Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Οργάνωση και Λειτουργία Ταξιδιωτικής Βιομηχανίας Ι Ενότητα 7: Ανταγωνισμός Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Θεματική ενότητα : Οργάνωση και Λειτουργία Ταξιδιωτικής Βιομηχανίας Ι Εισηγητής: Βασιλοπούλου Γιώτα
Σύμφωνα με το Δελτίο Ανταγωνιστικότητας που εξέδωσε ο ΣΕTE (Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων) το Μάρτιο του 2007 η Ελλάδα έχει μια μέτρια επίδοση στην ανταγωνιστικότητα του τουριστικού τομέα.
Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 24η θέση στη συνολική κατάταξη 124 χωρών σύμφωνα με τον Δείκτη Ταξιδιωτικής και Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας. Τις πρώτες θέσεις καταλαμβάνουν χώρες υψηλού εισοδήματος, με ανεπτυγμένο επιχειρηματικό περιβάλλον, ευνοϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο, σύγχρονες υποδομές και επαρκείς ανθρώπινους και φυσικούς πόρους παρά τις υψηλές τιμές για το τουριστικό προϊόν τους. Η θέση της Ελλάδας επηρεάζεται θετικά από την άνετη πρόσβαση των τουριστών σε καλές υπηρεσίες υγείας και υγιεινής, την ασφάλεια που προσφέρει η χώρα και τους πολιτιστικούς της πόρους. Αρνητικά επηρεάζουν παράγοντες όπως το ρυθμιστικό πλαίσιο, κυρίως σχετικά με τις Ξένες Αμεσες Επενδύσεις και τους περιορισμούς στην ξένη ιδιοκτησία, καθώς επίσης και το χαμηλό επίπεδο των μεταφορών. Την πρώτη θέση στον Δείκτη Ταξιδιωτικής και Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας καταλαμβάνει η Ελβετία και ακολουθούν η Αυστρία (2η), η Γερμανία (3η), η Ισλανδία (4η), οι ΗΠΑ (5η), το Χονγκ Κονγκ (6η), ο Καναδάς (7η) και η Σιγκαπούρη (8η). Οι υψηλές θέσεις αυτών των χωρών καταδεικνύουν τη σημασία του ευνοϊκού επιχειρηματικού περιβάλλοντος και ρυθμιστικού πλαισίου, σε συνδυασμό με τις ανεπτυγμένες τουριστικές υποδομές και την εστίαση στους ανθρώπινους και φυσικούς πόρους στη δημιουργία ενός ελκυστικού περιβάλλοντος για την ανάπτυξη του τουριστικού τομέα. Σε σχέση με τους άμεσους ανταγωνιστές της, η Ελλάδα υστερεί έναντι της Ισπανίας(15η), της Κύπρου (20η) και της Πορτογαλίας (22η), ενώ υπερτερεί έναντι της Κροατίας(38η), της Τουρκίας (52η) και της Αιγύπτου (58η).
Ο Δείκτης Ταξιδιωτικής και Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας αναπτύχθηκε από το WEF και χρησιμοποιείται πρώτη φορά το 2007. Στόχος αυτού του δείκτη είναι να μετρηθούν οι παράγοντες και οι πολιτικές που καθιστούν ελκυστική την ανάπτυξη του τουριστικού τομέα μεταξύ διαφορετικών χωρών. Η σχετική έκθεση του WEF με τίτλο «The Travel and Tourism Competitiveness Report» έχει σκοπό να αναλύσει νέα ερωτήματα και παραμέτρους αναφορικά με την ταξιδιωτική και τουριστική ανταγωνιστικότητα όπως την ποιότητα του μάρκετινγκ των χωρών προορισμού και την προτεραιότητα των κυβερνήσεων στον τομέα του τουρισμού.
1. Το Ρυθμιστικό πλαίσιο 2. Το Επιχειρηματικό περιβάλλον και οι τουριστικές υποδομές 3. Οι Ανθρώπινοι, πολιτιστικοί και φυσικοί πόροι
η άνετη πρόσβαση των τουριστών σε καλές υπηρεσίες υγείας και υγιεινής (3η θέση), η ασφάλεια που προσφέρει η χώρα (18η θέση) και οι πολιτιστικοί πόροι (23η θέση). Οι παράγοντες αυτοί ενισχύονται από την θετική στάση των Ελλήνων έναντι των τουριστών (23η θέση) καθώς και από την προτεραιότητα που έχει ο τομέας του τουρισμού στην κυβερνητική δράση (22η θέση).
