Θέματα κεφαλαίου Πληροφορική Ι Ηλεκτρονικό εμπόριο Ιωάννης Γιώτης 1 Η προέλευση του διαδικτύου Το διαδίκτυο είναι ένα δίκτυο δικτύων που συνδέει δισεκατομμύρια υπολογιστές σε όλο τον κόσμο Αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης Δημιουργήθηκε ως απάντηση σε δύο ανησυχίες Δημιουργία μιας ασφαλούς μορφής στρατιωτικών επικοινωνιών Δημιουργία ενός μέσου μέσω του οποίου θα μπορούσαν να επικοινωνήσουν όλοι οι υπολογιστές 2 Η προέλευση του διαδικτύου Πώς λειτουργεί το διαδίκτυο Εξέλιξη του ARPANET (Advanced Research Projects Agency Network) Πρόγραμμα περιήγησης στο web λογισμικό που σας επιτρέπει να εμφανίζετε και να αλληλεπιδράτε με κείμενο και άλλα μέσα στο web Ο υπολογιστής που συνδέεται στο διαδίκτυο ενεργεί με δύο τρόπους Vinton Cerf Robert Kahn Πρώτη επικοινωνία το 1969 Το World Wide Web είναι υποσύνολο του Internet Ο πελάτης είναι ο υπολογιστής που ζητά δεδομένα Ο διακομιστής λαμβάνει την αίτηση και επιστρέφει δεδομένα στον πελάτη Δίκτυο πελάτη/διακομιστή Κοινά πρωτόκολλα επιτρέπουν στους υπολογιστές να συνομιλούν μεταξύ τους Ειδικοί σύνδεσμοι επιτρέπουν την περιήγηση 4 3 5 1
Πώς λειτουργεί το διαδίκτυο Πώς λειτουργεί το διαδίκτυο Οι αιτήσεις μεταφέρονται μέσω γραμμών μετάδοσης Διεύθυνση IP (Internet Protocol) Ο τρόπος που οι υπολογιστές που συνδέονται στο διαδίκτυο αναγνωρίζονται μεταξύ τους Οι δικτυακές τοποθεσίες συνδέονται με μοναδικές διευθύνσεις IP Χρησιμοποιούνται εκδοχές των διευθύνσεων IP σε κείμενο, επειδή δεν είναι εύκολο να θυμάται κανείς τις διευθύνσεις IP Σύστημα παρόμοιο με τους αυτοκινητόδρομους Κάποιες γραμμές είναι ταχύτερες από άλλες Βασικές γραμμές του Internet: Γραμμές μετάδοσης με υψηλότερες ταχύτητες 6 Επικοινωνία και συνεργασία στο web 7 Μέσα με τα οποία οι άνθρωποι επικοινωνούν μέσω Internet για να μοιράζονται πληροφορίες Web 2.0 Κοινωνικό web Επιτρέπει στους χρήστες να συνεργάζονται μεταξύ τους Facebook Twitter Κοινωνικά μέσα Δικτύωση σε επιχειρηματικές κοινότητες Google Docs, Facebook, Yelp, YouTube, Pinterest Εύρεση και συμπλήρωση θέσεων εργασίας Ιστολόγια, wiki, podcast και webcast Το LinkedIn είναι ένα επαγγελματικό δίκτυο Μάρκετινγκ και επικοινωνία με πελάτες 8 9 Ζητήματα απορρήτου (συνέχεια) Ζητήματα απορρήτου Μέτρα προστασίας Όταν η κοινωνική δικτύωση έγινε δημοφιλής, υπήρχαν ανησυχίες για το ιδιωτικό απόρρητο Οι προσωπικές πληροφορίες πρέπει να μένουν ιδιωτικές Οι περισσότερες δικτυακές τοποθεσίες έχουν βελτιώσει την προστασία του απορρήτου, περιορίζοντας τις ανησυχίες, χωρίς όμως να τις εξαλείψουν πλήρως Γνωρίζετε τους φίλους σας Μην δημοσιοποιείτε πληροφορίες όπως ο αγαπημένος σας δάσκαλος συχνά χρησιμοποιούνται ως ερωτήσεις ασφαλείας για επαλήθευση της ταυτότητας Δημοσιοποιείτε εικόνες με προσοχή 10 11 2
