, τα φυτά, τις βρύσες, τις μπασκέτες κ.ά. Τι ακούς; Ακούω τις φωνές των παιδιών, τις φωνές των δασκάλων, τις πόρτες που ανοιγοκλείνουν, το κουδούνι, τους ήχους έξω από το σχολείο, το νερό από τις βρύσες κ.ά. Τι πιάνεις; Πιάνω τα κάγκελα, τις πόρτες, τις μπασκέτες, τις βρύσες κ.ά. Τι μυρίζεις; Μυρίζω τα φαγητά του κυλικείου, το άρωμα των λουλουδιών, το άρωμα της δασκάλας ή του δασκάλου κ.ά. Τι νιώθεις; Νιώθω χαρά, ενθουσιασμό, ασφάλεια, τρυφερότητα, ζεστασιά κ.ά. Γινόμαστε ομάδες. Ερευνούμε τους χώρους του σχολείου Στις φωτογραφίες βλέπουμε τους χώρους ενός σχολείου από ψηλά. Είναι οι χώροι που θα ερευνήσουμε χωρισμένοι σε ομάδες. Ο Λέων Λαλέων πετάει με το αεροπλάνο του και βλέπει διαφορετικά σχολεία της χώρας μας. 26 Το σχολείο μου

Το σχολείο της πρώτης εικόνας είναι καινούριο και μοιάζει με τα περισσότερα σχολεία που χτίζονται σήμερα στις πόλεις. Είναι χτισμένο με τσιμέντο, δεν έχει καθόλου πράσινο, έχει όμως μεγάλους χώρους όπως γήπεδο, τάξεις και αίθουσες που χρησιμοποιούνται για διάφορους σκοπούς (αίθουσα εκδηλώσεων, αίθουσα γυμναστικής, βιβλιοθήκη κ.ά.). Το σχολείο της δεύτερης εικόνας είναι ένα παλιό σχολείο με δύο ορόφους, χτισμένο με πέτρα και κεραμίδια στη σκεπή. Έχει μεγάλη αυλή και λίγα δέντρα. Το σχολείο της τρίτης εικόνας είναι μικρό, έχει μόνο έναν όροφο, αλλά, επειδή είναι χτισμένο κοντά σε βουνό, έχει πολλά δέντρα, κήπο με φυτά και χώρο για να παίζουν οι μαθητές ή για να κάνουν κάποια εκδήλωση. ÌÂ ÙË ÁÓÒÌË Ì Τι άλλο θα θέλαμε να έχει το σχολείο μας; Υπάρχει κάτι που δε μας αρέσει; Γιατί; Παραδείγματα: Το σχολείο μου θα ήθελα να έχει περισσότερο πράσινο, δέντρα και κήπο με φυτά. Θα ήθελα να έχει γήπεδο μπάσκετ. Θα ήθελα να έχει αίθουσα με ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Δε μου αρέσει που έχει μικρή αυλή, γιατί δεν μπορούμε να παίξουμε με άνεση. Δε μου αρέσει που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, γιατί ακούγονται συνέχεια εξωτερικοί θόρυβοι. Δε μου αρέσει που έχει λίγα και μικρά παράθυρα, γιατί οι αίθουσες δεν είναι πολύ φωτεινές. 27

ΔÂÙÚ ÈÔ ÂÚÁ ÛÈÒÓ 1. Βάζω Ã σε όσα υπάρχουν στο σχολείο μου. Σημειώνουμε Ã σε όσα κουτάκια δείχνουν χώρους που υπάρχουν και στο δικό μας σχολείο. ËÙ ÌÂ 2. Τι προσέχουμε όταν κατεβαίνουμε τις σκάλες; Όταν κατεβαίνουμε τις σκάλες, δεν πρέπει να τρέχουμε, να φωνάζουμε και να σπρώχνουμε τα υπόλοιπα παιδιά γιατί υπάρχει κίνδυνος να χτυπήσουμε εμείς οι ίδιοι ή κάποιος συμμαθητής μας. Γι αυτό προσέχουμε πάντα και κατεβαίνουμε τις σκάλες με ηρεμία και τηρώντας τον κανόνα που λέει ότι πρέπει να μπαίνουμε σε σειρά, χωρίς σπρωξίματα και φωνές. 28 Το σχολείο μου