το γενικό ρυθμιστικό πλαίσιο, όπου η Ελλάδα κατατάσσεται στην 57η θέση, λόγω της αυστηρής μη ευνοϊκής νομοθεσίας για τις ξένες επενδύσεις, τους περιορισμούς στην ιδιοκτησία από αλλοδαπούς καθώς και την δυσκολία χορήγησης visa οι υποδομές των αεροπορικών και οδικών μεταφορών, όπου η χώρα μας χαρακτηρίζεται σαν ελάχιστα αποτελεσματική σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τέλος, σημαντικό μειονέκτημα παρατηρείται και στον τομέα των ανθρώπινων πόρων, όπου η έλλειψη ειδικευμένου προσωπικού μας κατατάσσει στην 55η θέση
τη βελτίωση του επιχειρηματικού και ρυθμιστικού περιβάλλοντος, τη βελτίωση των γενικών υποδομών με έμφαση στις αερομεταφορές, την άρση των εμποδίων προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, τη διευκόλυνση στη χορήγηση visa και τη συνεχή αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού.
Ορισμός Ανταγωνιστικότητας Η ανταγωνιστικότητα είναι το σχετικό μέγεθος που προκύπτει από τη σύγκριση της χώρας με τον καλύτερο, διαφορετικά, η ανταγωνιστικότητα είναι η ικανότητά της Ελλάδας να επιχειρεί κα- λύτερα και αποτελεσματικότερα από τους ανταγωνιστές της. Ο απλός αυτός ορισμός θέτει τα εξής ερωτήματα: Πως ορίζονται οι ανταγωνιστές; Πως νοείται το καλύτερο και αποτελεσματικότερο επιχειρείν; Από τι επηρεάζεται η ικανότητά του επιχειρείν;
Στην προσπάθεια ορισμού του ανταγωνισμού επιχειρούνται δυο προσεγγίσεις: πρώτον, τη «βιομηχανική» προσέγγιση σύμφωνα με την οποία «Ανταγωνιστής μας είναι αυτός ο οποίος παράγει το ίδιο τουριστικό προϊόν με το δικό μας (ή ικανό υποκατάστατο του)». Δεύτερον, την «πελατοκεντρική» προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία «Ανταγωνιστής μας είναι αυτός ο οποίος απευθύνεται στις τουριστικές αγορές που μας ενδιαφέρουν».
Το καλύτερο και αποτελεσματικότερο επιχειρείν είναι αυτό το οποίο διασφαλίζει μακροπρόθεσμα την βιωσιμότητα και κερδοφορία των τουριστικών επιχειρήσεων, ελαχιστοποιώντας ταυτόχρονα το κοινωνικό κόστος και την επιβάρυνση του περιβάλλοντος σε επίπεδο τουριστικού προορισμού. Η εξέταση του παράγοντα «επιχειρείν» θέλει μεγάλη προσοχή και αυτό διότι πολλές φορές το α- ποτέλεσμα, που είναι εκείνο το οποίο μακροπρόθεσμα παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, εξετάζεται στο βραχυπρόθεσμο διάστημα.
Στο τέλος της δεκαετίας του 80, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Michael Porter δη- μιούργησε ένα υπόδειγμα ανάλυσης του ανταγωνισμού, το γνωστό Competitive Diamond*.
την απειλή από υποκατάστατα και συμπληρωματικά προϊόντα και την διαπραγματευτική δύναμη των προμηθευτών - συνθήκες της προσφοράς, την απειλή εισόδου νέων επιχειρήσεων στον κλάδο την ένταση του ανταγωνισμού ανάμεσα στις ήδη υπάρχουσες επιχειρήσεις την διαπραγματευτική δύναμη των αγοραστών - συνθήκες της ζήτησης
Σε αυτούς τους παράγοντες πρέπει να προστεθεί η κυβέρνηση και ο ευρύτερος δημόσιος τομέας καθώς και η ύπαρξη και δράση μιας σειράς μη κυβερνητικών οργανώσεων, φορέων, ερευνητικών οργανισμών κλπ που επιδρούν στο σύστημα και διαμορφώνουν την ανταγωνιστικότητα. Η ανταγωνιστικότητα μιας χώρας επηρεάζεται και διαμορφώνεται από την ανταγωνιστικότητα των επιμέρους τομέων της οικονομίας της
Εφόσον η προσπάθειά για την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας πρέπει να επικεντρωθεί στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των clusters, θεωρείται σκόπιμο να αναλυθεί λίγο περισσότερο την έννοια αυτή. Εμπλουτίζοντας τον ορισμό των clusters, θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για ένα γεωγραφικά ομαδοποιημένο σύνολο επιχειρήσεων και οργανισμών, που συνδέονται μέσω κοινών ενδιαφερόντων και αλληλοσυμπληρώνονται στην προσπάθεια διαμόρφωσης και προσφοράς της τουριστικής εμπειρίας. Αρα, τα clusters δεν περιλαμβάνουν μόνο αμιγώς τουριστικές επιχειρήσεις, αλλά και επιχειρήσεις από τομείς της γενικότερης οικονομικής δραστηριότητας που έχουν έμμεσα συμφέροντα στο τουρισμό.