Οι εργοδότες και τα πανεπιστήμια χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα για να ελέγχουν τις αιτήσεις Έχουν αναφερθεί απολύσεις ή αποβολές εξαιτίας της αμφισβητούμενης χρήσης των κοινωνικών μέσων Αμφισβητούμενο περιεχόμενο είναι Αρνητικά σχόλια για την εργασία, τον εργοδότη ή συναδέλφους Ακατάλληλο περιεχόμενο για το χρήστη Η ευθύνη του περιεχομένου βαραίνει μόνο εσάς 12 Ηλεκτρονική αλληλογραφία 13 Ηλεκτρονική αλληλογραφία Η ηλεκτρονική αλληλογραφία εξακολουθεί να είναι το κύριο μέσο επικοινωνίας στο διαδίκτυο Πρωτόκολλο ηλεκτρονικής αλληλογραφίας Να είστε περιεκτικοί και συγκεκριμένοι Μήνυμα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας: Γραπτό μήνυμα που αποστέλλεται ή λαμβάνεται μέσω διαδικτύου Να χρησιμοποιείτε τα εργαλεία ορθογραφικού ελέγχου Ασύγχρονο Πρακτικό Να προσθέτετε πάντα ένα χρήσιμο τίτλο στη γραμμή θέματος Τα μηνύματα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας δεν είναι πραγματικά ιδιωτικά Να συμπεριλαμβάνετε μόνο εκείνα τα άτομα που πραγματικά πρέπει να λάβουν το μήνυμά σας Να αποφεύγετε τις συντομεύσεις 14 Ηλεκτρονική αλληλογραφία Ανταλλαγή άμεσων μηνυμάτων (IM) Προγράμματα για επικοινωνία μέσω Internet σε πραγματικό χρόνο Δύο διαφορετικοί τύποι συστημάτων ηλεκτρονικής αλληλογραφίας Πρόγραμμα πελάτη ηλεκτρονικής αλληλογραφίας που βασίζεται στο web Συζητήσεις μεταξύ φίλων Οι επιχειρήσεις τα χρησιμοποιούν για γρήγορη και άμεση επικοινωνία Κάποια παρέχουν συνομιλία με βίντεο μέσω webcam Προσπελαύνεται από οποιαδήποτε συσκευή που μπορεί να συνδεθεί στο διαδίκτυο Yahoo! Mail, Hotmail ή Gmail Πρόγραμμα πελάτη ηλεκτρονικής αλληλογραφίας Προσπελαύνεται μόνο από τον υπολογιστή όπου έχει εγκατασταθεί το πρόγραμμα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας Microsoft Outlook Ιδιωτικές υπηρεσίες IM: AIM, Google Chat, Windows Live Messenger, Yahoo! Messenger Δυνατότητα παράλληλης χρήσης των δύο συστημάτων 16 15 17 3
Ανταλλαγή άμεσων μηνυμάτων (IM) Wiki Ένα wiki είναι μια δικτυακή τοποθεσία που επιτρέπει στους χρήστες να αλλάζουν το περιεχόμενο Συνομιλία στο Facebook με φίλους Παγκόσμιες υπηρεσίες συνομιλίας: Trillian, Digsby Παγκόσμια υπηρεσίας συνομιλίας στο web: Meebo Η Wikipedia χρησιμοποιεί τεχνολογία wiki, ώστε να υπάρχει διαρκής ενημέρωση του περιεχομένου Το Google Docs έχει δυνατότητες wiki 18 Wiki 19 Ιστολόγια Η Wikipedia δεν είναι καλή πηγή για ερευνητικές εργασίες Ένα ιστολόγιο (blog) είναι ένα προσωπικό ημερολόγιο με αναρτήσεις στο web Ένας συγγραφέας Οργανώνεται με τη μορφή καταχωρήσεων σε μία σελίδα Η πιο πρόσφατη καταχώρηση εμφανίζεται πρώτη Οι χρήστες μπορεί να προσθέσουν εσφαλμένο