ÂÊ Ï ÈÔ 2 Ò Ô ÌÂ ÛÙÔ Û ÔÏÂ Ô; Ùfi ÔÈ ÙÔ Ì ı Ì ÙÔ ñ Να συζητήσουν οι μαθητές τις βασικές λειτουργίες της σχολικής ζωής. ñ Να συζητήσουν και να κατανοήσουν τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας. ñ Να κάνουν ασκήσεις ετοιμότητας για την περίπτωση που γίνει σεισμός και να κατανοήσουν την τήρηση των κανόνων σε έκτακτες περιστάσεις. ΔÈ Ì ı Óˆ Û Ùfi ÙÔ Ì ıëì Στο σχολείο κάνουμε πολλά και διαφορετικά πράγματα. Το πρωί λέμε προσευχή, στα διαλείμματα αγοράζουμε φαγητό από το κυλικείο, παίζουμε παιχνίδια, φροντίζουμε για την καθαριότητα της τάξης κ.ά. Στο σχολείο μαθαίνουμε πολλά πράγματα. Μαθαίνουμε τι πρέπει να κάνουμε σε περίπτωση σεισμού είτε βρισκόμαστε στο σχολείο είτε στο σπίτι. Αν γίνει σεισμός και βρισκόμαστε στην τάξη, μπαίνουμε κάτω από τα θρανία, αν βρισκόμαστε στο σπίτι, μπαίνουμε κάτω από ένα γερό τραπέζι. Για να βγούμε έξω, χρησιμοποιούμε τις σκάλες και όχι το ασανσέρ. 29

μè Ï Ô M ıëù ËÙ ÌÂ Τι άλλο κάνουμε στο σχολείο; Τι σου αρέσει πιο πολύ; Στο σχολείο κάθε πρωί κάνουμε προσευχή. Όταν μπαίνουμε στην τάξη, βγάζουμε τα τετράδια και τα βιβλία μας από την τσάντα, διαβάζουμε, γράφουμε, ζωγραφίζουμε, συζητάμε, κόβουμε με το ψαλίδι μας, κολλάμε κ.ά. Στα διαλείμματα ψωνίζουμε από το κυλικείο, παίζουμε παιχνίδια με τους συμμαθητές μας, πίνουμε νερό, συζητάμε, πηγαίνουμε στην τουαλέτα κ.ά. Απ όλα αυτά μου αρέσει πιο πολύ να ζωγραφίζω και να παίζω παιχνίδια με τους συμμαθητές μου στην αυλή του σχολείου. Μπορείς ν αναφέρεις ό,τι αρέσει σε εσένα πιο πολύ. Ô Â Ó È Ô Î Ô ; Το αγοράκι πρέπει ν ακολουθήσει την πορεία που δείχνει το παρακάτω σχήμα για να βρει τον κάδο και να πετάξει μέσα τη φλούδα από την μπανάνα που έφαγε. 30 Το σχολείο μου

Ô ı appleï Óˆ Ù ÚÈ ÌÔ ; Αν χρωματίσεις τα σχήματα με τις κουκκίδες, θα φανερωθεί μια βρύση. Είναι η απάντηση στο πoύ θα πλύνει το κοριτσάκι τα χέρια του. ËÙ ÌÂ Τι θα έλεγες σε ένα συμμαθητή σου που πετάει τα σκουπίδια κάτω; Ποιους κανόνες χρειαζόμαστε για να ζούμε καλά κάθε μέρα, όταν είμαστε στο σχολείο; Θα έλεγα στο συμμαθητή μου πως αυτό που κάνει δεν είναι καθόλου σωστό. Όταν πετάμε τα σκουπίδια κάτω, μολύνουμε το χώρο του σχολείου μας κάνοντας κακό όχι μόνο στους άλλους αλλά και στον ίδιο μας τον εαυτό. Τα σκουπίδια είναι πηγή μικροβίων και βλάπτουν την υγεία μας. Επίσης, αν τα πατήσουμε μπορούμε να λερωθούμε ή να γλιστρήσουμε και να χτυπήσουμε. Είναι, ακόμα, πολύ άσχημη εικόνα να είναι ο σχολικός χώρος βρόμικος και γεμάτος σκουπίδια. Αν όλοι δείχναμε την ίδια άσχημη συμπεριφορά, η ζωή μας στο σχολείο θα γινόταν ανυπόφορη. Τέλος, θα του έλεγα πως εμείς οι μαθητές είμαστε αυτοί που πρέπει να φροντίζουμε, πρώτα απ όλους, το χώρο όπου περνάμε κάθε μέρα τόσες ώρες απ τη ζωή μας. Πρέπει λοιπόν να δείχνουμε τους καλούς μας τρόπους και να είμαστε ευγενικοί με τους γύρω μας και να φροντίζουμε το περιβάλλον μας. 31