Ο ανταγωνισμός αυξάνεται όταν οι προορισμοί αποκτούν ένα συγκεκριμένο μέγεθος και είτε προσπαθούν να αποκτήσουν ηγετική θέση στην αγορά είτε να επιβιώσουν.
Οικονομίες κλίμακας Η Εμφάνιση / Απειλή Εισόδου Νέων Ανταγωνιστών Επιρροή στην απόφαση του τουρίστα Πληθώρα πληροφοριών Μικρό κόστος από την αλλαγή προμηθευτή Ενδιαφέρον των Tour Operators για νέους προορισμούς Τιμολογιακή πολιτική των Tour Operators Διαφοροποίηση τουριστικού προϊόντος Απαιτούμενο κεφάλαιο
Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού (World Travel & Tourism Council- WTTC) έχει αναπτύξει μια μέθοδο καταγραφής δεικτών ανταγωνιστικότητας της τουριστικής ανάπτυξης με στόχο την σύγκριση χωρών σε διεθνές επίπεδο. Οι δείκτες αυτοί, μεταξύ άλλων, καταγράφουν: Την τιμή Τις υποδομές Το περιβάλλον Την τεχνολογία Τους ανθρώπινους πόρους Την ελευθερία εισόδου στην αγορά
Μέσα από τους δείκτες καταδεικνύεται η σχετική θέση μεταξύ των διαφόρων χωρών στους πα- ραπάνω τομείς και όχι η απόλυτη. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται για όλες τις χώρες σε μια κλίμακα από 0 έως 100. Το μηδέν δίνει την λιγότερο ανταγωνιστική χώρα και το εκατό την περισσότερο ανταγωνιστική ανά δείκτη. Στην έρευνα συμμετέχουν 212 χώρες
α) τον δείκτη ανταγωνιστικότητας ως προς την τιμή του ξενοδοχείου, που καταγράφει την τιμή δωματίου για μια διανυκτέρευση σε US$ - τρέχουσες τιμές για το 2004. Τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται συγκεντρώνονται από την ιστοσελίδα: http://www.placestostay.co.uk που είναι ένα σύστημα κρατήσεων ξενοδοχείων στο διαδίκτυο. β) τον δείκτη αγοραστικής δύναμης, που δείχνει τα δολάρια (USD) που απαιτούνται για να αγοραστεί η ίδια ποσότητα προϊόντων και υπηρεσιών σε κάθε εγχώρια αγορά.
α) τον δείκτη οδικών υποδομών, που δείχνει το συνολικό μήκος των δρόμων σε μια χώρα σε σχέ- ση με τον πληθυσμό β) τον δείκτη πρόσβασης υγειονομικών υπηρεσιών γ) τον δείκτη πρόσβασης σε βελτιωμένη παροχή πόσιμου νερού σύμφωνα με τα στοιχεία ερευνών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της UNICEF.
α) την πληθυσμιακή πυκνότητα β) τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από καύσιμα και από την παραγωγή τσιμέντου γ) την επικύρωση περιβαλλοντικών συμφωνιών & συνθηκών.
α) την αναλογία υπολογιστών με σύνδεση στο internet ανά 10.000 ανθρώπους β) την αναλογία αριθμού τηλεφωνικών γραμμών ανά 10.000 ανθρώπους γ) το ποσοστό εξαγωγής προϊόντων που απαιτούν σημαντική έρευνα και ανάπτυξη (R&D) δ) την αναλογία κινητών τηλεφώνων ανά 1.000 ανθρώπους.
. Ειδικότερα, ο δείκτης αυτός καταγράφει στοιχεία όπως το ποσοστό α- ναλφαβητισμού από 15 ετών και άνω, τις εγγραφές σε πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια και τριτο- βάθμια εκπαίδευση, την άμεση απασχόληση στον τουρισμό και στα ταξίδια, την συνολική απα- σχόληση στον τουρισμό και στα ταξίδια, την ανεργία, τον αστικό πληθυσμό, τον συνολικό πλη- θυσμό, την ανάπτυξη του πληθυσμού κτλ.
α) τις προϋποθέσεις(αλλά όχι το χρόνο) για έκδοση visa β) τον βαθμό εισόδου τουριστών σε μια χώρα γ) την ευκολία συναλλαγών με το διεθνές εμπόριο δ) τους φόρους που επιβάλλονται στο διεθνές εμπόριο
Η αίσθηση της μειωμένης ανταγωνιστικότητας που υπάρχει σε τουριστικούς επιχειρηματίες και επαγγελματίες δεν είναι αρκετή για την χάραξη των αναγκαίων πολιτικών. Αυτό που χρειάζεται είναι η καταγραφή της σχετικής θέσης της Ελλάδος σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές της.
WTTC WEC UNWTO SETE
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.
Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.