περιεχόμενο Ένα video log είναι ένα προσωπικό ημερολόγιο που χρησιμοποιεί ως κύριο περιεχόμενο το βίντεο Υλοποιούνται αυστηρότεροι έλεγχοι 20 Ιστολόγια Podcast και Webcast Δικτυακές τοποθεσίες που προσφέρουν δωρεάν φιλοξενία ιστολογίων Ένα podcast είναι μια σειρά από αρχεία ήχου ή βίντεο που διανέμονται μέσω Internet Blogger Wordpress Αρχεία που παραλαμβάνεται μέσω τροφοδοσιών Η διάδοση των ιστολογίων δημιούργησε ένα πρόβλημα Υπάρχουν podcast για πολλά και διαφορετικά θέματα Splog 22 21 23 4
Podcast και Webcast Podcast και Webcast Ένα webcast είναι η μετάδοση περιεχομένου ήχου ή βίντεο μέσω Internet Really Simple Syndication (RSS) τα podcast χρησιμοποιούν το RSS για την παράδοση περιεχομένου Ζωντανά συμβάντα Συνεχείς τροφοδοσίες περιεχομένου ήχου και βίντεο Εφαρμογή συγκέντρωσης υλικού εντοπίζει όλα τα RSS στα οποία έχει εγγραφεί ο χρήστης και λαμβάνει νέο περιεχόμενο Διευκολύνει την προβολή και λήψη μεγάλων αρχείων ήχου και βίντεο. Διαδραστικά, προσκαλούν την ανταπόκριση του κοινού 24 25 Η ψυχαγωγία στο web περιλαμβάνει Τα πολυμέσα είναι οτιδήποτε περιλαμβάνει μία ή περισσότερες μορφές μέσων πλέον του κειμένου Αναπαραγωγή συνεχούς ροής ήχου και βίντεο Internet radio MP3 Διαδραστικά παιχνίδια Smart TV Γραφικά Αρχεία ήχου Αρχεία βίντεο 26 27 Αναπαραγωγή συνεχούς ροής ήχου: Τροφοδοτεί συνεχώς ένα αρχείου ήχου στο πρόγραμμα περιήγησης Αναπαραγωγή συνεχούς ροής βίντεο: Τροφοδοτεί συνεχώς ένα αρχείου βίντεο στο πρόγραμμα περιήγησης Δεν χρειάζεται να περιμένετε μέχρι να ληφθεί όλο το αρχείο Netflix και βίντεο κατ απαίτηση από τον πάροχο τηλεόρασης Πρόσθετο (ή πρόγραμμα αναπαραγωγής): Ειδικό πρόγραμμα που συχνά είναι απαραίτητο για να δείτε ή να ακούσετε κάποια αρχεία πολυμέσων 28 Πολλά πρόσθετα είναι προεγκατεστημένα Μπορείτε να λάβετε το πρόσθετο δωρεάν Ενημερώνετε συχνά τα πρόσθετά σας 29 5
Ηλεκτρονικό εμπόριο Το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι η διενέργεια επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στο διαδίκτυο Cache: χώρος προσωρινής αποθήκευσης Προκειμένου το σύστημα να λειτουργεί αποτελεσματικά Business-to-consumer (B2C) Αγορές που οι καταναλωτές κάνουν σε ηλεκτρονικά καταστήματα Διαγράφετε τακτικά το cache του Internet Business-to-business (B2B) Κάνετε κλικ στο Refresh ή πατάτε το πλήκτρο F5 για να διασφαλίζετε ότι εμφανίζεται το πιο πρόσφατο περιεχόμενο των website Καθαρίζετε χειροκίνητα το cache του Internet Επιχειρήσεις που αγοράζουν και πωλούν σε άλλες επιχειρήσεις Consumer-to-consumer (C2C) Καταναλωτές που πωλούν προϊόντα σε άλλους καταναλωτές ebay, Freecycle, Craigslist 30 Ηλεκτρονικό εμπόριο 31 Μέτρα προστασίας του ηλεκτρονικού εμπορίου Οι επιχειρήσεις πρέπει να έχουν