Κάποιοι κανόνες που χρειαζόμαστε για να ζούμε καλά κάθε μέρα, όταν είμαστε στο σχολείο, είναι οι εξής: α) Διατηρούμε καθαρή την τάξη μας. β) Τα σκουπίδια τα πετάμε στον κάδο και στα καλαθάκια. γ) Σεβόμαστε τους συμμαθητές και τους δασκάλους μας. δ) Ανεβαίνουμε και κατεβαίνουμε τις σκάλες ήρεμα και χωρίς να σπρώχνουμε τους άλλους. ε) Ακολουθούμε τις συμβουλές των δασκάλων μας. ËÙ ÌÂ Τι θα κάνουμε αν γίνει σεισμός στο σχολείο; Κάνουμε ένα παιχνίδι ετοιμότητας. Στην εικόνα βλέπουμε τα παιδιά μιας τάξης τη στιγμή που γίνεται σεισμός. Τα παιδιά είναι πολύ φοβισμένα. Άλλα έχουν παραμείνει στις θέσεις τους και άλλα έχουν μπει κάτω από τα θρανία. Το σωστό είναι να παραμείνουμε ψύχραιμοι και να μη μας κυριεύσει ο φόβος την ώρα του σεισμού. Πρέπει όλοι να μπούμε κάτω από τα θρανία μας και να βγούμε μόλις ο σεισμός σταματήσει. Έπειτα πρέπει ν ακολουθήσουμε τις οδηγίες του δασκάλου ή της δασκάλας μας και να κατέβουμε με ηρεμία και χωρίς σπρωξίματα τη σκάλα. Αφού κατέβουμε τη σκάλα, θα παραμείνουμε στη μέση της αυλής του σχολείου ή σε κάποιον άλλον ανοιχτό χώρο. ËÙ ÌÂ Παρατηρούμε προσεκτικά το φυλλάδιο οδηγιών. Τι θα κάνουμε αν γίνει σεισμός και είμαστε στο σπίτι; Αν γίνει σεισμός και είμαστε στο σπίτι, πρέπει να μπούμε αμέσως κάτω από ένα γερό τραπέζι. Όταν ο σεισμός σταματήσει, πρέπει να κατεβούμε από τις σκάλες, ποτέ από το ασανσέρ, και να πάμε στον πιο κοντινό ανοιχτό χώρο. 32 Το σχολείο μου

ΔÂÙÚ ÈÔ ÂÚÁ ÛÈÒÓ ËÙ ÌÂ 3. Συζητάμε με τις άλλες τάξεις του σχολείου: Πώς αγοράζουμε πράγματα από το κυλικείο; Στεκόμαστε στη σειρά; Όταν θέλουμε να αγοράσουμε κάτι από το κυλικείο, στεκόμαστε πάντα στη σειρά μας και περιμένουμε υπομονετικά, χωρίς να ενοχλούμε τους άλλους. Τι αγοράζουμε; Μπορούμε να αγοράσουμε κουλούρι, χυμό, τοστ κ.ά. Φροντίζουμε να είμαστε πάντα ευγενικοί, δίνουμε τα χρήματα και ελέγχουμε τα ρέστα που παίρνουμε, αν υπάρχουν. Πλένουμε τα χέρια μας; Πλένουμε πάντα τα χέρια μας στη βρύση του σχολείου και πριν φάμε και αφού τελειώσουμε το φαγητό μας. Έπειτα τα σκουπίζουμε μ ένα χαρτομάντιλο, το οποίο πετάμε στο καλάθι. Πού θα καθίσουμε να φάμε; Αν στο σχολείο υπάρχει αίθουσα φαγητού με τραπέζια, πηγαίνουμε εκεί και τρώμε. Διαφορετικά καθόμαστε σε κάποιο παγκάκι ή σε κάποιο άλλο ήσυχο μέρος της αυλής, όπου δεν ενοχλούμε τα υπόλοιπα παιδιά. 33