κάποια μορφή πιστοποίησης της ασφάλειας, ώστε οι πελάτες να νιώθουν άνετα Αναζητήστε οπτικές ενδείξεις για την ασφάλεια ενός website: Το URL αλλάζει από http:// σε https:// το s εκφράζει το πρωτόκολλο SSL (secure socket layer) Ψωνίζετε σε γνωστά, αξιόπιστα site Κοινωνικό εμπόριο Υποσύνολο του ηλεκτρονικού εμπορίου που χρησιμοποιεί τα κοινωνικά δίκτυα για υποστήριξη του μάρκετινγκ και της αγοραπωλησίας προϊόντων. 32 33 Μέτρα προστασίας του ηλεκτρονικού εμπορίου Προγράμματα περιήγησης στο web Το πρόγραμμα περιήγησης στο web είναι λογισμικό που εγκαθίσταται στον υπολογιστή σας και σας επιτρέπει να εντοπίζετε, βλέπετε και περιηγείστε στο web Τα γραφικά προγράμματα περιήγησης προβάλλουν Πληρώνετε με πιστωτική κάρτα Ελέγχετε την πολιτική επιστροφών Αποφεύγετε δημόσιους υπολογιστές για ηλεκτρονικές συναλλαγές 34 Κείμενο Εικόνες Ήχο Βίντεο 35 6
Προγράμματα περιήγησης στο web Προγράμματα περιήγησης στο web Χαρακτηριστικά προγραμμάτων περιήγησης στο web Χαρακτηριστικά προγραμμάτων περιήγησης στο web (συνέχεια) Περιήγηση σε καρτέλες Καρφιτσωμένες καρτέλες Ομάδες καρτελών Προεπισκοπήσεις σε μικρογραφία Απομόνωση καρτελών Συνδυασμένης γραμμή αναζήτησης και διεύθυνσης Φίλτρο SmartScreen Ιδιωτική περιήγηση Πρόσθετα Επαναφορά συνόδου 36 37 URL, πρωτόκολλα και ονόματα τομέα URL, πρωτόκολλα και ονόματα τομέα Κάθε website έχει μια μοναδική διεύθυνση HTTP: Πρωτόκολλο μεταφοράς υπερκειμένου Ενιαίος εντοπιστής πόρων (URL) Τα URL έχουν πολλά μέρη, με τα οποία αναγνωρίζεται πιο εύκολα το έγγραφο στο web Διακομιστής web υπολογιστής που φιλοξενεί το website Το πιο κοινό πρωτόκολλο Μέρος του πακέτου πρωτοκόλλων του Internet Πρωτόκολλο μεταφοράς αρχείων (FTP): Μέρος του πακέτου πρωτοκόλλων του Internet BitTorrent πρωτόκολλο που χρησιμοποιείται για μεταφορά αρχείων με ένα ομότιμο σύστημα δικτύωσης Το πρωτόκολλο Το όνομα τομέα Η διαδρομή ή ο υποκατάλογος 38 URL, πρωτόκολλα και ονόματα τομέα 39 URL, πρωτόκολλα και ονόματα τομέα Το όνομα τομέα αναγνωρίζει τον κεντρικό υπολογιστή του site Τομέας κορυφαίου επιπέδου: Το επίθεμα μετά την τελεία Κάθε χώρα έχει τον δικό της τομέα κορυφαίου επιπέδου Όταν το URL είναι όνομα τομέα: Αίτηση για την αρχική σελίδα του site Αρχείο ή διαδρομή: Οι πληροφορίες μετά την κάθετο που ακολουθεί το όνομα τομέα Μπορούν να γίνουν περαιτέρω υποδιαιρέσεις για περιοχές ή πολιτείες 40 41 7
Υπερσυνδέσεις και άλλα Υπερσυνδέσεις και άλλα Η υπερσύνδεση είναι ένα ειδικά κωδικοποιημένο στοιχείο Ένα κλικ σε μια υπερσύνδεση σας μεταφέρει σε άλλη τοποθεσία Ίχνος πλοήγησης Κουμπιά Πίσω και Εμπρός Site που επισκεφτήκατε πρόσφατα Ιστορικό 42 Αγαπημένα, ενεργοί σελιδοδείκτες και ετικετοδότηση 43 Αγαπημένα, ενεργοί σελιδοδείκτες και ετικετοδότηση Με τα αγαπημένα, προσθέτετε το URL του site σε μια λίστα στη γραμμή εργαλείων του προγράμματος περιήγησης Αγαπημένα (Internet Explorer και Safari) Σελιδοδείκτες (Firefox και Google Chrome) Κοινωνικοί σελιδοδείκτες ή ετικετοδότηση Αποθήκευση, οργάνωση και διαχείριση σελιδοδεικτών Λέξη-κλειδί ή όρος που εκχωρείται σε μια ιστοσελίδα, μια ψηφιακή εικόνα ή ένα βίντεο Delicious, Digg και Reddit Ενεργός σελιδοδείκτης (Firefox) Παρέχει ενημερωμένες πληροφορίες με τη βοήθεια των RSS 44 Βουτιά στα βαθιά Ανακαλύψτε το σημασιολογικό web Σημασιολογικό web (Web 3.0): υπό εξέλιξη επέκταση του web Τα δεδομένα ορίζονται έτσι, ώστε η επεξεργασία τους από υπολογιστές να γίνεται εύκολα Περιορίστε την τεράστια ποσότητα πληροφοριών στο web χρησιμοποιώντας Μηχανή αναζήτησης: Ένα σύνολο προγραμμάτων που ψάχνουν στο web λέξεις-κλειδιά (συγκεκριμένους όρους που αναζητάτε ή ρωτάτε) Κατάλογο θεμάτων: Μια δομημένη διάρθρωση από website που οργανώνεται ανά θέμα Μηχανή μετα-αναζήτησης: Ψάχνει σε άλλες μηχανές αναζήτησης και όχι σε μεμονωμένα website Εμφανίζεται σε τεχνολογίες όπως το Siri 46 45 47 8
Οι μηχανές αναζήτησης έχουν τρία συστατικά στοιχεία Οι μηχανές αναζήτησης χρησιμοποιούν μοναδικούς τύπους για να σχηματίσουν αναζητήσεις και να δημιουργήσουν αποτελέσματα Οι μηχανές αναζήτησης διαφέρουν επίσης ως προς τα site στα οποία ψάχνουν Οι μηχανές αναζήτησης σας επιτρέπουν επίσης να ψάχνετε εικόνες και αρχεία ήχου και βίντεο Η αράχνη συλλέγει διαρκώς δεδομένα από το web Τα προγράμματα δημιουργίας ευρετηρίου οργανώνουν τα δεδομένα σε μεγάλες βάσεις δεδομένων Το λογισμικό μηχανών αναζήτησης ψάχνει δεδομένα σε ευρετήρια και εξάγει σχετικές πληροφορίες Η τελική λίστα αποτελεσμάτων εμφανίζεται στο πρόγραμμα περιήγησης ως λίστα χτυπημάτων 48 Τελεστές Boolean λέξεις όπως AND, NOT και OR οι οποίες περιγράφουν τις σχέσεις μεταξύ των λέξεων-κλειδιών σε μια αναζήτηση Αρχικά χρησιμοποιούνταν για τη βελτίωση των αναζητήσεων Σήμερα υπάρχουν σελίδες εξειδικευμένης αναζήτησης 49 Πρόσθετες στρατηγικές για βελτίωση των αναζητήσεων με φράσεις-κλειδιά Προσθήκη εισαγωγικών γύρω από λέξειςκλειδιά για ακριβέστερη αναζήτηση Αναζήτηση μέσα σε ένα συγκεκριμένο site Χρήση χαρακτήρα-μπαλαντέρ 50 51 Αποτίμηση δικτυακών τοποθεσιών Πριν χρησιμοποιήσετε έναν πόρο από το διαδίκτυο, σκεφτείτε τα εξής Άλλες ειδικές στρατηγικές αναζήτησης και υπηρεσίες Η υπερσύνδεση Περισσότερα στο Google Η επιλογή Ακόμα περισσότερα στο Google Ακαδημαϊκή αναζήτηση Αυτοί οι παράγοντες θα σας βοηθήσουν να αποφασίσετε αν ένα website είναι καλή πηγή πληροφοριών Προσαρμοσμένη αναζήτηση Αναζήτηση προϊόντων Ειδοποιήσεις 52 Αυθεντία Προκατάληψη Συνάφεια Κοινό Σύνδεσμοι 53 9